Leo Jailer (van hoedenververij) verzamelt kunstwerken PRINS BERNHARD REIKTE IN WENEN ERASMUSPRIJS UIT SCHEPEN VERKEERDEN IN MOEILIJKHEDEN MAANDAG 23 NOVEMBER 1959 PROVINCIALK ZEEUWSE COURANT Leo Jailer temidden van zijn kunstschatten. Jailer uit allerlei hoeken en gaten te voorschijn tovert. En steeds is hij nauwkeurig op de hoogte met alle details of geeft een commentaar als: „Dit vindt U in heel Europa niet meer... laat staan, dat U het in de handen mag houden......" Wanneer het gesprek zover is en het kamertje een chaotisch beeld biedt, door alle overhoop gehaalde etsen, crayontekeningen enz. lijkt het ogenblik ons gunstig om nog een persoonlijke vraag af te vu ren: „En wat doet U van huis- uit?" Doch er komt een glimlach: „Och... dat kan niemand iets schelen". En reeds heeft hij een boek in de hand, waarin origineel werk van de fameuze Kathe Kollwitz voor komt en zegt met glinsterende ogen: „Zegt U nu eens zelf... waar vindt U zoiets Wie kan dit tonen... En zo rollen we van het een in het andere. Wanneer men met Leo Jailer over zijn hobby spreekt, komt er geen einde aan. En het is steeds deskundig, onderhoudend en vaak ook amusant. ERFENIS. Met de vasthoudendheid, die de journalist nu eenmaal eigen is, formuleren we weer een persoon lijke vraag: „En aan wie komt straks de verzameling, aangezien TJ geen nazaten heeft....?" En ditmaal komt er dan geen ont wijkend antwoord: „De ene helft wilde ik aan Jeruzalem vermaken en de andere helft komt aan de Nederlandse musea als dank voor de genoten gastvrijheid". En zo zal men dan deze hartstoch telijke kunstspeurder tot in leng te van dagen dankbaar blijven voor het schone, dat hij als „bij werk" in zijn welbestede leven wist te vergaren Jongeman in Zaltbommel door messteken gedood Nadat de eigenaar van een lunchroom te Zaltbommel, de heer Van der Schoot, omstreeks tien uur gister avond een stelletje ruziemakende jon gelui uit zijn zaak had verwijderd, ontspon zich op straat tussen de jon gelui een gevecht De 20-jarige E. B„ uit Waardenburg, van beroep fruitteler, trok onver hoeds een mes en stak daarmede de twintigjarige bankwerker M. Biero in de hartstreek. Terwijl het slachtofffer op het trot toir neerviel, gooide de dader zijn mes weg en vluchtte via de lunch room naar een schuur in de achter tuin. Hier werd hij even later door de heer Van der Schoot, gevonden. De dader legde ter plaatse een beken tenis af tegenover de politie. Het slachtoffer, een Hongaarse vluchte ling, die reeds enkele jaren in Zalt bommel woonde, overleed direct na aankomst in het ziekenhuis te Zalt bommel. Shah van Perzië en Farah Diba verloven zich De sjah van Perzië en Farah Diba zullen zich vandaag verloven. Dit is zondagavond door Perzische hoffunc tionarissen meegedeeld. Farah Diba, die 21 jaar is, is zater- dag uit Parijs in Teheran aangeko- ■meiv, TALENT OM „IETS TE VINDEN" „NIEUWE STAAT VAN WEDERGEBOORTE" Nederland-Westduits overleg vertraagd Naar Zaterdag In welingelichte krin gen te Bonn werd vernomen, hebben zich bij het Nederlands-Westduitse overleg onvoorziene moeilijkheden voorgedaan. Als gevolg daarvan zou het overleg niet tegen het einde van dit jaar kunnen worden beëindigd, zoals men had gehoopt. De voornaamste hangende kwesties zouden de teruggave van een gebied van 330 ha nabij Weiier, dat nu on der Nederlands bestuur staat, en de omvang van de Westduitse compen satie aan slachtoffers van de nazi's betreffen. Het overleg wordt beurtelings in Den Haag en Bonn door een sub comité voortgezet. Volgende week zal men in Den Haag zijn.. Volgens welingelichte kringen te Bonn be staan er plannen voor een nieuwe bij eenkomst van de leiders der delega ties, doch er was nog geen datum vastgesteld. In welingelichte kringen in Den Haag is vernomen dat het ministerie van buitenlandse zaken goede hoop heeft dat het verdrag dit jaar toch tot stand komt. In Nederland ziet men de gang van zaken niet zo pessi mistisch in, Amerikanen zullen maansatelliet lanceren De Amerikanen zullen donderdag „Thankgiving Day" proberen een wetenschappelijke satelliet in een baan rond de maan te krijgen, zo is zondag in doorgaans welingelichte kringen in Washington vernomen. Het Amerikaanse bureau voor lucht en ruimtevaart weigerde echter te verklaren of de poging al dan niet op donderdag gedaan zal worden. Ruimtevaartdeskundigen zeiden dat het Amerikaanse prestige in de strijd met de Russen om de verove ring van de ruimte een flink eind hersteld zal zijn als de poging suc ces mocht hebben. De Russen hebben zoals bekend een raket op de maan laten landen en een raket in een baan om de maan gebracht. Deze raket heeft de eerste foto's van de achterkant van de maan naar de aarde gezonden. Jaspers en Schuman laten commissie besteding zoeken Zaterdagmiddag heeft prins Bern- hard in het kader van het te Wenen fehouden congres van de Europese tichting voor Cultuur Van wellis raad van gouverneurs hij voorzitter is de door hemzelf gestichte „Praemium Erasmianum" 1959 uit gereikt aan de Duitse cultuurfilo soof professor dr- Karl Jaspers uit Bazel en de grondlegger van de Ko len- en Staalgemeenschap de Frans man Robert Schuman, die echter bei den verhinderd waren persoonlijk aanwezig te zijn. De Erasmusprijs is honderdduizend gulden groot en wordt verleend aan „personen of instellingen werkzaam op cultureel, sociaal of sociaal-weten- schappelijk terrein, die een bijzonder belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de geestelijke eenheid of een wording van Europa of die door hun werk deze eenheid of eenwording hebben gemanifesteerd". Prins Bernhard begon z'n toespraak ter inleiding van de prijsuitreiking met er op te wijzen dat dit jaar be sloten was de prijzen te verlenen in het persoonlijke vlak; nadat de prijs vorig jaar aan het Oostenrijkse volk was uitgereikt. Hij betoogde, dat het niet de machti ge cesaren of het stralende Byzan tium is geweest, die de werkelijke grondslagen van Europa hebben ge- De ter dood verwezenen, de voor de leeuwen geworpen eerste christe nen zijn het vaak geweest, die door wat zij waren en door wat zij deden wezenlijke bijdragen voor het Euro pa van heden hebben gegeven. Hij noemde de eerste christenen en gro te geesten als Augustinus (met zijn confessiones) en Benedistus van Nur- sia, die met zijn code een onafzien bare reeks kernen van vrede en gees telijke orde stichtte temidden van een wereld van oorlogen en wanorde. Het Europa van onze dagen bevindt zich opnieuw in een staat van weder geboorte. Opnieuw zullen superieure geesten de koers uitstippelen. Prins Bernhard wijdde, alvorens de prijs uit te reiken, een be schouwing aan de- betekenis van het werk der onderscheidenen. Wat prof. Jaspers betreft zei hij onder meer, dat de kern van diens filosofie is: Wij zijn aan ons mens zijn verplicht in de gegeven situa tie met wijsheid, met eerlijkheid en met moed de waarheid te zoe ken, opdat daardoor ons bestaan wordt doorlicht en wij naar de zin van ons „zijn" kunnen leven. „Dit geldt ook voor het bestaan van Europa. Doordrongen van de ze geest moet het nieuwe Euro- gi kunnen slagen", aldus de prins, e persoon van Robert Schuman vergeleek prins Bernhard met die van Benedictus van Nursia en met die van de Ierse monniken-missio narissen der vroege Middeleeuwen, die metterdaad het heidendom en de duisternis in Europa aanpak ten en in noeste arbeid praktische vorm gaven aan de toen nieuwe geest in Europa- Prins Bernhard deelde nog mede, dat beide laureaten hebben beslo ten de helft van hun prijs te beste den in het vlak van hun persoonlij ke arbeid en voor de andere helft de bestemming te laten bepalen door een te benoemen commissie ad hoe. Afghans vliegtuig verongelukt24 doden Een Afghaans lijnvliegtuig is zater dagavond nabij de luchthaven van Beiroet in Libanon kort na het op stijgen verongelukt, waardoor 24 mensen om het leven zijn gekomen en drie gewond. Het toestel was op weg naar Afghanistan. Het vliegtuig kwam neer op een heu vel op tien km afstand van het vlieg veld van Beiroet nadat het enkele mi nuten na de start in brand was ge vlogen. Het toestel was donderdag avond uit Frankfort in Beiroet ge land. De piloot had toen technische storingen, waarna reparaties waren verricht. Veel doen met weinig geld „Als ik maar één cent meer bezit, dan ik nodig heb, dan ben ik teyreden", aldus zegt ons Leo Jailer in een klein achterkamertje in Amster- dam-Zd., waar het behang nagenoeg geheel schuil gaat achter aquarellen, etsen en tekeningen van bekende meesters. Het is een van zijn bekende uitspraken, die door zijn vrienden, waaronder vele vooraanstaande figuren uit de kunstenaarswereld („Nee .„.noemt U maar geen na men") graag geciteerd wor den. Wel.... die éne cent heeft Leo Jailer steeds weten te verove ren en hij heeft er wonderlij ke dingen mee gedaan. Want hij heeft een bijzonder ta lent om iets te vinden en zo heeft deze employé van een hoedenververij („Ja, zegt U het maar zó... mijn werk doet er verder niet toegedu rende een halve eeuw een kunstverzameling opge bouwd, waarvoor het woord „uniek" eigenlijk nog iets te zwak is Leo Jailer, die in 1932 voor de Nazi's naar ons land vluchtte, laat zich eigenlijk niet makkelijk interviewen in de gewone zin des woords. Gaarne legt hij ons een stapel van 80 etsen van Goya („De verschrikkingen van de oor log" in handen of toont andere curiosa uit zijn 1300 verzamelde grafische werken (waarbij hij in zijn gebroken Duits-Hollands zegt: „Alles van de eerste prominenz... hoog artistisch verantwoord"), maar over zijn persoonlijke ante cedenten spreekt hij niet graag. Daarvoor is hij te bescheiden. En men mag zich hoogstens verwonderen, dat deze geboren vrijgezel en verwoed verzame laar door zoveel mensen op handen gedragen wordt. Of dat een vermaard Amerikaans kunstschilder als Michael Po- dulke die een Nederlandse huwde en thans in Amsterdam woont aan Leo Jailer onlangs een verjaardagspresentje gaf, welks waarde slechts door een cijfer met enkele nullen uitge drukt kan worden. Onze gast heer haalt het niet zonder trots van de muur: het is een gravure, die een portret van Goethe voorstelt, vóórzien van diens eigenhandige onder schrift („Nee... kein facimi- lé"), dat luidt: „Gruss und Heil Goethe. Weimar 28. Aug. 1826". „Ik was er gewoon ziek van, toen ik dat kreeg", aldus Leo, die niet minder ontdaan was over een an der verjaardagsgeschenk: een dik boek ,dat onder de aanspreektitel „Liber Amicorum Leo Jailer" werd samengesteld door de schier onafzienbare vriendenschaar. In dit werk wordt de jubilaris in woord en beeld (met gedichten, prozastukjes, tekeningen en hele schilderijen) gehuldigd. Op meni ge bladzijde vindt men ware ju weeltjes ,die zonder meer verdui delijken, dat waarlijk niet de slechtsten een man als Leo Jailer vereren. Levenskunstenaar In het boek keert het woord „Le venskunstenaar" dikwijls terug en deze titel staat ook onder een groot crayonportret van onze gastheer, dat overheersend van de muur neerziet en vervaardigd werd door Henk Faassen. Het ,„Liber Amicorum" om nog even hierbij te blijven opent met een serie foto's, waarvan er enkele een hele mensenzee tonen, die allen (stuk voor stuk) een le ge portretlijst om hun hoofd hou den. We ontdekten dadelijk ver scheidene bekende gezichten, maar onze gastheer wil nu een maal geen namen... In elk geval wil het toch wel iets zeggen, wanneer zoveel vrienden in het Internationaal Cultuurcentrum in alle stilte samenkomen, teneinde een der gelijke „stunt" uit te werken. Hoe men het ook ziet Leo Jailer heeft zonder meer aan getoond, dat een vrijgezel niet eenzaam hoeft te zijn. Natuur lijk hebben we getracht, zijn bescheidenheid enigszins te „doorboren", maar een vraag als „Hoe bent U bevriend ge raakt met Michael Podulke?" (overigens hangt er van deze meester een prachtig coloris- tisch werk aan de muur, waar van Leo Jailer ons een repro ductie toonde in een vooraan staand Amerikaans kunsttijd schrift) kreeg het antwoord: „Och... dat is teveel om te ver tellen..." Men mag echter veilig aanne men, dat Leo Jailer juist door zijn gave om van niets iets te maken, zich de bewondering en aanhan kelijkheid van velen heeft verr worven. „Als je echt geld hebt, is het geen kunst om te verzamelen", zegt deze geboren jager, die al zoveel jaren met een bijzonder zintuig uitdragerijen, voddekarren, mark ten en veilingen afstroopt. „Ik zie het instinctmatig", aldus verduidelijkt hij ons. Zo bleef hij enkele jaren geleden twijfelend bij een lorrekar staan, die voor een cafetaria geparkeerd stond. Zijn aandacht werd getrokken door een drietal kleine vrij on ooglijke planken, die met een zwarte laag bedekt waren. Hij krabde even met de duimnagel en constateerde, dat er „iets" onder zat. Binnen vond hij de opkoper bij een kopje koffie en kocht de drie planken voor 5.per stuk. En zie: onder de handen van de restaurateur kwam een prachtig bóeren-interieur uit de school van Adrian Brouwer te voorschijn. De waarde? NeeJailer praat niet over prijzen. Hij wil slechts zeggen, dat het in elk geval wel iets meer waard is, dan hij ervoor gegeven heeft. Eigenlijk gaat het hem ook niet om iets dergelijks als „geldswaar de", want hoewel de echte Van Dijck die wij ook ontwaren hein stellig wel een royaler behui zing zou kunnen verschaffen, zegt hij: „Ik zou liever droog brood eten, dan iets verkopen..." Hij is ook bibliofiel en toont ons de tweede druk van de Camera Obscura (,,De eerste is nergens meer te krijgen..."), alsmede wer ken, die met originele etsen („nee, geen reproduktionen") van grote kunstenaars verlucht zijn. „Wat denkt U... als zo'n boek in verkeerde handen komt. Men snijdt die zeldzame werken er ge woon uit en die worden dan tegen fabelachtige prijzen verkocht..." Vergeten bladwijzers Het rusteloze snuffelen leidde ook tot het vinden van prachtige Mid deleeuwse miniaturen, welke aqua rellen als vergeten bladwijzers ja renlang in boeken waren blijven liggen. Natuurlijk... hij weet, wat kunst is. Hij voelt het... hij ruikt het bij wijze van spreken. En zo koopt hij ook werken van onbe kenden, waarvan hij verwacht, dat zij eens een grote naam zullen krijgen. Dan doet Leo Jailer een „confi dentie": „Als men reist, ontdekt men ook zeer veel... ik ben lange tijd in Voor-Azië geweest en ken Europa ook zeer goed..." Hierna zwijgt hij weer; hij voelt er niets voor om deze opmerking nader toe te lichten. Hij brengt het gesprek dadelijk terug naar de werken aan de wanden en noemt de namen van Desmet, Ten Cate en Koekkoek. („Ja, dat was Johannes Hermanus Koekkoek, de stamvader der landschapsschil ders..."). Vervolgens komt hij met een kinderportret voor de dag, dat hij voor drie kwartjes op het Waterlooplein kocht: „Dat is een zeer subtiel werk van prof. Emil Orlik... nee, een dergelij ke koop is niet van alle dag..." Hij noemt Orlik, die jaren in Mexico en Japan studeerde en die de houtsnijkunst weer naar Europa bracht, als graficus en schilder „een der grootsten der 20ste eeuw". Hoewel het ka mertje te klein is om alle kunstschatten te bergen er is ook elders in huis veel opge slagen staat men toch ver steld, hoeveel schoons de heer Het 9120 ton metende Nederlandse motorschip Ommenkerk van de Ne derlandse Scheepvaart Maatschappij te Den Haag is in de nacht van za terdag op zondag in de buurt van Oostende in aanvaring geweest met een treiler. Beide schepen lig gen voor anker. De Ommenkerk is op x&eg van Hamburg naar Antwer pen. De 155 ton metende Nederlandse kustvaarder „Audrey" uit Groningen Te Doorn gebouw van recreatiecenirum afgebrand Het centrale administratiegebouw en de grote recreatiezaal van het recrea tiecentrum „Het grote bos" van de Hervormde Kerk, gelegen te Doorn, is in de nanacht van zaterdag op zon dag volkomen door brand vernield. Het gebouw is ruim twee jaar ge leden gereedgekomen, nadat een hou ten recreatiezaal door brand verloren was gegaan. Het was opgetrokken van stalen balken en eterniet platen. Nu zijn het kantoor, de ontvangst ruimte, de bibliotheek met veel on vervangbaar documentatiemateriaal, de keuken, de grote eet-recreatiezaal en de kleine eetzalen, met elkaar een oppervlakte van 650 vierkante meter beslaande, verloren gegaan. De scha de bedraagt enkele tonnen. is vrijdagavond aan de zuidkust van het Deense eiland Lolland in de Oost zee aan de grond gelopen. Er bestaat voor het ogenblik geen gevaar voor het schip en zijn vier opvarenden. De „Audrey" was met een lading hout op weg van Zweden naar Nederland. Waarschijnlijk is de kustvaarder ge strand, doordat men de vuurtoren van Hyllekrog aanzag voor die van Femern. Het 5524 ton metende Nederland se stoomschip „Maashaven" heeft op de rivier Parana bij Buenos Aires de Argentijnse tanker „Pre sidente Figueroa Alcorta" (2460 ton) vrijdag midscheeps geramd. De kapitein van de tanker slaagde er nog in, terwijl zijn bemanning al naar de wal zwom, zijn schip aan de grond te zetten. Het schip was zwaar gehavend. De voorste ven van de Maashaven was ook flink ingedeukt, maar het schip kon de reis naar Rosario voortzet ten. Testpiloot Lin Hendrix bereikt met de nieuwe Tunderchief F-105, een ge vechtsbommenwerper voor de tacti sche luchtmacht, een snelheid van meer dan 2.000 km per uur. Op de begane grond geeft de vlieger echter de voorkeur aan zijn Fordje, dat hem elke dag met een maximum snelheid van 60 km per uur veilig op de plaats van bestemming brengt. Foto Na een jacht door de wolken is Lin Hendrix weer op de luchtbasis Farmingdale (N.Y.) geland om zijn Fordje te kunnen bestijgen Eerste fase in proces „Magere Josje" geëindigd De eerste fase in de zaak „Magere Josje" is zaterdag geëindigd. Alle getuigen charge zijn gehoord. Van daag wordt de behandeling voortge zet met het horen van de getuigen a décharge. Zaterdag werden alsnog extra getuigen gehoord, die aanvan kelijk niet waren opgeroepen. Zo bijvoorbeeld verdachtes eerste vrouw, die drie kinderen van hem heeft. Zij verklaarde dikwijls door S., verdacht van de moord op Magere Josje, te zijn geslagen. Ook haar had J. S. wel bij de keel ge grepen, niet alleen bij ruzies, ook bij liefkozingen. Een thans 44-jarige vrouw, die kort na de oorlog een vriendin van J. D. was, zei: „Hij was een bruut, die mijn leven tot een hel maakte". De 50-jarige „Duitse Loes" noemde verdachte een wrede sadist. De dood op de weg Onder de gemeente Schipluiden, op de weg van Delft naar De Lier heeft zich vrijdagavond een auto-ongeluk voorgedaan, waarbij twee jongens werden gedood en een jongeman ern stig werd gewond. Het drietal, de 22-jarige A. van der M., de 15-jarige H. van O. en de 16-jarige K. van B., allen uit Monster, weren in Den Hoorn, bij Delft werkzaam geweest bij het zogenaamde „kaskitten" op een tuin aldaar. In een auto, gemeenschappelijk eigendom van de drie jongelieden, waren zij op weg naar huis, toen zij op de Woudteweg, tussen Den Hoorn en De Lier door nog onbekende oor zaak in volle vaart tegen een boom botsten. De auto, die vermoedelijk door de 15-jarige jongen werd bestuurd, werd geheel vernield. Van O. en zijn 16- jarige vriend Van B. werden leven loos uit de wrakstukken gehaald. Van der M. werd ernstig gewond overgebracht naar het St.-Hippoly- tus-ziekenhuis te Delft. Bij een aanrijding op de Nieuwebrug in Amsterdam is zaterdag de 35- jarige bromfietser J. R. de Hek zo ernstig gewond, dat hij tijdens het vervoer naar het Binnengasthuis is overleden. De bromfietser werd op de brug ge grepen door een uit tegenovergestel de richting komende personenauto. De bestuurder van deze auto, de 24- jarige varensgezel E. S., had een bocht te ruim genomen en was daar bij ver op de linkerhelft van de weg geraakt. De varensgezel bleek niet in het bezit van een rijbewijs te zijn en rook naar sterke drank. Gisteren is een ernstig verkeersonge luk gebeurd op de Zutphensestraat te Brummen nabij het Bramersgat (een klein watertje). Uit de richting Zutphen kwam de motorrijder A. Sangers, 35 jaar, die op de duo zijn dochtertje en een kostganger mee voerde. Op nog niet opgehelderde wijze kwam de motor in botsing met een fiets die bereden werd door de heer Arendsen uit Oeken. De heer Sangers werd bij deze botsing ge dood. De beide duorijders werden ernstig gewond. Op rijksweg 12 tussen Veenendaal en Ede zijn gisteren twee personen auto's met elkaar in botsing geko men, doordat een door de heer W. de Jong uit Wageningen bestuurde wa gen door tot nu toe onbekende oor zaak, plotseling de rijbaan verliet en via de tussenberm op de rijbaan voor het tegenliggende verkeer geraakte. De heer De Jong en diens echtge note, die zich eveneens in het voer tuig bevond, werden zwaar gewond. De gevolgen voor de inzittenden van de andere auto waren nog ernstiger. Een ervan, mevrouw Strack van Schijndel uit Overveen, werd op slag gedood. Haar echtgenoot, die de wa gen bestuurde en twee zoontjes lie pen ernstig letsel op.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1959 | | pagina 3