dohyfral
„Exodus", machtig epos van Uris
over strijd om ..beloofde land"
pi.. 12 mineralen
jee?i/ess
NIEUWS UIT DE KERKEN
PILOOT STORM ontvoerd in de stratosfeer
compleet
tjoodwilI
deur stond
op een f
er...
ZATERDAG 12 MAART 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
17
15 3.2 iö J;>
10 vitaminen
Dc ideale gezondheidsdragec voor U en Uw
gezin! Flacon met 100 dragees f 4.20
N.V. PHILIPS-DUPHAR
Ruim 700 pagina's
spannende historie
„Alleen liet koninkrijk tier he
melen loopt op gerechtigheid.
De koninkrijken der aarde lopen
op olie en olie hebben de Ara
bieren. Deze woorden heeft
Leon M. Uris een van de karak
ters in zijn meesterlijke roman
„Exodus" in de mond gelegd.
Het is de berustende uitspraak
van een Britse officier op Cy
prus, wiens weinig benijdens
waardige taak het in 1946 is de
Europese joden, die aan Hitlers
horden zijn ontkomen de weg
naar „het beloofde land" af te
snijden. Terwille van de vrede
in het Midden-Oosten, zoals het
officieel heette; in feite om de
olie, die het Westen na de Twee
de Wereldoorlog niet missen
kon.
Tegen de stem van hun geweten in,
omdat zij gehoorzaamheid verschul
digd waren aan Whitehall, gaven
vele Britse officieren, die de ver
schrikkingen van de concentratie
kampen der Duitsers zelf hadden ge
zien, toen zij Europa bevrijdden,
bevel om de joden, die deze kampen
hadden overleefd de toegang tot Pa
lestina te beletten. De schepen,
waarmee uit alle delen van Europa
afkomstige joden de blokkade
trachtten te doorbreken, werden
voor het overgrote deel aangehouden
en opgebracht. De „passagiers" over
gebracht naar Cyprus, waar zij in
interneringskampen belandden. Op
nieuw achter prikkeldraad. Zo groot
was hun aantal, dat de kampen
overbevolkt werden.
Het trok de aandacht van de he
le wereld en de publieke opinie,
ook in Engeland, was aan do
(Advertentie)
BINNENVERINGBED
SCHU1MRUBBERBED
zijde van de geïnterneerden, hoe
wel velen niet begrepen, wat die
joden in Palestina wilden uitvoe
ren.
Gezworen vijanden
„Heb je Palestina ooit gezien?",
vraagt een Amerikaans journalist,
die een rol speelt in Uris' boek. aan
een kennis. „Het i3 een waardeloze
woestijn in het zuiden, een afge
spoelde bodem in het midden en een
moeras in het noorden. Het land
stinkt, is door de zon geblakerd en
ligt temidden van een zee van vijftig
miljoen gezworen vijanden. Toch
breken ze hun nekken om er te ko
men."
Hoe ze er tenslotte gekomen zijn
heeft Uris beschreven in dit 714 pa
gina's tellende boek, de geromanti
seerde geschiedenis van de tweede
uittocht der joden naar het Beloof
de Land, na een ballingschap van
eeuwen.
Het is deze uittocht en de oorzaken
ervan, die Uris na uitvoerige onder
zoekingen, die hem het historische
materiaal moesten verschaffen, op
meesterlijke wijze beschreven heeft.
Talrijke bronnen
De voorbereidingen moeten zeer veel
tijd in beslag genomen hebben, want
niet alleen wat de kranten in die
dagen over de immigratie van de
joden naar Palestina schreven, ver
werkte Uris in zijn roman, hij put
te ook uit andere bronnen,'waardoor
veel onbegrepen zaken opeens duide
lijk worden.
Hij ontleedt de politieke drijfve
ren van de leiders der Mossad
Alyjah Bet, de organisatie voor
ïUegale immigratie der joden, die
reeds in 1938 Duitse joden naar
Palestina bracht en die van de
tegenpartij, de Engelse politici,
die tussen twee vuren zaten. Een
groot aantal pagina's get-uigen
in dit opzicht van de journalistie
ke kwaliteiten, die de schrijver
bezit.
De meeste bladzijden bewijzen, dat
Uris naast een bekwaam journalist
ook een uitmuntend schrijver is, die
de kunst verstaat romantiek en rea
liteit te verweven tot een boeiend
patroon.
Meer dan historie
„Exodus" is veel meer dan een
stuk geschiedschrijving, het is Het
levensverhaal van Karen Hansen,
het in Denemarken opgevoede, jood
se meisje, dat eens Karen Clements
heette en wier vader, moeder, broer
tjes en zusje door de nazi's werden
vermoord en dat aan het concentra
tiekamp ontsnapte maar in Palesti
na door de Arabieren werd ver
moord.
Het is het verhaal van de Ameri
kaanse verpleegster, die aanvanke
lijk weinig sympathie heeft voor
„die joden", maar getroffen wordt
door de moed, waarmee deze ont
heemden en verschoppelingen wan
hopig vechten voor hun terugkeer
naar het land van hun voorvaderen.
Het is ook de geschiedenis van de
Engelse generaal, die zich zijn jood
se afkomst plotseling pijnlijk be
wust wordt en dan ook naar Pales
tina gaat.
„Exodus" bevat het relaas van het
gelijknamige schip met joodse wees
kinderen, dat in de haven van Ky-
renia op Cyprus werd vastgehouden
tot, na een hongerstaking aan boord,
eindelijk uit Londen het bevel kwam
om 't schip naar Palestina te laten
vertrekken.
Het tweede deel van het boek
omvat de lotgevallen van de im
migranten in het Britse man
daatgebied.. Op een manier, waar
voor men niet anders dan bewon
dering kan hebben heeft Uris de
draad van het verhaal verder we
ten te voeren. De hoofdpersonen,
die de lezer op Cyprus ontmoette,
zijn thans de leiders van de Zi
onisten in Jeruzalem en van de
Haganah, het illegale Israëlische
leger, dat werd opgericht na de
moardaanvallen van de Arabie
ren, waartegen de Britten de jo
den niet vermochten te bescher
men.
Nu en dan wijdt Uris een paar pa
gina's aan de geschiedenis van het
Zionisme, behandelt hij de stichting
der Kibboetzim, de nederzettingen
der bewapende boeren en verduide
lijkt hij de politieke situaties, die
tot de Palestijnse moeilijkheden
hebben «geleid.
Het verhaal zelf is spannend van het
begin tot de laatste bladzijde. De
hoofdpersonen worden door de ver
teller tot leven gebracht, zijn ka
rakterbeschrijvingen zijn uiterst
boeiend, maar overduidelijk blijkt de
bedoeling van de schrijver om in de
eerste plaats de tweede Exodus der
joden te beschrijven.
V er gelijkingen
Talrijk zijn de vergelijkingen in
het boek en vele malen laat Uris
zijn personages, die hij ook weet
voor te stellen als pionnen in de
strijd van de joden om het beloof
de land, woorden uitspreken, die
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Wouterswoude D. C. van
Wijnen, kand. te Gouda.
Aangenomen het beroep van de ge
nerale synode als predikant voor bui
tengewone werkzaamheden (geeste
lijk verzorger gevangeniswezen te
'è-Gravenhage) A. H. Hellemans te
Leeuwarden.
Aangenomen naar Huizen (N.H.)
(vac. A. J. Timmer) G. Boer te Lun-
aan strijd in bijbelse tijden herinne
ren:
„In deze wadi heeft koning David
ook eens als guerilla-strijder ge
leefd", zegt een soldaat en „Vergeet
niet, dat je vecht op de plek, waar
Simson werd geboren." „In dit dal
heeft David Goliath ontmoet." „Hier
heeft Josua de zon laten stilstaan."
Het is ook geen toeval, dat Uris het
begin van zijn verhaal laat afspelen
op Cyprus op de plaats waar eens
de stad Salamïs lag. In de eerste
eeuw begon daar de Bar Kochba-
revolutie tegen de Romeinen, die als
resultaat had dat het Rijk van Juda
werd hersteld. Deze symboliek is
kunstig door het hele boek verwe
ven.
„Exodus" verscheen ïn de Neder
landse vertaling van H. C. E. de
Wit-Boonacker bij uitgeverij „Hol-
landia" N.V. te Baarn.
HOOG EN LAAG WATER
13 maart
-f- anp
anp
anp
anp
uur meter
uur meter
uur meter
uur meter
Vlissingen
2.00
2.01
14.26
2.18
8.37
2.23
20.41
1.94
Terneuzen
2.28
2.15
14.49
2.32
9.02
2.39
21.08
2.10
Hansweert
3.04
2.26
15.35
2.45
9.35
2.53
21.43
2.24
Zierikzee
3.31
1.38
16.07
1.61
9.13
1.77
21.29
1.45
Wemeldinge
3.55
1.65
16.20
1.90
9.34
2.04
21.43
1.69
14 maart
-f-
anp
-f- nap
nap
nap
Vlissingen
2.33
2.14
15.00
2.27
9.14
2.31
21.13
1.99
Terneuzen
3.03
2.28
15.26
2.41
9.41
2.46
21.41
2.14
Hansweert
3.43
2.36
16.17
2.53
10.15
2.61
22.18
2.29
Zierikzee
4.07
1.44
16.45
1.65
9.50
1.81
22.01
1.47
Wemeldinge
4.32
1.73
16.59
1.93
10.10
2.09
22.15
1.70
1426. Van de grond of ge
zien was de start van de
Rapier zo mogelijk nog
adembenemender. Het gie
ren van de straalmotor en
het donderend geraas van
de hulpraketten deed een
ieder horen en zien ver
gaan. Rook en stof dwar
relden hoog op en toen de
toeschouwers de ogen weer
wat verder durfden openen,
flitste het toestel reeds als
een kleine blinkende vis te
gen het hemelblauw. Wel
dra onttrokken enkele wol
kenbanken de machine aan
het gezicht. Buck en San
dra haastten zich met enkele ingenieurs naai
de controletoren om aldaar Arends ervaringen
via de radio te volgen. Toen zij binnentraden
hoorden zij Piloot Storms rustige stem al uit
de luidsprekers: een juweeltje! Wat een
formidabele kracht kan deze kist ontwikkelen!
Ik haal in deze steile klim al met gemak 600
mijl per uur! Kun je nagaan wat het direct
moet worden als ik naar omlaag duik!" Het
bleef enkele minuten stil. Toen kwam Arends
stem weer door. „Let op, ik bevind mij nu op
40.000 voet en leg de kist horizontaal. Ik ga
duiken en kom recht over het veld heen. De
camera die de instrumenten registreert is in
geschakeld. Ja, hier kom ik!"
teren; naar Zevenhuizen (toez.) W.
F. van der Staat te Bierum.
BEROEPBAARSTELLING.
De heer J. P. B. Visser, vicaris Mid
delburg is beroepbaar.
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Midwolda (Old.) en te
Oostvoorne D. C. Fieret, kand. te
Bergambacht; te Doom mr. dr. J.
Ozinga te Lunteren; te Donkerbroek
S. van der Veen te Arum.
CHR. GEREF. KERKEN.
Tweetal te Leerdam D. Slagboom te
's-Gravezande en E. Venema te
Zwijndrecht. Tweetal te Werkendam
J. C. van Ravenswaaij te 's-Graven-
hage-Scheveningen.
VRIJE EVANG. GEMEENTEN.
Beroepen te Bergum D. W. Veld
kamp te Hilversum.
Ds. A. J. Fanoy
met emeritaat
De nestor van de predikanten van
de gereformeerde kerk van Eindho
ven, ds. A. J. Fanoy, heeft eervol
emeritaat aangevraagd. Ds. Fanoy,
die 27 aug. 1894 te Middelburg werd
geboren, aanvaardde 13 jan. 1918 het
predikambt te Oosterzee (Fr.) In
mei 1922 vertrok hij naar Ferwerd
en 14 maart 1930 verbond hij zich
aan de kerk van Eindhoven. Ds. Fa
noy was bij herhaling lid van de ge
nerale synode en is ook curator van
de theologische hogeschool te Kam
pen.
Ds. H. Z. de Mildt is
45 jaar predikant
Maandag 14 maait a.s. zal het vijf
enveertig jaar zijn geleden, dat ds.
H. Z. de Mildt uit 's-Gravenhage
werd bevestigd als predikant in de
Gereformeerde Kerken in Nederland.
Ds. de Mildt werd op 14 maart 1915
bevestigd als predikant van de kerk
van Oostburg.
Op 28 juni 1918 verwisselde de
jubilaris deze kerk met die van Spij-
kenisse in de classis Brielle, vanwaar
hij op 27 november 1921 naar die
van Renkum en Heelsum vertrok.
Deze zijn derde en laatste gemeen
te diende ds. De Mildt tot 4 april
1943, toen hem op bijna zesenvijftig-
jarige leeftijd om gezondheidsreden
vervroegd emeritaat werd verleend.
Na zijn emeritaat woonde ds. De
Mildt eerst ongeveer twee jaar te
Ede en na de bevrijding vestigde
hij zich metterwoon te 's-Gravenha
ge-
f Advertentie)
ZWARE VERKOUDHEID EN BRONCHITIS
worden «fdoende faejtreden met do vi
de.bïcillendodende Potter's Ciurrh Pastilles.
Eén pastille geeft onmiddellijk verlichting!
FEU I I.I.ETON
Door BERKELEY GRAY
20
„Ik weet het," zei Hayward vertwij
feld. „Daar ben ik nu aan toe. Ik zal
proberen je duidelijk te maken, hoe
volkomen ik naar'de gunst van de
oude man dong. Hij vroeg me naar
mijn vooruitzichten, mijn inkomen en
mijn familie...'
„Het laatste deed je zeker door de
mand vallen, of niet?"
„Bijna. Maar ik was er enigszins op
voorbereid. Ik had lang geleden een
familie voor mezelf verzonnen:
Mijn ouders, vertelde ik, waren jaren
terug in het Oosten gestorven en ik
was opgevoed door een tante, die in
de oorlog overleden was. Gelukkig
stelde Brownley geen pijnlijke vragen,
Zolang hij de overtuiging had, dat ik
een goed inkomen en een goede posi
tie had, zodat ik zijn dochter behoor
lijk kon onderhouden, kon het hem
niets schelen. En denk nu niet, dat
mijn langgekoesterde vijandigheid
do zijn houding minder werdinte
gendeel: deze werd juist groter toen
ik hem nog beter leerde kennen. Ter-
wille van Valerie accepteerde ik hem
bij zeldzame gelegenheden', waarbij
we elkaar ontmoetten, maar ik nam
me voor, dat ik zou trachten haar
over te halen, na ons huwelijk volko
men met hem te breken."
„Waarom heb je toch zo'n afkeer
van hem!?" vroeg Conquest nieuws
gierig. „Afgezien dan van die oude
rancune, bedoel ik. Waarom koester
de je dat nieuwe gevoel van verach
ting?" Om de manier, waarop hij Va
lerie behandelde," antwoordde Hay
ward.
„Ik denk niet, dat je het zult begrij
pen... Ik geloof niet, dat hij haar wer
kelijk haat... maar hij is zo ontzet
tend onverschillig. Hij geeft alleen
maar om het boek, dat hij schrijft
een lang, veelomvatend verslag van
zijn succesvolle carrière. Dat en Char
les. Die twee hebben zich op Hawk's
Cross opgesloten en een en vijftig we
ken per jaar leven zij als heremieten.
Charles is zo'n hoogdravende denker.
Hij schrijft artikelen, die niemand be
grijpt, voor de betere periodieken.
Toen Valerie thuis kwam, nadat zij de
school had afgelopen, voelde zij zich
als een vis op het droge. Haar moe
der is jaren geleden gestorven. Alleen
die twee mannen waren er en geen
van heiden had enig begrip voor haar
jeugdige overmoed. Ze kon het er na
tuurlijk niet -harden. Na een jaar vol
narigheid, met dagelijks botsingen
tussen haar en haar vader, vroeg ze
hem 'n toelage om in Londen te gaan
wonen.
Hij gaf niet dadelijk toe, maar ik
denk dat de atmosfeer in 't oude huis
zo geladen werd, dat hij dat wel
moést doen. In elk geval huurde Vale
rie kamers in Londen en ging een
baantje zoeken. Zij wilde onafhanke
lijk zijn.
Ze heeft een goed verstand, weet je;
ze maakte al gauw naam als mode
ontwerpster en het laatste jaar heeft
ze als eerste ontwerpster voor Hart-
well Reed gewerkt op een fantastisch
salaris. In elk geval heeft ze al sinds
achttien maanden geen toelage van
haar vader geaccepteerd en is zij nu
volkomen onafhankelijk."
„Ik kan me er nu enigszins een
voorstelling van maken," zei Conquest
knikkend. „Erg interessant, broeder,
maar hoe zit dat nu met vanmiddag?"
„Ik geloof, dat het door de cham
pagne kwam," zei Hayward met een
grimas. „Ik voelde me gelukkig, roe
keloos, in de wolken. Het kon me al
lemaal niets meer schelen. Ik weet,
dat ik te veel gedronken had en plot
seling leek het me een goed idee, de
oude schurk onder vier ogen eens te
vertellen, wie ik was. Het was een
onweerstaanbare impuls. Zuiver cn al
leen dwaasheid, maar op dat moment
leek het me een goed idee. Ik wist
dat hij niets om Valerie gaf en ik kon
de verleiding niet weerstaan hem
schaakmat te zetten. Ze was met mij
getrouwd, alles was getekend en be
zegeld en hij kon er niets meer aan
veranderen. Hij kon me niet laten ar
resteren zonder een afschuwelijk fa
milieschandaal te veroorzaken. En als
hij ergens prijs op stelt, dan is het
op zijn goede naam. Ik kon hem mid
den in zijn gezicht zeggen, wie ik was,
en hij zou de politie niet durven roe
pen."
„Je nam wel een groot risico."
„Toch niet. Daar vergis je je in.
Ik nam helemaal geen risico. Ik geef
toe, dat het idioot was, maar ik wst
dat hij het niet zou wagen om het
aan iemand te vertellen." zei Hay
ward heftig. „Ik deed het niet om me
over z'n nederlaag te verkneukelen of
om me op hem te wreken. Dat niet.
Maar ik had plotseling een overweldi
gend gevoel, dat Valerie nu van mij
was en dat het tijd werd, dat hij wist
wie ik was. Dus ging ik met hem naar
de bibliotheek en vertelde het hem.
Waar ik geen rekening mee hield,"
voegde Hayward er spijtig aan toe,
„was, dat hij een of andere aanval
zou krijgen. Maar hij was toch nog
niet zo ziek of hij kon me schaakmat
zetten; hij maakte Valerie bang en
Eerste haar de belofte af, dat zij bij
em zou blijven. Wat betekende, dat
onze huwelijksreis bedorven was en
dat ik alleen hierheen ging. Mijn eigen
schuld, natuurlijk, ik heb het me door
mijn eigenstommitiet op m'n hals ge
haald.,,
Hij stond op en begon heen en weer
te lopen.
„We zijn nu tot jullie optreden geko
men", ging hij verder, terwijl hij van
Norman naar Joy keek. „Of liever,
we zijn nu gekomen bij de telefoni
sche boodschap van Valerie's dienst
meisje. Ik ging direct naar Ellerby
Mews en vond daar de arme Elsie..."
Hij hield op en sloot zijn ogen.
„Waarom zou iemand dat meisje
vermoord hebben? En waarom ge
beurde dat op precies dezelfde ma
nier als bij het geval Barbara Mar
ris? Daar steekt iets vreselijks, iets
duivelachtigs achter
Hij zweeg abrupt en staarde Con
quest doordringend aan. „Wat heb
jij er eigenlijk mee te maken? Dat
heb je nog niet verklaard. Je zei wel,
dat de oude Brownley jou mijn ge
schiedenis verteld heeft, maar ik
weet nog altijd niet wie je bent. Je
kunt niet van de politie zijn......"
„Nee, broeder, niet van de politie.
Zegt de naam „Conquest" je niets?
Ik voel me niet erg gevleid. Je rea
geerde ook al niet, toen ik mijn
naam voor de eerste keer noemde."
„Conquest? Nee, ik geloof van niet.
OfToch niet Norman Con
quest?"
Zijn blikken werden nog doordrin
gender en het was duidelijk, dat hij
het antwoord al wist; „Natuurlijk
ben je Norman Conquest! Alles wat
je gedaan hebt, is karakteristiek
voorWel verdraaid! Ik heb al
eens iets over je gelezen, Conquest...
ik heb zelfs allerlei vreemde verha
len gehoord
„Ik twijfel er niet aan, of de meeste
daarvan zijn aangedikt en bezijden
de waarheid", viel Norman hem in
de rede. „Maar ik wil wedden, dat je
nog nooit zoiets vreemds gehoord
hebt als wat ik je nu ga vertellen.
Ja, Hayward, nu is het mijn beurt
om te praten. Ik zeg niet, dat ik je
verklaring accepteer, maar het is
tenminste een plausibele. Ik kan me
nu voorstellen, dat je het, onder de
invloed van champagne en doordat
je zojuist met dat meisje getrouwd
was, ccn prachtidee vond, je schoon
vader die poets te bakken. Ik zou zo
iets ook doen, om welke reden ik dan
ook geneigd ben je te geloven."
„Dank je, zei Miles bitter. „Het is
een ongekende gewaarwording voor
mij, dat iemand gelooft wat ik ver
tel! Ik begrijp het niet van Brown
ley. Je hebt nem dus op Hawk's
Cross ontmoet, als ik het goed be
grijp? Heeft hij jou bij zich laten
komen? Juist jou?"
„Sorry. Ik bedoel dat niet zo
Maar wat verwachtte Bronwnley,
dat je doen zou?"
„Dat zal ik je vértellen", zei Con
quest grimmig. „Je had er volkomen
gelijk in, te geloven, dat de oude
man geen schandaal zou willen ver
wekken. Maar er is één ding, dat je
Toed begrijpen moet. Hij gelooft in-
lerdaad, dat je een sadistische moor
denaar bent en hij is bezeten door de
grote angst, dat je zijn dochter op
de liuwehjksi'eis zult vermoorden."
(Wordt vervolgd)
