Pastor Paulis Urdze: Vluchtelingen
helpen met woningbouw
DE KERKEN
maatschappij
Nieuw leven en zorgen in kerken
van Estland en Letland
Oecumenische Jeugdraad over
„De Kerk van morgen"
PRESIDENT RECHTBANK LEGT
PIANISTE BEPERKINGEN OP
DONDERDAG 17 DECEMBER 1959
PROV1NOIALE ZEEUWSE COURANT
BEZOEK AAN VLUCHTELINGENKAMP OHMSTEDE
Gemeenteleden kunnen Let blijven
en zich toch aanpassen
(Van een speciale verslaggever)
T angzaam, lieel langzaam maar wordt de grote wereld
-*-'van vluchtelingen kleiner. Na de tweede wereldoorlog
waren er miljoenen ontheemden in Duitsland. Jaren later
rekende men met honderdduizenden en nu gaan we naar de
enkele tienduizenden.
Wij spreken over Europa niet over de 900.000 ontheem
den in de Britse kroonkolonie Hongkong, de 180.000 van
Algerije, de miljoenen in Azië en Palestina. Na vijftien,
juissclüen twintig jaar geldt voor déze miljoenen nog: wach
tener komt hulp.
In het Wereldvluchtelingenjaar
3959-1960 concentreei't de hulp uit
Nederland zich om enkele honder
den van die tienduizenden vluch
telingen in Europa. Zij wonen in
Noord-Duitsland, in de omgeving
van de stad Oldenburg in\een
vlfpc en koud land, aan het uit
einde van de lange startbanen
van de voormalige „Luftwaffe"
in Duitse militaire barakken en in
onderkomens waar in de oorlog
duizenden dwangarbeiders het le
ven lieten.
Aan do kampen Friedrichs-
fold en Ohmstede, om welke
inwoners liet ons in dit We
reldvluchtelingenjaar gaat, en
voor wie wij dezer dagen in de
heurs tasten, hebben twintig Ne
derlandse journalisten een bezoek
gebracht. In deze apathische we
reld, omsloten door smerige ba
rakken zijn gesprekken gevoerd
over belevenissen. Maar vaak
■werd het stil als het over de toe
komst ging. Steeds weer dreigt
een vraag beantwoord te worden
met een wedervraag en soms
komt die er ook uit: Zijn jullie
niet te laat
Droomwereld
De vele honderden Letten, Polen,
Esten, Lithauers en Oekrainers
van Ohmstede en Friedrichtsfeld
leven op de grens van een droom
wereld. Zij kijken de bezoeker
aan met een zekere lusteloosheid
met een vraag in de ogen:
Waarom kóm je me wekken uit
deze droom?
„Laat ons daarin!" hebben wij
gelezen in de grauwe blikken van
de alcoholici vijf mannen die in
een klein barakkenkamertje bij
een waren. Vijf vroegere illegale
werkers uit Riga, die eens 'in
het ondergronds verzet mis
schien wel gezworen hebben te
zullen vechten tot het jonge Let
land dat in 1918 zijn onafhanke
lijkheid kreeg, waar vrij van on
derdrukking zou zijn.
Jongens van zestien, achttien jaar
waren het, toen het verborgen ge
vecht voor Letland, eindelijk met
open vizier gevochten kón wor
den bij de binnenkomst van de
Duitse troepen. Zij meldden zich.
Het gaf niet wie aan hun. zijde
stond. Het ging tegen de Rus.
In 1945 kwam aan het soldaten
leven van deze vijf, die familie
zag uitgeroeid, een einde. Kreu
pel naar lichaam en geest zijn zij
voor de Russen uit, Wcst-Duits-
land binnengestrompeld de
chaos van de oorlog was voor hen
compleet-
Wéér verloren
Wij weten van hun kampgeno
ten, dat zij het geprobeerd heb
ben: de terugkeer naar een nor
maal leven, zij het clan zonder
land, zonder ouders, familie, zon
der baan, invalide zonder ei
genwaarde.
Wéér kwam er voor deze vijf het-
gevecht. Eerst tegen de vinger
van de gemeenschap, die hen wees
op lichamelijk of geestelijk ge
brek, toen tegen de angst dit ge
vecht te zullen verliezen. Jaren
hebben deze levens geschommeld-
tussen verleden en toekomst tot
de schijnwereld zich aan hen op
drong. En het ergst is, dat dege
nen die jarenlang getracht hebben
iets van deze vijf té maken zij
liet vaak zonder middelen -de
handen moesten terug trekken,
want na het gevecht met het
zwaard werd ook déze strijd ver
loren.
„Zij grepen dè fles om de droom
wereld binnen te gaan", vertelde
óns een functionaris van 'n hulp
organisatie voor vluchtelingen.
Voor deze vijf Letse patriotten,
jonge kerels die .ómdat zij al
'maandenlang nauwelijks enig
voedsel meer tot zich nemen, er
uit zien als zestigers,komt de
hulp, naar menselijke berekening
te laat.
Pastor Paulis Urdze, de Evange-
lisch-Lutherse predikant van het
kamp Ohmstede, zelf één van de
vluchtelingen uit Letland, beves
tigt ons hetgeen wij hoorden en
zagen tijdens een bezoek aan de
vijf mannen. Honderdduizenden
echter hebben nieuwe moed ge
kregen door de geweldige hulp
acties, die overal ter wereld geor=
ganiseerd zijn, zegt hij. Er is
ontzaglijk veel goed werk gedaan,
waardoor grote groepen vluchte
lingen een eigen bestaan konden
opbouwen. Zij kregen een eigen
huisje, werden tewerk gesteld in
Duitsland of emigreerden naar
Canada, Australië en Nieuw-Zee-
land.
Maar nu
Alleen in Duitsland, zijn er nog
enkele tienduizenden die wachten.
De ouderen onder hen, zegt pas
tor Urdze, vormen het zwaarste
probleem.
in langzaam, maar helder Dult9
tracht deze sympathieke Letse
dominee ons duidelijk te maken
hoe groot het probleem Is.
Deze boerenzoon is uit de Omge
ving van Riga, die het gymna
sium volgde en vervolgens de theo
logische hogeschool, maar zijn
studie moest onderbreken om de
portatie naar Siberië te ontko
men; die gevochten heeft tegen
de Russen, maar verloor, wiens le
ven één grote-opeenstapeling van
problemen is, kan met zijn scher
pe verstand zelf nauwelijks alles
wat er zo dicht om hem heen ge
beurt, doorgronden-
Voor anderen
Hij spreekt langzaam en denkt
diép om onsietete laten begrij
pen, Hij sprak een half uur met
onze koningin om haar iets te
vertellen van de bedoelingen voor
het Wereldvluchtelingenjaar 1959-
1960.
Wie hem hoort praten, vraagt
zich af: heeft hij nooit de kans
gehad op een ander leven dan dat
m een gruwelijk kamp?
Na de vlucht voor de Russen naar
Duitsland, voltooide hij zijn stu
die in Kiel en Bonn. Daar tussen
door was hij leraar in de Letse
taal aan een gymnasium in Kiel.
Hij bouwde mee aan het Baltische
Studenten Centrum in Bonn,
Werkte, ijverde!
blaar toen zijn studie voltooid
was, hij de kans kreeg als predi
kant of leruar een goed bestaan
te hebben, er vele Itansen kwa
men om te emigreren naar de
Verenigde Staten cn als docent te
Werken aan de universiteit van
Cleveland toen keerde hij te-
Door een juweliers fir ma in Curagao en Aruba is het initiatief ge
nomen om ter gelegenheid van het Eerste Lustrum van de onderte
kening van het statuut van het Koninkrijk der Nederlanden een
penning uit te geven (foto). Het is een lef/medaille met een diame
ter van 60 mm, die verkrijgbaar is in brons, silver en goud. De
drie gestyleerde vogels stellen de partners van het koninkrijk voor;
de golven van de saam gebondenheid van de koninltrijksdelen en de
Oranjebloesem symboliseert het Huis van Oranje. De netto-op
brengst van de penningen, die geslagen worden bij de N.V. Konink
lijke Hegeer te Voorschoten, komt ten goede aan het Prins Bern-
hard Fofids.
PASTOR PAULIS URDZE.
rug naar de grauwste eenzaam
heid die men zich ter wereld kan
voorstellen naar de barakken
van Qhmstcde omdaar te wonen
als de anderen precies zo. Hij
dook opnieuw in de grote proble
men van zijn lotgenoten, die het
hoofd nauwelijks meer kunnen
oprichten.
Hij leeft er óók in een klein ka
mertje. Onlangs trouwde hij met
een vluchtelinge uit Letland, Gita,
om samen met haar verder te
helpen tot...... „Ja", zegt pastor
Urdze, „totik weet het niet,
maar in ieder geval tot we do
brand kunnen steken iu déze ba
rakken......
Pastor Urdze ziet, naar hij ons
meedeeld, een weg althans wat
betreft de hulpverlening: zo spoe
dig mogelijk huizen. Dan. keert
voor een ieder de privacy terug.
Op enkele vierkante meters van
de koude, tochtige barakken tus
sen bedden en kookgerei dreigt
behalve lichamelijke ziekte de
veel meer verwoestende zoge
noemde „d.p.-camp mentality".
Iedereen hoort mee door de dun
ne wandjes en er ontstaat een ge
slotenheid, een vlucht in dè
droomwereld, apathie, dronken-
schap en geestesziekte.
Dtts -huizen, huizen!
Dan het schijnlévën, het hulp- -
middel" om door de tijd te ko
men, een einde nemen-
Het grote ideaal
Pastor Urdze wil het niet ver
bloemen. Bij vele vluchtelingen
bestaat er de angst voor het nieu
we huis. De aanvaarding van een
nieuw huis, dat een nieuw leven
moet inluiden, betekent voor hen
eigenlijk verraad aan eigen land.
Liever zouden zij blijven leven in
de vieze barak, dan de hoop op
geven eens naar het vaderland te
rug te keren".
Vele pogingen om Letten, zowel
als Polen te assimileren met hun
omgeving, stranden op het
krampachtig' verdedigen van het
nationale bewustzijn. Het streven
van pastor Urdze en degenen die
hem van buitenaf helpen, is er
daarom op gericht vooral de ou
dere Letten te doen inzien dat
men onder alle omstandigheden
Let blijft. „Zij moeten", vertelt
astoor Urdze, „kunnen zeggen:
k ben Let op basis van de waar
heid zonder meer! Want nuchter
de
Do lutherse kerken in de vroegere
Baltische Staten Letland en Est
land krijgen het de laatste jaren
iets ruimer. Naast do verhouding
met de staat biedt de daling van
't aantal geestelijken deze kerken
de meeste zorgen. Dit blijkt uit 'n
artikel over de lutheranen in Let
land en Estland in do „Frankfur
ter Allgemeïne Zeitung". In het
blad wordt verteld, dat in Riga, de
hoofdstad van Letland, op het
ogenblik de restauratie gaande is
van de eeuwenoude dom, de groot
ste kerk in de Baltische landen. De
Nieuw „Instituut voor
oecumenische contacten"
in Noorwegen
Een groep particulieren heeft te
Oslo een nieuw „Instituut voor
Oecumenische Contacten" opge
richt voor een proefperiode van
twee jaar. De predikant dr. Peder
Borgen is tot president gekozen.
De leden van het voorlopige be
stuur behoren tot de Luterso na
tionale kerk en tot de vrije ker
ken. Het nieuwe instituut wil zo
volledig mogelijke informatie ver
schaffen over de oecumenische
beweging eu over alles wat in het
kerkelijk leven in andere landen
en continenten de interesse kan
wekken.
restauratie, die zes miljoen roebel
moet kosten, wordt uitgevoerd
door do slaat, die het kerkgebouw
heeft overgenomen.
Officieel heet hét, dat dc kerk met
zijn vele kunstschatten voortaan
al's museum en. concertruimte
dienst zal doen. Men heeft echter
in Letland stille hoop, dat de lu
therse gemeente van Riga na de
restauratie dé dom weer mag ge
bruiken voor haar eredienst. De
Sowjet-Staat hééft wel vaker een
dergelijk cultuurmonument na een
kostbare restauratie'aan de hoedé
van de kerk toevertrouwd; bijvoor
beeld het klooster Edschmiadsin in
de Kaukasus, waarin de patriarch
van Armenië resideert. Het be
roemde Bachorgel in de dom, dat
in de oorlog beschadigd werd zal
ook hersteld worden.. Dat zou het
mogelijk makeh, de oude traditie
van orgelconcerten in de dom van
Riga voort te zetteft.
In Riga, dat 600,000 inwoners telt,
worden zondags in negentien pro
testantse, zeven róoms-kathohèke
én enige orthodoxe kerken onge
stoord kerkdiensten gehouden. De
Lutherse Kérk van Letland telt
279 kerken en 280 gemeenten met
in totaal 600.000 léden. Er zijn
echter nog slechts 120 volledig op
geleide predikanten. De laatste tijd
is men begonnen, mensen, die al.
een beroep hebben, in de uren na
hun dagelijks werk op te leiden
voor predikant.
In Reval, de hoofdstad van Est
land, vvoi'dt de dom op het ogen.
blik ook gerestaureerd. De Luther
se Kerk van Estland zit ook met
een tekort aan predikanten. Op de
146 gemeenten met 170 kerken
zijn er slechts 122 predikanten. De
Lutherse Kerk van Estland omvat
ongeveer zeventig procent van de
bevolking. Slechts een kwart van
de kinderen die in Estland worden
geboren wordt niet gedoopt. Als
men in de kerk wil trouwen, moet
men eerst als lid bevestigd worden.
De staat bemoeit zich over hét al
gemeen niet met de interne aange
legenheden van de kerk Voor vele
zaken heeft de kerk echter de
médewerking van de autoriteiten
nodig.
Men is van plan een team van
mensen to vormen die de dag-,
weekbladen en andere periodieken
op de hoogto houden, van oecu
menische gebeurtenissen. Het in
stituut zal bovendien internatio
nale studies over „De kerk en de
maatschappelijke verantwoorde
lijkheid", „De kerken en de onder
ontwikkelde landen". „Positie en
taken van gemeenteleden in het
kerkelijk leven" en soortgelijke
onderwerpen beschikbaar stéllen
voor het publiek door middel van
vertalingen alsmede op andere
wijze. Men gaat trachten een
ruimere vertegenwoordiging in 't
leven te roepen op oecumenische
leergangen en conferenties in het
buitenland, Ook wil men een ac
tievere bijdrage van Noorwegen'
aan de wetenschappelijke bestude
ring van Oecumenische vraagstuk
ken, In het bijzonder zal" men
krachtig streven naar een grotere
belangstelling voor oecumenische
zaken in dé jeugdorganisaties;
men is bezig aan plannen voor een _u_ ao
speciale Noorse conferentie welke schillende kerken zul-
zal volgen op de internationale len ieder één van de
jeugdconferentic die het volgend volgende stellingen
jaar te Lausanne zal plaatsvinden, kort inleiden
1. Het kan zijn dat
De Kerk overzee
ondergebracht bij
Ned. Zendingsraad
Het werk van de commissie „De
Kerk Overzee" dat tot nu toe is
uitgegaan van de Raad voor de
Zending van de Nederlandse Her
vormde Kerk is kort geleden over-
genorae. i door de Nederlandse Zen
dingsraad. De hoofdtaak van de
commissie blijft ongewijzigd. Zij
bestaat Uit het geven van apos-
tolaire voorbereiding aan gemeen
teleden, die naar overzeese gebie
den vertrekken om daar tijdelijk
te werken in de handel, de indu
strie, de landbouw, liet moderne
verkeer, medische dienst .of onder
wijs.
Déze mensen gaan dikwijls uit
zonder veel te weten van het ge
bied, waar zij komen té werken.
De bedoeling van de commissie
is, hun zo goed mogelijk inlich
tingen te vérstrekken en met hen
de vragen van het christen zijn
in de tropen te bespreken tegen
de achtergrond van de maat
schappelijke en geestelijke ont
wikkeling daar. Zij doet dit door
het beleggen van conferenties en
het schrijven van contactbiieven,
terwijl men op het secretariaat
inlichtingen kan krijgen over al
deze gebieden.
Aangezien deze werkzaamheden
naar hun aard interkerkelijk zijn,
omdat de leden van verschillende
kerken elkaar in de tropische ge
bieden gemakkelijk zoeken, is
thans hieraan een interkerkelijke
basis gegeven.
Zoals wel duidelijk is staat het
werk los van de emigratie. Het
geschiedt onder werkers, die voor
enige tijd in overzeese gebieden
leven en dan weer terugkomen.
Voor de emigranten, die in over
zeese gebieden blijven, zorgen an
dere instanties.
Voorts wil „De Kerk Overzee"
fungeren als contact-adres waar
aan kerken en zendings-insta.n-
ties de namen kunnen opgeven
van predikanten of -andere wer
kers op kerkelijk terrein die op
réis gaan naar tropische gebieden
om daar conferenties bij te wo
nen, of besprekingen te houden,
opdat zij op hun reizen ook gele
genheid krijgen contact op to ne
men met Nederlandse werkers in
overzeese gebieden.
Op 6 en 7 februari
1960 zal te Almelo de
jaarlijkse februarl-
conferentle van de Oe
cumenische jeugdraad
in Nederland gehou
den worden. Het on
derwerp is „De kerk
van morgen''.
Vijf jongeren uit ver
morgen de kerk in
Nederland niet meer
bestaat
2. De kérk van mor
gen zal afgestemd
zijn op de mondige
leek
3. De kerk van morg-
gen zal geen mam
moetgemeenten ken
nen, maar kleine
mobiele eenheden in
vele gestalten
4. Wanneer de kerk
zich niet voor mor
gen totde eenheid
laat vernieuwen,
verdwijnt zij van
daag nog
5. Een kerk die naar
binnen is gekeerd
sterft, een kerk die
open is en zich
waagt, ontvangt
nieuw leven.
Dr. J. H. van Beuse-
kom, hervormd predi
kant te Amsterdam
zal de nabespreking
leiden.
gezien is terugkeer naar eigen
land niet meer mogelijk.
Do nieuwe woning geeft een
prachtig deel van het privé-lcven
dat de vluchtelingen ia vijftien
jaar niet moer hebben gekend, te
rug. Het biedt bun ook de moge
lijkheid in het kader van het assi
milatieproces connecties aan te
knopen met de bevolking van de
streek rondom Oldenburg. Geen
jonge Let zal zijn vriend of
vriendin kunnen meenemen naar
de barak wel haar de goede
sfeer in het gezin, in een huis...
KORT GEDING IN ZWOLLE
Na klachten van buren
in flatgebouw
De president van de rechtbank te
Zwolle hééft maandag, uitspraak
doende in een kort geding, beperkin
gen opgelegd aan een in een flatwo
ning al te hinderlijk pianospelende
leerlinge van het Zwolse muzieldy-
ceum.
Het 23-jarige méisje veroorzaakte in
de ouderlijke woning zoveel gerucht
als zij aan de piano zat te studeren
dat de buren er niet langer genoe-
§en mee namen. Zij stapten naar het
estuur van de woningbouwvereni
ging Openbaar Belang, die eigenares
se van do fiat is en dit bestuur vroeg
de jongedame in kwestie rekening te
willen houden met de buren.
Maar de klachten bleven binnen
stromen en het gevolg was een
kort geding tussen de woning
bouwvereniging en de vader van
het meisje, de heer F. J. van E.
Be president van de rechtbank te'
Zwolle gaf tc kennen dat hij zelf
wel eens wilde komen luisteren en
zo geschiedde. Terwijl dè presi
dent én enkele deskundigen door
de kamers van de onder-, boven-
en zijburen stapten speelde mej.
Van E. aan haat' piano een wals
van Ghopin.
Maandag heeft de president uit
spraak gedaan. Hij heeft de vader
van het meisje verboden in de door
hem gehuurde woning een piano te
bespelen of te laten bespelen, welke
niet is geïntoneerd, niet op vilten
klossen staat en waaronder en waar
achter geen kleden zijn aangebracht.
Tevens mag de piano niet Worden
bespeeld voor acht uur 's morgens
(op zondag niet vóór tien uur iii de
ochtend), niet na negen uur 's avonds
cn niet tussen een en drie uüv in de
middag. Tenslotte mag niet langer
dan drie uur per dag plano wor
den gespeeld.
Indien gedaagde-niet schriftelijk ver
klaart zich Dij do uitspraak van de
president neer to leggen, zal eise
res binnen vier weken do zaak bij <ie
gewone fechtcr aanhangig moeten
maken.
Humanistisch-socialistische
partij in oprichting
(Van onze Haagse redactie)
Een aantal socialistisch denkende hu
manisten heeft het initiatief genomen
tot de oprichting van een hunianis-
tisóh-socialistische partij. Op vrijdag
18 december wordt te Den Haag de
oprichtingsvergadering gehouden. De
initiatiefnemers zijn van mening dat
de P.v.d.A. haar doorbraak verkeerd
richtte en een onwaarachtige politiek
moest voeren.
Het opgestelde werkprogram van de
partij in oprichting houdt onder meer
de volgende punten in: onmiddellijke
bouw van drieduizend sporthallen,
waarvoor het geld aan de defensiebe
groting moet worden onttrokken; een j
onbeperkte voetbaltoto, waarvan de
baten uitsluitend voor db sport be
stemd moeten worden; gratis onder
wijs, ook voor universitaire studie;
verhoging van de onderwijzerssalaris-
sen en uitbreiding van de leerplicht
tot en niet achttien jaar.
De initiatiefnemers hebben er met
nadruk op gewezen, dat zij beslist
geen communisten zijn of met het
communisme zouden sympathiseren,
terwijl ons van de kant van het Hu
manistisch Verbond werd verklaard,
dat het verbond als zodanig niets met
deze nieuwe politieke partij heeft uit
te staan.
Een fleurig beeld van het besoelc dat
de Franse president De Gaulle heeft
gebracht aan St. Louis in Senegal:
Deze twee inlandsen dragen feestjur
kenbedekt met afbeeldingen van
een glorieuze De Gaulle.
