PAGIM
Kinderverhaal heel wat normaler
dan zeventig jaar geleden
jf
B
NOVITEITEN
op bomende X^oorjnarsijeurs
~öan ozóhh)
C tot OZCMV
VRIJDAG 19 FEBRUARI 1959
tHUVlNUlAI..
OMA'S KUNNEN GERUST ZIJN
(Van een medewerkster)
Eén ding hadden de grootmoe
ders, die wij ontmoetten na hun
bezoek aan de kinderen in Ca
nada, op hun kleinkinderen en
vooral op hun opvoeding tegen:
de televisie. Er waren te veel
uitzendingen, het ging de hele
dag maar door (want de com
mercie betaalt), en in die uit
zendingen werd zoveel gevoch
ten en geschoten, dat de kinde
ren niet meer schrokken „van
één dooie meer of minder". Af
gezien van de kwaliteit van die
moord en doodslag op de beeld
buis: Is dit vermaak nu werke
lijk gruwelijker dan de ont-
spanningsverhalen, die de groot
moeders zelf in haar jeugd kre
gen voorgezet?
Het is waar, er was in 1890, 1900
geen T.V. Er waren geen hoorspe
len. Er was ook ander speelgoed
dan de bestuurbare raketten, waar
in vooral de Amerikaanse speel
goedindustrie nu zo deskundig is.
Maar in „Alfer en YVala" een
vervolgverhaal over twee jonge
Batavieren, die vijftig jaar voor
het begin van onze jaartelling leef
den, maar herleefden in „Voor 't
Jonge Volkje" van 1887, gaat het
bepaald rauwer toe dan in het
rauwste T.V.-spcl.
Of vindt U het een aardig trekje van
„Alfers vader, dè stoute krijger Al-
vos", dat hij, om „zijn leed te verzet
ten" (hij was weduwnaar), zich toe
legde in het „bevechten van wilde
dieren en naburige stammen?" Hij
vocht vooral met de Tubanten, en
heviger vijanden dan de Tubanten
had hij niet, omdat zij eenmaal „het
hoornvee zijn vaders geroofd en zijne
hut in brand gestoken hadden". Deze
Alvos mag dan een „stout krijger"
zijn geweest, wij zouden hem vooral
een pathologisch-wraakgierig mens
noemen. En ieder modern kind, al
dan niet uitgerust met pistolen, cow
boyhoeden en drietrapsraketten-in-
het-klein, zou U kunnen vertellen,
dat iemand, die wilde dieren en een
naburig volk te lijf gaat, alleen om
een persoonlijk verdriet te vergeten,
ziek is en verpleging behoeft
De jongens in die verhalen, en de
meisjes niet minder, spelen zonder
uitzondering helfhaftige rollen. Maar
om tot een climax vol heldhaftigheid
en zelfopoffering te geraken, schie
pen de schrijvers eerst de meest af
schuwelijke situaties De jongens
hebben veelal hun vader al jong ver
loren, zij zijn achtergebleven met
een, altijd arme, moeder, die door
kwalen geteisterd of door Jan-en-al-
leman bedrogen wordt. De meisjes
daarentegen hebben geen moeder
meer: hun vader is een walgelijke
stroper, die alleen voor het kleine
dochtertje een zacht plekje in zijn
hart heeft bewaard en tenslotte door
de zachtheid van het blinde kind be
keerd, of althans gereclasseerd wordt.
Is hij geen boeman, dan is hij een
ddbr een geheim verdriet geteisterde
flinkerd: een zeeman bij voorbeeld,
die na de dood van zijn vrouw zijn
dochtertje meeneemt op het schip.
Bij de nu onvermijdelijke scheeps
ramp, is or door de aanwezigheid van
het kind een plaats te weinig in de
sloepen. De kapitein wil zich opoffe
ren, het dochtertje redt hem op on
waarschijnlijke manier of klemt zich
op het zinkende schip aan hem vast,
om samen met paatje een eerlijk zee
mansgraf te vinden.
Maar meestal loopt het goed af en
dat moet ook wel, want de personen
om wie het verhaal draait, zijn of
worden allemaal erg deugdzaam, en
Na droge zomer
fruit schillen!
De Btoffon, waarmee sinaasappels,
appels en peren worden bespoten om
insekten en schimmel te weren, zijn
vermoedelijk niet alle onschadelijk.
De consumentenbond wijst er in zijn
gids van deze maand op, dat het be
zwaar van deze bespuiting voor de
oogst van dit jaar nog extra aan
dacht verdient, omdat het de afgelo
pen zomer zo weinig heeft geregend.
In een noi-male zomer zou namelijk
de regen al een flink deel van de be
strijdingsmiddelen van het fruit ver
wijderen. De Consumentenbond ad
viseert daarom, dit seizoen appelen,
peren voor het gebruik liever te
schillen dan te wassen.
Al eerder had de bond geadviseerd,
schillen van sinaasappels niet te ver
werken en appels en peren goed te
wassen. Er zijn intussen maatrege
len genomen, die het gebruik van
schadelijke kleurstoffen uitsluiten,
maar het gevaar schuilt nu vooral
in de bestrijdingsmiddelen.
Reclame vooral goed lezen!
De consumentenbond maakt in zijn
februarigids de „moderne reclame"
in het algemeen een compliment: Ze
verschaft vaak waardevolle inlichtin
gen en firma's, die te goeder naam
en faam bekend staan, spreken wel
de waarheid.
Maar de bond geeft er meteen een
lesje bij in het „lezen" van reclame.
Advertenties zijn vaak belangrijker
omdat wat er niet in staat, dan om
wat er wel in staat. „Leest U", zegt
de bond, „in een advertentie voor 'n
bepaald merk wasmachine over vele
voortreffelijke eigenschappen, maar
staat er niets in over bijvoorbeeld
roestvrij zijn van de kuip, dan zult U
er goed aan doen te proberen, juist
daarover betrouwbare inlichtingen of
daarvoor garantie te verkrijgen."
Er wordt ook gewezen op een paar
„verborgen verleiders" in adverten
ties: dat zijn middelen, waarmee men
ons tot kopen tracht te bewegen,
maar die met de zaak waar het orn
gaat, niets te maken hebben. Wat
heeft, vraagt de gids, het mooie re
gelmatige gebit van de een of andere
filmster te maken met de kwaliteit
van de tandpasta? Niets natuurlijk.
Een ander soort verleiders valt min
der in het oog; soms worden artike
len aanbevolen met behulp van ge
leerde termen waarvan geen leek iets
begrijpt. Dit maakt op sommige men
sen veel indruk, maar, zegt de Con
sumentenbond, als een fabrikant wer
kelijk iets van belang te vertellen
had, zou hij dit wel doen in voor ie
der begrijpelijke taal.
deugdzaamheid wordt in 1887 zonder
mankeren beloond. De verwikkelin
gen in die verhalen zijn zo talrijk,
dat ge-en zinnig mens erin kan gelo
ven, maar omdat ze zo zwaar op de
hand zijn, kan men er ook geen
speelse fantasie achter vermoeden.
Zelfs de vrijetijdsbesteding kan het,
in die jaren, niet stellen zonder rouw,
heimwee of een saaie sentimentali
teit. In een-artikel over het drogen
van bloemen en de toepassing ervan,
wordt met duidelijke tekeningen en
een praktische tekst de techniek van
het werkje behandeld. „En nu aan
het maken", gaat de schrijver dan
verder, „en nu aan het maken, van
wat?" Hij geeft een voorbeeld.
„Daar is een portret, een portret
van uw lieve moeder. Ge hebt wel
licht eenen broeder, die ver, heel
ver van huis en die zijne Moeder
toch zo graag eens zien wilde".
Voor deze verre broer kan het kind
dan het portret van moeder om
kransen met gedroogde bloemen.
Maar dan komt het volgende idee:
„Als ge uwe Moeder bij voorbeeld
uw portret eens zondt, door bloe
men omringd, zoudt ge er dan ver-
geet-me-nietjes om slingeren? Ze
staan lief, aardig en sierlijk, maar
zeg, zoudt ge het wel ooit, ooit in
uw leven noodig achten om tot
Haar te zeggen: ..Moeder vergeet
mij niet!" Zou die lieve daartoe ooit
in staat zijn Trek zoo ver ge wilt,
ieder ogenblik zijt ge in hare ge
dachten! Vergeet, de goede God
beware U daarvoor, op het pad
der ondeugd en der zonde, op den
weg van dartelheid en vermaken
die Moeder, Zij vergeet U niet! Zij
vergeet U nooit!"enz. enz.
Honden komen ook vaak in de ver
halen voor de jeugd van 1887 voor.
nooit als kameraadjes waarmee het
kind speelt, altijd als „trouwe ka
meraden", die mishandeld of verge
ten worden, maar door hun onver
woestbare trouw en aanhankelijkheid
hun slechte meesters menigmaal tot
bezinning brengen. Van de mishan
deling wordt dan wel met afschuw
verteld, maar het is een afschuw die
alleen maar dienst doet om de tegen
stelling tussen het Kwaad en het.
tenslotte winnende, Goed, zo schril
mogelijk te maken.
En wat denkt U van een dokter, die
(als bladvuling aan het einde van een
aflevering) een ten dode opgeschre
ven patiënt de cynische troost geeft,
dat hij nog best kan genezen omdat
de statistiek één op de honderd lij
ders aan zijn ziekte kans op herstel
geeft, en de dokter er zojuist 99 men
sen aan heeft zien sterven?
De jeugd van nu krijgt door de, de
grootmoeders blijkbaar veel bezorgd
heid aanjagende, T.V., door modern
speelgoed en moderne jeugdtijd
schriften veel oog voor de wonderen
der techniek. Natuurlijk ook voor
weinig zachtzinnige gevechten. En
natuurlijk komen er in hun lectuur
ook bijzonder onwaarschijnlijke ver
halen voor.
Maar zelfs de griezelverhalen (dat
wil zeggen de „goede" griezelverha
len, want „Voor 't Jonge Volkje"
stond in zijn tijd gunstig genoeg be
kend oin met goede moderne kinder
lectuur te worden vergeleken) van
nu zijn niet werkelijk zwartgallig te
noemeii. Ook in ..Robert de duivel",
een verhaal van D.L. Daalder in Krïs-
Kras, is een woedende hertogin in
staat, haar kind bij voorbaat al „aan
de duivel te wijden", en ook hier
heeft dat kwade gevolgen, maar er
is geen twijfel aan: Dit is een sprook
je, en geen in zwart zondebesef ge
doopte moraal.
Wat dat betreft, zijn we er bepaald
op vooruit gegaan. De oma's hoeven
niet ongeruster te zijn dan bijvoor
beeld in 1890 haar eigen grootmoe
ders.
Bonen en erwten, wel
kome afwisseling op
het thema aardappe
len, vlees en groente.
Het is met de peul
vruchten maar vreemd
gesteld: ze worden wel
als groente beschouwd,
maar wat de voedings
waarde betreft staan
ze het dichtst bij vlees
en aardappelen. Zij
kunnen zelfs een van
deze of ook beide in
bet menu vervangen.
In een peulvruchten
maaltijd kunt. U dus al
naar het U goed dunkt
het vlees of de aardap
pelen weglaten of al
leen maar bonen of
erwten met groente
eten! De waarde van
zo'n maaltijd wordt
groter wanneer U er
melk en/brood, rijst,
havermout e.d. in ver
werkt. Geeft U erw
ten- of bonensoep als
hoofdgerecht dan is
het een goede gewoon
te er melk tn te doen
of er een paar .neden
bruinbrood of rogge
brood bij te geven.
Wilt U nog een toetje
na de soep, dan voldoet
een gebakken gerecht
heel goed gebakken
grutten, pannekoek of
drie-in-de-pan) of een
beschuit met kaas. Na
een steviger peulvruch
tenmaaltijd kunt U
pap, vla oi' een ander
melktoetje kiezen.
Kies bij erwten eens
als groente: wortelen,
knolraap, prei, knol
selderij of schorsene-
reu;
bij witte bonen: wor
telen, bieten, spinazie
of snij- of sperciebonen
uit blik of diepvries;
bij bruine honen of ca-
pucijners kunt U uien,
bieten of knolraap ne
men, terwijl een rauw
groenteslaatje hij .iede
re peulvruchtensoort
past.
Vooral met stevige bo
ne- of erwtesoorten is
een vrij slappe puree
van aardappelen heel
smakelijk. Ook erg
gemakkelijk wanneer
U weinig of geen jus
hebt.
Peulvruchten kunnen
gebruikt worden in een
stamppot of stoofscho
tel, b.v.: stamppot rau
we andijvie met bruine
bonenzuurkoolstamr
pot met bruine of wil
te
boeren- of groene
met spliterwten; huts
pot met witte bonen.
U kunt de bonen be
ter niet mee stampen,
maar ze, nadat de
„pot" gestampt is, er
door roeren.
Wilt U wél alles
men stampen, zorg er
dan voor, dat het ge
recht niet te droog is.
Een rest bonenat kunt
U venverken tot soep
door het nat te binden
met door do zeef
wreven gare bonen of
aardappelen of met
bloem of rauw gerasp
te aardappelen. Als
vulsel kunnen honen,
soepgroente, balletjes
gehakt stukjes worst
of dobbelsteentjes ge
bakken brood dienst
dopn Wilt U de smaak
van de soep verder va
riëren, grijp dan ge
rost naar tomatenpu
ree of pittige geraspte
kaas! Van bruine bo
nensoep kan een klein
scheutje pikante saus
wat bijzonders maken
..de halve weesde trouwe hond...
In één
San
Uw ha
gaaf e
m ba,m
■Bi
SBB handcrème
Op de Voorjaarsbeurs, die van 29 februari tot en met 5 maart in Utrecht
wordt gehouden, zullen weer verschillende noviteiten te zien zijn.
Op vele manieren wordt het leven van „vrouwen zonder beroep" gemak
kelijker gemaakt. Zo is er een fabrikant, die medelijden met de huisvrou
wen heeft gekregen omdat er, naar hij meent, nog steeds vele kostbare
uren verloren gaan met het „enerverende en tijdrovende" broodsmeren en
met het vullen der botervlootjes. Zijn oplossing voor dit probleem is een
elektrische broodsmeermachine, die ongeveer 3500 boterhammen per uur
van een laagje boter voorziet. Speciaal voor héél grote gezinnen?
Voor het zemen van ramen, het schoonmaken van het bad, het wassen van
de auto en het afnemen van tegels is er een soort ragebolletje van schuim-
plastic, dat met een slang aan de kraan bevestigd kan worden.
Niet voor het huishouden, wel voor het zwakke geslacht zijn er schoenen
en tassen van struisvogelpoot. Dit materiaal heeft veel weg van krokodil-
leleer, het is echter aanzienlijk goedkoper.
Een apparatenfabriek introduceert op de Voorjaarsbeurs een theefilter,
die past bij de reeds door haar in de handel gebrachte koffiezetautomaat.
Op de beurs 'zal men ook kunnen verwijlen in enkele droomkeukens. In
zo'n keuken past natuurlijk een nieuwe vaatwasmachïne, die verrijdbaar
Is en die men direct kan aansluiten op de koudwaterkraan. Er is geen
geyser of boiler meer bij nodig, want de machine verwarmt zelf het wa
ter. In de droomkeuken is ook plaats voor een koelkast met een automa
tisch ontdooiapparaat.
Bestemd voor de verfraaiing van het uiterlijk schoon is een nieuwe toi
letzeep, die ïs samengesteld uit bijenwas en honing. Deze nouveauté is af
komstig uit Spanje.
Ook aan de baby is gedacht. Uit Duitsland wordt „geklimatiseerd doek"
voor kinderwagens geïmporteerd. Dit doek heeft een isolerende werking,
waardoor de wagen 's zomers koel blijft en 's winters minder koud wordt.
Een Amerikaanse noviteit is een elektrische luchtreiniger, die de oorza
ken van geurvorming zoals rook neutraliseert, terwijl allergische
aandoeningen worden bestreden.
Een nieuwe vorm van verwarming die op de beurs geïntroduceerd wordt
is een vloerfornuis, speciaal bestemd voor bungalows, kantoren, winkels,
woonschepen en dergelijke, waarin een gewone kachel teveel plaats zou in
nemen. Het fornuis brandt op olie, de warme lucht wordt door een rooster
in de vloer de ruimte ingeblazen.
Nog 'n nieuw uitgaans-
japonnetje voor de laat
ste uitgangetjes van 'dit
snel ten einde lopende
seizoen? Hier zijn drie
voorbeelden: twee glad-
aansluitende en één
zwierig-wijd jurkje. De
twee gladde japonnetjes
hebben een minimum
aan garnering: het ene
draagt een klein byou
op de heup waarin te
vens de brede ceintuur
verloopt. het andere
heeft een byou op de
schouder dat tevens de
stola-garnering accen
tueert. Een soepele yer-
sey van uitstekende
kwaliteit, of een zware
zijde zijn de aangewe-
zen materialen voor de
ze jurkjes. En wie jong
is en niet te klein van
postuur, kan het middel
ste model kiezen, ver
werkt in een lichte luch
tige stof.
(Advertent"*.)
BRONNLEY
HUIDVERZORGINGSZEEP 1.so
De krant, dat wordt mij elke dag
opnieuw duidelijker, blijkt een
voortreffelijk opvoedkundig in
stituut. Speciaal voor onze dochters.
U zult over die uitspraak misschien
met de ogen knipperen, want onze
generatie is grootgebracht in het
Halfhartig besef dat meisjes zo lang
mogelijk moeten beschut en onkun
dig gehouden worden van alles wat
er in de boze buitenwereld plaats
grijpt. Als je volwassen bent, hoor
je het nog vroeg genoeg, was het
standpunt van onze moeders.
Een domme en volstrekt misplaatste
bezorgdheid. Zodra wij volwassen
waren was het allang te laat om iets
te horen: de meesten van ons hadden
dan op een onzachte manier ervaren
dat de werkelijkheid niet klopte met
de suikeren romantiek van onze bak
visromans. En dat was wel zo erg
als de deceptie omtrent Sinterklaas,
waarover de serieuze paedagogen
zo'n drukte maakten.
De kranten waren toen misschien
ook wat discreter in hun onthullin
gen. Maar juist de indiscretie van
vandaag duwt ons met de neus op de
realiteit, en wij komen er niet meer
onderuit dat wij ergens stelling moe
ten nemen, een standpunt verdedi
gen en, hoe aarzelend ook, de
schuldvraag onder de ogen zien.
Wij kunnen daar alleen maar dank
baar voor zijn. De jeugd heeft in elk
geval een behoorlijk respect voor
standpunten. En wij mogen het ons
tot een eer en een onderscheiding re
kenen als zij de krant dichtvouwen,
peinzend opmerkend: En wat denk
jij daar nu an?
Daar zijn wij midden in het debat
beland voor wij het weten. Een
Geneefs advocaat zit, een licha
melijk wrak, voor zijn rechters en in
de getuigenbank luisteren twee
vrouwen en een jonge man. De nood
lottige driehoek heeft een verlengde
zijde gehad maar wie trekt in de
ze trieste historie nu aan het kortste
eind? Dan is het psychologisch ogen
blik daar om de jeugd, scherp van
blik dwars van transigneren waar
het de rechtvaardigheid betreft, als
ongevraagde jury te laten beslissen.
Wie heeft onder deze affaire het
meest geleden en waarom? De
man? Uiterlijk gezien wel maar
innerlijk zal hij overtuigd blijven
van zijn gelijk. Zelfs als hij zou be
kennen de noodlottige schoten te
hebben gelost op een volslagen on
schuldige dan nog zou hij zich ver
weren met het argument van zijn ver
terende jaloezie. Een jaloers mens is
bezeten door een krankzinnige rede
loosheid. Hij handelt niet bewust, hij
wordt gedreven. Tegen jaloezie baat
geen verstandige redenering, geen
koel beraad, geen briljante Intelli
gentie.
Othello wil nimmer overtuigd zijn
want de jaloezie zelf is een hulde
aan zijn persoon, zijn karakter, zijn
zelfrespect. De gedachte alleen dat
zijn desdemona iemand anders zou
durven preferen boven hem maakt
hem duivels gevaarlijk. Maar dieper
dan die kwellende achterdocht
schrijnt het besef, dat een geliefde
aan wie niemand ook maar een blik
verspilt een dubieus bezit is. Hij mag
haar hebben, niemand anders vindt
haar de moeite waard......
Nee, de man in de ban van zijn ver
nauwd bewustzijn zal zichzelf als
slachtoffer, niet als schuldige blijven
zien. In wezen is de hele trieste ge
schiedenis voor hem alleen maar een
samenzwering: hem moést een ramp
overkomen, de bliksem slaat altijd
in de hoogste toppen.
Maar zijn vrouw, zegt dan een
jonge stem tegenover ons met
verontwaardigd medelijden.
Voor haar is het toch wel het ergste
om haar man daar te zien zitten als
beschuldigde van moord en die ande
re vrouw om wie dat allemaal begon
nen is.
Zijn vrouw? Een krantenverslag
noemde haar: „de rechtvaardige"
en dat is een heel ouderwetse maar
treffende eretitel. Zij kan haar hoofd
omhoog houden: zij heeft haar plicht
meer dan volbracht, al ïs het mis
schien hoogst modern om aan te
merken dat zij meer moeder van
haar kinderen dan echtgenote van
haar man geweest is.
Als dat al zo is wie kan zulke
boud uitgesproken veronderstellin
gen eigenlijk ooit controleren
dan strekt het haar des te meer tot
eer dat zij in haar functie van vrouw
des huizes en moeder van het gezin
nimmer haar post heeft verlaten.
Zij heeft de sympathie volledig aan
haar kant. als zij opstaat om, soli
dair tot het einde, met warmte voor
hem te pleiten tot aan het ver
schaffen van een alibi toe.
Maar degene die verliest in het
eind is de eenzame vriendin. En
hier wordt het leven welspre
kender tegen onze dochters dan alle
opvoedkundige handboeken. Kijk
goed, zeggen wij. wie hier aan het
kortste eind trekt. Want wat houdt
zij over uit heel deze stormachtige
en kwellende episode? Volstrekt
niets.
Zij gaat zo moederziel alleen de
rechtzaal uit, dat haar eenzaamheid
als een voelbare kilte om haar heen
hangt. De vrouw tegenover haar
heeft nog altijd een haam, de warm-
te van eën gezin, de voldoening van
een vrouw tot het uiterste.
Zij heeft alleen de herinnering ver
gald door de teleurstelling om een
man die ver bleef beneden het ideaal
dat zij zich van hem gevormd had.
Intelligent, briljant, begaafd maar
wilszwak, onvolwassen en grenze
loos egocentrisch. Een die alles nam
en niets gaf die volledig bezit eis
te zonder de genoegdoening van een
huwelijk.
SASKIA
