Crafe V&daSpets
HESSEL JONGSMA VIT JVRY
LANDJVWEEL
van 3.ü)in
Zeeuws» Almanak
REEDS 13.000 ZEEUWSE
ZOUTSCHADE-VERZOEKEN
ARNEMUIDENS BURGEMEESTER
BENOEMD TE BUNSCHOTEN
SMIJTEGELDBRUGGETJE M 4
UUR SLOPERSGEWELD GEVELD
Agenda
2
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DINSDAG 3 NOVEMBER 1959
2 bij Castella Wolwas en 3 bij Castella voor Nylon Vraag uw winkelier!
Universitair examen
Aan de rijksuniversiteit te Utrecht
slaagde voor het semi-arts examen
de heer C. E. M. de Maat te Vogel
waarde.
*WW\*WN*VWW¥WWW*
Voor Zeeuws nieuws zie
ook de pagina's 5 en 8.
GESPREK BIJ EEN AFSCHEID
HESSEL JONGSMA
afscheid van Zeeland
merkwaardig voorval uit het
eerste Landjuweel herinnert
hij zich nog: dat was toen in
een bepaalde scène een lijk in
een bedstede voorkwam. Het
lijk trok zelf de bedgordijntjes
dicht'.
Het Zeeuws 'Landjuweel zal liet
dus voortaan zonder de gedegen
rapporten van Hesscl Jougsnia
moeten doen. Rapporten, die
prompt drie dagen na een opvoe
ring binnen waren. „Zulk werk
moet je nooit uitstellen", meende
de heer Jongsma. Hij heeft het
ook nooit gedaaii.
Naar wij nog vernamen, zal de
jury voor het Zeeuws Landjuweel
dit jaar worden gevormd door de
heren O. A. Schilp, toneelcriticus
te Utrecht, en P. van Neerven,
secretaris van het Werkverband
Katholiek Amateurtoneel uit Hel
mond.
STRAAT
Koewacht was tot voor kort een
straat rijk, die de „Koestraat" heet
te en dat was helemaal niet zo'n gek
ke naam. Maar toch— er was een
betere! In deze straat wonen name
lijk zes families, die de naam Mat-
thijs dragen. Nu heeft een raadslid
van dezelfde naam in een vergade
ring het voorstel gedaan „Koe
straat" maar te veranderen in „Mat-
thijsstraat". En waarom zou men in
de raad van Koewacht bezwaar heb
ben tegen een dergelijke wijziging?
Er was niets op tegen en zo wonen
de Mathijsses tegenwoordig in hun
eigen Matthijsstraat....
KOE.
Heeft men in Koewacht met opzet
de koe „uitgebannen", minder fraai
is het belicht over. een rund, dat
plotseling en volkomen ongewild
van een weiland in de Braakman
polder verdween....
RECLAME
„Hier heb ik gratis een pak wasmid-
del voor U", sprak de mevrouw stra
lend tot de Middelburger, die op
haar bellen in de deuropening van
zijn woning was verschenen.
„Juist", antwoordde de inan somber.
De vrouw verloor iets van haar to-
verfee-achtige opgewektheid, maar
lneld toch even vol. Voor de ge'zins-
was", voegde ze er veelbelovend aan
toe.
..O", antwoordde man afgemeten.
'De toverfee Werd onzeker, kreeg iets
alledaags-menseUjks, toen ze be
dremmeld vroeg: „Hier wóónde vroe
ger toch een compleet gezin/".
„Ja", antwoordde de man triest.
Neemt U me dan niet kwalijk"sta
melde de vrouw, het pak wasmiddel
discreet wegbergend, waarop ze be
leefd afscheid nam. Maar de man
riep haar terug. Geef het toch
maar", sprak hij er neerslachtig
aan toevoegendfien vrijgezel wast
ole wel es!".
Op slag begon de menselijke toverfee
yjeer te stralen. Alstublieftgratis!",
jubelde ze
Het rund behoorde aan een inwoner
van Philippine, die het dier bij liet
binnenhalen van zijn vee, dat deze
zomer 'op de Braak'man-wei had ge
graasd, miste. De rijkspolitie stelt
een onderzoek in. Het is niet uitge
sloten, dat het dier reeds clandes
tien geslacht of uitgevoerd is.
paarden!
Minder goed ging het ook met de
paarden van de landbouwér F. van
den Berg uit Bruinisse. Toen hij met
een span aan het ploegen was, be
gon plotseling een in de nabijheid
opgestelde Deltawerken-perszuiger
zand uit te spuwen.... De paarden
schrokken en sloegen op hol. Enkele
Deltawerken-arbeiders wisten de hol
lende dieren tot staan te brengen.
rustiger.
Rustiger behoort het toe te gaan
oj) de traditionele jaarmarkt voor
rundvee, paarden en varkens te
Hulst, die dit jaar op maandag 16
november a.s. wordt gehouden. Het
ziet er naar uit, dat hier fraaie col
lecties rundvee zullen worden aan
gevoerd.
De Hulster jaarmarkt geniet ber
kendheid tot buiten de grenzen: on
ze zuiderburen zijn trouwe bezoe
kers van deze markten. Vorige ja
ren was er ook kooplustige be
langstelling uit Italië.
mysterie
In Zuiddorpe staat men voor een
mysterie. Een tachtigtal schut
ters kwam er in de baan voor een
forse kalkoenrschieting, maar er
was slechts één Zuiddorpenaar,
de heer P. Samijn, die zo goed
schoot, dat hij daarvoor een kal
koen in ontvangst mocht nemen.
Evenwel: de heer Samijn kreeg
het gevogelte in zijn bezit! Niet
lang. Plots was de kalkoen weg.
Verdwenen. Niemand in Zuiddoi--
pe, die er iets van begrijpt. De
kalkoen is weg. Voorgoed....-
diamant.
Morgen, woensdag, viert het echt-
Saar A. K. Hilleman-Kramer te
Toordgouwe zijn 60-jarig huwelijks
feest. De diamanten echtelieden zijn
nog goed gezond; de heer Kramer,
die de tachtig is gepasseerd, is zelfs
nog nimmer onder doktersbehande-
ling geweest.
ER STOND gisteren 'n
jongetje op een vlot
dat in de Middelburgse
Herengracht dreef. Hij
zwaaide met een stuk
hout, van het Smijte-
geldbruggetje, dat nu
ergens in Goes aan
stukken geslagen op 'n
hoop gegooid is. Want
Middelburgs kleinste
bruggetje, waarover
jarenlang duizenden
ingezetenen van de
Penninghoeksingel
naar de Herengracht
of andersom liepen, is
maandag afgebroken;
in iets meer dan vier
uur is het kreunend uit
elkaar getrokken. Door
Dit jaar C. A. Schilp uit
Utrecht en P. van Neerven
HESSEL JONGSMA, 71 jaar
oud, mede-oprichter van de Ne
derlandse Amateur Toneel Unie
en in de vooroorlogse jaren ge
ruime tijd voorzitter van de Bond
van Arbeiders Toneelverenigingen,
ruim veertig jaar in de journalis
tiek (als toneelcriticus cn parle
mentair redacteur) Hessel
Jongsma heeft zijn taak neerge
legd als jurylid van het Zeeuws
Landjuweel. Het is een heel onof
ficieel vertrek geworden slechts
enkele goede vrienden namen af
scheid van hem, toen hij zaterdag
uit Zeeland naar zijn woonplaats
Den Haag vertrok, na vrijdag in
Oostburg de jubileumviering van
de „Kamers van Rhetorica" te
hebben bijgewoond.
De heer Jonsma heeft in totaal
vijf landjuwelen „uitgezeten" als
jurylid, waarvan één als „inval
ler", samen met als partner ach
tereenvolgens de heren Lou Hoef
nagels, Frits Bloemkolk en P. van
Neerven. Daartoe aangezocht door
het hoofdbestuur van de N.A.T.U,
nam hij in 1953 zitting in de jury
van het Zeeuws Landjuweel. Het
was voor het eerst ,dat deze erva
ren toneelman Zeeuwen op dó
planken zag en bij die eerste
voorstelling (waar dat was, doet
er nu minder toe), vroeg hij zich
wel af, waar hij verzeild was ge
raakt! Hij vertelt dat nu spon
taan, zonder enige terughouding,
maar hij voegt er onmiddellijk
aan toe: „Toch bleek ons in dat
eerste jaar al, dat het amateur
toneel in Zeeland niet merkbaar
achter stond bij dat in andere de
len van ons land en zeker niet bij
dat. in het westen."
Naar zijn mening ontbrak er des
tijds vooral Veel aan de keuze van
de stukken, maar dat is in de
loop der jaren sterk verbeterd,
zoals ook tot uiting kwam in het
laatste eindrapport over het Land
juweel. In de eerste jaren had de
keus van het stuk grote fövloed
op de puntenwaardering. „Bij 'n
slecht stuk was men in feite.al
bij voorbaat kansloos", verklaar
de de heer Jongsma. Vanzelfsprër
kend heeft deze factor ook geleid
tot'verbetering van het repertoire.
MET HART EN ZIEL heeft de
heer Jongsma zich altijd aan zijn
taak als jurylid gegeven. Geen
tocht was hem te ver; weersom
standigheden ,al waren ze nog zo
slecht, schrikten hem nooit af en
zo is hij eens naar Breda gereisd
om via Antwerpen naar Sluiskil
te gaan. In Breda bleek echter,
dat de bus te laat zou zijn. De
heer Jongsma nam onmiddellijk
de trein naar Kruiningen en via
Perkpolder arriveerde hij toch
nog klokslag acht uur in de to
neelzaal te Sluiskil
Het amateurtoneel in Zeeland had
zijn warme belangstelling. Hij
was het ook, die in een juryrap
port én in -een artikel in het
Zeeuws Tijdschrift aandrongop
het aanstellen van een toneeladvï-
seur in onze provincie. En nu nog
sprak hij zijn grote bewondering
uit voor het enthousiasme, waar
mee de verenigingen aan 'tLand
juweel deelnemen. „Zij doen hun
uiterste best om z'o goed mogelijk
voor de dag te komen, ook wat
décors en aankleding betreft. Ge
zien de vaak primitieve omstan
digheden, waaronder gespeeld
moet worden, heeft dat mijn
frootste respect", aldus dc heer
ongsma.
Op de gebruikelijke vraag of
hij wel eens „gekke .dingen"
beleefd heeft tijdens de opvoe
ringen, antwoordde hij perti
nent 'ontkennend. Alleen één
Hotelbouw te Kamperland
werd aanbesteed
In „de Korenbeurs" te Kortgenc
heeft de heer J. P. de Regt maan
dagmorgen aanbesteed de bouw van
een hotel („Duinlust") aan de voet
van de duinen te Kamperland. Half
november hoopt men met het werk
te beginnen. De capaciteit van het
hotel zal aanvankelijk 10 kamers
en 20 bedden zijn, maar het is zo
ontworpen, dat uitbreiding zonder
veel moeite mogelijk is.
Er werd als volgt ingeschreven: M.
Verburg, Wolfaartsdijk 109.500; J.
Verhage, Vlissingen, 110.500; Blan-
kenburgh, Nieuwdorp 110-550; Fa.
I. H. Nonnekes en Zn., Goes,
112.800; M. H. Kiviet, Colijnsplaat,
116.115; Joh. Bayens, Kapelle
118.350; Fa. J. Pagter en v. Sluys,
te Domburg, 123.458; L. de Jong,
Vlissingen, 124850; C. A. Prince
te Haamstede, 129.100; R. Slotema,
Wissenkerke, 130.385; P. Wijsman,
Zierikzee 130.670; J. Vreelce te
Domburg, 130.716 en A. C. van
Hee, Kamperland, 131.702. De gun
ning is aangehouden.
(Slot van pag. 1)
de landoppervlakte afzonderlijk ge
meten, waarna de hierdoor verkregen
oppervlakte vermenigvuldigd met de
afkoop-eenheidsprijs (voor oorlogs-
zoutschade 7,50 per vierkante me
ter en voor stormvloed-schade 5,75
per vierkante nieter) het bedrag
vormt, dat aan de aanvrager uitbe
taald kan worden.
Het meetteani zal in ongeveer een
half jaar met zijn werkzaamheden
gereedkomen. Het heeft thans in
verschillende delen van Zeeland
reeds 1600 panden opgemeten.
30 miljoen
Van de 20.000 panden, die in 1944 en
1945 en in februari 1953 in het water
hebben gestaan, is vanzelfsprekend
het grootste deel afkomstig uit Wal
cheren en Schouwen-Duiveland. Ver
der komen, er nog enkele honderden
panden voor in Zeeuwsch-Vlaanderen,
en op Noord-Beveland. Op de begro
ting is voor de vergoeding van zout-
schade een bedrag van 30 miljoen
uitgetrokken, waarvan 20 miljoen
voor de watersn'oodschade en de res
terende 10 miljoën voor de oorlogs
schade.
Zoals bekend kan een hogere af
koopsom worden toegekend, wan
neer er aan het pand ingrijpende
voorzieningen getroffen zijn, die
naar het oordeel van Volkshuis
vesting en Bouwnijverheid nood
zakelijk waren. In die gevallen
wordt een afkoopsom gegeven van
75% van de goedgekeurde kosten,
met voor de schadegevallen uit
1944-1945 tot een maximum van
f 15 per vierkante meter en voor
de stormvloedschadegevallen tot 'n
maximum van 9,50 per vierkante
meter. De rechthebbende moet
evenwel voor 1 juli 1961 om de toe
kenning van een hogere afkoopsom
verzoeken, terwijl hij eveneens
voor die datum rekeningen dient te
overleggen.
Indien dc zoutschade op 1 juli j.l. niet
was hersteld en het pand in verband
met economische t>f technische om
standigheden niet in aanmerking
komt om er een hoger bedrag dan 10
of 7,50 voor resp. de oorlogs-
en de .stormrampschadegevallen
aan te besteden, kan de afkoopsom
worden bepaald op een bedrag, dat
overeenkomt met de waardeverminde
ring van het pand als gevolg van de
zoutschade.
Wanneer een pand zoutschade gekre
gen heeft door de oorlogshandeling én
door de ramp, clan wordt niettemin
slechts één afkoopsom toegekend en
wel die, welke de gunstigste uitkomst
voor de aanvrager oplevert.
Tot 19 januari
Tot 19 januari van het volgend jaar
kunnen de verzoeken om toekenning
van een afkoopsom dus toegekend
worden. Komen do verzoeken later
dan die datum, dan worden ze onher
roepelijk terzijde gelegd; dat geldt
eveneens voor de verzoeken om een
hogere afkoopsom, die na 30 juni 1961
binnenkomen. Daar nu echter reeds
het grootste deel van de verzoeken
binnen is, is liet niet aan té nemen,
dat veie bij deze belangrijke zaak be
trokken Zeeuwen de sluitingsdatum
voorbij zullen zien.
Twee vrachtschepen op
Westerschelde in botsing
Dichte mist oorzaak
In het nauw van Bath ter hoogte van
de rode gasboei 60 (de zogenaamde
Overloop van Valkenis.se) is maan
dagmiddag rond vijf uur het Engelse
vrachtschip „Shaftesbury" in een
dichte mist aan de grond gelopen.
Dit gebeurde nadat het schip in aan
varing was gekomen met liet Duitse
6345 groston metende vrachtschip
„Wiesbaden".
Vijf sleepboten voeren ter assistentie
uit. Drie schepen van Letzer uit Ant
werpen kwamen te hulp, terwijl ook
de sleepboot „Schelde" van Muller uit
Terneuzen de. Westerschelde. opvoer,
De sleepboot „Scaldis" uit vlissin
gen heeft eveneens naar Bath koers
gezet.
Of de schepen, schade hebben opgelo
pen is nog niet bekend. Het Duitse
schip „Christianna Pikuritz" is ter
hoogte van boei 81 aan de grond gelo
pen. Drie sleepboten uit Antwerpen
kwamen het schip te hulp, maar het
kwam op eigen kracht weer vlot,.
Het Nederlandse schip „Eemdijlc" van
de Holland-Amerikalijn heeft boei
65 aangevaren, die daardoor is ge
zonken. Dc „Eemdijk" is doorgevar
ren.
Het scheepvaartverkeer op de Schel
de is vanaf ongeveer kwart voor elf
gisteravond volledig gestremd. Dit
is het gevolg van het feit, dat de
„Shaftesbury", die in het Nauw van
Bath aan de grond geraakt is, nog
niet is vlot gekomen en gevaar voor
de scheepvaart oplevert. Dit gevaar
wordt nog verhoogd doordat er op
dat punt boven dc Schelde een vrij
dikke mist hangt.
NA 12 „ZEEUWSE JAREN..
Per 16 november a.s.
Burgemeester W. H. van der
Heide van Arnemuideu zal Zee
land verlaten. Met ingang van
16 november a.s. is de 46-jarige
lieer Van der Heide namelijk
benoemd tot burgemeester van
Bunschoten, een ongeveer 8500
zielen tellende gemeente in de
provincie Utrecht.
De „Zeeuwse periode" van deze bur
gemeester duurt tot op de dag af
twaalf jaar. Met ingang van 16 no
vember 1959 verlaat hij Zeeland en
op 17 november 1947 deed hij in deze
provincie zijn intrede... Overigens
nog niet als eerste burger van een
gemeente, maar als ambtenaar-ont
vanger in Meliskerkc, waai- hij op
klom tot secretaris-ontvanger.
Burgemeester Van der Heide en
zijn vrouw hebben uitstekende
herinneringen aan Meliskerke,
naar zij eerst drie maanden in
liet gehucht Mariekerke woonden.
„Wij kwamen uit Leiden", vertel
de mevrouw Van der Heide ons,
„en het was een bijzonder schrille,
tegenstelling: eerst de grote stad
en toen het gehucht Mariekerke".
Met vreugde herinnert zij zich echter
nog, hoe gastvrij en hartelijk zij
toen door de bevolking van Melis
kerke en Mariekerke werden ont
vangen en opgenomen in de plaatse
lijke kring.
Ook Arnemuiden, waar burgemeester
Van der Heide met ingang van 16
maart 1945 kwam, zal altijd een ge
lukkige herinnering blijven voor dit
burgemeestèrsgezin, zo verzekerde
de heer Van der Heide ons.
„Ut geloof dat het speciale karakter
van dezo vissersbevolking mij wel
ligt", zo zei hij, „en daarom verheugt
het k mij, dat Bunschoten eveneens
een' vissersbevolking heeft, die in
karakter en geaardheid ongeveer de
zelfde is nLs die in Arnemuiden".
Voor burgemeester Van der Heide
valt daarom het afscheid van Arne
muiden minder zwaar. „Maar de lan
delijke schoonheid van Zeeland zal ik
altijd blijven missen", zo weet hij
zeker.
Burgemeester Van der Heide, die na
zijn h.b.s.-tijd in zijn geboorteplaats
Leiden aanvankelijk voor scheeps
bouwkundige in Haarlem studeerde,
maar door de vooroorlogse crisistijd
in de gemeente-administratie terecht
kwam, is lid van de Anti-Revolutio
naire Partij en behoort tot de gere
formeerde Kerk (synodaal). Hij
heeft zeven kinderen, waarvan de
oudste 18 en de jongste 7 jaar is.
de mannen van dé Goe-
se slopersfirma C.
Westdorp en Zn., die
's morgens om half 7
besloten in verband
met het goede weer het
Middelburgs karweitje
éven op te knappen...
En om 8 uur stonden
ze bij het bruggetje,
dat zich toen nog spie
gelde in het rimpelloze
Herengracht-water.
Maar dat duurde niet
lang... Als een zwerm
ijverige mieren viel 't
sloperskorps van de
Goese firma op het ar
me bruggetje aan, dat
onder het geweld van
snijbranders, luchtha.
mers, een dragline, ha
mers, houwelen en
schoppen ineenschrom
pelde. De snijbranders
haalden de leuningen
eraf, toen volgden de
vlonders en met lucht»
hamers werden er ver
volgens de kopstukken
van do brug „afgejak
kerd". Toen was het al
geen bruggetje meer
en nadat de sterke
dragline twee jukken
uit het water getrok
ken had, stortte het
overschot van 't Smij-
tegeldbruggetjo kra
kend het water in.
In vier uur was het ge
beurd en toen het
avond was, hadden de
mannen van de firma
Westdorp geen herin
nering meer aan het
bruggetje in Middel
burg achtergelaten.
De stenen landhoofden
waren als brokken
puin naar Goes ver
voerd, tezamen met de
als bloemstengels uit
de grond getrokken
leuningen langs de wa
terkant. Het zal in de
eerste weken wel
vreemd zijn, dat het
uitzicht over het water
van de watertoren tot
aan de Herengracht
niet meer belemmerd
wordt. L(Foto P.Z.C.),
VANDAAG.
Middelburg Electro: „Ontembare
hartstocht, 19 en 21.15 uur, lö jaar;
Schouwburg: Lede» vergadering st.-
Paulus, 20 uur; Stadhuishallen: Vogel
en bloemententoonstelling, 10—22.30
uur,
Vlissingen Luxor: „Mannon zonder
wet", 20 uur, 14 jaar; Albambra: „Ik
wil leven", 20 uur, is jaar; Schelde-
kwartler: Muziekavond Arbeiders-
kunstkring, 20 uur; Herv. Vereni
gingsgebouw: Ledenvergadering Die
renbescherming, 20 uur.
Goes Grand: „Abbott en Costello bij
de kannibalen", 20 uur, a.l.; Prins van
Oranje: „Door hot land van Berbers
en Arabieren". Lezing van Lode van
Gent voor Nederlandse Bond van
Plattelandsvrouwen afd. Zuid-Beve
land West, 14 uur.
