PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
In Nieuw-Guinea honderden en honderden
brieven onrechtmatig geopend
Fruitjaar 1959 gaf in Zeeland hoge opbrengsten
BILT
NEVELGORDIJN BELEMMERDE HET ONDERZOEK
ONAFHANKELIJKHEID VOOR
KONGO REEDS IN 1960
Vand
aag...
NEDERLANDS-DUITS OVERLEG
UITGESTELD TOT JANUARI
202e jaargang - no. 296
Dagblad, uitgave van de lirma
Provinciale Zeeuwse Courant,
Directie F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteur: W. Leertouwer.
Adjunct-hoofdred.: G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week, 7.00 p. kw.; fr. p. p. 7.25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Woensdag 16 dec. '59
ADVERTENTIEPRIJS 25 cent per
mm. Minim, p. advertentie 4.—.
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
23 cent per regel met een minimum
van 1.—. „Brieven of adres
bureau v. d. blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vlisslngen Walstr. 58-60, tel. 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51, tel. 3841; Goes, Grote Markt 2, tel. 4254 (b.g.g. adv. 2234); Oostburg, G. F. de Pauwstr. 9. tel. 20; Temeuzen, Brouwerijstraat 2; Zierikzee. red. tel. 2425. adm. tel. 2094
Commissie-Witsen Elias met rapport gereed
De commissie heeft tot haar onsteltenis geconstateerd, dat na de
invoering van de Diensten Toezicht en Ordonnantie (1956) hon
derden en honderden brieven in Nieuw-Guinea onrechtmatig zijn
geopend, namelijk zonder dat toestemming aan de landrechter
was gevraagd. Dit geschiedde in hoofdzaak door en onder lei
ding van het openbaar ministerie en ook was hierbij ten nauwste
een aantal bestuursambtenaren betrokken. Erger nog was dat
niet alleen tegen de vorm van de D.T.O., maar ook tegen de geest
daarvan werd gezondigd. Immers, het waren niet alleen de brie
ven van personen die kennelijk de openbare rust en orde ver
stoorden, waartegen de D.T.O. zich richt, die geopend werden,
maar tevens zeer veel brieven van en voor Europeanen, van
wie niemand subsersiviteit kon aannemen.
Dit heeft jhr. mr. Q. Witsen Elias, president van de arrondissements
rechtbank te Den Haag, gisteren verklaard bij de aanbieding van het
rapport over de censuur in Nederlands Nieuw-Guinea aan de minister van
binnenlandse zaken, mr. E. H. Toxopeus.
Witsen Elias trad als voorzitter op
van deze commissie, die bij beschik
king van de toenmalige minister van
zaken overzee a.i., de heer Korthals,
van 12 augustus 1959 werd belast met
het onderzoek inzake onwettige cen
suur in Nederlands Nieuw-Guinea.
Wat optimistisch heeft de commissie
aanvankelijk gezegd, dat het rapport
begin november aan de regering zou
worden aangeboden, aldus de heer
Witsen Elias. Hij noemde verschil
lende oorzaken van de vertraging. In
de eerste plaats de omvang' van het
rapport dat zelf ruim 100 bladzijden
beslaat en met bijlagen mee 800 pa
gina's telt. Er zijn 76 mensen ge
hoord.
Analyse en deductie
Een andere reden waarom het rap
port niet eerder uit kon komen was
de volgende.
In Ned. Nieuw-Guinea heeft de com
missie soms een nevelgordijn aange
troffen het was inderdaad niet al
tijd gemakkelijk, om achter de waar
heid te komen. Zo was de commissie
gebleken dat in een periode In 1957
onwettige censuur is toegepast. De
commissie, zo vervolgde de heer Wit
sen Elias, heeft do waarheid alleen
kunnen vinden langs de weg van ana
lyse en deductie. Na haar onderhoek
in Ned. Nieuw-Guinea heeft de com
missie in Den Haag haar werkzaam
heden nog voortgezet en toen is haar
nog meer materiaal in handen geko
men. In het juridisch laboratorium
van het ministerie van justitie is dit
materiaal onderzocht en 14 dagen
geleden is het laboratoriumrapport
ontvangen. Voor de commissie was
het overigens een grote voldoening
dat dit laboratoriumrapport de com-
Herhaling moet
worden voorkomen
Nader wordt ons medegedeeld
dat de regering voornemens is,
zodra zij van de inhoud van
het rapport der commissie
Witsen-Elias kennis heeft ge
nomen onverwijld, overeen
komstig haar toezegging bij
monde van minister Korthal^
jn antwoord op een desbetref-
fende vraag van het Tweede
Kamerlid, de heer De Graaf,
de Kamer omtrent de resulta
ten van het onderzoek in te
lichten. Tevens zal zij zich, in
dien de inhoud van het rapport
daartoe aanleiding mocht ge
ven, tezamen met de gouver
neur van Ned. Nieuw-Guinea,
die zich voor besprekingen in
Nederland bevindt, bezinnen
over eventuele executieve maat
regelen alsmede over de wijze
om de mogelijkheid van her
haling In de toekomst van on
wettige postcensuur in Nieuw-
Guinea doeltreffend te voorko-
lllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllll
MINISTER ZIJLSTRA
Prijsstijging in 1960 beneden
de vijf procent
De minister van financiën verwacht,
dat do prijsstijging in 1960, in het
hijzonder door verhoging van de
Srijzen van huur en melk, beneden
e vijf procent zal blijven.
De wijziging in het loonbeleid zal in
zoverre een gunstige uitwerking op
het prijsbeloop hebben, dat de diffe
rentiëring betere mogelijkheden biedt
van aanpassing aan de uiteenlopende
productiviteitsontwikkeling in de
verschillende bedrijfstakken. Aldus
minister Zijlstra in zijn memorie van
antwoord voor de financiële beschou
wingen in de Eerste Kamer.
President Eisenhower heeft Foy D.
Kohier benoemd tot onderminister van
buitenlandse zaken voor Europese kwes
ties. Kohier volgt Livingstone Merchant
op. die onderminister voor politieke za
ken is geworden. Kohier was reeds se
dert 1958 politieke onderminister voor
Europese zaken. Zijn benoeming moet
nog door de senaat wonden bekrachtigd.
missie zekerheid heeft gegeven over
punten, waarvan zij aanvankelijk
slechts de waarschijnlijkheid aan
nam.
Ook legale censuur
Spreker wilde een misverstand recht
zetten namelijk dat er verontwaar
diging bestond, dat er in Ned. Nieuw-
Guinea een censuur werd toegepast.
Deze censuur is geheel legaal, im
mers er zijn verschillende ordonnan
ties krachtens welke censuur moge
lijk is. De voornaamste daarvan is de
Diensten Toezichten Ordonnantie (D.
T.O.).
Deze stamt uit Nederlands-Indië en
regelde het toezicht op het postaal
verkeer door middel van censuur,
maar bepaalde tevens dat geen brie
ven geopend mochten worden zonder
toestemming van de landrechter.
Zulks in overeenstemming met de
grondwet, die de aantasting van het
grondrecht van hét briefgeheim
slechts toestaat na toestemming van
de onafhankelijke rechter.
Geen blaam voor het
gehele bestuur
De commissie, zo vervolgde spreker,
wil echter constateren, dat vast is
komen te staan-, dat de huidige gou
verneur op geen enkele wijze bij de
ze onrechtmatige opening betrokken
was of daar kennis van droeg. De
commissie heeft voorts de achter
grond van dit alles uitvoerig ge
schetst en heeft daarbij trachten dui
delijk te maken, dat er wel grote dif
ferentiatie in de schuldtoerekening
van de verschillende betrokkenen
moet worden aangenomen.
De voorzitter sprak tenslotte de hoop
uit dat het rapport niet tot gevolg
zal hebben dat een blaam wordt ge-
worpen op het gehele bestuur van
Nederlands Nieuw-Guinea. Weliswaar
is een kleine groep van mensen ern-
sonen met grote verantwoordelijk
heid, maar hier tegenover staat dat
deze blaam zeker niet het gehele
ambtenarenkorps treft, dat, zoals de
commissie is gebleken, onder vaak
moeilijke omstandigheden, hard
werkt voor het welzijn van land en
volk.
De commissie is in haar verschillende
conclusies én aanbevelingen steeds
unaniem geweest, een minderheids
nota wordt in het rapport niet aan
getroffen.
De Schrijver over
Rondetafeloverleg
De Belgische minister voor Kon
go, De Schrijver, heeft dinsdag
middag in de Kamer van Volks
vertegenwoordigers verklaard,
dat „voor de Kongolezen in
1960 de onafhankelijkheid een
verworven zaak zal kunnen
zijn".
De minister zei dit in een uit
eenzetting over de komende ron
detafelconferentie, die in ja
nuari tussen Kongolese verte
genwoordigers en Belgische re
geringsvertegenwoordigers en
parlementsleden zal worden ge
houden.
Minister De Schrijver, die een ver
klaring over het bezoek aan Brussel
van de leiders van de drie Kongolese
partijen aflegde na een socialistische
interpellatie, betoogde dat het hou
den van deze conferentie vóór de
thans in Kongo aan de gang zijnde
verkiezingen voor gemeentelijke en
gewestelijke raden niet mogelijk was
omdat vele Kongolese leiders zich op
deze verkiezingen wensten voor te
bereiden. Deze verklaring had felle
protesten van linkse zijde in de Ka
mer tot gevolg cn leidde tot een hef
tige woordenstrijd tussen de socialis
tische oppositie en vertegenwoordi
gers van de regeringspartijen.
Dinsdag hébben sleepboten de eerste
poging gedaan tot het vlot trékken
van de zuiger „Port Sunlight", welke
tijdens de storm van vorige week te
Flamborough Head in de buurt van
Scarborough op de rotsen is gelopen
en daar hoog en droog is blijven zit
ten. Een helikopter bracht de van
merkboeien voorziene sleeptrossen
uit naar zee, waar zij later werden
opgepikt doorde wachtende sleep
boten. De zuiger vertegenwoordigt
een kapitaal van tien miljoen gulden
is het 15 jaar geleden,
dat het Duitse Ardennenoffen-
sief begon, waarbij de Duit-
sers ongeveer 220.000 man en
meer dan 1400 tanks en ka-
nonnen verloren;
M viert Zuid-Afrika gelofte- 11
1 dag (1838).
lillMlOlilllllllllllllllll
Dinsdagochtend heeft de Surinaam
se gevolmachtigd minister in Neder
land dr. R. H. Pos, een specimen
van de nieuwe Surinaamse vlag, ver
pakt in een mahoniehouten doos, op
het paleis Soestdijk aangeboden aan
H.M. de koningin.
Von Brentano verhinderd
door drukte topoverleg
(Van een speciale verslaggever
uit Parijs)
Het sterven naar een definitie
ve regeling van de Nederlands-
Duitse vraagstukken voor
Kerstmis is naar wij vernemen
mislukt. De Duitse minister van
buitenlandse zaken Von Brenta-
Lustrum van Statuut
plechtig herdacht
In de Eerste en in de Tweede Kamer
en in samenkomsten in Suriname en
de Nederlandse Antillen is gisteren
het feit, dat vijf jaar geleden het
Statuut voor het Koninkrijk werd
afgekondigd, op plechtige wijze her
dacht. De gevolmachtigd minister
van Suriname, mr. dr. K. H. Pos,
bood op paleis Soestdijk aan H. M.
de Koningin de nieuwe vlag van Su
riname aan. Tijdens deze plechtigheid
gaf hij een uiteenzetting van de be
tekenis van de vlag.
De witte grond symboliseert de vre
de, waarin de verschillende bevol
kingsgroepen, voorgesteld door een
witte, een zwarte, een bruine, een
rode en een gele ster in één verband
samenleven. De ellips waarmee de
sterren verbonden zijn symboliseert
de snelle technische ontwikkeling
van Suriname in de wereld.
In de Tweede Kamer hield de voor
zitter, dr. Kortenhorst, een rede die
door alle aanwezigen staande werd
aangehoord. Hij zei onder meer, dat
het Statuut gestalte heeft gegeven
aan drie elementen van samenwer
king: gelijkwaardigheid, vrijwillig
heid en eenheid. Het Statuut, zo zei
hij, heeft in zijn korte bestaan voor
treffelijk gewerkt. Namens dè rege
ring sloot de vice-president, drs.
orthals, zich bij deze woorden aan.
In de Eerste Kamer werd een her
denkingsrede gehouden door voor
zitter mr. Jonkman.
ZWARTE BESSEN NU WEER „ZWART GOUD
De Zeeuwse fruittelers hebben
een goed jaar geliad. Ondanks
de droge zomer, die de land
bouw zoveel schade heeft be
rokkend, zijn de kilogram
opbrengsten in de fruitsector
hoog, terwijl over het geheel
genomen bijzonder goede prij
zen werden gemaakt. De totale
fruïtproduktie bedroeg slechts
1.000.000 kg minder dan in het
„top"-jaar 1958, toen 44 mil
joen kg aan de markt werd ge
bracht. De geldelijke opbreng
sten zijn dit jaar echter belang
rijk hoger. Afgerond is 20
miljoen in het laatje van de
Zeeuwse fruitkwekers gevloeid,
hetgeen 5 miljoen meer is dan
in 1958. Het financieel bijzon
der goede jaar 1957 werd daar
door tot op vier miljoen gulden
benaderd! Tot deze conclusie
komt men bij beschouwing van
de overzichten over 1959 van
de drie Zuidbevelandse veilin
gen Goes, Kapelle-Biezelinge en
Iirabbendijke, die met een tota
le omzet van circa 90 van het
Zeeuwse fruit wel als represen
tatief voor deze provincie kun
nen worden beschouwd.
43 miljoen kg voor
20 miljoen gulden
Ieder jaar weer blijkt, dat het voor
de fruitteelt zo gunstig gelegen Zee
land, goed uit de bus komt. Misoog
sten komen vrijwel niet voor, zodat
het overigens altijd aanwezige risico
in de fruitsector in wezen slechts
klein is. Zoals elk jaar, treden ook
nu weer van bedrijf tot bedrijf gro
tere of kleinere verschillen op. Dit
was in 1959 vooral het geval in de
kleinfruitsector, waar het1 resultaat
afhankelijk bleek van fruitsoort en
ras. Gezien echter het ftoanciëleeind-.
resultaat kan niet anders e0-
worden, dat 1959 weer tot de goede
fruitjaren behoort!
Mede dank zij de vele gunstige fac
toren en de vrijwel altijd weer goede
uitkomsten, neemt de belangstelling
voor de fruitteelt toe. Zo is dit jaar
weer ruim 200 ha nieuwe boomgaard
ingeplant, terwijl ongeveer 150 ha.
is gerooid. Met name in Zeeuwsch-
Vlaanderen zijn nog al wat nieuwe
gercelen ingeplant, terwijl op Zuid-
eveland vele oude boomgaarden
verdwenen om plaats te maken voor
jonge boompjes. Dit alles leidt er
toe, dat de produktie per ha jaar
lijks stijgt.
In fruitteeltkringen wordt het niet
onmogelijk geacht, dat bij de huidige
ontwikkeling de produktie binnen
tien Jaar van rond 40.000.000 kg tot
rond 60.000.000 kg zal stijgen. Het
areaal van circa 5.000 ha in Zeeland,
behoeft daarvoor niet belangrijk te
worden uitgebreid. Alleen al het feit,
dat oude boomgaarden worden ge
rooid en nieuwe worden ingeplant,
geeft een zeer belangrijke verhoging
van de produktie.
yyZwart goud
Opvallend is dit jaar het herstel
van de zwarte bessen. Ten volle
zijn zij de naam *zwaxt goud"
waardig, want op de veilingen
werd een gemiddelde prijs ge
maakt van 2,35 per kilogram,
hetgeen bijna 1 meer is dan in
1958. De fantastische prijs van
4,45 per kilogram, zoals in 1957
zal echter niet spoedig meer ge
haald worden. Niettemin, de hui
dige prijs is al bijzonder goed.
Appels en peren
Zowel de kilogram- als de geldelijke
opbrengst van appels vormt het
„leeuwenaandeel" van de totaalbedra
gen, op „korte afstand" gevolgd
door de peren. De appeloogst in Zee
land bedroeg 24.852.716 kg (v.j.
24.843.135), waarvoor in totaal
9.264.556 (v.j. 5.903.010) werd
betaald. De gemiddelde prijs bedroeg
38 cent, tegen 24 cent vorig jaar. De
gedetailleerde cijfers voor de drie
veilingen waren als volgt: Goes
9.327.136 kg (v.j. 11.731.934), ge
middelde prijs 36 cent (v.j. 22), Ka-
pelle 7.327.136 kg (v.j. 9.132.964), ge
middelde prijs 35 cent (v.j. 21), Krab-
bendijke 2.712.463 kg (v.j. 3.978.239)
gemiddelde prijs 43 cent (v.j. 37).
Per 5 december bevond zich nog
5.449.000 kg in de koelhuizen, het
geen belangrijk minder is dan op het-
(Zie slot pag. S, kol. 5)
no, die deze week een beslissen
de ontmoeting zou hebben met
de Nederlandse staatssecretaris
van buitenlandse zaken Van
Houten, heeft de heer Van Hou
ten laten weten, dat -de voorbe
reiding van het topoverleg dat
deze week in Parijs wordt ge
houden hem verhindert om het
afgesproken gesprek na te ko
men.
Von Brentano heeft duidelijk laten
weteu, dat deze afzegging geen ver
band hield met geschillen. De geruch
ten dat er financiële moeilijkheden
tussen de twee delegaties zouden zijn
gerezen werden in de kring van de
Nederlandse delegatie in Parijs te
gengesproken en men sprak de ver
wachting uit, dat in de eerste weken
van januari de besprekingen tussen
Von Brentano en Van Houten, die
voor het overleg beslissend worden
geacht, alsnog kunnen worden gehou
den.
Kans op sneeuw
(Van onze weerkundige
medewerker.)
Met een zuidoostenwind begon
gisteren weer koudere lucht
uit Duitsland naar Nederland
te stromen. Dc temperatuur
daalde ook in onze omgeving
tot dichtbij het vriespunt en H
in Limburg vroor het gister-
avond alweer 4 graden. In-
middels is er een actieve de-
pressie bij zuid-Engeland aan-
gekomen. Deze depressie zal
vandaag wat dichter bij ons
land komen te liggen en wel-
=1 licht via Oost-Engeland naar
het noorden trekken. Het
neerslaggebied van deze de-
pressie kan juist tot onze om-
H geving doordringen. Doordat
de zuidoosten wind aanvanke-
H lijk vrij koude lucht blijft aan- H
voeren, kan de neerslag in
ee de vorm van sneeuw gaan val-
H len. Wanneer het front van
de depressie mocht passeren;
ee zal er wat zachtere oceaan- H
p lucht binnendringen. In ieder H
geval blijven wij weer een
Ei; paar dagen in het grensgebied
liggen van koude en zachte
luchtmassa's. Vorst van bete-
kenis komt er echter ook in
H Midden-Europa niet voor, zo-
dat, ook wanneer onze omge-
ving aan de koude kant van
de depressie mocht blijven lig-
gen, wij voorlopig geen vorst M
van enige betekenis hebben te
verwachten.
iiiiimiiiiiimiiuiiimniimiiiimiiiiiiniitiiiiiiiiiiinmniiiiiiiiiniiimiiiiiniï
VERWACHT...
Geldig tot hedenavond
KOUD EN WINDERIG.
Van het westen uit toenemende be
wolking met later in het zuiden en
westen kans op sneeuw. Matige tot
krachtige zuidoostelijke wind. Lichte
vorst tot temperaturen om het vries
punt.
ZON EN MAAN
17 december
Zon op 8.43 onder 16.29
Maan op 19.03 onder 9.51
