Henric van Aken leerde de edelen in Zeeland goede manieren PILOOT STORM ontvoerd in de stratosfeer TTUiian V PINDAKAAS in kwaliteit de BAAS r Van en voor de boekenplank LEESUREN VOL AVONTUREN VOOR DE OUDERE JEUGD PRISMA 10 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT MAANDAG 29 FEBRUARI 1960 ZEEUWEN IN DE MIDDELEEUWEN Dichtwerk over de wellevendheid Heeft Amy Groskamp-ten Have wel geweten, welke beroemde voorgangers zij lieeft gehad? Zelfs de grote Erasmus schreef over de wellevendheid en zocht de opge schoten jeugd goede manieren aan tafel en op straat bij te brengen en hen van het nozemdom verre te houden. De handschriften en de eerhte met houtsneden versierde wiegedruk- ken over etiquette werden graag en veel gelezen, want er viel wat te polijsten aan onze middel eeuwers. Zelfs de edelste jonk vrouwen, die zo hoog te paard zaten, konden enkele duidelijke wenken best gebruiken. ..Die Rose", het bekende dichtwerk van Henric van Aken. werd vaak voorgedragen op Westhoven, op Paucques te Kapelle-Biezelinge, op Ostende bij Goes, op het kasteel der van Borselens te Sint-Maartensdijk, op Craaijenstein bij Burgh en op zo vele andere Zeeuwse kastelen. Dan spitsten de frêle freules haar fijne oortjes, want Henric van Aken had er een apart hoofdstuk aan gewijd hoe zij zich aan feestmaal en banket moesten gedragen: „van der feesten een proper dinc" noemde hij dit ka pittel. Dames mochten haar vingers niet verder dan tot het eerste lid in de schotels steken en nooit grote brok ken in de mond stouwen, want dat staat gulzig, vermaande de dichter. Met moet het vlees in kleine stukken snijden en deze dan luchtig met de vingertoppen opnemen en in het pruimemondje steken, en als men goed vet geschranst heeft, is het wel geraden om de mond terstond af te vegen, want vette lippen zijn zo on smakelijk. Men moet de beker ook niet zo vol schenken, dat ze overloopt en He kieren bemorst worden, en men moet niet met een volle mond drinken. Dames, dames, val ook niet in slaap aan tafel na het copieuse, met rijnse wijn besprenkelde maal en pas er vooral op dat ge niet to veel drinkt. Grote medicijnmeesters hebben vaak betoogd, dat een dronken mens moei lijk zijn gevoelens kan verbergen, en de vrouwen slaan er alles uit als ze een beker te veel geledigd hebben, aldus deze middeleeuwer. De jeugd De jeugd had ook nog veel te leren. Pubers mochten niet zo stuurs kïj- Advertentie? ken „als een os", zoals ze lieden ten dage nog zo graag doen. Evenmin mochten ze onbeschaamd rondkij ken „in alle hoecken loeren gelijc de cat na de muys", leest men in de „Goede manierlijcke zeden", een be kend handboek voor goede manieren. Wanneer ze met oudere mensen spreken en zich geen houding kun nen geven, moeten ze niet voortdu rend met hun hand over hun voor hoofd wrijven, want dat is „een on- eere ende groote schande" en ook niet steeds het haar met de handen uit de ogen strijken. Jonge mensen moeten ook niet zo haastig lopen „als een dienstmaghet die de mert (markt) versuymt heeft", of langs de straat slenteren „als een oud wijf die eijeren draecht", of zo rennen dat ze achteraf hijgen „als oft men den wolf ontloopen ware". Lachen behoorde reeds tot de wel levenskunsten. Daarbij moest men niet „brieschen als een paert" of de tanden laten blinken. Vijf eeuwen geleden keerden de meesters der eti quette zich al tegen uitdrukkingen als „ik lach me dood" of „ik lach me ziek": Wio mach dese woorden spre ken: ick heb mijnen buijck ontwee, my selven byna doot, cranc (ziek) ende teynden adem ghelachen? Ant- woortrde sot". Wie steekt de tong uit? „een net- boef, maer geen eerbaer jonghe- linck"; „wie snoeven (snuiven) metten neuse? Elephanten" en welke jonkers likken met de tong ST om de mond'?: „die sulcke seden van honden ende catten gheleert hebben". In de betere Zeeuwse kringen was de zakdoek, „snutdoec" (snuitdoek) ge naamd, al in gebruik, vandaar dat op de vraag of men „den neuse met de bonnette, sllppe oft mouwe snuy- ten" mócht, geantwoord kon wor den: „neent". Als men toevallig geen zakdoek bij de hand had, moest men als volgt te werk gaan: „met van genomen hebt en sop uw spijzen niet in de nap, waaruit een ander met U drinken moet. In 't „Bouc der Seden" werden de heren gewezen op hun plichten te genover hun tafeldame: „Etestu met vrouwen, so diene hare, Endo van der spisen harentare Snijt suverlike die morseele (stukken) Ende leclise vor hare tharen deele". Somé waren het de dames die het mes hanteerden vorken werden nog niet gebruikt en hun tafelhe ren konden later verzuchten: Die morseele sijn so soete Die jonckfrouwen te sniedene plien pleegden) God onno (vergumie) mi, dat ic moete In hemelrijc die jonckfrouwe sien, Dio dus hoveschlijo (hoffelijk) vor mi sneet". JIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIW De pogingen om de mensen M goede manieren bij te brengen dateren reeds van eenwen her. De schilder Pieter Breughel gaf met dit schilderij te sien hoe het niet hoort Nederland kandidaat voor de Veiligheidsraad? Een woordvoerder A an het ministerie Aan buitenlandse zaken te Den Haag beeft vrijdagochtend in antAvoord op een A'raag meegedeeld, dat de moge lijkheid A-an een Nederlandse kandi datuur A-oor do Veiligheidsraad van de Verenigde Naties thans Avordt on derzocht. Nederland heeft voor het eerst in 1946 zitting in de Veiligheidsraad ge- liregen. Deze zetel werd daarna ach tereenvolgens bezet door België, (1947) Noorwegen. (1949) Neder land, (1951) Denemarken, (1953) Bel gië, (1955) ZAveden, (1956) en Italië (1959). De mededeling van een woordvoer der van het ministerie van buiten landse zaken Avei'd gedaan in ant woord op een vraag over in de pers gemelde Nederlandse diplomatieke stappen A'an de laatste dagen, Avaar- bij V.N.-kwesties Avaren besproken. Fraude ontdekt bij promoties in New York Er is in New York een onderzoek in gesteld om Aast te stellen hoeveel studenten graden hebben gekregen door gebruik te maken \-an de hulp A'an anderen bij het uitwerken van proefschriften. Rechter Frank Hogan verklaarde dat een New Tories blad hem had mee- redeeld dat er studenten zijn, die be- Iragen van 50 tot 500 dollar en meer betalen voor deze hulp. Er zouden zelfs studenten zijn geweest, die an deren voor hen examen hebben laten doen. (Advertentie/ V.j BELEG VAN TROJE IN KERNPOCKET Van „Ben Hur" tot „Afrika doodt" Bij A-erschillende uitgeA'erijen ver scheen dit najaar weer een aantal boeken van een avontuurlijk karak ter „Ben Hur", het beroemde boek van LeAvis Wallace, \-ersclieen bij de uitgeverij V. A. Kramers in Den Haag in een 23ste druk. Dit uitste kende boek over een joodse jonge man, die door een samenloop van omstandigheden een aanzienlijk Ro mein Avordt, Is geïllustreerd met een aantal foto's uit de gelijknamige film. De filmeditie van „Ben Hur" ver scheen tegelijkertijd in do Fla mingo-reeks bij de uitgeyerij H. Meulenhoff te Amsterdam. Door het feit, dat dit boek naar de film twee vingers den neuse snuytende, sal men ter zijden op d' aerde wer pen, ende metten voet uyt treden" T afelmanieren Nu gaan Ave Aveer aan tafel, niet echter zonder het boekwerk ..Sulcke manieren als men over tafel sal han- tieren", dat bestemd was voor de gegoede burger. We lezen daar dat men met het ta fellaken geen ^zere ogen of vuile tanden moest afdrogen, onder .het eten niet op hand en hoofd mocht krabben en niet met zijn ellebogen op de tafel moest leunen. Er waren pog. meer taboes: ge moet niet in uw eten blazen, laat de spij zen liever afkoelen eer ge begint. Wanneer ge de-beker opheft, vat hem dan in het midden aan en niet bij de rand en als ge „eenieh quade- kijn" in uav wijn ziet drijven, blaas het er dan niet uit. het staat veel fatsoenlijker als ge het er voorzich tig afgiet. Leg geen stuk terug op de schotel als ge er reeds een hap Koop niet „zo maar" een horloge! Bepaal uw keus niet blinde- - lings - want er zijn horloges en „horloges". Voorkom te leurstelling-laat u adviseren door de vakman...uw eigen horloger. Hij wil u als klant behouden, dat is uw zekerheid! het goede Ankerhorloge 1415. Als een kogel suisde de Horzel door het lucht ruim en binnen weinige mi nuten lag de vliegbasis Tar mac ver achter onze piloot. Hij dacht aan zijn laatste gesprek met Sandra. Na tuurlijk had hij haar wel kunnen meenemen op dit korte reisje, want hij Avist dat zij uitstekend een ge heim kon beAvaren. Zij zou liever haar tong afbijten dan er ooit met iemand over te reppen, maar het zou wel eens kunnen gebeu ren, dat men op geweldda dige wijze trachtte haar of hem het geheim te ontfutselen en dan was hot maar beter dat zij helemaal van niets wist. Beneden Arend ontrolde zicji het steeds woes ter en verlatener wordende woestijnlandschap dat hij zo goed kende van vroegere vliegtoch ten. Hij had nog geen vast omlijnd plan, maar in ieder geval wilde hij de kostbare rol, die stevig verpakt in een plastic omhulsel achter zijn stuurstoel lag, op een zo stil mogelijk en onbereikbare plek verbergen. De door regen- stormen en eeuwig Avaaiende woestijnwinden uitgeslepen zandsteen formaties, die als rode burchten uit de vlakte oprezen, brachten pi loot Storm op een goed idee. is geschreven, is de loop vau het verhaal enigszins a-eranderd, maar het boek Avordt er zeker niet min der aantrekkelijk door. Ook deze uitgave is geïllustreerd inct film plaatjes. Bij de uitgeverij Het Spectrum in Utrecht zag in de Pi'ismareeks het boekje „De Spookmajoor" van de Engelse schi'ijfster Virginia Cowles het licht. Het verhaal berust geheel op authentieke gegevens van de Special Air Service, die tijdens dc Tweede Wereldoorlog in de Libische woestijn een heroïsche strijd voerde tegen het Afrilca-korps. „De Spook majoor" is de bijnaam van overste David Stirling, commandant van de S.A.S. Het bijzondere van de S.A.S. Avas, dat ze achter de vijandelijke linies streed. Bij A. w. Bruna en zoon te Utrecht verscheen in de serie Zwarte Beertjes „Maigret en het lijk zonder hoofd" a'an Georges Simenon. De naam van deze schrijver staat borg voor een vlot en aantrekkelijk detective-ver haal. De beroemde Italiaanse jager op gToot wild Attilio Gatti heeft ook weer een boek geschreven. Van zijn hand verscheen bij de uitgeverij Meu lenhoff te Amsterdam in de Flamin go-reeks „Afrika doodt". In aan trekkelijke stijl verhaalt Gatti ook nu weer zijn zwerftochten door don ker Afrika. Het relaas van het beroemde beleg van Troje verscheen in de serie Kern-pockets bij de uitgeverij Dc Kern te Amsterdam. Dit verhaal uit. Homerus' „Ilias" is naverteld door Roger Lancelyn Green. Dc Neder landse bewerking onder de titel „Het beleg van Troje" is van Henrik Scholte. Een interessant wetenschappelijk boekje is „Hoe leven wij morgen", dat in de Prisma-reeks bij de uitge verij Het Spectrum te Utrecht het daglicht zag. In tien hoofdstukken geven tien beroemde geleerden ieder in hun tak van Avetenschap hun vi sie op het leven in de toekomst. Het geheel is samengevoegd door Frltz Baade. De springplank Van de Vlissingse domineesvrouw Nel Verschoor-van der Vlis verscheen in de ster-reeks van G. F. Callen- bach N.V. te Nijkerk een nieuw meisjesboek. „De springplank". Me vrouw Verschoor heeft in dit geval een wel bijzonder vertrouwde omge ving uitgezocht als plaats van han deling: een stad met een strand van waar men op korte afstand de zee schepen kan zien voorbijglijden. Zon der verrassend van opzet te zijn, is dit boek zeker boeiend te noemen. De jeugdige lezeressen zullen zeker na de eerste kennismaking met de vro lijke leraarsdochter Eef van Bergen haar belevenissen volgen. Eef geeft een goedbetaalde baan op een notaris kantoor op om in dienst te treden van een kindertehuis, waar zij meent aan een roeping te kunnen beantAvoorden. Via dit kindertehuis vindt zij ook 't geluk dat samenvalt met de happy ending van dit weinig pretentieuze maar zeker zeer gezellige boek. (Advert entte? zie advertent ie op pagina FEUILLETON dewr s\owd leur sTon<?i op een f?ier. Door BERKELEY GRAY „Ja, gelukkig wel", antwoordde Sir Montague. „In niet werkelijkheid is ze 't en dat zal ze nooit Avorden tengang verplaatsen moet verdwijnen, Conquest! Er is maar één mogelijkheid: hij moet sterv'en en avcI als Miles Hay- ward. Het mag nooit uitlekken, dat hij in werkelijkheid Robert Archer, de moordenaar is." „Ik veronderstel, dat L" om die re den de politie niet gewaarschuwd hebt." ..Vanmiddag stond ik machteloos te genover hem. Conquest: hij daag de mij uit, de politie in te lichten. Hij lachte me in mijn gezicht uit en zei, dat ik dat toch niet zou durven doen. Hij heeft tien jaar lang ais vrij man rondgelopen en voelt zich vei lig. Hij zei. dat de wet hem niet meer kan grijpen! Door zijn manier van leven heeft hij bewezen, dat hij volkomen bij zijn verstand is." ..Daar zit iets in." ..Maar hij is niet normaal!" zei. Sir Montague heftig. „Als U hem van middag gezien had! Zelfs ik, met mijn slechte ogen, kon zien, dat hij een duivelse uitdrukking 'op zijn ge zicht had. Hij knipte met zijn vin gers, en zei, dat als ik.hem liet ar resteren, het schandaal mij zou bre ken. Wat volkomen waar is, vriend. En U kunt wel begrijpen, dat Valerie er nog meer onder zou lijden dan ik. Als haar echtgenoot enkele uren na het huwelijk gearresteerd en als een misdadige gek aan de kaak gesteld zou worden, zou dit oen vreselijke schok voor haar betekenen, die zij haai- leven iang niet meer tc boven zou komen, daar ben ik zeker van." „Maar het zal toch ook niet bepaald prettig a'oor haar zijn als haar nieuw bakken echtgenoot „door een onge luk" om het leven komt. „Dat ben ik met U eens. Dat is óók waar! Maar dat zal dan tenminste een normale schok zijn, zoals ieder een kan krijgenZeker, ze zal wel treuren maar dat zal ze doen om Miles Hayward. Maar haar treft dan tenminste geen blaam. En ze zal er op den duur wel overheen komen. Ze i is jong en ze heeft een evenwichtig karakter." Brownley zweeg enkele ogenblikken, terwijl hij zenuwachtig met zijn vin gers op de leuning van zijn stoel trommelde. „Plotseling dacht ik aan deze oplos- i sing", ging hij voort, wat kalmer sprekend. „Nog volkomen verbijsterd door Hayward's vreselijke onthul ling, kreeg ik de ingeving, snel in elkaar te zakken en ik verkeerde in derdaad in een dergelijke toestand, dat ik nauwelijks een beroerte be hoefde te simuleren. Ik slaagde er in iedereen de kamer uit te krijgen, zelfs Valerie. Toen Meadows kwam, wist. hij direct, dat het geen beroerte was. Ik heb met hem als oud vriend gepraat en A'ertelde hem, dat hij me moest helpen. Hij begreep het niet dat doet hij nog met maar hij stemde er in toe. En dus. Conquest, hebben we even tijd gewonnen. Mijn dochter ligt boven in bed en Miles Hayward is naar zijn eigen flat in Hampstead gegaan. Haar aanstaand tehuis! Een mooi huis, geloof ik, kostbaar gemeubileerdDe oude man haalde zijn schouders op. „Het zal nooit Valerie's tehuis worden. Hayward moet vannacht uit de weg geruimd en ik laat het aan uw vin dingrijkheid over het zo in te kleden, dat het een ongeluk lijkt." ,Niet 7.o voortvarend, Sir Montague. Jk heb er nog niet in toegestemd..." „Maar dat moet U doen! Ziet U dan niet. dat er geen andere oplossing mogelijk is? Robert Archer had twaalf jaar geleden opgehangen moe- ion Avorden- cn hem te doden zal al leen uitgestelde rechtspraak zijn. U ziet toch wel in. dat er geen andere oplossing mogelijk is?" „U hebt voor een officier van justi tie een wonderlijke opvatting van recht, Sir Montague." „Maar man, het leven van mijn dochter staat op het spel! De enige oplossing is dat de man vannacht de dood vindt en het mag nooit bekend worden, dat hij Robert Archer is. Ik heb U gekozen als instrument „U hebt mij gekozen, omdat er nie mand anders voor in aanmerking kwam", viel Conquest hem botweg in de rede. „Zo van: ik ben een boef; geef me tienduizend pond en ik zal do den. wie ge maar wilt. Maar zo ge makkelijk gaat dat niet. Ik wil er eerst eens over nadenken." Hij zei niet, dat hij er niets mee te maken wilde hebben. Hij had er geen zin in om een scène uit te lokken. Brownley was opgewonden en zou misschien tot het uiterste gaan als zijn bezoeker botweg zei, niets met de zaak te maken te Avillen hebben. Het was beter hem te paaien. „Onmogelijk!" snauwde Sir Monta gue. „U moet onmiddellijk aan het werk. Luister Conquest! Wat weten we eigenlijk van Miles Hayward?" „Dat hebt U me net verteld." „We kennen zijn oorlogsreputatie en zijn huidige schitterende positie. Maar wat weten we van zijn gehei me leven?" „Heeft hij dan een geheim leven?" „Dat heeft iedere man", antwoordde Brownley. „Er zijn allerlei, meestal gen, die men doet. Een jonge vrijge zel als HaywardHij hield op en boog zich naar Norman over, ter wijl zijn bijna blinde ogen ingespan nen naar hem staarden. „Conquest, als advicaat voor criminele zaken heb ik altijd veel belangstelling voor de misdaad gehad. De laatste paar jaar ben ik getroffen door de typi sche overeenkomst tussen minstens drie brute moorden, waarbij dc slachtoffers meisjes waren zoals Barbare Marris moorden, waarvan „U Avilt toch niet suggereren „Dat Miles Hayward de onbekende moordenaar is? Ja! Dat is precies, wat ik suggereer. Deze sadistische misdaden vertonen allemaal een op vallende overeenkomst met tic trage die van het meisje Marris. De poli tie noemde het toeval, omdat men al lang geloofde, dat Robert Archer dood was. Maar a'andaag heb ik ver nomen, dat Robert Arcner leeft, en ik Aveet, dat er nooit een listiger jon ge duivel geboren is. Een man, die een duivelse moord begaat en niet gevonden Avordt is altijd in staat tot een tweede. Deze moorden op meisjes waren waanzinnige, sadisti sche, sexuele misdaden. Ik geloof, dat Archer hiervoor verantwoordelijk is en zijn volgend slachtoffer zal mijn eigen dochter zijn. als ik niet onmiddellijk maatregelen neem." „Kalm aan. Dit zijn slechts veron derstellingen." „Veronderstellingen - ja maar gebaseerd op goed feitenmateriaal", zei Sir Montague gespannen. „Ik ge loof beslist. Conquest, dat ik Valerie's leven gered heb door haar te overre den A-annacht hier in huis te blijven. Ik ben bang voor hetgeen deze ver nuftige jonge maniak nu Aveer zal be denken, als hij er de tijd voo- krijgt". „U denkt toch niet, dat hij gaat in breken „Nee, nee. Zo ruw zal hij niet tc werk gaan, Maar ik weet, dat mijn dochter volkomen onder zijn invloed verkeert. Ik zou de politie kunnen in lichten en hem laten arresteren maar dat zou erger dan nutteloos zijn." „Een dergelijke maatregel zou ten minste uw dochter veilig stellen en Uzelf tienduizend pond besparen." „En wat zou het psychisch voor mijn dochter betekenen, plotseling te moe ten horen, dat de man die zij lief heeft en met wie zij getrouwd is. een veroordeelde moordenaar is? Nee. Conquest, daar kan ik haar niet aan blootstellen! Het zou haar gezond heid Amor de dc rest van haar leven kunnen ruïneren." „Een dergelijke onthulling zou voor U ook niet zo plezierig zijn", merkte Norman bijtend op. „U denkt nu toe vallig toch niet aan uw eigen posi tie?" „Eerlijk gezeg ja", antwoordde Brownley. „Het schandaal zou me danig schokken. Maar dat zou ik ge makkelijk genoeg kunnen dragen. (Wordt verA'olgdJ.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 12