Minister Cals opende bij Jutphaas
nieuw F.O.M.-centrum
KLANKBORD
IN RAPPORT WORDT KRITIEK
GELEVERD OP ENGELSE REDERS
MEDEGEVANGENE IN ROERMOND
SPEELDE VERRADERSROL
AUTOBUS REED ONDER GOES NA KLAPBAND TEGEN BOOM
DINSDAG 17 NOVEMBER 1959
PROVINCIALE ZEEUW SE COURANT
S
EXPERIMENTELE AFDELING VOOR PLASMA-FYSICA
Op het gebied, van kernversmelting
staat Nederland nog aan het begin
De minister van onderwijs, kunsten en wetenschappen, rar. J. M. J. Th.
Cals, heeft maandag op het voormalige landgoed Rijnhuizen bij Jutphaas
het instituut voor Plasmafysica van de stichting voor fundamenteel on
derzoek der Materie (F.O.M.) officieel geopend en de eerste paal geslagen
voor een laboratorium dat op het terrein van het landgoed zal worden
gebouwd. De minister wees er bij deze gelegenheid op, dat de Nederlandse
wetenschap voor wat de kernsplijting betreft, met verschillende onderde
len van dit nieuwe terrein al vertrouwd is geraakt. Op andere onderdelen,
zo zei hij, moet nog veel onderzoek worden verricht, terwijl Nederland op
het gebied van de kernversmelting nog aan het begin staat.
Minister Cals sprak er zijn vreugde
over uit, dat op het gebied van de fu
sie een goede internationale samen
werking bestaat, die hij voor de we
tenschappelijke ontwikkeling onont
beerlijk noemde. Nederland, aldus de
minister, kan in dit internationale
samenspel een bijdrage leveren. Ver
schillende van de problemen die tot
een oplossing moeten worden ge
bracht voordat over opwekking van
energie door middel van fusie kan
worden gedacht, sluiten aan op ter
reinen van onderzoek, waarop de Ne
derlandse wetenschap reeds haar
sporen heeft verdiend.
De voorzitter van de raad van be
stuur van de stichting voor fun
damenteel onderzoek der materie,
prof. dr- C. J. Gorter, ging nader
in op het rapport van de commis
sie ontwikkeling natuurweten
schappelijk onderzoek waarin een
onstellende achterstand in plaats
ruimte voor wetenschappehjk on
derzoek aan de kaak wordt ge
steld en tevens wordt opgemerkt,
dat ook reeds tussen de twee we-
Uitkoopverenigingen tegen
„toneelbeperking"
Het bestuur van de vereniging voor
culturele organisaties In Nederland,
bij welke vereniging een vijftigtal
„uitkoopverenigingen" als lid zijn
aangesloten, heeft op een te Am
sterdam gehouden vergadering, plan
nen van de Haagse Comedie en van
de Nederlandse Comedie om na sep
tember 1960 slechts „enkelvoudig"
te gaan spelen, verwerpelijk ge
noemd.
Deze voornemens zijn de laatste tijd
verscheidene malen, met name door
de directeur van de Nederlandse Co
medie, de heer G. Oster, als wen
selijk kenbaar gemaakt. Wanneer,
aan deze wensen uitvoering zou wor
den gegeven, betekent dit dat beide
toneelgroepen geen twee voorstellin
gen tegelijk meer zullen geven, zodat
het totaal aantal voorstellingen
met name in de provincies een
aanmerkelijke daling ondergaat.
Desgevraagd deelde men ons van de
zijde van het ministerie van onder
wijs, kunsten en wetenschappen me
de, dat zowel op het ministerie als
in de raad voor de kunst deze kwes
tie ter sprake is gekomen, maar dat
noch het ministerie noch de raad
voor de kunst dergelijke plannen zijn
voorgelegd.
In Holcomb werd
gezin vermoord
In Holcomb Kansas zijn vier leden
van een boerengezin vermoord.
Een vriendin van de 17-jarige doch
ter des huizes Nancy Clütter, die dit
meisje zondagochtend kwam afha
len om met naar naar de zondags
school te gaan, heeft de moord ont
dekt.
Behalve Nancy waren de slachtoffers
haar 15-jarige broer Kenyon en haar
vader en moeder. Allen waren gebon
den en gekneveld.
De heer Herb Clutter, 47, was lid van
de directie van een consumentencoö
peratie van Kansas City, de vroege
re president van het agrarisch bu
reau van Kansas en hij is tijdens
de regering Truman lid van de raad
voor prijsbeheersing van het ministe
rie van landbouw geweest.
De politie staat nog voor een raad
sel. Zij heeft geen sporen van roof
en evenmin een motief voor dc moord
gevonden. De lichamen van Clutter
en zijn zoon werden gevonden in het
souterrain en die van mevrouw Clut
ter en haar dochter op de bovenver
dieping. Er waren geen sporen van
strijd, De telefoondraad was doorge
sneden.
Peking-China liet
gevangen Indiërs los
Zondag zijn de tien Indiase soldaten
die op 21 oktober door de communis
ten na een gevecht in Ladach gevan
gen werden genomen, vrijgelaten.
Ook de lichamen van de negen ge
sneuvelde soldaten worden aan de
Indiase autoriteiten overgedragen.
De negen doden zijn zondag met mi
litaire eer ter plaatse verast.
IMPOPULAIRE. In Jonezawa (Ja
pan) hebben 108 mannen een vere
niging van mislukkingen opgericht.
Om lid te kunnen worden moet men
in zaken mislukt zijn en impopulair
zijn bij de vrouwen.
TAST TOE. De Daily Mail vertelt
dat de dominee van Watford een
kruiwagen vol met appels voor de
deur van zijn woning nad geplaatst,
voorien van het bordje „tast toe." j
Dominee zoekt nu naar zijn kruiwa
gen.
reldoorlogen Nederland relatief
weinig heeft bijgedragen tot de
nieuwste richtingen van weten
schappelijk onderzoek.
Prof. Gorter zei, dat het peil van het
wetenschappelijk onderzoek in ons
land vrij hoog ligt, maar dat de nieu
we ideeën meestal uit het buitenland
en vooral uit Amerika en Engeland
komen. Geen enkele in functie zijnde
Nederlandse hoogleraar, zo zei hij,
is thans drager van een Nobelprijs,
terwijl dit er veertig jaar geleden
zes of zeven waren. Volgens prof.
Gorter hangt dit wellicht samen met
onze huidige volksaard, die meer
naar betrouwbaarheid, voorzichtig
heid en kritische zin neigt dan naar
geniale invallen, snelle besluitvor
ming, de romantiek en het fanatieke
doordrijven van de pionier. Het
tempo waarin nieuwe wetenschappe
lijke ideeën opkomen en zich ont
wikkelen, heeft zich zeer versneld
en noch onze huidige volksaard, noeh
de organisatievormen van ons hoger
onderwijs, zijn daarop, naar de me
ning van prof. Gorter, ingesteld. Ge
zien het steeds groter wordend be
lang van het wetenschappelijk on
derzoek voor de welvaart, dreigen
hier, volgens hem, voor ons land ge
varen.
In het nieuwe laboratorium, waarvan
minister Cals de eerste paal heeft
geslagen, zullen de experimentele en
theoretische afdelingen voor plasma
fysica kunnen uitgroeien tot een om
vang van ongeveer dertig fysici met
een technische en administratieve
staf van ongeveer zeventig personen.
Uitbreiding van het laboratorium is
mogelijk. Men kampt op het ogen
blik met een tekort aan fysici, waar
aan de huisvestingsproblemen van de
gemeente Jutphaas niet vreemd zijn.
GEBREK AAN RESEARCH
Leiding voldoet niet
aan de eisen
In een rapport van Political Eco-
mio planning, een onafhankelijke
Engelse studie- en researchorganisa-
tie, wordt kritiek geoefend op de
Engelse reders. Volgens het rapport,
dat gewijd is aan de huidige toestand
van de Engelse scheepvaart, voldoen
noch de leiding nocli de efficiency
van de Engelse scheepvaart aan de
eisen. De Engelse scheepvaart is
voorts te laken wegens haar gebrek
aan research, haar apathische hou
ding tegenover het aanwerven van
afgestudeerden van de universitei
ten en wegens het ontbreken van
een organisatie, die vergelijkbaar is
met de Amerikaanse federale raad
voor de scheepvaart.
In het rapport wordt er de aandacht
op gevestigd, dat de Amerikaanse
koopvaardijvloot in 1914 slechts 3
miljoen ton groot was en de Engelse
19 miljoen ton. Thans heeft Engeland
een koopvaardijvloot van 20.3 mil
joen ton, terwijl do Amerikaanse
vloot is gegroeid tot 16 miljoen ton.
Er zijn bovendien nog vele Ameri
kaanse schepen, die onder goedkope
vlag varen, terwijl voorts in de mees
te gevallen de onder Griekse leiding
staande scheepvaartmaatschappijen
zijn gefinancierd door Amerikaanse
banken en verzekeringsmaatschap
pijen. Tenslotte heeft Amerika nog
een reservevloot van 14 miljoen ton.
Er is volgens het overzicht dan ook
goede reden om aan te nemen, dat
Amerika thans de grootste zeeva
rende mogendheid is. Het is volgens
het rapport onjuist aan te nemen,
dat. de schepen, die onder goedkope
Vrouw met hamer op
het hoofd geslagen
Zondagavond is de 50-jarige koop
man A. S. in zijn woning aan de
Jacob van Lennepkade te Amster
dam zijn echtgenote tijdens een he
rige ruzie met een hamer te lijf ge
gaan. Buren, die de vrouw hoorden
gillen, waarschuwden de politie. Toen
agenten het perceel binnen gingen,
vluchtte de man over de daken weg.
De vrouw bleek aan het hoofd ge
wond te zijn geraakt. Zij werd naar
het Wilhelminagasthuis gebracht,
doch kon na behandeling naar huis
terugkeren.
vlag varen, alle of merendeels eigen
dom zijn van Griekse reders.
Inderdaad hebben vele Griekse reders
die aan het einde van de oorlog hun
eigen regering niet vertrouwden, hun
schepen in andere landen laten re
gistreren. Ook is het waar, dat een
groot gedeelte van de onder goedko
pe vlag varende tonnage wordt be
heerst door personen of ondernemin
gen met een Griekse naam.
Maar volgens het rapport zijn
het hoofdzakelijk de Amerikaan
se financiële instellingen geweest,
die de ontwikkeling der onder
Griekse leiding staande scheep
vaartmaatschappijen hebben be
vorderd. Volgens het rapport is
de groei van de onder Panamese
vlag varende tonnage hoofdzake
lijk toe te schrijven aan het feit,
dat Amerikaanse oliemaatschap
pijen hun schepen in Panama
hebben laten registreren.
Voor het heien van de eerste paal
mas minister Cals met een veilig
heidshelm getooid.
Paus benoemde acht
nieuwe kardinalen
Paus Johannes heeft maandag be
kendgemaakt dat hij het college van
kardinalen zal uitbreiden tot 79 man.
Drie Italianen, twee Amerikanen,
een Spanjaard, een Duitser en een
Schot zullen op een consistorie, dat
op 14 december in Rome zal begin
nen, de rode kardinaalshoed krijgen.
Volgens onofficiële Vaticaanse krin
gen is het de bedoeling van de paus
geweest om de groep van zijn be
langrijkste adviseurs in Rome te
versterken met het oog op het oecu
menische concilie van de R.-K. Kerk
dat, naar men verwacht, over circa
drie jaar gehouden zal worden. Het
aantal kardinalen is nog nooit zo
groot geweest. Op één na zullen alle
nieuwe kardinalen lid van de Ro
meinse curie worden.
„KWALIJKE GEUREN STIJGEN OP UIT DOSSIER"
Op aansporing van
advocaat-generaal
Voor de rechtbank te Breda heeft
gister terechtgestaan de constructie
werker M. J. uit Roosendaal, ver
dacht van diefstal van 600 op 29
december uit een slaapkamer boven
een café aan de Turfberg in Roosen
daal. De verdachte was verraden
door een voormalige medegevangene
in de strafgevangenis te Roermond,
die als getuige optrad. In een ge
sprek zou J. aan deze medegevange
ne, J. S. uit Helmond, hebben bekend
de diefstallen in Roosendaal te heb
ben gepleegd. S. had in een brief aan
de advocaat-generaal in Den Bosch
behalve de verdachte nog twee an
dere medegevangenen verraden. Hij
had zelf om een nieuwe leans ge
vraagd.
De president van de rechtbank, mr.
F. Holleman, noemde de rol van S.
niet mooi en zei, dat kwalijke geu
ren opstegen uit het dossier, dat voor
hem op tafel lag. Hij zei tegen de ge
tuige dat hij de gespeelde verraders
rol afkeurde. De officier van justitie
merkte op dat S. volgens zijn eigen
verklaring op verzoek verraad had
gepleegd. De president, die daarover
niet had willen praten, ging toen na
der- hierop in.
S. verklaarde, dat de advocaat-gene
raal hem de raad had gegeven op te
snijden over zijn eigen daden om
daardoor de andere gevangenen aan
het praten te krijgen. De verdediger,
mr. Bj-aat uit Roosendaal, zeide daar
op, dat hij dit aspect ook liever niet
in het openbaar had behandeld, maar
nu de officier van justitie dit punt
had aangeroerd meende hij niet te
mogen zwijgen.
„Als het waar is wat deze getuige
beweert, dan strijdt dit toch wel met
wat wij verstaan onder goede justi
tie en dan ben ik toch wel ernstig
verontrust over de gevolgen hiervan
voor ons strafrecht", zeide de verde-
Scherpe daling van
radio-activiteit
In het begin van het jaar trad een
geringe stijging van het gehalte aan
radio-actieve stoffen in de atmosfeer,
de bodem, in water en produkten
voor. Na mei trad een vrij scherpe
daling in, die zich in de volgende
maanden voortzette. Deze werd ver
oorzaakt door het beëindigen van
kernproeven in het najaar van 1958.
Bovendien was door de voortdurende
droogte de neerslag van radio-actie
ve stoffen uit de atmosfeer zeer veel
minder, dan in een regenrijke periode
het geval zou zijn geweest. Dit ver
meldt de memorie van antwoord op
de landbouwbegroting 1960."
Twee Haagse dames in
Frankrijk omgekomen
Bij een ongeluk te Coy olies in
Frankrijk bij Laon, zijn zondag twee
Haagse dames om het leven geko
men. Zij zaten in de auto Van de in
Den Haag woonachtige ingenieur M.
B., de zoon van een van de slacht
offers. De auto is, onderweg tussen
Parijs en Brussel geslipt bij een in
haalmanoeuvre.
Waarna het voertuig tegen een rij
bomen langs de weg is gereden. De
twee dames werden op slag gedo
de heer B. is ernstig gewond opgeno
men in een ziekenhuis te Villers Cot-
terets.
De slachtoffers.zijn mevrouw M.'Bal-
Ier Bronsen en mevrouw C. van Bar-
neveld.
diger. „Dit zijn methoden van een
politiestaat, maar omdat wij niet in
een politiestaat maar in een rechts
staat leven geloof ik niet wat deze
getuige zegt".
Verscheidene details uit de ver
klaring van S., die deze weten
schap van dertien moest hebben,
omdat hij toen de diefstal werd
gepleegd zelf in de gevangenis
zat, klopte met de feiten, maar er
waren ook onjuistheden in. De of
ficier van justitie achtte voldoen
de bewijsgeleverd en eiste zes
maanden gevangenisstraf. De ver
dediger meende, dat nog zo veel
twijfel aanwezig was, dat vrij
spraak zou moeten volgen. Over
veertien dagen uitspraak.
Zeven lichtgewonden
Een autobus van de A.M.Z., op weg
van Goes naar de Zak van Zuid-Be
veland (Ovezande-Ellewoutsdijk) is
maandagavond om zeven minuten
over half zeven op de 's Gravcnpol-
dersewég, ter hoogte van de Alberti-
nehoeve tussen Goes en 's Graven
polder door een klapband van de
weg geraakt en na twéé bomen ge
ramd te hebben in een aan de linker
zijde van de weg gelegen sloot tot
stilstand gekomen.
Onder de zestien passagiers, in hoofd
zaak jonge kantoor- en winkelbe
dienden in Goes, brak één ogenblik
paniek uit, zodat men aanvankelijk
het ergste vreesde. Gelukkig viel het
met de verwondingen nogal mee.
Wel moesten de chauffeur, do
Goesenaar M. de Wilde en zes pas
sagiers naar het ziekenhuis St.-
Joauna worden vervoerd, maar en
kele uren later konden zes van hen
weer huiswaarts keren. Eén had
een gebroken pols opgelopen, de
anderen waren door glasscherven
gewond.
Het slachtoffer, dat thans nog
wordt verpleegd in liet ziekenhuis,
werd aan zijn voet gewond.
De ravage was overigens enorm.
Nadat de ünkervoorband met een
knal was gesprongen, geraakte de
chauffeur de controle over het stuur
kwijt. De autobus ramde eerst een
boom, vervolgens een hek, dat de af
sluiting van een tuin vormde en
daarna wederom een boom. Het
voorfront van de bus werd daarbij
links en rechts finaal ingedeukt. Op
de foto: de zwaai: beschadigde bus.
(Foto RJZ.C.X
Het Wereldgebeuren
WILLY BRANDT
.„fris gelold uit hoge noorden-.
Moderner
Willy Brandt, burgemeester van
West-Berlijn. behoort tot dege
nen die aanleiding hebben ge
geven tot de „modernisering" van
het programma, waartoe de Sozialis-
tische Partei- Deutschlands zondag
heeft besloten. Toen hij in 1946, na
een vrijwillig gekozen ballingschap
gedurende de nazi-dictatuur, in
Duitsland terugkeerde, botste zijn
in Scandinavië gevormde mening
met die van verscheidene vertegen
woordigers der „oude garde".
Maar hij was ervan overtuigd, het
gelijk aan zijn zijde te hebben. De
sociaal-democratie mocht niet vast
lopen in dogmatisme. De theorieën
van Marx en Engels konden niet on
veranderd worden toegepast op een
zich steeds, mede onder invloed van
het socialisme, wijzigende samenle
ving. Het gematigde socialisme van
Noorwegen en Zweden, waar men
meer acht slaat op praktische socia
le voorzieningen, dan op marxisti
sche dogma's, en dat constructieve
samenwerking verkiest boven klasse-
strijd, bestond bij Brandts terugkeer
nog niet in Duitsland. Ondanks veler
lei tegenwerking onder meer van
Karl Neumann, de toenmalige leider
van het socialistische partij-apparaat
in Berlijn, wist Brandt dit „moder
nisme" meer en meer ingang te doen
vinden. Zijn persoonlijke carrière be
wees, hoezeer de tegenstanders die
in het begin verreweg in de meerder
heid waren, geleidelijk aan naar zijn
gelederen overstapten. Erandt werd
in 195S niet alleen in de plaats van
Neumann tot partijleider benoemd,
maar ook tot burgemeester gekozen.
Niet alleen Scandinavische invloe
den hebben zich, via Erandt, in
de Sozialistische Partei Deutsch-
lond doen gelden. Ook uit het zuiden
is een belangrijke bijdrage gekomen:
in de commissie die het nieuwe pro
gramma samenstelde gaf de Oos
tenrijker Benedikt Kautsky mede de
toon aan.
Op het congres dat vrijdag, zaterdag
en zondag in Bad Godesberg werd
gehouden, wees de landelijke partij
voorzitter Erich Ollenhauer er bo
vendien op, dat niet alleen de Oos
tenrijkse geestverwanten, maar ook
andere partijen in Europa hun pro
gramma hebben veranderd. Voor de
S.P.D. was er een bijzondere reden
tot het slopen van de eigen heilige
huisjes, omdat de verkiezingen van
1949, 1953 en 1957 alle tot neder
lagen hebben geleid.
Scherp is op dit congres de grens
getrokken tussen sociaal-demo
cratie en communisme. „Wie zich
voor vrijheid en "voor waardigheid
van de mens uitspreekt", zo zei Ol
lenhauer onder meer, „spreekt zich
voor de democratie uit. Democratie
is geen middel tot een bepaald doel,
zij is een wezenlijk bestanddeel van
het socialisme". Van klassestrïjd
wordt in het nieuwe programma niet
meer gerept: nationalisatie wordt
genoemd als een doeltreffend en
noodzakelijk middel doch slechts
daar waar met andere methoden een
gezonde economische orde niet te
bereiken is. Met grote letters werd
in het programma de zinsnede opge
nomen dat vermogensvorming voor
allen moet worden nagestreefd. Mid
delgrote en kleine ondernemingen
moeten gesteund worden. Een nieuwe
leuze luidt: „Concurrentie zoveel als
mogelijk en planning zoveel als no
dig". In plaats van de vroegere be
paling, dat de militaire dienstplicht
moet worden verworpen, is er nu te
lezen dat de plicht het vaderland te
verdedigen moet worden erkend. De
oude leuze „Religie is privézaak"
werd afgezworen. Het nieuwe pro
gramma biedt het perspectief van
een positieve verhouding tot de ker
ken.
De eerstkomende herkiezingen in
West-Duitsla nd zullen na de
aanneming van dit nieuwe socia
listische partijprogram een buitenge
woon avontuurlijk karakter dragen.
Zowel de socialisten als de andere par
tijen zullen zich namelijk afvragen,
in hoeverre hier de gedaanteverwis
seling van „arbeiderspartij" en
„volkspartij" is gelukt. De grootste
regeringspartij, dr. Adenauers Chris
ten-Democratische Unie, heeft de af
gelopen weken al een paar keer be-
.toogd dat het nieuwe programma
geen enkele werkelijke wijziging in
de standpunten der socialisten te
weeg zal brengen; dit programma
zou slechts de bezegeling zijn van
wat in feite reeds veranderd was.
„Moderne" socialisten als Willy
Brandt denken er uiteraard anders
over. Zij zien na dit weekeinde niet
alleen voor hun partij, maar ook
voor zichzelf binnen die partij kansen
om aan invloed te winnen. Wanneer
straks over de opvolging van de wei-
ning tot de verbeelding der kiezers
sprekende partijleider Ollenhauer
moet worden beslist, zal Berlijns
burgemeester zeker tot de kansheb
bers behoren.