PROVIKCIALE ZEEUWSE COURANT
ENERGIE BEREIKT VAN 25
MILJARD ELEKTR0NV0LT
Explosie in gasfabriek
te Leerdam: een dode
Installatie Zeeuwse recreatie-commissie
BILT
NIEUWE MOGELIJKHEDEN VOOR
KERNFYSISCH ONDERZOEK
NIEUWE GRATIFICATIEREGELING
VQ0R PERSONEEL VAN P.T.T.
EENDAAGSE EXPEDITIE
NAAR BRITTENBURG
202e jaargang - no. 279
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant.
Directie F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteur: W. Leertouwer.
Adjunct-hoofdred.: G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 58 cent per
week, 7.00 p. kw.; fr. p. p. 725
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Donderdag 26 nov. '59
ADVERTENTIEPRIJS 25 cent per
mm. Mlnlm. p. advertentie 4.—.
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
23 cent per regel met een minimum
van 1.—. „Brieven of adres
bureau v. d. blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vllssingen Walstr. 58-60, tel. 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51, tel. 3841; Goes, Grote Markt 2, tel. 4254 (b.g.g. adv. 2234); Oostburg, G. P. de Pauwstr. 9, tel. 20; Terneuren, Brouwerijstraat 2; Zlerikzee. red. tel. 2425. adm. tel. 2094
In Genève belangrijke prestatie geleverd
Het grote protonsynchrotron van de C.E.R.N. (Europees Cen
trum voor kernfysisch onderzoek) te Genève heeft dinsdagavond
een energie bereikt van 25 miljard elektronvolt. Het is daarmee
de grootste deeltjesversneller ter wereld. Op de tweede plaats
komt het tot dusver grootste apparaat, dat de Sowjet-Unie nabij
Moskou heeft gebouwd. Dit apparaat kan 10 miljard elektron-
volt halen. Het bevatron van de universiteit te Californië heeft
een energiebereik van 6 miljard elektronvolt. Het nieuws over
deze prestatie is woensdag in Den Haag ontvangen door dr. J.
H. Bannier, directeur van de Nederlandse organisatie voor zui
ver wetenschappelijk onderzoek en een van de twee Nederlandse
gedelegeerden bij de C.E.R.N.
Dr. Bannier verklaarde, dat hetgeen in Genève is gepresteerd de achting
verdient van de gehele wetenschappelijke wereld. Met het bereiken van de
energie van 25 miljard elektronvolt de energie die men zich ook tot
doel had gesteld openen zich volgens dr. Bannier voor het kernfysisch
onderzoek tal van nieuwe mogelijkheden. Met de versnelde deeltjes kunnen
atomen beschoten worden en kan een nader inzicht worden verkregen in
de structuur van de materie. Misschien slaagt men er ook in, tot nu toe
onbekende deeltjes der materie te produceren, aldus dr. Bannier.
jard elektronvolt, eerst in het be
gin van 1960 hopen te bereiken.
Enthousiast
Prof. Endt zei, dat het nog wel enige
tijd zal duren voordat het apparaat
bruikbaar is voor wetenschappelijk
onderzoek. Hij verwacht, dat het fe
bruari 1960 zal worden voordat de
eerste serieuze experimenten zullen
Minister Cals
zeer verrast
De minister van onderwijs, kunsten
en wetenschappen, rar. J. M. L. Th.
Cals, toonde zich bij het horen van
het nieuws uit Genève zeer verrast.
Deze prestatie bewijst weer eens, dat
samenwerking tussen een aantal klei
nere landen kan leiden tot resultaten,
die elk van die landen afzonderlijk
nooit zou hebben bereikt, zo zei hij.
De minister achtte het van groot be
lang, dat Nederland een van die klei
nere landen is, die in het C.E.R.N.
samenwerken. Dit in verband met
het feit. dat de resultaten van het
werk met het protonsynchrotron di
rect ten goede zullen komen aan het
wetenschappelijk werk, dat in de lan
den van het C.E.R.N., dus ook in Ne
derland, wordt verricht.
Prof. dr. P. M. Endt, hoogleraar
In de experimentele natuurkunde
aan de rijksuniversiteit te Utrecht,
verklaarde zich in een onderhoud
met het A.N.P. bijzonder enthou
siast over het succes van de C.E.
R.N. Volgens hem had men dit
resultaat, een energie van 25 mil-
BOTERPRIJS
GEDAALD
Dc voorlopige afrekeningsprijs van
roomboter aan de producerende fa
brieken is gisteren met 1.20 per
kg verlaagd, De detailprijzen zullen
als gevolg daarvan met 31 cent per
pakje van een kwart kilogram om
laag gaan en 1.42 1.45 bedra-
gen.
Duitsland, dat de laatste tijd alle
boteroverschotten uit ons land op
nam, wil klaarblijkelijk orde op za
ken stellen en heeft de import goed
deels gestopt.
In ons land wil en gaat de handel
terug naar de prijs die Denemarken
in Engeland maakt, mede om zodoen
de de Engelse markt te kunnen berei
ken.
De eerste -prijswinnaar in de Engelse
voetbalpool, de 70-jarige heer Arthur
Webb (recht) uit Scarborough, kon
in het Grosvenor House te Londen
even een cheque van 866.352 ponden
innen oftewel 2.8 miljoen gulden. De
tweede prijsivinnaarde heer Keen
(links) uit Beckenham inde een
cheque van 102.511 Engelse ponden,
ruim een miljoen gulden.
En dan te weten dat de heer Webb
slechts 75 cent heeft ingelegd.
beginnen. Tot nu toe verkeerden de
pogingen nog in een beginstadium.
Het experiment is, volgens hem, nut
tig voor het wetenschappelijk onder
zoek, omdat men nu het gedrag van
de meest elementaire deeltjes (de
wisselwerking tussen neutronen en
protonen) kan nagaan.
In de protonsynchrotron worden de
deeltjes in versneld tempo voortbe
wogen in een cirkel die een straal
van 100 m heeft. De protonenbundel
loopt rond in een onderaardse tunnel.
De deeltjes leggen daarbij een af
stand af die enige malen groter is
dan de omtrek van de aarde. Door
middel van déze proeven hoopt men
nieuwe instabiele deeltjes te maken.
Prof. Endt verklaarde, dat met geen
enkel ander apparaat dan de „deel
tjesversneller" een dergelijke hoge
energie kan worden bereikt.
Naar Europa
Prof. dr. H. de Waard, hoogleraar in
de experimentele natuurkunde aan
de rijksuniversiteit te Groningen,
verklaarde desgevraagd, dat door de
ze prestatie een van de kernpunten
van de ontwikkeling op dit weten
schappelijke gebied weer naar Euro
pa is verlegd.
Tekenend voor de voortvarend
heid, waarmede in Genève is ge
werkt vond prof. De Waard, dat
het cyclotron in Brookhaven (V.
S.) waarvoor de planning op de
zelfde tijd begon als die voor het
C.E.R.N.-apparaat, nóg niet klaar
is. „Het zal spannend zijn, af te
wachten welke experimenten met
het apparaat mogelijk zullen zijn.
Te verwachten is, dat allerlei
fundamentele problemen kunnen
worden opgelost, althans waarge
nomen", aldus prof. De Waard.
EEN DEEL KRIJGT DUBBELE UITKERING
Tien procent komt
niet in aanmerking
(Van onze Haagse redactie)
De ministers van binnenlandse zaken
en van verkeer en waterstaat hebben
woensdagmiddag hun fiat gegeven
aan een nieuwe gratificatieregeling
voor het weekloonpersoneel van de
P.T.T. Volgens deze nieuwe gratifi
catieregeling zal het personeel van
de P.T.T. in grote massa een gratifi
catie ontvangen van een week sa
laris.
Tien procent van dit weekloonperso
neel dat zich door bijzondere activi
teit heeft onderscheiden zal een twee-
Ruim een miljoen voor
„Redt een kind"
Gisterochtend overschreed het giro
saldo ten name van de actie „Redt
een kind", de door de V.P.R.O. geor
ganiseerde vluchtelingenactie voor
Algerijnse kinderen in Marokko, de
miljoen gulden.
Tot nu toe gaf het Nederlandse volk
ƒ1.019.872,78, waarmee goed 10.000
van hen deze winter kunnen worden
voorzien van warme kleding en
schoeisel.
kri;
doners
ijgen, tien pro-
jrs die zich niet
tot een gemiddelde prestatie hebben
weten op te werken krijgen de grati
ficatie echter niet.
Met deze nieuwe regeling zullen
ongeveer dertigduizend P.T.T.-
weekloners betrokken zijn. In
kringen van de ambtenarenbonden
beschouwt men deze regeling als
een vooruitlopen op een systeem
van merit-rating dat naar men
vernacht in 1960 voor weekloners
in werking zal treden.
Speurtocht naar
vermist meisje
Tweehonderd militairen van de leger
plaats Nunspeet en drie klassen van
u.l.o.-scholen, die daar met vakantie
vertoeven, hebben gisteren gezocht
naar een tweejarig meisje dat in de
bossen rond Vierhouten vermist was
geraakt. Het was het dochtertje van
de eigenaar van het vakantiehuis
„Saxenheim".
Om half zes werd het kindje gevon
den bij de „Pasop" ongeveer zeven
kilometer van haar ouderlijke wo
ning. Ze was verdwaald geraakt in
de uitgestrekte bossen. Er was haar
geen letsel overkomen.
Foto: de grotendeels verwoeste
fabriek.
Kustvaartuig met man
en muis vergaan
Het 484 ton metende kustvaartuig
„Holmglen" is dinsdagavond aan de
oostkust van het Nieuwzeelandse
Zuideiland gezonken. Er waren vijf
tien bemanningsleden aan boord, van
wie nog geen levend is aangetroffen.
Tussen drijvende wrakstukken van
het schip vond men twee stoffelijke
overschotten. Het schip was onder
weg van Oamaru naar Wellington.
Het schip is enige jaren geleden in
Nederland gebouwd op Bodewes'
scheepswerf te Martenshoek in op
dracht van Mellema's maritiem bu
reau te Rotterdam.
Het 499 ton metende Nederlandse
motorschip „Biak", thuishaven
Groningen, dat uit de Zweedse
haven Vesteras naar Antwerpen
was vertrokken, is nabij Osteriff
aan de grond gelopen. De Duitse
sleepboot „Danzig" is uitgevaren
om, zo nodig, hulp te verlenen.
GROTE SCHADE AAN HUIZEN
Levering van gas
voorlopig gestaakt
Een explosie in het meterhuis en
zuïverkamer heeft gisteren een be
langrijk deel van het Leerdamse gas
bedrijf vernield. In de zee van vuur,
die direct op de explosie ontstond,
kwam de 52-jarige hoofdfitter K.
Verdoorn om het leven. Hij Iaat een
vrouw en twee kinderen achter. De
fitters G. van Aalst en S. van Klei
De eendaagse expeditie naar de ter hoogte van Katwijk aan Zee in de
Noordzee gelegen fundamenten van het castellum „Brittenburg", on
dernomen door vijftien kikvorsmannen van de onder water jagers
club te Amsterdam en van bureau Wijsmuller te Umuiden, twee leden
van de archeologische werkgemeenschap voor westelijk Nederland en
Trimpe Burger van de Rijksdienst voor oudheidkundig bodemonder
zoek te Amersfoort, is woensdagavond in IJmuiden beëindigd.
Gedurende twee en een half uur hebben de kikvorsmannen in groepen van
drie de zeebodem onder de kust ten noorden van de uitmonding van
de Oude Rijn afgezocht in een lijn die in noordwestelijke richting
loopt vanaf de Nederlands hervormde kerk op de boulevard bij Kat
wijk- Daarbij werd geopereerd vanaf de zeesleepboot „Hector" en twee
motorsloepen, die uitgerust waren met draagbare echoloden om de
zeebodem af te peilen. Eén groep kikvorsmannen is daarbij op een
bult in de zeebodem gestoten, terwijl voorts een ongeveer veertig cen
timeter boven de zeebodem uitstekende paal is gevonden.
Er zullen in de komende wintermaanden door archeologen en kikvors
mannen nieuwe plannen worden uitgewerkt om het onderzoek in de
zomermaanden van 1960 systematisch en grootser voort te zetten. Dan
zullen met behulp van twee motor- of rubberboten eerst stalen lijnen
of netten over de zeebodem worden getrokken. Zodra deze vastlopen
zal een van de kikvorsmannen afdalen om een onderzoek in te stellen.
Met de netten kunnen eventuele vondsten direct aan boord worden
gehaald. In die zomermaanden zal dan zowel ten noorden als ten
zuiden van de Rijnmond worden gezocht.
DOOR COMMISSARIS DER KONINGIN
Kernprobleem reeds punt
van discussie: „Afremmen?"
De commissaris der koningin in
Zeeland, jhr. mr. A. F. C. de
Casembroot, heeft woensdag
morgen tijdens een bijeenkomst
in de vergaderzaal van het P.P.
D.-kantoor te Middelburg de
provinciale Zeeuwse recreatie
commissie geïnstalleerd. In zijn
installatierede noemde de com
missaris der koningin enkele
punten, die volgens het provin
ciaal bestuur de instelling van
deze commissie noodzakelijk ge
maakt hebben. Hij noemde on
der andere
De hoge vlucht, die het toeris
me en de recreatie in het alge
meen genomen hebben
De „run" op de kampeerterrei
nen en
De hoog oplopende prijzen voor
gronden, die nog niet eens in
de plannen voor recreatie-uit
breiding opgenomen zijn.
„Op dit gebied is er in Zeeland
een begin van „windhandel" ont
staan", zei jhr. De Casembroot.
Opvallend was, dat tijdens de eerste
vergadering van Zeelands jongste
commissie reeds onmiddellijk het
kernprobleem aan de orde kwam
Moet de recreatie in Zeeland al of
niet afgeremd worden De commis
saris der koningin had ten aanzien
van deze kwestie in zijn installatie
rede opgemerkt, dat bij het bekijken
van de recreatie in de ruimste zin
des woords de nodige beheersing op
gelegd moet worden. Het toerisme
moet in goede banen geleid worden
en daardoor is het zelfs nodig over
te gaan tot „afremming", meende de
commissaris.
Men moet, ver van het stadsge
woel vandaan, rust kunnen vinden
in Zeeland en dat is tot heden nog
steeds mogelijk geweest, aldus
jhr. De Casembroot. „Al wordt
het steeds moeilijker", voegde hij
er nog aan toe.
Openstellen
De directeur van de provinciale V.V.
V., de heer G. W. Oskamp, wilde
liever het woord „afremmen" niet ge
bruiken. Hij vond de nadere sugges
tie van de commissaris der koningin
„in goede banen leiden" veel pret
tiger klinken dan „recreatie afrem
men". „We moeten onze grenzen
steeds openstellen voor de toeristen",
betoogde de heer Oskamp. Hij ver
klaarde, dat het toerisme een groot
stuk welvaart in Zeeland teweegge
bracht heeft en dat juist door de dui
zenden toeristen in talrijke instellin
gen gelden geïnvesteerd zijn om tot
bungaiowbouw te komen.
Later tijdens de discussies bleek
evenwel dat de meningen niet uit
eenliepen de commissaris der ko
ningin had met „afremmen" niet
bedoeld een vermindering van het
aantal toeristen, doch veel meer
een beheersing ten aanzien van 't
uitgeven van terreinen voor zo-
merhuisjès-, kampeergelegenheid-
en bungaiowbouw. Waarmee de
heer Oskamp het eens was.
Nog een tweede probleem kwam ter
sprake. Het kwam hier op neer
Moet de binnenlandse toerist voor
rang hebben boven de buitenlandse
De neer M. Ruytenschildt, afgevaar
digde in de commissie voor het bu
reau voor watertoerisme van de AN.
WJB. was van mening, dat tegen de
(Zie slot pag, 2 kol. 4)
kende toestand naar het
ziekenhuis overgebracht. Van hen
verkeert eerstgenoemde in onmiddel
lijk levensgevaar.
De getroffen afdelingen vormen een
onmisbare schakel tussen de produk-
tie-afdelingen en het distributienet.
Uit omliggende gemeenten en ook
vanuit Dordrecht zijn deskundigen
naar Leerdam gegaan om te beoor
delen met welke noodvoorzieningen
de gaslevering kan worden hersteld.
Tot zolang zijn Culemborg, Vianen,
IJsselstein, Schoonrewoerd en Leer
dam, die allen op het Leerdamse
energiebedrijf waren aangesloten,
van gas verstoken.
In de omliggende straten zijn niet
alleen vele pannen en ruiten vernield,
maar werden ook binnenmuren door
de luchtdruk weggeblazen en werd
grote schade aan net meubilair toe
gebracht.
Het gemeentepersoneel het betreft
hier een gemeentelijk bedrijf was
reeds enkele uren na de explosie be
zig om de -I
lereerste 1
zig om de getroffen gezinnen de al-
hulp te bieden.
Tal van personeelsleden liepen min
der ernstige kwetsuren op. Een van
hen verbrandde zijn beide handen,
toen hij de zwaargekwetste G. van
Aalst zijn brandende rubberlaarzen
uittrok. Weer anderen liepen door de
aanblik van hun verbrandde collega's
een shock op. De schade loopt in de
honderd duizenden guldens. Over de
oorzaak is nog niets bekend. Wan
neer de gaslevering kan worden her
vat is eveneens nog een vraag.
Vrachtauto reed op
autobus9 gewonden
Op de Napoleonsweg onder de ge
meente Haelen is gisteren een auto
bus van do garage „Het Centrum"
uit Horst aangereden door een
vrachtauto met oplegger die geladen
was met negentien ton bakstenen. De
bestuurder \-an de vrachtauto die geen
voorrang verleende, ramde de bus
aan de voorzijde.
In de bus zat een dertigtal O.V.S.-
ers, jonge mijnwerkers in opleiding,
die op weg waren naar hun werk bij
de staatsmijnen. Negen van hen wer
den met min of meer ernstige ver
wondingen naar het ziekenhuis te
Roermond overgebracht. Sommigen
hadden een shock opgelopen. Later
zijn ook de overige jonge mijnwer
kers voor controle naar het zieken
huis te Roermond overgebracht. Geen
van hen was levensgevaarlijk ge
wond.
VERWACHT.
Geldig tot hedenavond
TOENEMENDE WIND
Overwegend zwaar bewolkt met la
ter, voornamelijk in het westen van
het land, plaatselijk enige regen. Ma
tige tot krachtige wind tusen zuid
en zuidoost. Iets hogere middagtem-
peraturen.
ZON EN MAAN
27 november
Zon op 8.18 onder 16.36
Maan op 4.04 onder 15.13
