het kamp der verlatenheid
Wintersport in Duitsland nam
laatste jaren een grote vlucht
VLUCHTELINGEN LEVEN ER GEÏSOLEERD
VAN DE DUITSE BEVOLKING
PREMIÈRE VAN BADINGS OPERA
IN HOLLAND FESTIVAL
VRUDAG 15 JANUARI 1960
PROVINCIALB ZEEUWSE COURANT
10
Een bezoek aan een vluchtelingenkamp is altijd een trieste
affaire. Zeer in het bijzonder geldt dit voor het kamp van de
verlatenheid, voor Friedrichsfeld in Noord-Dnitsland. Want
de Poolse, Oekraïnse en ook de enkele Joego-Slavische en
Russische vluchtelingen die in dit kamp wonen, verkeren in
een moeilijke situatie.
Verwijderd van de bewoonde wereld, leven ze daar vrijwel
geheel geïsoleerd van de Duitse bevolking, in een voormalig
kamp van de „Luftwaffe", dat zich uitstrekt over een groot
gebied. De weg die naar dit kamp voert is slecht en ook de
wat te impossante ingang met een Feldhernhalle-in-zakfor-
maat, heeft iets afstotends en nodigt niet bepaald tot een
bezoek.
De kale stenen barakken akelig vuil-granw van buiten, met
afschuwelijke lange en donkere gangen van binnen ver
raden ons, dat achter de dunne muren beslist geen gelukkige
mensen wonen.
Het zijn vooral ouderen en zieken,
die ln deze voormalige soldatenver-
blijven vegeteren, waarin het Interi
eur vaak slechts alt een oude kast,
veldbed en een kapotte tafel bestaat
Men hoeft hen niet eens te spreken:
hun holle, weggezakte ogen waar
in zowel angst als wanhoop en wan
trouwen te lezen zijn en hun mage
re door het lijden getekende gezichten
spreken boekdelen. Boekdelen over
doorstane ellende, ontbering, over be
graven hoop. Ze zijn apathisch en
naargeestig geworden, deze eenvou
dige mensen die jaren geleden door
de Duitsers werden weggesleept uit
hun dorpen en sindsdien niets dan
tegenspoed hebben gekend.
Ontwortelde mensen, eenzamen
onder de eenzamen: „Die a us dem
Lager".
De jongeren en lichamelijk gezon
den gaat het veel beter. Ze hebben
werk en dus ook genoeg geld om in
hun onderhoud te voorzien en hun
„kamers" zien er dan ook netjes uit
en zijn behoorlijk gemeubileerd. Het
contrast tussen deze beide categorie-
en kampbewoners is dan ook groot.
Kan bij de ene categorie van mate
riële nood bepaald niet worden ge
sproken (behalve dan, dat ze een
woning dringend nodig hebben), in
morele en geestelijke nood verkeren
er zeer velen.
De meesten verblijven hier nu vier
jaar. Zij kwamen uit kampen, die in
middels werden opgeheven ais gevolg
van emigratie naar „overzee", van
de jonge, gezonde en vakkennis be
zittende ontheemden. Daar de enugra-
tielanden slechts geïnteresseerd waren
in jonge en in het produktieproces
op te nemen vluchtelingen, bleven de
ouderen, de zieken, de invaliden, de
geestelijk gestoorden en ook diegenen,
die geen blanco strafregister hebben,
achter. Maar met hen ook hun kin
deren, die hun in nood verkerende
ouders niet in de steek wilden laten.
Want de familiebanden zijn sterk.
In het kadee van het We-
reldvluchtelingenjaar 1959/
60 heeft ons land besloten
de helpende hand te telken
aan de Polen en Leiten in
de vluchtelingenkampen
Friedrichsfeld en Ohmstede
in Duitsland.
Onze bijzondere medewer
kerde Poolse journalist
Billy Strenk bezocht on
langs beide kampen en hier
onder volgt dan zijn relaas
over het kamp der verlaten
heid: Friedrichtsfeld.
Bewond erensuiaard ig
Het is bewonderenswaardig hoe
men in deze troosteloze omge
ving jaar in jaar uit kan le
ven, zonder eigenlijk een pers
pectief te hebben, hoe velen
daarin de hoop en het geloof
wisten te behouden en hoe de
vele kinderen in deze arm
zalige omstandigheden gebo
ren toch nog vrolijk en op
gewekt kunnen zijn.
Want de kinderen zijn vrolijk
en levenslustig, als kwikzilver zo
vlug en bij tijd en wijle ook bal
dadig, zoals een normaal en ge
zond kind behoort te zijn. De
kleintjes gaan naar de „Kinder
garten" in het kamp, waar een
Duitse vluchtelinge uit Silezië die
de Poolse taal machtig is, hen het
Duits tracht bij te brengen. Want
door het vrijwel volkomen isole
ment van de Duitse bevolking
spreken deze kinderen de Duitse
taal niet, die ze anders spelender
wijs zouden leren. Deze kleuter
school waarvoor de gehele in-"
ventaris geschonken werd door het
voormalige Nationale Comité voor
Vluchtelingenhulp wordt be
zocht door 60 kleuters: de Duitse
lagere school die eveneens in een
van de barakken is ondergebracht,
door 61 kinderen.
De meeste van de 377 inwoners
van kamp Friedrichsfeld zijn eenvou
dige en onontwikkelde mensen: voor
namelijk landarbeiders, kleine boeren
en handwerkslieden. De lichamelijk
gezonden werken als ongeschoolde ar
beiders in de steenbakkerijen in de
omgeving of bij de wegenbouw. De
vrouwen op een porseleinfabriek.
De long- en hartpatiënten (30%
heeft t.b.c.), die geen zware arbeid
mogen verrichten, kunnen echter geen
licht werk krijgen en zijn dus werk
loos. Doelloos dwalen zij dan over
het uitgestrekte terrein van het kamp,
overgelaten aan sombere gedachten
en zorgen over hun gezin en toe
komst. Want de meêsten hebben het
niet breed en leven eigenlijk beneden
de grens van het minimum. Van 120
DM in de maand kun je ten slotte
geen gezin onderhouden. Kleding- en
voedselpakketten uit het buitenland,
voornamelijk uit Nederland, Amerika
en Engeland zijn dan ook altijd wel
kom, hoewel zij eigenlijk slechts een
druppel op een gloeiende plaat be
tekenen.
Kunt U helpen?
„Het is hier veel erger geweest
zegt in het Pools een der vluchtelin
gen thans is het nog dragelijk.
„Ze geven ons de slechtste arbeid,
men lijdt en moet hard werken"
verteld een ander.
„Waarom, waarom moeten wij zo
lijden" snikt een oude vrouw,
die een dochter van dertig heeft
die reeds zeven jaar verlamd op
een veldbed ligt, in de meest er
barmelijke omstandigheden die
men zich kan voorstellen.
„Kunt U ons helpen?" vroeg
deze zieke mij met hese stem en ik
kon haar geen bevestigend antwoord
geven, hoe graag ik het ook had ge
wild.
Als twaalfjarig meisje werd Kazl-
mlera Wdowiak (zo heet zij) in het
kader van de „Arbeitseinsatz" naar
Duitsland gedeporteerd. Een maand
later werd ze door een Duitse boer
zon echte nazi kreupel ge
slagen, omdat ze zijn aanwijzingen
niet had opgevolgd, die ze niet kon
verstaan. Ten gevolge van deze beest
achtige mishandeling is ze nu voor
haar hele leven invalide.
Roem van Nederland
Kleine jongens vertellen met trots,
dat zij tijdens de vakantie in Neder
land zijn geweest en dat zij het daar
naar hun zin hebben gehad. Ook en
kele vrouwen uit het kamp roemen
de Nederlandse gastvrijheid, die zij
ondervonden in Groningen, Ja, ieder
een die uit de Lage Landen komt is
bij deze vluchtelingen een welkome
gast. De Duitse kampleiding ziet deze
contacten met lede ogen aan en had
liever dat niemand zich met deze
mensen bemoeide. Maar dit is juist
wat deze ontheemden nodig hebben:
contacten met de buitenwereld, met
mensen die hen met liefde tegemoet
gaan, die hen het vertrouwen helpen
herwinnen en begrip hebben voor hun
moeilijkheden.
Onder de kampbewoners bevinden
zich helaas ook enkele onmaatschap
pelijke en zelfs a-sociale gezinnen, die
het voor de anderen het toch al
zo moeilijke leven in het kamp
tot een hel maken en een gevaar vor
men voor hun naaste omgeving.
Z.P.U.
Circa 80 inwoners van lager Fried
richsfeld zijn lid van de Nationale
Poolse vluchtelingenorganisatie
„Zjednoczenie Polskich Uchodzcow".
Deze organisatie beschikt over een
eigen bibliotheek van ongeveer 500
Poolse boeken, die echter al lang uit
gelezen zijn. Ook worden er van tijd
tot tijd vergaderingen gehouden en
samenkomsten ter gelegenheid van
Poolse nationale gedenkdagen. De
kinderen uit het kamp treden dan op
met declamaties, zang en dans en
brengen in het monotone kampleven
een beetje ontspanning.
Als er een kerkdienst in het ge
ïmproviseerde barakkenkerkje wordt
gehouden, scharen deze kinderen zich
rondom het kleine orgeltje en zingen
oude Poolse kerkliederen, ze smeken
God om de vrijheid van Polen en bid
den dat ze daarin eens mogen terug
keren.
Want deze „displaced persons",
deze gedoemden eigenlijk, dromen
over hun geboorteland en voelen zich
in Duitsland eenzaam en verlaten.
Veertien jaar barakkenleven en daar
voor jaren van slavenarbeid in een
toen zeer vijandige omgeving, hebben
op hen een onuitwisbaar stempel ge
drukt. Voor hen kwam het vluchte-
lingenjaar tien jaar te laat.
Eindelijk huizen
Maar men gaat woningen voor
Iien bouwen. Of ze naar deze wo
ningen gaarne toe willen? En of.
Liefst zo gauw mogelijk. Althans
dit zeggen de jongeren, die werk
hebben en die zich dus geen zor
gen behoeven te maken over de
huur. Voor hen zal het een bevrij
ding zijn, een terugkeer in de sa
menleving.
Maar hoe zal iemand die geen werk
heeft, niet wérken mag, of erger nog,
niet werken kan ooit de huur
kunnen betalen? De Duitse autoritei
ten verklaren weliswaar dat dit in
orde komt, maar de vluchtelingen
moeten Hit eerst nog zien. Ze wan
trouwen de Duitsers en niet zonder
reden. De terreur van het nazi-regime
hebben ze nog niet vergeten en ook
de wijze waarop de Duitsers hen be
jegenen is niet bepaald van dien aard,
dat de ontheemden hierover enthousi
ast zouden kunnen zijn.
De Duitsers zien in hen „difficult
cases" waarmede weinig is te be-
Winterspoi
Amsterdar
Surinaamse statenroorzitter
voor advies naar Nederland
Woensdag zijn, per K,L.M.-vliegtuig
via de Ned. Antillen en de Verenigde
Staten, naar Nederland vertrokken
de voorzitter van de Surinaamse Sta
ten, de heer J. S. P. Kraag en ir. Na
gel. In Nederland zullen zij bespre
kingen voeren in verband met de
bouw van het nieuwe diaconessenzie-
kenhuis, waarvoor in Nederland een
inzamelsactie gaande is.
De heer Kraag is voorzitter van het
bestuur van de stichting diaconessen-
ziekenhuis. Ingenieur Nagel heeft be
moeienis met de bouw en het ontwerp
ervan.
ginnen. Men doet weliswaar het een
en ander, maar van oprechte bemoei
ing met deze ongelukkige mensen
die ten slotte in de eerste plaats
slachtoffers zijn van het nazi-regime
is niet veel te merken.
Maatschappelijk werk, zoals wij
dat in Nederland kennen bestaat in
Duitsland niet en dit is juist wat deze
mensen nodig hebben.
Maar in de eerste plaats is het
nodig, dat men de vluchtelingen beje
gent met liefde. Met pure mensen
liefde, welke zichzelf niet zoekt maar
alles voor de naaste over heeft
Zal de Nederlandse bijdrage dit op
leveren? Dit hangt van U af. Het
gironummer van de Stichting Neder
lands Comité Vluchtelingenjaar te
Amsterdam iss 195960.
VOORLOPIG PROGRAMMA
Financiën en zalennood
veroorzaken moeilijkheden
(Van een onzer verslaggevers)
première brengen van de opera „Mar
tin Korda d. p." van Henk Badings.
De componist is nog bezig met deze
opera en heeft hierbij nauw contact
met de Nederlandse Opera.
Een andere belangrijke première is
die van Benjamin Brittens' opera „A
midsummer night's dream", in Ne
derland gebracht door The English
opera group, vermoedelijk onder lei
ding van de componist zelf. Het is
een opera op teksten van Shakespea
re.
Dit werd medegedeeld door de heer
Peter Diamant, directeur van het
Holland Festival. De heer Diamant
vroeg bij de aankondiging van het
voorlopig programma., van het Hol
land Festival 1960 opnieuw de aan
dacht voor de moeilijkheden, die deze
Nederlandse manifestatie elk jaar
weer ondervindt. Met name wees hij
op de moeilijke financiële situatie.
„Wij willen het festival elk jaar
minstens zo goed doch liever nog be
ter maken dan het vorige. Maar de
subsidies van het rijk en de gemeen
ten Den Haag en Amsterdam zijn elk
jaar hetzelfde, terwijl alle kosten
IN BEIEREN STIJGING VAN 40 PROCENT
Hotel- en pensionvoorzieningen
konden gelijke tred ermee houden
Opvallend is, dat het bezoek aan de Duitse wintersportplaatsen In de laat
ste jaren met sprongen omhoog is gegaan en nog gaat. Dat er In Beieren,
om een voorbeeld te noemen, de laatste vijf-zes jaar een stijging van rond
40 procent is geconstateerd, kan niet alleen het gevolg zijn van een toene
mend buitenlands bezoek. Dat néémt toe, maar zonder twijfel is de grote
stijging toch te danken aan de popularisering of moeten we zeggen „de
mocratisering" van de wintersport en aan de verbeterde sociale voorzienin
gen, die het mogelijk maken en in vele gevallen, dank zij het ingrijpen
van de bedrijfsartsen, noodzakelijk maken de winterse bergen in te
trekken.
De hotel- en pensionvoorzieningen in
de 300 Duitse wintersportplaatsen
hebben er gelijke tred mee gehouden
(het totale beddental is sedert 1953
ook met ongeveer de helft vermeer
derd) en aan de „uitbouw" van de
wintersportapparatuur zoals skilif
ten, stoeltjesliften. kabelbanen en
dergelijke is naarstig gewerkt. Met
name de Beierse Alpen zijn op dit
ogenblik even goed uitgerust als de
wintersportgebi eden - van-oudsher.
In Duitsland concentreert de winte-
sport zich in de Beierse en Allgauer
Alpen langs de grens van Tirol, het
Beierse Woud aan de Oostenrijks-
Tsjechische grens de Zwabische Alpen
tussen Stuttgart en Uhn, het Zwar
te Woud, het Rhöngebergte, de Tau-
nus, de Eifel, Sauerland en de Harz.
De drie laatste bergstreken, 's win
ters ook zeer in trek bij de bevol
king van de Duitse industriegebieden,
komen in aanmerking voor weekeind-
bezoek van ons land uit en voor be
ginners, die het de eerste keer kalm-
pjes-aan willen doen. De Taunus, het
Rhön-gebergte, de Zwabische Alpen
en het Zwarte Woud liggen voor ons
geografisch een beetje „halfslachtig",
omdat ze te ver weg liggen voor
Oberstdorf in de Allaaur Alpen is
een van de meest geliefde winter
sportplaatsen in Duitsland.
weekends en te dichtbij voor wie echt
in de wintersportsfeer wil komen (ho
ge hergen met veel sneeuw en veel
zon en veel ultraviolet!). Blijven dus
de Beierse en Allgauer Alpen en het
Beierse Woud, dat in de laatste jaren
sterk in trek is gekomen.
In de Alpen tussen Berchtesgaden
in het oosten en Lindau aan het
Bodenmeer in het westen vindt
men ruim 300 berghutten en berg-
hotels, waarvan bijna de helft bo
ven de 1400 meter en een kleine
veertig zelfs boven de 2000 meter.
De kroon spant het Schneeferner-
haus op 2650 meter, 316 meter
onder de top van Duitslands hoog
ste berg de Zugspitze, waarmee
het met een kabelbaan verbonden
is. De Beierse Alpen kennen in
totaal meer dan vijftig kabelba
nen, stoeltjesliften en tandradba
nen, het onnoemelijke aantal ski
liften nog niet eens meegerekend.
De mondaine wintersuortplaatsen in
de Beierse en Allgauer Alpen zijn:
Berchtesgaden (skipistes met hoogte
verschillen van 2000 meter), Gar-
misch-Partenkirchen (vrij moeilijk
terrein, ervaring gewenst) en Oberst
dorf (voor beginners en gevorder
den). Eenvoudiger plaatsjes in dit ge
bied zijn: Bad Wiessee. Bayrischzell,
Hindelang, Kleines Walsertal, het
vioolbouwersstadje Mittenwald, Reit
im Winkl, Schliersee, Tegernsee en
Tiefenbach bij Oberstdorf. Wie in
formaties wil hebben over deze plaat
sen en over andere wintersportgebie
den in Duitsland, wende zich tot het
Duits Reisinformatiebureau in Am
sterdam, dat stapels leerrijke boekjes
en folders klaar heeft liggen, waar
van vele in het Nederlands gesteld
zijn. Het boekje „Wintervreugde in
Duitsland" geeft een sublieme sa
menvatting van de „uitrusting" der
verschillende wintersportplaatsen.
Accommodatie
In de hotels betaalt men gemiddeld
rond 100 mark voor volledig pension;
er zijn plaatsen, waar men voor 70
mark terecht kan. Maakt men ge
bruik van Fremdenzïmmer (die erbij
bosjes worden verhuurd) of van de
jeugdherbergen (in Beieren niet toe
gankelijk voor personen boven de 25
stijgen", klaagde de heer Diamant.
Zijn tweede klacht evenmin
nieuw in de mond van organisatoren
van het Holland Festival betrof de
grote zalennood, welke in Amster
dam mogelijk nog erger is dan in
Den Haag en Seheveningen. Hij her-
inerde eraan, dat het Holland Festi
val door de pers in eigen land altijd
het sterkst wordt bekritiseerd, het
geen trouwens voor alle festivals
geldt, doch dat men bij eventuele kri
tiek op het programma toch wel re
kening ermee dient te houden, dat zo
wel fmanciële als ruimtelijke facto
ren in hoge mate de samenstelling
van een programma beïnvloeden.
Het programma vermeldt, wat de
opera betreft, behalve de beide reeds
genoemde uitvoeringen, nog een op
treden van de Beierse staatsopera,
die „Capriccio" van Richard Strauss
en „Wozzeck" van Alban Berg
brengt, en eventueel nog het optre
den van een Italiaans kameropera-
Berthold Brecht in een vertaling van
Gerrit Kouwenaar en uitgevoerd door
de Nederlandse toneelmanifestatie,
op een optreden van de Italiaanse
groep Compagnia Morelli-stoppa met
„"Impresario delle Smima" van
Goldoni en op een aantal voorstellin
gen van het Nationaal Toneel van
België dat „De spiegel der minne"
van Colijn van Rijssele zal opvoeren.
Deze voorstellingen hebben in België
zeer de aandacht getrokken. De tra
ditie getrouw komt de Nederlandse
Comedie weer met „Elckerlyc" in
het Prinsenhof te Delft.
Op het balletprogramma staan voor
lopig het American Ballet Theatre en
het Nederlands Ballet, dat onder an
dere de premières zal brengen van
„Die vier temperamente" van Hinde-
mith en „Serenade" van Tsjaikovsky,
beide in de originele choreografie van
Balanchine.
Het Holland Festival 1960 valt sa
men met de herdenking van de hon
derdste geboortedag van Gustav
Mahler. Het is vrijwel zeker, dat in
het Haagse gemeentemuseum de
Mahlertentoonstelling uit Wenen
wordt ingericht, terwijl op vele con
certprogramma's in het Holland Fes
tival werken van Mahler, o.a, de 2e
en 5e symfonie, „Das Lied von der
Erde" en de „Lieder eines fahrenden
Gesellen" voorkomen. In het festival
1960 zijn opgenomen concerten van
het Concertgebouw Orkest, het Resi
dentie Orkest, het Radio Philharmo-
nisch Orkest en, wat de kamerorkes
ten betreft, het Nederlands Kamer
orkest. Behalve verschillende Neder
landse kamermuziekensembles zal
ook het Amerikaanse Juillïard Quar
tet in het Holland Festival 1960 op
treden.
Noot van de redactie Het feit, dat
de gulden nog steeds aan koopkracht
inboet, blijft één van de pijnlijkste
verschijnselen in Nederland.
Brand in garage
te Oosterwolde
Waarschijnlijk als gevolg van over
verhitting van een kachel is woens
dag brand uitgebroken in de garage
van de heer J. Santingh te Ooster
wolde (Fr.). De brand breidde zich
snel uit en vijf tractoren en een per
sonenauto gingen verloren.
Ook de garage werd geheel vernield.
Een naast de garage staand woon
huis kon dank zij het optreden van
de brandweer van Ooststellingwerf
behouden worden.
jaar), dan worden de prijzen uiter
aard aanzienlijk lager. In Duitsland
zijn ongeveer zestig ski-scholen; er
wordt les gegeven volgens de Oosten
rijkse methode. Een skicursus van zes
lagen kost van 15 tot 30 mark, een
privéles van 5 tot 8 mark per uur. ln
praktisch alle wintersportplaatsen
kan men ski's (1 tot 3 mark per dag),
schoenen, schaatsen en sleden huren.
Er wordt in Duitsland veel gerodeld
(met kleine sleden van de hellingen
en soms van speciale banen afglij
den) en in plaats van curling speelt
men er op het ijs „Eissehiessen", wat
vrijwel op hetzelfde neerkomt.
