PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Fikse maatregelen in Nieuw-Guinea
na rapport over onwettige censuur
Tussen G.S. en Staten was vorige week sprake
van enigmisverstaan
ONTSLAG VOOR MR. VAN BEEK
ZONDER PREDIKAAT EERVOL
CARLO SCHMIDT GETUIGT NIET
IN ZAAK-OBERLANDER
ZUID-AFRIKA DIENT EEN
PROTEST IN TE DEN HAAG
203e jaargang - no. 9
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant.
Directie P. van de Velde en P. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteur: W. Leertouwer.
Adjunct-hoofdred.G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week, 7.00 p. kw.; fr. p. p. 7.25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Dinsdag 12 jan. 1960
ADVERTENTIEPRIJS 25 cent per
mm. Minim, p. advertentie f 4.—.
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
23 cent per regel met een minimum
van 1.—. „Brieven of adres
bureau v. d. blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vlisslngen Walstr. 58-60, tel. 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51. tel. 3841; Goes, Grote Markt 2, tel. 4254 (b.g.g. adv. 2234); Oostburg, G. P. de Pauwstr. 9, tel. 20; Temeuzen, Brouwerijstraat 2; Zierlkzee. red. tel. 2425. adm. tel. 2094.
Beleid van oud-gouverneur gelaakt
De staatssecretaris van binnenlandse zaken, belast met zaken
die Nederlands-Nieuw Guinea betreffen, mr. Th. Bot, beeft in
een brief aan de Tweede Kamer over de geconstateerde onwet
tige censuur in Nieuw-Guinea en het daarover uitgebrachte rap
port van juridische deskundigen verklaard, dat de commissie
„op voor de regering onweerlegbare gronden" heeft aangetoond,
dat gedurende „een betrekkelijk beperkte en vrij nauwkeurig te
omgrenzen periode in het verleden een ernstige schending van
de grondrechten in Nederlands Nieuw-Guinea heeft plaatsge
vonden".
„In dier voege", voegt de staatssecretaris hier aan toe, „dat op
ruime schaal een aanfluiting is gemaakt van de waarborgen,
welke toepassing van een op zichzelf wettige censuur tegen mis
bruik moeten omgeven".
Door „onverbloemd" dit feit te constateren wenst de regering
geenszins de ogen te sluiten voor de dikwijls „uitzonderlijk
moeilijke" omstandigheden, waaronder in Nederlands Nieuw-
Guinea moest worden gewerkt, zo kort na de jaren van oorlog en
bezetting en hetgeen daarop in Indonesië is gevolgd. De staats
secretaris overweegt, dat subversieve acties van buiten en een
aanvankelijk gebrekkig inlichtingenapparaat het toepassen van
briefcensuur „op zichzelf verklaarbaar maken".
1. De advocaat-generaal mr. W. C.
van Beek, die reeds in juni met
ongevraagd verlof werd gezonden
is thans in zijn ambt door de gou
verneur geschorst in afwachting
van nader te nemen maatregelen
tot zijn ontslag uit 's lands dienst.
2. Aan de parketambtenaar W. Kah-
le heeft de gouverneur mede
gedeeld voornemens te zijn hem
een schriftelijke ontevredenheids
betuiging te geven omdat, alhoe
wel medeweten en opdracht van
zijn chef sterk verzachtende om
standigheden zijn, persoonlijk
verantwoordelijkheid voor het
aandeel nemen in de flagrante
schending van een grondrecht
daarmede niet is opgeheven.
3. De parketambtenaren W. Kahle
en A. G. C. Winia zullen naar een
andere tak van gouvernements
dienst worden overgeplaatst.
4. Ten aanzien van de residenten
van West-Nieuw-Guinea en Hol-
landia de laatste toenmaals
Ten aanzien van mr. W. C. van Beek,
als de centrale figuur in deze aange
legenheid te beschouwen, is de rege
ring tot de conclusie gekomen, dat
deze advocaat-generaal niet in des
lands dienst gehandhaafd kan blijven
en zijn ontslag zal moeten volgen.
Het predikaat „eervol" zal niet wor
den verleend.
Als verzwarende omstandigheid re
kent de regering het mr. Van Beek
aan, dat de uitoefening van de onwet
tige censuur zich niet heeft beperkt
tot personen, verdacht van subversie
ve acties tegen de veiligheid van de
staat, doch zich ook heeft uitgesterkt
tot personen, die boven elke verden
king staan.
Inmiddels wordt uit Hollandia bericht
dat naar aanleiding van de censuur-
kwestie de volgende maatregelen zijn
genomen:
Waardigheid
Als een Franse dorpsburgemeester
bij een plaatselijk feest plechtig
voor de dorpsfanfare schrijdt,
draagt hij schuin over de fiere borst
een driekleurige sjerp. Dat is het te
ken van zijn waardigheid en ieder,
die hem ziet voelt dat, want die drie
kleur symboliseert de Franse repu
bliek en al is het dan maar de vijfde
of de zesde republiek, toch omgeeft
zij zelfs de meest eenvoudige dorps
burgemeester nog met 'n beetje glorie
en grootheid.
De glorie van onze Nederlandse
burgemeesters wordt heel wat
eenvoudiger uitgedrukt in een
ketting met een penning. Dat sym
bool doet het al direct minder goed
dan de Franse sjerp, want het is niet
feestelijk, niet kleurrijk en niet na
tionaal.
Op vijf meter afstand „zegt" een
penning niets meer tot het publiek
en een keten hoe fraai ook be
werkt is op die afstand tot een
stuk metaal zonder betekenis gewor
den. Een kleurige sjerp daarentegen
is nog op honderd meter afstand een
bron van briljante waardigheid.
En nu is er dan in Nederland een
burgemeester, die eigenlijk wat
verdrietig is over het tekort
aan decorum en het gebrek aan ge
voel voor waardigheid van vele Ne
derlandse burgemeesters met of
zonder ambtsketenen en penningen.
Deze burgemeester het is de heer
H. J. Langman van de gemeente Zei-
hem schreef een verzuchting neer
in het januari-nummer van „De Ne
derlandse Gemeente".
Hij herinnert aan een document uit
het jaar 1852, waarin de onderschei
dingstekenen van de Nederlandse
burgemeesters worden omschreven en
waarin ook wordt aangegeven wan
neer hij deze tekenen draagt.
Dat dragen gebeurt in de vergade
ring van de raad en voorts in het
openhaar: bij brand, oproerige be
weging, samenscholing, bij het geven
van openbare bevelen of bij plechtig
heden.
De heer Langman betwijfelt al
zegt hij dat niet openlijk of
alle burgemeesters zich nog
houden aan dat voorschrift. Welnu,
die twijfel kan rustig worden weg
genomen bij de heer Langman, want
tientallen burgemeesters snellen naar
een brand zonder ambtsketen en zij i
slagen ook zonder dat voorwerp in
het opluisteren van talrijke plechtig
heden.
Minder bekend is het ons of ze bij
oproerige bewegingen en samenscho
lingen nog met de ambtsketen aan
wezig plegen te zijn. Blijkbaar was
het de bedoeling 'van de wetgever
anno 1852, dat ze doelbewust en
waardig op het gepeupel zouden toe
treden en deze rumoerige lieden zou-
(Zie slot pag. 3 kol. 1)
In de Galerie Charpentier te Parijs is
ten bate van het getroffen Fréjus een
grote schilderijenverkoop gehouden,
die 1.107.000 harde Franse franken
heeft opgebracht. De veiling werd bij-
gexooond door de burgemeester van
Fréjus, de heer Henri Leotard en
echtgenote (voorgrond).
waarnemend te Sorong die
naar moet worden aangenomen
bij hun handelingen slechts 's
lands belang op het oog hadden en
uitsluitend controle op correspon
dentie van subversieve personen
toelieten, noopte de hoogheid van
hun ambt de gouverneur hen,
waar het schending van een der
grondrechten betrof, schriftelijk
van zijn ontevredenheid te doen
/blijken voor de in 1956 verleende
medewerking aan van het open
baar ministerie uitgegane onwet
tige maatregelen.
5. Politie- en P.T.T.-ambtenaren,
van wie gebleken is dat zij in enig
opzicht in gebreke zijn gebleven,
zal mondeling de ernst der tekort
komingen en de ernst der kwestie
zelve voor ogen worden gehouden,
met duidelijke waarschuwing dat
geen enkele schending der grond
rechten en ambtelijke voorschrif
ten zal worden geduld.
6. De gouverneur zal in een alge
meen rondschrijven aan alle dien
sten de ernst van de feiten, zoals
deze zich in het verleden hebben
(Zie slot pag. 3 kol. 2)
Bejaard echtpaar door
gasverstikking omgekomen
Het alleenwonende, bejaarde echt
paar W. van den Herik en J. P. van
den HerikVan Es, beiden 75 jaar
oud, wonende te SHedreeht, Is door
gasverstikking om het leven geko
men.
Toen buren van het echtpaar giste
ren een sterke gaslucht roken, gin
gen zij op onderzoek uit. Zij vonden
de man en de vrouw in de huiska
mer. Het ongeluk is ontstaan door
dat in de keuken de slang van de
gaskraan is losgeraakt. Aangeno
men wordt, dat het echtpaar reeds
zondagavond door het gas is be
dwelmd.
Arbeider bij De Steeg
door trein gegrepen
De 60-jarige gehuwde losarbeider bij
de N.S., W. G. Jansen uit Rheden is
maandag om het leven gekomen bij
een ongeval op het spoorwegempla
cement te De Steeg, waar hij met
enkele andere arbeiders bezig was
wissels schoon te maken.
De daarbij toezichthoudende groep-
baas heeft echter de sneltrein Arn
hemZutphen niet zien aankomen,
met het gevolg dat J. door de trein
werd gegrepen en op slag werd ge
dood.
Auto door brug gezakt
Gister is een treiler, beladen met
12 ton bulzen en zelf 11 ton wegen
de door de Wormense brug over het
Apeldoorns-Dierenskanaal bij Apel
doorn gezakt. De chauffeur van de
nït Schiedam afkomstige wagen, de
59-jarige J. W., heeft kennelijk het
bordje met het opgeschrift „Maxi
mum belasting een ton" niet gezien.
Hij zakte met veel gekraak met het
achterste gedeelte van de treiler
door de brug en bleef in het water
hangen. De balans van de brug werd
volkomen ontwricht.
Tienduizenden mensen hebben ir,
Berlijn een grote demonstratie ge
houden tegen het neo-nazisme en het
antisemitisme. De stoet trok naar het
monument voor slachtoffers van het
fascisme.
Capsule met radio-actief
poeder te Haarlem gevonden
Bij de Haarlemse politie berust een
capsule met als inhoud radioactief
fosforescerend poeder, zoals dat wel
in katteogen (lichtgevende appa
raatjes) aan boord van onder andere
marine schepen gebruikt wordt, om
de bemanningsleden op obstakels at
tent to maken.
De capsule is zaterdag door 'n voor
bijganger op de Sparndamseweg te
Haarlem gevonden, en toen aan de
politie overhandigd. Deze vermoedt
dat de bezitter van de capsule, ont
steld geraakt door de berichten over
radio-active horlogewijzers en wij
zerplaten de capsule heeft wegge
worpen.
De keuringsdienst van waren te
Haarlem stelde na onderzoek van de
capsule vast, dat het fosforescerende
poeder een hoeveelheid van 5 mili-
röntgen per uur Uitstraalde of 840
miliröntgen per week.
„HIJ BEHOORT MET IN REGERING"
Hij ontkent een aan hem
toegeschreven bewering
Prof. Carlo Schmid, vice-president
van de VVestduïtse bondsdag, heeft
bedankt voor een uitnodiging om
voor een commissie in Den Haag te
verschijnen, die een onderzoek instelt
naar de gedragingen van de West-
duïtse minister voor vluchtelingenza
ken. prof. Theodor Oberliinder, tij
dens de Tweede Wereldoorlog. Zoals
bekend is deze commissie opgericht
op verzoek van minister Oberlander.
Er zijn namelijk aan zijn adres be
schuldigingen geuit, dat hij heeft
deelgenomen aan de massamoord in
Lemberg (Lwol) in 1941, toen hij
diende in een propaganda-eenheïd
van het Duitse leger, het zogenaamde
„Nachtegaal-bataljon".
Prof. Schmid. die een vooraanstaand
lid van de Westduitse sociaal-demo
cratische partij is, verklaarde dat
het „zinloos" voor hem zou zijn naar
Den Haag te gaan. Volgens de West
duitse pers heeft de commissie, die
zoals bekend staat uit voormalige
verzetstrijders, prof. Schmid verzocht
voor haar te verschijnen, omdat hij
bij een bezoek aan Israël gezegd zou
hebben dat het „Nachtegaal-batal
jon" belast is geweest met het uit
moorden van joden.
Prof. Schmid zei dat hij „nooit zo
iets gezegd had". Bij zijn bezoek
aan Israël had hij tegen journalis
ten gezegd het niet wenselijk te
achten dat een man als Oberlan
der, die de nationaal-socialistische
ideologie krachtig gesteund had, lid
is van de Westduitse regering.
Hij kon zich niet precies herinne
ren wat hij gezegd had, maar hij
had zeker niet verklaard dat het
„Nachtegaal-bataljon" had deelge
nomen aan de uitroeiing van de
joden. Pas enkele weken geleden
had hij van het bestaan van dit ba
taljon gehoord.
„MISNOEGEN EN BEZORGDHEID"
Tegen verklaringen over
apartheidspolitiek
De regering van Zuid-Afrika
heeft formeel bij Nederland ge
protesteerd tegen een verkla
ring van minister Luns over ras
senscheiding in Zuid-Af rika.
De ambassadeur van Zuid-Afri-
ka, dr. F. E. Geldenhuys, over
handigde maandag een desbe
treffende nota, waarin „ernstig
misnoegen en bezorgdheid wordt
uitgesproken", aan de staatsse
cretaris van buitenlandse zaken,
dr. H. R. van Houten.
Dit protest is gericht tegen een ver
klaring van de Nederlandse regering,
die op 10 november 1959 door het
Nederlandse ministerie van buiten
landse zaken werd uitgegeven, waar
in werd gezegd dat de apartheidspo
litiek van Zuid-Afrika „niet te ver
enigen is met de zin voor gerechtig
heid in het Koninkrijk der Neder
landen. (De verklaring werd uitgege
ven in verband met de Nederlandse
onthouding ran stemmen over een
resolutie in de Ver. Naties over de
apartheidspolitiek. Gezegd werd dat
Nederland zich van steramen onthield
omdat het twijfelt of de Ver. Naties
bevoegd zijn zich bezig te houden
met de binnenlandse politiek van
Zuid-Afrika)
In het protest werd gezegd dat de
Katapultinstallatie
in Den Helder
gereedgekomen
Te Den Helder is een katapultïnstal-
Iatie voor het afschieten van onbe
mande. radiografisch van de grond
af bestuurde vliegtuigjes gereed ge
komen. Deze vliegtuigjes, OQ19 ge
naamd, zijn reeds enkele jaren in
het bezit van de landmacht.
Zij zullen gebruikt worden voor het
oefenen met luchtdoelartillerie op
het terrein botgat te Den Helder.
Tot nu toe werden Harvard lesvlieg-
tuigen voor dit doel gebruikt, die
door een particuliere firma werden
gevlogen.
Aangezien de bijbehorende start
baan nog niet geheel gereed is,
kunnen de vliegtuigjes nog niet
gebruikt worden. Men verwacht
hiermee aan het eind van deze
maand te kunnen beginnen, wan
neer de baan voltooid zal zijn. In
tussen zullen Belgische instruc
teurs met oude toestelletjes oefe
nen, waarbij zij tevens het Ne
derlands personeel in het gebruik
van OQ19 zullen opleiden.
EEN NABESCHOUWING over
de Statenzitting van vorige
week moet beginnen met de
vaststelling, dat Ged. Staten er
in slaagden vrijwel volledige in
stemming met hun beleid te ver
werven. Er was weliswaar kri
tiek, maar die werd veelmeer
over de hoofden van de Gedepu
teerden heen gericht tot de
regering: zij zou te weinig voor
Zeeland doen. Een klacht, die
men overigens ook in de noorde
lijke provincies hoort.
Instemming met het beleid van
Ged. Staten dus. Maar de ver
werving daarvan ging toch niet
van een leien dakje, want opval
lend was, dat in tweede instan
tie bij de debatten duidelijk
kwam vast te staan dat er nog
ontevredenheid was bij de Sta
tenleden. En deze ontevreden
heid richtte zich in dit geval
werkelijk niet alleen tot de re
gering, maar ook tot het colle
ge van Ged. Staten. De toe
schouwer in de provinciale po
litieke arena zal moeten toege
ven, dat dit niet ten onrechte
was.
Maar nu het merkwaardige: deze
kritiek was gerechtvaardigd niet
omdat het met het beleid van
Gedeputeerden niet in orde zou
zijn. maar veelmeer omdat Ge
deputeerden een enkele inlichting
pas schoorvoetend gaven.
Dat was overigens geen onwil bij
het college, maar meer een kwes
tie van toevalligheden. Iedereen
vergeet wel eens iets, hetgeen dit
maal ook bij de Gedeputeerden
voorkwam.
De woordvoerder van het college
maakte zich een beetje boos over
de Statenleden en raillerend wees
hij er op, dat een aantal van hun
vragen en voorstellen eenvoudig ab
surd waren. Maar aan de andere
kant viel toch niet te ontkennen, dat
bij de beantwoording in tweede in
stantie toch nog een aantal vragen
beantwoord moest worden
Een voorbeeld daarvan: de vaste
oeververbinding. Pas bij de replieken
kwam de mening van het college
over dit punt naar voren. Later
bleek, dat de oorzaak lag bij een
misverstand tussen twee Gedepu
teerden: de een dacht van de ander,
dat hij het wel zou doen. Hoe dan
ook, het werd aanvankelijk verge
ten. Een tweede punt was Saaftinge.
Weliswaar kon daarover weinig
concreets worden gezegd, maar de
Statenleden hadden het college naar
zijn standpunt gewaagd. Een ant
woord was dus nodig. Een derde
voorbeeld: de vraag of de noorde
lijke verbinding op tijd aangepast
zal zijn als de Grevelingendam klaar
(Zie slot pag. 2 kol. 5)
verklaring van minister Luns „slechts
een ongunstige invloed kan hebben
op de vriendschappelijke betrekkin
gen" tussen de beide landen.
In een communiqué van het Zuidafri-
kaanse departement van buitenlandse
zaken werd maandag gezegd dat aan
de Nederlandse verklaring een bij
zonder scherpe aanval door de Ne
derlandse vertegenwoordiger bij de
Ver. Naties op de Zuidafrikaanse
apartheidspolitiek was voorafgegaan.
In de verklaring van het departement
werd gezegd dat de Bantoes door de
Nederlandse afgevaardigde „de
slachtoffers van rassendiscriminatie"
werden genoemd en dat de regering
van de Unie beschuldigd werd van
„onderdrukking". Ook werd geopperd
dat de politiek van Zuid-Afrika ge
motiveerd werd door „opportunisme"
en „de wisselvalligheden van politie
ke winst".
De Nederlandse afgevaardigde had
volgens de verklaring gezegd dat „de
Nederlandse regering niet de wijze
kon aanvaarden waarop de blanke
bevolking van Zuid-Afrika over haar
zwarte medemensen denkt en dat de
Nederlandse regering duidelijk en on
dubbelzinnig de rassenpolitiek van de
regering moet verwerpen".
Parlementaire correspondenten in
Kaastad zeiden dat Zuid-Afrika
Nederland steeds onvoorwaardelij
ke actieve steun in de Ver. Naties
heeft verleend.
Toen in 1949 in de algemene
vergadering gestemd werd over de
Indonesische kwestie was Eric
Louw, die aan het hoofd van de
Zuidafrikaanse delegatie stond, de
enige afgevaardigde die Neder
land steunde.
Zuid-Afrika steunde ook voortdu
rend de Nederlandse delegatie in
de kwestie-Nieuw-Guinea en ont
hield zich niet van stemming zoals
andere westelijke delegaties, zo
werd opgemerkt.
Sneeuwstorm joeg
over Zweden
Het eerste winterweer, dat tijdens
het weekeinde Zweden overviel, heeft
grote schade veroorzaakt. In een
felle sneeuwstorm ontstond een groot
aantal verkeersongevallen, waarbij
drie mensen om het leven kwamen.
Vijf anderen kwamen door verdrin
king om.
De „Ernst Friesecke" uit Hamburg,
heeft S.O.S.-seinen uitgezonden uit 't
gebied tussen het eiland Gotland en
het Zweedse vasteland. Dit schip, dat
498 ton meet en een bemanning van
11 koppen heeft, meldde dat het ge
heel met ijs bedekt was en dat voor
zinken werd gevreesd. Andere sche
pen zijn op weg gegaan naar de
plaats waar de „Ernst Friesecke"
zicht bevindt. Een ander klein Duits
vrachtschip, de „Julianka" is in de
Oostzee op een rots gelopen. Het
schip zit stevig aan de grond en gis
teravond dreigde er geen gevaar voor
de bemanning.
Geldig tot hedenavond
VORST EN SNEEUW
Nu en dan opklaringen, maar plaat
selijk, voornamelijk in de kustgebie
den ook sneeuw. Overwegend matige
wind uit uiteenlopende richtingen.
Lichte vorst tot temperaturen om het
vriespunt nabij de kust.
ZON EN MAAN
13 januari
Zon op 8.44 onder 16.53
Maan op 16.57 onder 7.50
