Honderdvijfentwintig jaar„Tot Oefening
en uitspanning"
TIP VAN BOOTZ
STEL WATERSTAATKUNDIGE
DEFENSIE NIET TEN ACHTER'
MESTERAREMSE SPRAK IN
ENGELAND OVER DELTAPLAN
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
Vrijdag uitvoering van
de „Hohe Messe"
VOLGENDE WEEK vrijdag
aanstaande geeft de Konink
lijke Zangvereniging „Tot Oe
fening en Uitspanning" een ju
bileum-uitvoering met Bachs
„Holie Messe". Deze zangvere
niging kan op een eerbiedwaar
dig aantal jaren terugzien: hon-
derdvijfentwintig jaar lang
heeft deze instelling een zéér
vooraanstaande plaats in het
Zeeuwse muziekleven ingeno
men en daarbij heeft zij een
voortreffelijke reputatie opge
bouwd. In december 1834 werd
zij opgericht door zes dames en
dertien heren en sindsdien heb
ben vele uitvoeringen niet alleen
in Zeeland de aandacht getrok
ken, maar ook daarbuiten. Dat
was met name in de periode
onder leiding van de vermaarde
Joh. Cleuver, onder wiens stu
wende leiding magnifieke con
certen werden gegeven.
De eerste directeur tevens mede
oprichter was W. R. Ceulen, die
liet koor tot 1868 leidde. In die eerste
tijd werd er niet zo intensief gere
peteerd als tegenwoordig: men kwam
slechts om de drie weken bijeen ge
durende de wintermaanden van half
september tot half april. In 1851
zong men om de veertien dagen en
pas in 1866 werd het regel om elke
maadag te repeteren, overigens al
leen gedurende de maanden oktober
tot april. In 1868 werd de heer Ceu
len opgevolgd door H. J. Kirrwald,
toen „muziekdirecteur" te Goes,
waarna na diens overlijden in 1879
Joh. Cleuver werd benoemd.
Wij hebben er in ons blad al eer
der op gewezen: toen begon eerst
recht, een vruchtbare periode. Een
ongekend breed terrein is tot na
de Eerste Wereldoorlog onder lei
ding van Cleuver verkend. De pro
gramma's vermeldden namen als
Bach, Brahms, Diepenbroek, Bos-
si, Fauré, Sweelinck, Verdi, Wag
ner, Röntgen, Mendelssohn, Bruch
Doret, Saint Saëns, Sibelius, Liszt,
Beethoven (de Negende!), om
maar een vrij willekeurige greep
te doen.
Ook de solisten waren van de eerste
rang. Aaltje Noordewier, Johan Mes-
schaert, Carl Dierich, toentertijd een
beroemd tenor, ze kwamen graag
naar Middelburg zingen bij Cleuver,
die zijn uitvoeringen tot evenemen
ten wist te maken.
Cleuver werd opgevolgd door Joh. H.
Caro, die de tradities van zijn voor
gangers voortzette: men herinnert
zich nog levendig zijn uitvoeringen
van de Mattheus Passie, van Verdi's
Requiem, van les Béatitudes van
Franck, om enkele namen te noe
men.
Na het overlijden van de heer Caro
heeft Jaap Hillen de dirigeerstaf ter
hand genomen. Onder zijn leiding
zijn de afgelopen jaren voortreffelij
ke resultaten bereikt. Mede dank zij
de medewerking van het „moderne
maecenaat", de overheid, weet de
„zangvereniging zoals men in Mid
delburg zegt, onder Hillens leiding
nog altijd uitmuntende concerten te
verzorgen.
Zo staat dus vrijdag de „Hohe Mes
se" óp het programma, tot dusver
door „Oefening en Uitspanning" nog
niet uitgevoerd.
Er zullen maar weinig composi
ties in de muziekgeschiedenis zijn
geschreven, die zulk een opvallen
de combinatie van uiteenlopende
elementen bevatten als dit werk.
Immers, een componist van pro
testantse kerkmuziek, misschien
wel dé componist van deze mu
ziek, gebruikte misteksten voor
een van zijn belangrijkste wer
ken!
Nu blijkt uit de wordingsgeschiede
nis van deze compositie, dat Bach de
eerste twee delen, het Kyrie en het
Gloria schreef voor een r.-k. hof. In
juli 1733 namëlijk stuurde hij deze
twee stukken naar de r.-k. keur
vorst van Saksen, teneinde de titel
„hofcomponist" te verwerven. Hij
had zich overigens deze moeite kun
nen besparen, want later bleek dat
hij de titel had gekregen zonder dat
men de muziek had ingezien.
Later voegde Bach bij de twee
reeds eerder gecomponeerde de
len nog een Credo en een Agnus
Dei toe. Aldus ontstond de „Hohe
Mpsse", waarmee de componist
als Het ware de grenzen van zijn
eigen kerk doorbrak en een oecu
menisch werk creëerde: voor de
Protestantse Kerk was deze mis
immers niet goed bruikbaar,
maar evenmin paste zij in de li
turgische voorschriften van de
R.-K. Kerk. Zo schreef Bach, zon
der zich te storen aan de grenzen
van de kerken, inderdaad een
werk voor de Una Sancta.
Deze grootse muziek zal dus vrijdag
aanstaande worden uitgevoerd: een
waardige herdenking van het 125-
jarig bestaan van de Middelburgse
zangvereniging.
UNIE VAN WATERSCHAPSBONDEN
Uiterst urgente werken
worden opgeschort
„In Nederland wordt do hoogst
ernstige fout gemaakt, do water
staatkundige defensie bij de militaire
achter te stellen. Aan liet water-
schapsbestel en de talloze daar heer
sende budgettaire moeilijkheden
wordt in de Miljoenennota in de
verste verte geen recht gedaan. In
tegendeel, aan dit facet wordt met
hinderlijk stilzwijgen voorbijge
gaan".
Dit zei onder meer mr. dr. Th. F.
J. A. Dolk uit Den Haag, directeur
van de Unie van Waterschapsbonden
in de inleiding, die hij donderdag te
Zwolle hield tijdens de algemene le
denvergadering van de Overijselse
Waterschapsbond.
De heer Dolk herinnerde aan wat
de directeur-generaal van rijks
waterstaat, ir. A- G. Maris jr.,
zei, namelijk „de waterschappen
moeten groter en sterker wor
den".
De heer Dolk vroeg zich af wat,
nu provinciale en waterschaps
autoriteiten hun beleid over het
algemeen naar de van hogerhand
gegeven wenk instellen, het rijk
doet om de gezonde ontplooiing
en herbewapening der water
schappen mogelijk te maken.
In dit verband vroeg spreker zich af
hoe het lange uitblijven is te verkla
ren van de regeling van de financie
ring van de niet-planwegen; de al
gemene bijdragenwet waterkeringen,
de bijdragenwet Deltawerken, de wet
inzake de bestrijding van waterver
ontreiniging en de wet op de ont
grondingen. Spreker noemde voorts
de begroting van het departement
van verkeer en waterstaat voor
1960.
De heer Dolk zei verder, dat uiterst
urgente werken worden opgeschort
en dat waterschappen wegens de uit
voering van de Deltawerken met sub
sidies uiterst karig worden bedeeld.
Sprekend over de waterverontreini
ging zei de lieer Dolk, dat tot de
steller van de begroting voor ver
keer en waterstaat nog niet schijnt
te zijn doorgedrongen, dat alom in
het land de kreet naar krachtdadige
bestrijding opklinkt.
Waarom schapen lellen om In slaap te komen?
Eenvoudiger cn veel aangenamer is: ga slapen op een EPEOA ma tra».
v.a. f 74.50
VtowoMB na Tulnsn NV. Ubniaaia van Arttfort moubalsa u Epaia
Deze foto werd deze week gemaakt
tijdens de repetitie van de konink
lijke zangvereniging Tot oefening
en uitspanning". Deze 125-jarige in
stelling geeft vrijdag a.s. een uitvoe
ring van Bachs .Hohe Messe".
Foto P.Z.C.).
Tien overlevenden van
vrouwenexpeditie terug
De tien overige leden van de vrou
wen-expeditie naar de top van de
Tsjo-Oyoe (8.622 m)_, dichtbij de
Mount Everest, zijn gisteren in Kath-
mandoe teruggekomen, maar waren
niet in staat te zeggen hoe haar
leidster Claude Kogan en reisgenote
Claudine van der Stratten en een
Sherpa om het leven waren gekomen.
Zij zagen er door de zon verbrand
uit en vermoeid, maar niet terneer
geslagen ondanks de tegenspoed die
zij bij de laatste fasen van haar po
ging om 's werelds op vijf na hoog
ste piek tp beklimmen, hadden onder
vonden.
Loulou Boulaz, die in het dagelijks
leven op het bureau van de interna
tionale arbeidsorganisatie in Genève
werkt, kwam in Kathmandoe aan,
leunend op twee stokken, als gevolg
van verwondingen aan haar voeten,
opgelopen bij de afdaling. Een der
Sherpa's had zijn bevroren handen
nog in verband. Men vreest dat hij
enkele vingers zal moeten missen.
„Al onze pogingen om de vermisten
te vinden waren vergeefs", zei de
gravin, „en wij moesten terugkeren
zonder enig spoor van onze vriendin
nen te hebben gevonden".
longarije geboren Russische
.igene Varga heeft ter gele
genheid van zijn tachtigste verjaardag
de Orde van Lenin gekregen. Na de
Tweede Wereldoorlog was hij wegen?
zijn „westelijke georiënteerdheid" enige
tijd Uit de gratie.
per hele fles f6.15
SCHOOLHOOFD ALS AMBASSADEUR
DE HOEDEKENSKERKSE
hoofdonderwijzer Henk
Arendse, 24 jaar oud en vrij
gezel, is een man, die voor
een moeilijke opdracht niet
terugdeinst. Nog 'n week ge
leden stond hij ergens in En
geland voor de Mas en luis
terde hij met belangstelling
naar hetgeen de onderwijze
res te zeggen had over de Ro
meinse tijd in Engeland. Op
een gegeven moment werd
zij weggeroepen en alsof dat
de gewoonste zaak van de
wereld was, sprak ze tegen
de heer Arendse: „Go on Sir,
tell about the Romans in
HollandEven keek de
Hoedekenskerkse school
meester haar verwonderd
aan, toen schraapte hij zijn
keel en vertelde de Engelse
jongens en meisjes over
Claudius Civillis, Drusus, de
Romeinse nederzettingen enz.
En via Drusus, de Drusus-
gracht, kanalen, rivieren en
zeearmen, betrok hij het Del
taplan in zijn betoog en be
schreef hij in gloedvolle zin
nen de schoonheid van Zee
land, van de zee en van het
land
Hij bewees er mee een goed am
bassadeur voor deze provincie te
zijnZoals het jeugdige hoofd
van de openbare lagere school in
Hoedekenskerke het voorval ver
telde, is men geneigd dit incident
onder het hoofdstuk „grappige
belevenissen" te plaatsen. Het is
HENK ARENDSE
goed ambassadeur...
echter veel méér. Dat bleek toen
de heer Arendse verhaalde, hoe
geïnteresseerd de jeugdige Brit
ten zich toonden. „Eén ding von
den ze echter griezelig, namelijk
dat wij beneden de zeespiegel wo
nen en leven, voegde hij er glim
lachend aan toe.
In alle opzichten heeft de heer
Arendse vriendschap en hartelijk
heid ontmoet bij de mensen met
wie hij in contact kwam. Dat was
eigenlijk al het geval voor hij
aan zijn zes dagen durende reis
begon. Want zowel de burgemees
ter van Hoedekenskerke, als de in
specteur van het lager onderwijs
gaven de jonge onderwijzer, die
in Hoedekenskerke hoofd is van
een éénmansschool, twee dagen
extra vakantie. Weliswaar zal de
pinkstervakantie nu met twee da
gen worden bekort, maar het „ge
baar" van zijn superieuren, maak
te het hem mogelijk een tevoren
nauwkeurig uitgestippelde reis te
maken naar Stamford, een lande
lijk stadje op de grens van de
graafschappen Lincolnshire en
Rutland in Midden-Engeland..
Hier is de heer Arendse met ver
schillende soorten onderwijs in
contact geweest en heeft hij de
gelegenheid gretig aangegrepen
het een en ander over de Engelse
methoden op te steken.
EEN INTERESSANT onder
deel ran zijn reis vormde een
lezing voor een uitgelezen ge
zelschap werkende vrouwen,
dat voor de klas, op kantoor
enz. een functie heeft. De heer
Arendse bepaalde zijn aan
dachtig luisterend gehoor bij
hét onderwerp: „Het werk op
een Hollandse school"', waar
bij hij hoe kan het ook an
ders zijn school in Hoede
kenskerke een ereplaats gaf.
„Ik heb veel verteld over het
werk op een eonmansschool",
zo voegde hij eraan toe.
Binnenvloot telde op
1 januari 18.316 schepen
Op 1 januari 1959 omvatte de Ne
derlandse binnenvloot 18.316 sche
pen, waarvan 13.235 vrachtschepen
voor vervoer van droge lading, 889
tankschepen en 4012 schepen voor
speciale doeleinden. Bovendien zijn
er 1940 motor- en 219 stoomsleep-
boten, aldus een publikatie van het
Centraal Bureau voor de Statistiek.
Hieruit blijkt voorts, dat in het bin
nenlandse beroepsvervoer driemaal
zoveel schepen varen als in het eigen
I vervoer. Van het laadvermogen van
I de Nederlandse binnenvaartvloot is
I niet minder dan 53 procent voor 1920
gebouwd.
In de afgelopen tien jaar is 831.000
ton scheepsruimte aan de vracht
vloot toegevoegd, terwijl 492.000 ton
werd afgevoerd. Aan meer dan 300
sluizen en bruggen worden in Ne
derland voortdurend de passerende
binnenschepen geregistreerd. Het
aantal schepen dat bij de vaart op
het Amsterdam-Rijnkanaal Wijk bij
Duurstede passeerde, bedroeg in 195S
42-800 stuks, tegen 38.900 schepen in
1954. Vooral de Rijnvaart geeft hier
een sterke groei te zien. De opvaart
naar Lobith steeg n.I. van 2,6 mil
jard ton laadvermogen in 1954 tot
6.3 miljoen ton in 1958.