Lil-i Mei. A. van der Leeden:
kèé „Incident op Corsica
Ir. M. A. Geuzetoneel
en buitenlanders
Sai
Jhr. de Casembroot
leest geschiedenis
Modernen' voor
drs. L. Lockefeer
Voor Goese rector
moeilijke vraag
„Dat is waarachtig geen gemak
kelijke vraag Dit is de eer
ste (spontane) reactie van dr.
J. S. Bartstra (40), sedert enke
le maanden rector van het Goese
lyceum, op onze vraag welk
boek hij het liefst leest. Hij is
van mening, dat dit ten dele af
hangt van de stemming van de
lezer en de tijd, die hij ervoor
kan ofxwil uittrekken.
Tóch kan dr. Bartstra een con
creet antwoord geven op de
vraag. „Kijk", zegt hij, terwijl
hij zijn geurig uikende pijp be
dachtzaam uit de mond neemt,
„ik heb me wel eens afgevraagd
welk boek ik zou meenemen als
ik in oorlogstijd plotseling werd
gevangengenomen. De keuze is
dan spoedig bepaald.
De heer Bartstra, die doctor in
de geschiedenis is, noemt het
na de oorlog verschenen boek
van de Duitsjoodse schrijver
Martin Buber: „Der Weg des
Menschen nach der Chassidi-
schen Lehre". Voor een leek
misschien onbegrijpelijke taal,
maar dr. Bartstra beschouwt
het nauwelijks een vinger dikke
werkje als een kleinood. „Een
juweeltje is het-" voegt hij er
aan toe.
iti=uni*//jiiit li A
IIP* J56S1I'1 J
ir minw I II
niet uitlichten. Er is een hele serie
bo,eken, dat i neen onvergankelijk
licht staat. Dat is mijn mening er
over!"
De schrijver
Op deze plaats dus geen tekort
uittreksel van het „lievelings
boek" va nde Hulster leraar. Een
korte levensbeschrijving van zijn
„lievelingsschrijver" lijkt ons dan
in dit geval niet overbodig. De
in 1885 in Bordeaux geboren
Franse schrijver Mauriac is be
roemd geworden door zijn in
hoofdzaak in Les Landes zich
afspelende romans. In zijn wer
ken komt steeds terug 't conflict
tussen het vlees en de geest van
de vrouw. Thérèse Desqueyroux
'is daar welhaast een symbool van
geworden.
Mr. G. W. Dwars:
Industrie-lectuur
en literatuur
Mr. G. W. Dwars trekt een
scherpe lijn tussen literatuur en
lectuur. „Lectuurboeken met
kruisverhoren bijvoorbeeld', om 's
avonds laat te lezen» om je
even van je werk los te maken".
literatuur noemt hij de goede
dichtwerken en romans.
„Lucebert", zo haalt mr. Dwars,
directiesecretaris van de Vitrite
Works te Middelburg, zijn oude
kennis de dichter Gerard den Bra
bander aan, „maakt eigenlijk al-
aanmerking komt want: „Exodus
moet er nog bij, en wat ik ook
nog zo graag wilde kopen...."
Mej. Van de Leeden houdt bijzon
der veel van reizen. Het was de
kennismakig met Ibiza, een van
de Balearen, een eiland vol zon
met fluisterende huizen in wit-
zwart, die haar het boek „Vreem-
deling in Spanje" van H. V. Mor
ton deed kopen. „Prachtig boek,
het geeft een beeld van de ge
schiedenis en het landschap".
Maar wat een bijzondere indruk
op haar achterliet was „Incident
op Corsica" van Antony van
Kampen. Haar vingers zoeken
langs de werken van Thor Hey-
erdahl, beschrijvingen van Israël,
Viruly, albums van Openbaar
Kunstbezit en theologische wer
kenAntony van Kampen.
„Corsica, een eiland als Ibiza met
zon en water. Prachtige beschrij
vingen van het landschap en de
mensen". En wat voor mej. Van
de Leeden niet onbelangrijk is:
een romantisch verhaal in een
schilderachtig décor.
Het boek
Anthony van Kampen heeft in
zijn boeiende vertelling Incident
op Corsica" de toon van het
landschap, en de sfeer waarin de
eilandbewoners leven wel zeer
goed getroffen. De hoofdpersoon
is het Nederlandse meisje Mary
Kingma, dat op het eiland haar
verloofde gaat opzoeken. Hij
heeft het echter te druk met zijn
bodemonderzoek, en het meisje
sluit zich bij Engelse toeristen
aan. Als ze later in het Corsi-
caanse struikgeicas verdwaalt
ontmoet ze een herder. Het slot
van het zonnige verhaal is dan
ook haar besluit om op het eiland
te blijven.
Drs. Louis G. J. Lockefeer uil Hulsf
zit op zijn praatstoel als je het
onderwerp „literatuur" aanroert.
Geenszins verwonderlijk overi
gens, want hij is leraar Neder
lands aan het Janseniuslyceum
in zijn woonplaats en uit dien
hoofde gaat hij vrijwel dagelijks
met het „boek" om.
Welk boek drs. Lockefeer het liefst
leest Op deze vraag moet hij het
antwoord schuldig blijven. „Ik vind
zoveel boeken mooi", zegt hij met
zijn stem. Het sterkst grijpen hem
iets van een verontschuldiging in
de boeken van de Franse schrijver
Francois Mauriac aan. Neen, een
bijzondere voorkeur voor een van
dienst werken heeft hij niet
Waarom drs. Lockefeer met veel
genoegen de werken van de „mo
dernen" leest? Zorgvuldig zijn
woorden kiezend, antwoordt hij
„de stijl is zo eenvoudig en-zake
lijk, zo pregnant ook". Een bijzon
dere voorliefde heeft de Hulster le
raar voor de moderne Vlaamse
schrijver, zoals Hugo Claus, Plet
van Aken en Marnix Gijsen. Een
schaduwzijde van de „modernen"
vindt hij het vaak uitzichtloze in
hun boeken. „Er wordt geen oplos
sing gegeven voor het probleem",
meent hij.
Het is misschien juist daarom, dat
drs, Lockefeer de Franse roman
cier Frangois Mauriac prefereert.
„Hij stelt in zijn boeken een pi'o-
bleem, ontdaan van alle franje, dat
altijd een (gedeeltelijke) oplossing
krijgt", zegt hij. „Nogmaals, ik
kan het „mooiste boek" er echt
„Dit boekje van Martin Buber
feeft een onvoorstelbare hoeveel-
eid stof tot tnadenken. Dat heb
je onder dergelijke omstandighe
den nodig", verklaart hij zijn
keus. „Het is een boek ook waar
je pas naar grijpt als je géeste-
lijk van alle bronnen bent ver
stoken. Het is echter niet zo, dat
ik er vaak in lees", merkt hij
glimlachend op. En peinzend'
voegt hij eraan toe: „Maar als
ik in gevangenschap moest, zou
dit boekje meegaan!"
Het boek
,Der weg des Menschen nach
der Chassidischen Lehre", dat ook
in het Nederlands is vertaald,
geeft iti een aantal korte verha
len een inzicht in de Christelijk-
Joodse levensbeschouwing. Min of
meer diepzinnige preken, die een
onderdeel van het menselijk le
ven behandelen. De schrijver
heeft het boek samengesteld uit
een aantal referaten, dat hij in
april 19.'/7 heeft gehouden in
Bentveld.
DE SCHONE MUZEN van
kunsten en wetenschappen heb
ben weer met kwistige hand in
spiratie uitgedeeld aan schrij
vers en dichtersAlleen al in
Nederland zijn het afgelopen
jaar liefst achtduizend boeken
op de markt verschenen
Tijdens de vijfentwintigste boe
kenweek, die van 26 maart tot
2 april aanstaande wordtge
houden, wordt meer dan anders
het geval is, de aandacht van
het publiek gevestigd op het
boek.
„Hebt U tijd voor een boek V'
Deze zin zou het motto kunnen
zijn van de jubileum-boeken
week In het kader van dit
boekenfeesthebben wij een
aantal Zeeuwen de vraag ge
stéld wélk boek zij het liefst
lezen. Een moeilijk te beant
woorden vraag, is ons gebleken.
In korte vraaggesprekken ge
ven wij op deze pagina weer
wat de mening daarover is van
een zevental Zeeuwen.
Ds Bezemer: „Men
leest ie weinig"
„Er wordt te weinig gelezen"
is de ernstig geuite mening
van ds. C. Bezemer. En onder
lezen verstaat hij die werken
op je laten indringen die de
geest verrijken, boeken die
je niet alleen leest om het
verhaal. De Nederlands her
vormde predikant te Zierik-
zee zit, naar hij zegt eeuwig
in de boeken
leen maar geluid, klanken", Aaf-
jes en Vasalis, ja vooral -Vasalis,
zeggen hem veel meer. „Vroeger
was ik gek op gedichten".
Nu zijn het voor hem hoofdzake
lijk romans, in het bijzonder En
gelse en Amerikaanse, die hij in
de vrije momenten op zich laat
inwerken. „En in het Engels le
zen, want de vertalingen zijn bij
na altijd even slecht".
Naast het werk op de directie en
de verkoopafdeling van de Vitrite
'Works zijn er voor hem de boe
ken van John O'Hara, van Tru
man Capote, de poëtische moder
nist. Somerset Maugham, de
short-story teller bij uitstek,
Faulkner, Nevil Shute, („toch
geen oorlogsromans") Leon Uris'
Exodus, en in het Franse taalge
bied Sartre's La Nausée... haast
te veel om op te noemen. Boeken
en schrijvers die de heer Dwars
bijzonder hebben geboeid.
„Een keus.....? Ja, de man van de
„roaring twenties": F. Scott
Fitzgerald met zijn roman „The
beautiful and damned". Je proeft
er een persoon uit, en het is ge
schreven in een taal die het boek
tot literatuur in plaats van alleen
tot lectuur maakt".
Het boek
„The Beatiful and Damnedvan
de Amerikaanse schrijver F. Scott
Fitzgerald: het bruisende verhaal
van Antony Pitch en Gloria Gil
bert in een wereld van geld,
Dixieland-Jazz, liefde en wilde
schittering van „the roaring
twenties." In een zeer indringen
de taal schrijft Fitzgerald over
zijn „mooie maar gedoemde" ge
neratie uit de jaren twintig.
Maar ook voor hem zijn er tussen
de vele uren van studie de spaar
zame momenten waarop hij naar
iets anders kan grijpen. Naar het
boek zuster Luc van Kathryn Hui-
me bijvoorbeeld. „Een bijzonder
hoogstaand en verfijnd werk",
meent ds. Bezemer.
Zijn boekenkast staat sol met En>
gelse, Franse, Duitse en Neder
landse oorlogsboeken met spreken
de- titels en suggestieve omslagen.
„Het moeten geen oorlogsboeken
in romanvorm zijn. Dan lees ik ze
beslist niet", vertelt jhr. De Ca
sembroot, terwijl wij zijn gezeten
in de rustige zitkamer van
sof ie, archeologie van Israël
„Het is moeilijk een keus te ma
ken" zegt de predikant peinzend.
Een markant boek?Eenzaam
maar niet alleenSluipv&art in
de pacificPrachtboeken,
jammer dat er toch zoveel rommel
op de markt wordt gebracht".
'X**Via de filosofen Heidegger en Sartre
..je moet je hedendaagse wijs-
commissansvvonmg in het abdij- geren kennen" en een archeolo-
complex. gisch werk over bijbelse vondsten
valt zijn keus op Zuster Luc, het
Een boek als „Kruistocht door Eu- vertaalde The Nun's Story,
ï'opa" van Eisenhower spreekt hem'
„Verwacht van mi| niet, dat ik
„het mooiste boek" noem
Dat kan ik beslist nietMet
deze woorden begroette ons Jhr.
A. F. C. de Casembroot te Mid
delburg, commissaris der konin
gin in de provincie Zeeland, die
wij daags tevoren telefonisch de
vraag hadden gesteld welk boek
hij het liefst leest.
De voorkeur van de commissaris
gaat. uit naar geschiedenisboeken,
vooral over de laatste wereldoorlog
erg aan. „Zo vergaat het me met
veel boeken, die de geschiedenis
van de Tweede Wereldoorlog be
handelen", voegt hij eraan toe.
Boeken over de strategie van het
oorlogvoeern met een politieke
draad er doorheen, vindt de com
missaris buitengewoon aantrekke
lijk. „Er zijn hoofdstukken, die ik
wel tienmaal lees, aan andere kom
ik soms nooit toe!" zegt hij druk
gebarend.
„Overigens heb ik veel te weinig
om eens wat meer te gaan lezen.
Ik ben alweer enig etijd bezig aan
„Opmars naar de Galg", maar ver
ben ik er nog niet gevorderd. Die
tijd hé, die tijdverzucht jhr.
De Casembroot.
Hoe het komt, dat hij zo'n uitge-
sproken voorkeur heeft voor ge
schiedkundige werken van de laat
ste jaren Als kind verdiepte de
commissaris zich in de historie.
„De gebeurtenissen uit de Frans-
Duitse oorlog in 1870 kon ik spel
len, van Napoleon wist ik vrijwel
alles af en de Eerste Wereldoor
log kende ik uit de krant en uit
boeken op mijn duimpje". Niet
zonder trots vertelt jhr. De Ca
sembroot dat. De commissaris
leest zijn boeken graag kritisch.
Pas dan kun je er van leren,
meent hij.
„Een beslist niet tendentieuze en rea
listische vertelling over de gebon
denheid van het kloosterleven. Het
kloosterleven is een strijd, velen
halen het niet. Een waardevol
boek" zegt ds. Bezemer.
Het boek
Zuster Lucde hoofd
persoon van Kathryn Hulme-'s
roman haalt het ook niet. Na
een inwendig conflict met de ge
bondenheid van het kloosterle
ven dat in zijn subtielste vorm
door de schrijfster wordt weerge
geven, doet zuster Luc afstand
van het kloosterleven. Een diep
gaand ontroerend verhaql, gro
tendeels in het boeiende décor
van de Afrikaanse wildernis.
Uitheems décor voor
romantisch verhaal
Reisverhalen, schilderingen van
verre vreemde landen. Mensen in
een heet en door de zon ver
schroeid landschap. Geschiede
nissen van verre mensen in een
uitheems en romantisch omhul
sel. Dat is de lijeraire keuze van
mejuffrouw A. van de Leeden,
consulente van de Z.L.M. te
Goes. Ondanks haar tijdrovende
zorg voor negen scholen tijd
voor een boek.
Op simpele wijze heeft mej. Van
de Leeden zelf haar boekenkast
gebouwd: losse rode bakstenen
dragen de zware planken. Een
volle kast die voor uitbreiding in
„The Bridge of San Louis
Rey" van de Amerikaanse
schrijver Thornton Wilder is
de literaire keuze van ir. M.
A. Geuze, te Poortvliet, voor
zitter van de Z.L.M. „Een
hoogtepunt, een zeer verfijnd
werk, uitgekristalliseerde li
teratuur", zegt hij met over
tuiging.
„Doordat me zo weinig tijd voor
goede boeken overblijft heb ik
sterk moeten selecteren", verklaart
de heer Geuze. Maar toch is zijn
keuze nog zo gevarieerd, dat hij
zijn lievelingsboek niet zo maar in
eens kan aanwijzen.
„Thrillers lees je in de trein",
vindt hij, en thuis komt hij aan de
goede werken toe .Werken op
maatschappelijk, cultuur-histo
risch en ethnografisch terrein. Zo
wordt Sicilië en zijn bevolking fas
cinerend beschreven in het boek
„Tijger kat" van de Italiaanse
Prins de Lampedusa.
„Het komt wellicht door mijn werk
dat ik graag short-story's lees,
Faulkner bijvoorbeeld, Edgar Al
lan Poe, soms Vestdijk". Soms
Vestdijk, want de heer Geuze zegt
weinig prijs te stellen op „analy
tisch gegraaf". Tegenover de mo
dernen? „Gereserveerd", maar de
toneelwerken van Hugo Claus zijn
bijzonder moeiend". De heer Geuze
leest veel „buitenlanders", liefst in
de oorspronkelijke versie. Schrij
vers als Toergeniew, (King Lear
van de Steppen), de Frans-Zwit
ser Ramuz, en de Spaanse filosoof
Ortega Y Gasseten dat alles
toch met een wantrouwen tegen
over de best-seller. „En ik houd
ook niet van streekromans, zet dat
er ook maar bij", merkt de heer
Geuze nog op. Via Engelse en
Amerikaanse schrijvers als Jo
seph Cónrad en Scott Fitzgerald
komen we bij Thornton Wilder,
„The Bridge of San Louis Rey."
De schrijver
Wilder begint zijn novelle met
het instorten van de brug. Zes
mensen vallen met de brokstukken
in de afgrond. Dan komen de
fascinerende beschrijvingen van
hun leven, dat abrput eindigt bij
de brug. Toeval of voorzienig
heid? Een overweldigend verhaal.