it „KERSTFEEST in de eenzaamheid...."
Geen kerstfeest in het veerhuis
aan de Schelde bij Gorishoek
GASTEN in het huis in de polder
,MEI WAS ER EENZAAM, MAAR GEZELLIG!"
„ER LIGT EEN VEERHUIS aan de stroom verlaten
Verbleekt, met donk're luiken, staart het blind En
laat de stroom, die eenzaam voortglijdt praten En
luistert niet naar 't fluisteren van de wind
KERSTFEEST in eenzaamheid". Dat
was het motto voor deze pagina
kerstfeest in eenzaamheid, ergens in
de polder, aan de rand van de duinen of
in de verlatenheid van het wijde,
Zeeuwse land, onder de zo langzamer
hand spreekwoordelijke hoge hemel.
Het was er niet. Het kerstfeest wordt
heden ten dage vermoedelijk alleen nog
maar in alle eenzaamheid gevierd in de
grote steden, waar een mensenkind al
leen kan zijn temidden van duizenden
medemensen. Waar men op kerstavond
nog eenlingen vindt in zakelijk-feeste-
lijk aangeklede restaurants, zittend
aan een model-gedekte tafel, verlicht
met een koel-witte kaars, triest opvlam
mend in de verlatenheid van een eenza
me eetzaal, waar een zwartgerokte kel
ner plechtig rondgaat van de ene
verlaten, naar de andere nauwelijks be
zette tafel.
VOOR HET EERST SINDS JAREN...
ZO ZOU MEN, vrij naar de dichter Frans Bastiaanse
van het gedicht „De Vecht?', kunnen mediteren over het
veerhuis aan de Oosterschelde, hij Gorishoek. Want sinds
september van dit jaar ligt dat ook aan de stroom ver
laten en „verbleekt, met donk're luiken, staart het blind"
VOOR HET EERST sinds tientcdlen jaren zal er in het veerhuis van Goris
hoek geen kerstfeest worden gevierd. In de grauwe eenzaamheid van de don
kere decemberdagen zal het er stil en verlaten liggenvergeten aan een oever
van de grijze OosterscheldeInplaats van licht en leven en warmtezal het
huis slechts kille leegte kennen en wie weten wil, hoe daar vroeger kerstfeest
werd gevierd, kan dat optekenen uit de mond van de vroegere bewoners.
Weer speelde
grote rol
Dagen tevoren luisterde mijn
vrouw al ingespannen naar
de weerberichten, want met het
weer stond of viel het bezoek van
kennissen op eerste kerstdag aan
het veerhuis", vertelt Gerard La
rooy, 52 jaar oud, geboren en ge
togen aan de waterkant van Go
rishoek. Zijn leven en werken en
dat zijner voorvaderen liggen
want het veer Gorishoek-Yerseke
is niet minder dan 365 jaar in de
familie.
„Ja, het was er eenzaam wo
nen", geeft Larooy toe „maar
het had zijn voordelen. Je was er
heer en meester", voegt hij er
peinzend aan toe. Met de kerst
vieringen merkte je van die een
zaamheid gelukkig weinig. Bij
goed weer trokken de kennissen
elk jaar op eerste kerstdag óp
naar Gorishoek om in het veer
huis, met de familie Larooy
man, vrouw, twee dochters en een
zoon het kerstfeest te vieren.
„En dan kon het er wat gezellig
zijn", gaat hij verder: „Met een
kaarsje, een snorrende kachel, iets
prettigs te drinken...".
Het is een bijna Diclcensiaans
beeld, dat Larooy daar oproept.
De knusse, behaaglijke sfeer van
de familiekring, bijeen in de vei
lige beslotenheid van een hecht
en sterk huis. Een vesting bijna.
met zijn aan de achterzijde hoog
oprijzende, door betonnen steun
beren gesteunde muren, de ste
vige blinden voor de ramen en
een witgeschilderde vlaggestok
fier aan de voorgevel. Een huis
om thuis te zijn, midden in de
eenzaamheid van de wijde Oos
terschelde aan de voor- en de uit
gestrekte, laaggelegen polders
aan de achterzijde. Met als enige
„buurman" dan het nog niet zc
lang geleden geopende café-res
taurant „De Zeester". Dat 's win
ters evenwel gesloten is een
„biervlag"zinloos ivapperend
aan de gevel...
en verlaten oord, mevrouw
Larooy komt er rond voor
uit. Zij heeft het er nooit zo
gezellig gevonden en zij was best
ingenomen met de verhuizing
naar Scherpenisse, haar geboor
teplaats, waar de familie Larooy
nu sinds september temidden van
de dorpsgemeenschap woont. Aan
de kerstvieringen in Gorishoek
bewaart ook zij niettemin de beste
herinneringen, hoewel het een en
kele keer wel eens anders uit
kwam dan men tevoren had kun
nen bedenken.
Zoals dat jaar, toen er op
druk bezoek was gerekend.
Het grillig vaderlandse weer-
bestel gooide lelijk roet in
het eten. Alle goede weers
verwachtingen ten spijt was
het die eerste kerstdag storm
en regen geblazen en geen
mens waagde de expeditie
naar het veerhuis van Goris
hoek. Waar men toch echt
wel op een paar gasten had
gerekend. Met name in de
vorm van een respectabele
hoeveelheid verse kadetjes.
Heel de week heeft de fa
milie Lanooy toen kadetjes
gegeten. „En ze werden zo
oud", herinnert mevrouw La
rooy zich nu nog met een ze
kere weerzin
Toch gebeurde het maar zel
den, dat iii Gorishoek het kerst
feest inderdaad in eenzaamheid
gevierd moest worden. Het was
ook traditie geworden, dat de fa
milie Larooy tweede kerstdag
naar Scherpenisse trok om het
feest bij vrienden en verwanten
te vieren. „En als we dat al eens
moesten overslaan, dan gingen
we toch ieder jaar op Nieuw
jaarsdag, weer of geen weer, naar
Scherpenisse. Desnoods met een
taxi", vertelt de heer Larooy. waarvan de welput verzandt en
Zo was er tijdens de feestda- waar een duiventil nu doelloos in
gen in december toch altijd ruim- de tuin staat. Dit jaar zal er voor
schoots contact met familie en het eerst geen kerstfeest worden
vrienden, ook al woonde men in gevierd „het ligt er aan de
de eenzaamheid van het verlaten stroom verlaten. En luistert
Gorishoek, daar aan de zuidkant niet naar 't fluisteren van de
van Tholen. In het veerhuis, wind......".
wssmum
mmssr* "-fryn
schijnbare verlatenheid
Kerstfeest in de werkelijke eenzaam
heid is anders. Waar ergens in de
polder nog een huis staat, op kilome
ters afstand van de zogeheten bewoon
de wereld, wordt het kerstfeest gevierd
temidden van vrienden en verwanten,
zo is ons gebleken. Daar wordt zulk een
verlaten woning tot een middelpunt van
sfeer en warmte, daar komt men bijeen
om gezamenlijk het feest van de vrede
en van het licht te vieren. Aan de zuid
kant van Tholen, in het veerhuis van
Gorishoek in het recente verleden; op
Beveland, ergens in het polderland, tot
op vandaag-de-dag; de dag van decem
ber 1959.
In Zeeuwsch-Vlaanderen, op Tholen,
Schouwen-Duiveland en Walche
ren, zochten wij vergeefs naar eenzame
verlaten woonsteden, waar tot op kilo
meters afstand geen naaste buren wa
ren te vinden. Zelfs in de toeristencen
tra, die in de zomer zo rijk bevolkt zijn,
maar in de winter schijnbaar verlaten,
bleken nog mensen in eikaars nabijheid
te vertoeven. Op het winterse Walche
ren, met wijd verbreid de dorpen, de
hofsteden en de op zomers vertier inge
stelde badplaatsen, komen ook in decem
ber mensen bijeen aan de voet van de
altijd blonde duinen in bungalows,
waar stedelingen het kerstfeest komen
vieren, op zoek naar rust en stilte, na 't
rumoer van de grote stad. En nóg zijn
zij niet alleen, want hier en daar in het
toch zo bij uitstek zomerse kamp in
het Vebena-bos onder Koudekerke, pin
kelt een lichtje vertoeven mensen,
die ook in de winter dit zomers verblijf
tot hun woonverblijf maken. Tijdelijk,
misschien, maar zij komen er toch.
Kerstfeest in eenzaamheid.
Het is nauwelijks te vinden.
gast vrouw en gastheer
HET PUNTIGE RODE DAK
van het alleenstaande huis
steekt juist boven de oude,
verweerde zeedijk uit. Links
liggen de verlaten polders te
zuchten onder de venijnige
oostenwind. De grauwe klei
grond, in keurige rechte vo
ren gesneden, blinkt in het
late decemberzonnetje.Rechts
strekken zich de eindeloos
reikende schorren uit, die
zonder enige overgang plot
seling in het water lijken te
verzinken. De schorre roep
van een sierlijk zeilende zee
meeuw draagt vér over de
uitgestrekte landerijen. Ge
dragen door de wind koerst
de vogel landinwaarts, weg
van het eenzame huis in de
verlaten polder. Verloren
staat de woning aan de voet
van de zeedijk, als een ver
dwaald schaap, dat uit de vei
lige beschutting van de kud
de is weggerukt.
Weinig aanspraak
Het ls de woning van de wa
terschapsambtenaar J. Jobse
(56) in de Boonepolder, tussen
Hoedekenskerke, 's Gravenpol
der en Biezelinge. Hij woont
hier met zijn vrouw en twee
dochters. De enkele hectaren
grote polder is slechts één huis
rijk: de woning van de fami
lie Jobse. De dichtstbijzijnde
boerderij is op ruimt twee ki
lometer afstand gelegen, ver
scholen achter hoge bomen en
de talrijke dijken, die het lage
Bevelandse land doorkruisen.
Elf jaren van eenzaamheid
heeft het gezin Jobse hier
doorgebracht, elf kerstfeest
vieringen ook in de besloten
heid van de woning.
„Neen", vertelt ons mevrouw Job-
so, een vriendelijke, reeds grijzen
de vrouw, die spontaan haar
vreugde toont over hot onver
wachte bezoek, „neen, de kerst
feesten zijn niet eenzaam." „In
tegendeel,voegt zij er aan toe,
„het is altijd erg gezellig op die
dagen!" En lachend vervolgt ze:
„Soms hebben we meer dan tien
gasten, die de gehele dag blijven
en pas 's avonds om tien uur naai*
huis gaan."
Over weggaan tijdens de kerstda
gen denken de Jobsc's niet. Waar
om zou je weggaan, als je het
thuis ook gezellig hebt? En voor
dit standpunt is alles te zeggen.
De komende kerstdagen kan het
gezin weer op een aantal gasten
rekenen, de „vaste klanten", die
nimmer verzuimen deze dagen
voor de familie Jobse zo aange
naam mogelijk te maken en de
vrienden en vriendinnen van de
beide dochters (18 en 15), van wie
de oudste op oen atelier in Goes
werkt en de jongste een school
in deze stad bezoekt.
„Ik ben altijd blij als er ie
mand komt", merkt me
vrouw Jobse op, terwijl
ze bedrijvig heen en weer
loopt en de koffiekopjes
op tafel zet. „Ik wil ook
wel eens praten...." laat ze
zich ontvallen. Nu ja, met
dat praten zal het nog wel
loslopen. Iedere morgen
gaat zij naar de dichtstbij
zijnde boerderij melk ha
len en iedere morgen ook
komt de vriendelijke post
bode uit Hoedekenskerke
met de krant. Verder ver
zorgt hij ook allerhande
zaken voor de familie Job=
se, zoals het meenemen
van brieven, postwissels
en dergelijke.
Aan de eenzaamheid is mevrouw
Jobse wel gewend, al drukt het
alleen zijn na het vertrek van de
lichtwachtersfamilie een tweetal
kilometers verder soms toch wel
zwaar. Minder prettig is. dat in
het huis aan de zeedijk ieder
comfort ontbreekt. Elektrisch
licht is er niet, waterleiding even
min en het lange afstandgas gaat
aan de familie voorbij. Mevrouw
Jobse moet zich nu behelDen met
butagas, zowel voor koken als
voor licht. De radio werkt op een
batterij. Ja de radio, dat is op
de telefoon na het enige apparaat
Elfmaal kerst in
eenzaamheid
WWAWW*VWWAWW
waarmee men contact heeft met
de buitenwereld. Mevrouw Jobse
verzekert ons, dat de radio slechts
zelden op non-actief staat...
Verhuizen
Maar het gezin Jobse heeft de
langste tijd in het eenzame huis
in ae Boonepolder doorgebracht.
Het waterschap De Brede Wate
ring van Zuid-Beveland, waaraan
haar man als waterschapsambte
naar werkt, heeft besloten de
zeewering onder Hoedekenskerke
te verhogen en dat betekent, dat
het huis van de familie Jobse
moet worden gesloopt, om plaats
te maken voor een nieuwe dijk.
Hoe nodig een nieuwe zeewering
ook moge zijn, mevrouw Jobse
heeft nimmer angst gehad voor
een doorbraak. „Water kan me
nu eenmaal geen angst inboeze
men," vertrouwt ze ons toe.
„Nog hooguit twee jaar",
verklaart mevrouw Jobse,
„en dan vertrekken we van
hier. Zeer waarschijnlijk
naar het dorp Hoedekensker
ke". Het betekent nog twee
of drie kerstfeestvieringen in
het eenzame, afgelegen huis.
Maar tijdens de kerstdagen
is dat huis dank zij zijn be
woners geenszins ver van de
„bewoonde wereld" af.„.
