Met voorbereiding rijksbegroting
wordt in januari reeds begonnen
Roeiend over de oceaan in
„gestroomlijnde" vikingschepen
OP VERKEERSPLEINEN 00K
RECHTS INHALEN
PROGRAMMA KROESJTSJEW'S
REIS IN VERENIGDE STATEN
MAANDAG 14 SEPTEMBER 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Met de Noorderzon op reis
(Door Hans Ykema)
De Noorse handelsvloot Is een
der grootste ter wereld. Dat
is niet toevallig. Noorwegen
is een groots, maar ten dele ook
kaal land. Het inspireert de geest
tot vrijheid, maar het leven kan
er hard zijn. Evenals de Neder
lander is de Noor er daarom al
vanouds op uitgetrokken om for
tuin te maken als vrachtvaarder.
Die traditie bleef gehandhaald:
nog steeds wordt de meeste la
ding van Noorse schepen tussen
buitenlandse havens vervoerd.
Vóór alles is de tegenwoordige
Noordse handelsvloot modern.
Geen wonder: al voor de oorlog
konden de meeste Noorse schepen
er best mee door en toen zij na
derhand naar Engeland uitweken,
waren ze daar een welkome ver
sterking van het Geallieerd oor
logspotentieel. Dat betekende nog
iets anders: talloze Noorse zeelui
vonden de dood in de golven, een
groot aantal van hun schepen
ging ten onder. Maar de kracht
van de Noorse reders was aller
minst gebroken en met de enorme
verzekeringsbedragen en vergoe
dingen, die zij voor hun aan de
Geallieerde zaak bewezen diensten
hadden verworven, bouwden zij
na 1945 snel weer een vloot van
aangekochte en nieuwe schepen
op. vandaar dan ook dat de te
genwoordige Noorse handelsvloot
modern en gestroomlijnd is.
Die stroomlijn betekent overi
gens in Noorwegen niets
nieuws. De Vikings die tot
de vaardigste zeelui van alle
tijden behoorden maakten
er al gebruik van. Eeuwenlang
behoorden him schepen tot een
fabelachtige overlevering uit
lang vervlogen tijden, tot er
op verschillende plaatsen in
Noorwegen resten werden te
ruggevonden, die na recon
structie weer tot volledige
vaartuigen werden samenge
voegd.
Een aantal van deze Vikingsche
pen is nu in Noorse musea te zien.
Wij vonden zo'n schip in het
i Bygdoy, niet ver van Os-
lo.
In volle zee hebben de Viking
schepen de indruk van zeemon
sters gemaakt. Soms werden zij
geroeid door 32 of zelfs meer
mannen. Deze roeiers waren ook
soldaten, die natuurlijk hun wa
penrusting meevoerden. Daarbij
Jioorde een schild en de mannen
hadden de gewoonte, om deze
schilden naast hun zitplaats bui
ten boord te hangen. De schilden,
die afwisselend zwart en geel ge
kleurd waren, overlapten elkaar,
wat de suggestie van de bepant-
serde draak aanzienlijk versterk
te.
KOOD-GEEL,
VIKING-KLEUREN.
W uinieer eén Vikingschip de
haven verliet of als er
windstilte was, roeiden de
mannen met stevige riemen, die
door gaten naar buiten werden
gestoken. Bij hoge zee konden
deze gaten van binnen met een
luikje worden gesloten. Viking
schepen hadden een lange, slanke
mast waaraan meestal een recht
hoekig zeil werd gehesen. Het
droeg de vikingkleuren: rode en
gele verticale strepen.
De meeste Vikingschepen waren
nauwelijks groter dan de note-
dopjes, waarmee de Europese
vissers langs de kusten vissen,
maar zij waren meesterlijk ge
bouwd. De kiel, het geraamte en
de bekleding waren van eikehout.
De planken waren met grote
nauwkeurigheid gevoegd. De tui
gage was van gevlochten dleren-
haar. Een echt dek was er niet,
maar het schip had een vloer van
dennehouten planken.
Het schip in Bygdoy is volledig
gereconstrueerd, doch men zal er
vergeefs kaarten of een kompas
in zoeken. De Noorse zeelui von
den hun koers met behulp van de
poolster en de breedte schatten zij
met de andere sterrenbeelden.
Een Vikingschip kon eigenlijk al
leen goed manoeuvreren als de
wind rechtstreeks of schuin in het
enkele zeil blies. Toch zagen de
Noren kans met deze vaartuigen
elk gesteld doel te bereiken, zelfs
dwars door het pakijs heen.
Op deze wijze zeilden ze naar
de kusten van Amerika, lang
voordat Columbus ze had ge
zien. Daarbij gebruikten ze
Groenland als springplank. In
874 hadden de Vikings zich op
IJsland gevestigd en vandaar
bleven ze over de zeeën uit
zwermen.
Op Usland hadden zij een ge
meenschap, en waarin mannen en
vrouwen gelijke rechten bezacen.
Van hun zwerftochten, die veelal
met plunderingen gepaard gingen,
brachten de Vikings velerlei rijk
dommen mee en soms ook slaven.
In deze ruige gemeenschap kon
de ruzie soms hoog lopen en
daarom nam in 982 Erik de Rode
met een aantal getrouwen en zijn
familie de wijk naar Groenland,
waar een nieuwe volksplanting
ontstond. Het verhaal van hem en
zijn zoon en hun aanhang werd in
1320 door een zekere Hauk op
IJsland neergelegd in een boek,
dat „De geschiedenis van Erik de
Rode" heet.
LJlt dit bock komt de vroegste
historie van -Amerika tot ons.
Leif, de zoon van Erik de Rode,
keerde met zijn mannen op een
Vikingschip naar Noorwegen te
rug, waar koning Olaf de Groen
landers tot het Christendom deeo
bekeren, waarna zij op zich na
men dit geloof naar Groenland te
brengen. Leif en zijn mannen
scheepten zich weer ln en lange
tijd werd hun schip op de golven
van de oceaan weggevoerd en
door de storm gebeukt, zo vertelt
het boek van Hauk. Eindelijk kwa
men de elementen tot bedaren en
de Vikings zagen toen laüd. Maar
het zag er anders uit dan Groen
land. Deze kusten waren laag en
met veel bos bedekt. Waarschijn
lijk waren zij bij Labrador.
Niet lang daarna in 1003
vestigde zich op Groenland een
rijke koopvaarder, die Karl Sefni
heette. Deze man voer een jaar
later met zijn echtgenote Gudrid
en een gezelschap van 160 Vikings
(onder wie vele vrouwen) opnieuw
naar de kusten van Amerika. Zij
gingen verder dan Leif Erikson
en doopten het zuidelijk deel van
Labrador „Markland" (woüdland).
SNORRE SEFNI.
p vele plaatsen van de Ame-
1 riltaanse kust gingen Karl
Sefni en de zijnen aan land
en sloegen er een tijdelijk bivak
op. Zij bleven drie jaar weg en
naar wordt aangenomen, zakten
zij naar het zuiden af tot op de
hoogte van het tegenwoordige
Philadelphia.
Zij voorzagen in hun onderhoud
door visvangst (de geschiedenis
spreekt herhaaldelijk over kabel
jauw), ze gingen op jacht en ze
oogstten graansoorten. Ook raak
ten ze /.laags met Indianen, waar
bij ze allerminst het onderspit
dolven. Met diezelfde Indianen
O1
Vikingschip met schilden naast de
zitplaatsen. Het rechthoekig zeil
heeft rode en gele verticale strepen.
dreven ze- soms ruilhandel.
Na drie jaar gingen de Vikings
weer scheep naar Groenland, met
een grote lading hout aan boord.
- Het contact van de Vikings met
Amerika was hier niet mee geëin
digd. Honderden jaren lang tot
ongeveer 1400 bleven zij hout
uit Amerika halen om het te ge
bruiken voor hun nederzettingen
op Groenland. Daar bouwden zij
zestien kerken en zij stuurden la
dingen walrus-ivoor, naar 't Vati-
caan.
Waarschijnlijk Is een wijziging
ten ongunsto in het klimaat oor
zaak geweest, dat de nederzettin
gen op Groenland de een na de
andere hun bevolking verloren.
Daarmee raakte Europa ook zijn
eerste contact met de Nieuwe
Wereld kwijt en het zou nog on
geveer 90 jaar duren eer Colum
bus er voet aan wal zette.
Volgende keer:
Suomi, land van
het witte licht
Lage stand op de Rijn:
schepen met halve lading
(Van onze Haagse redactie)
De lage waterstand op de Rijn kan,
na aanvankelijk voordelen voor de
scheepvaart andere grote moeilijk
heden ten gevolge hebben. Over het
algemeen is het aanbod van vrachten
in de Rijnvaart gedurende de zomer
gering. Tegen de herfst neemt dit
aanbod gewoonlijk sterk toe, o.a.
doordat oogstprodukten (suikerbie
ten b.v.) en meer kolen verscheept
moeten worden.
Daar de lage waterstand op de Rijn
dit jaar vroeg is ingetreden en de
schepen dus al vroeg in het gewoon
lijk slappe seizoen minder zwaar ge
laden konden zijn, kon een groter
aantal schepen emplooi vinden.
Op het ogenblik is het zo, dat de Ne
derlandse rijnvloot het aanbod van
vracht nog net aan kan. Blijft de lage
waterstand aanhouden en duurt deze
voort tot het herfstaanbod van oogst
produkten en kolen, dan kan een te
kort aan schepen ontstaan. In Rijn
vaartkringen vindt men op het ogen
blik de toestand niet ongunstig, daar
tegenover het varen in onder
capaciteit het feit staat, dat deze zo
mer veel meer schepen konden varen,
die anders in de zomer zonder em
plooi zijn.
0 Een schoenmaker in Doncaster heeft van
iemand uit India opdracht gekregen een
paar laarzen te maken voor zijn olifant.
Deze.laarzen zullen behoren tot de uitrus
ting van olifanten die bij ceremoniën in
India worden gebruikt.
MET INGANG VAN 1 OKTOBER
De rijvoorschriften voor verkeerspleinen zijn, zoals hekend. gewijzigd. De
voorschriften die op 1 oktober worden ingevoerd betreffen pleinen en
toeleïdende weggedeelten met één-richtingverkeer en als zodanig kenbaar
gemaakt door een speciaal, nienw ontworpen bord, waarop drie gebogen
witte pijlen de richting in cirkelvorm aangeven.
Op deze pleinen zal dan rechtshouden niet meer verplicht zijn. Eveneens
mag links en rechts gepasseerd worden, zodat het verkeer snel en vlot
kan worden afgewerkt. Binnen bebouwde kommen zullen deze pleinen op
de toeleidingswegen door de borden op 50 meter afstand worden aange
geven, buiten de bebouwde kommen is een afstand van 50 tot 100 meter
voorgeschreven.
ter vandaan moet blijven. Indien bij
een bushalte een niet witte blokken
gemarkeerde strook van hoogstens
36 meter lengte is aangebracht, mag
daar niet gestopt of geparkeerd wor
den. Ook stoppen en parkeren op
aangegeven oversteekplaatsen is
voortaan verboden.
Motorvoertuigen, die niet harder dan
20 km snelheid kunnen bereiken zul
len voortaan geen gebruik van spe
ciale autowegen en tunnelwegen mo
gen maken.
De voorschriften voor het afscher
men van auto-achterwielen zijn ver
scherpt.
Een van de meest bekende punten ln
West-Engeland is de „Clifton Sus
pension Bridge" te Bristol.
Haar ontwerjier Isambard Brunei, die
een eeuw geleden is gestorven,
wordt nu op waardige wijze her
dacht,. De gehele brug baadt nu in
een zee van sprookjeslicht.
Wegenverkeersreglement
belangrijk gewijzigd
In het wegenverkeersreglement zijn
nog enige andere wijzigingen aange
bracht betreffende tunnelwegen. Deze
zullen worden aangegeven door een
rond blauw bord waarop een auto
silhouet onder een tunnelsymbool.
Het einde van een tunnelweg wordt
gekenmerkt door eenzelfde bord, ech
ter met een brede witte dwarsstreep
er over.
Indien op de rijbaan van een tunnel
weg een dubbele witte streep geschil
derd is, zal men deze niet mogen
overschrijden en ook geen inhaalma
noeuvre mogen maken.
Voorts is een nieuw verbod geformu
leerd voor het vervoer van ontplof
bare stoffen, vloeistoffen en gassen
over tunnelwegen. Het zal verder op
tunnelwegen verboden zijn te rijden
met overbeladen wagens en met wa
gens, waarvan de bestuurder door
lading of passagiers in het uitzicht
naar voren, opzij of op de linkerrij
baan gehinderd of belemmerd wordt.
Wagens met scherp uitstekende de
len of lading mogen alleen overdag
en dan nog met een rode vlag geken
merkt, over tunnelwegen rijden.
Voor het stoppen en parkeren in de
buurt van bushalten is voortaan
voorgeschreven, dat men er aan
weerszijden van de haltepaal 12 me-
LANGDURIG EN NAUWKEURIG WERK
Minister van financiën oefent
een wezenlijke invloed uit
(Van onze parlementaire redacteur)
De persen van de Staatsdrukkerij op de Fluwelen Burgwal in Den Haag
werken onder hoogspanning. Dezer dagen moeten in ontelbare exemplaren
de afzonderlijke hoofdstukken van de rijksbegroting voor 1960 en de
Miljoenennota gereed zijn. Op de derde dinsdag van september, a.s. dins
dag, zal de minister van financiën, prof. Zijlstra, de begroting aan de
Tweede Kamer aanbieden.
Bij de voorbereiding, die al eind
januari begonnen is elk jaar wordt
daarvoor hetzelfde schema, de zoge
naamde begrotingskalender, aange
houden geniet de miinster van fi
nanciën de onmisbare hulp van de
Dienst der Rijksbegroting aan welks
hoofd als directeur dr. W. Drees, jr.
staat. Dr. Drees heeft ons het een
en ander over de voorbereiding van
de rijksbegroting verteld. Hij heeft
ons een kijkje achter de ambtelijke
schermen gegund en uiteen gezet, dat
onder het departement van Finan
ciën de Generale Thesaurie ressor
teert, die zich o.a. bezig houdt met
het deviezenregiem, met do leningpo-
litiek, met de financiering van de gro
te particuliere bedrijven, waarin de
Staat geïnteresseerd is, zoals de
K.LA1. en de Hoogovens en met het
uitgavenbeleid van het rijk.
Deze dienst verricht ook het coördi
nerende, bet algemene samenvatten
de werk. De Dienst der Rijksbegro
ting stelt voorts, overeenkomstig in
structies van de minister en in sa
menwerking met andere afdelingen,
zoals de Studiedienst, een concept
voor de miljoenennota op en ziet er
op toe, dat de departementen, wan
neer hun begroting is goedgekeurd,
met hun uitgaven binnen de toege
stane bedragen blijven. De dienst
oefent door middel van de Centra
le Accountantsdienst dus ook een
nacontrole uit.
In het prille begin van liet Jaar stuurt
het departement van Financiën al
een „begroLingsaansehrijving" naai
de verschillende departementen,
waarin aanwijzingen omtrent de sa
menstelling voor "de komende begro
ting worden verstrekt. Op hnn beurt
schrijven dc departementen weer hun
eigen diensten en de gesubsidieerde
instellingen aan met het verzoek hun
begrotingen op te geven. Er bestaat
een afspraak, dat zij hun voorlopige
begroting vóór 1 mei bij het depar
tement van Financiën indienen.
Na 1 mei bekijken de thesaurie-
Inspecteurs, zoals de inspecteurs
van de Afdeling Inspectie der
Rijksfinanciën gewoonlijk ge
noemd worden de ingediende be
grotingen zeer kritisch. Zij gaan
na of de berekeningen goed zijn,
of afspraken zijn nagekomen, of
het beleid dat in de begroting
neergelegd is. aanvaardbaar is
voor de minister van Financiën.
Tevens wordt bezien of de totale
begroting een redelijk bedrag
toont en legt men aan de minister
een voorlopig beeld van de begro
ting voor.
Het spreekt vanzelf, dat de inspec
teurs, die vooral streven naar een
sober beleid, het niet altijd eens zijn
met wat de afzonderlijke departe
menten in eerste aanleg aanvragen.
Ongeveer een maand a anderhalve
maand voeren zij besprekingen over
de posten en mochten er dan nog ge
schilpunten bestaan, dan worden deze
en de posten waarover ambtelijk
geen verschil van mening bestaat
voorgelegd aan de minister van Fi
nanciën. Deze voert in juni en begin
juli tot besprekingen met de desbe
treffende ministers. OVer eventueel
overblijvende geschilpunten neemt de
ministerraad in hoogste instantie een
beslissing.
De minister van Financiën, die steeds
bedacht moet zijn op de aanvaard
baarheid van het totale niveau der
rijksuitgaven en die onderzoekt of
de doeleinden waarvoor de verschil
lende departementen geld vragen wel
belangrijk genoeg zijn, oefent op de
hoogte van de departementsbegrotin
gen van de begrotingshoofdstuk
ken, zoals ze officieel heten dus
een wezenlijke invloed uit.
Hij ook dient de rijksbegroting in.
maar elke miinster blijft heel duide
lijk verantwoordelijk voor zijn eigen
begroting en voor zijn eigen beleid.
Dat komt tot uiting in de handteke-
Incident met Amerikaanse
soldaten op Keflavik
De IJslandse ambassadeur te Wash
ington heeft vrijdag op het ministe
rie van buitenlandse zaken gepro
testeerd tegen een incident op het
vliegveld Keflavik van de Amerikaan
se basis op IJsland. Amerikaanse
wachten dwongen zaterdag twee IJs
landse functionarissen, van wie één
in uniform, in een plas te gaan lig
gen.
De functionarissen, die twee Duitse
piloten naar een hangar waar hun
vliegtuig gerepareerd werd, bege
leidden, moesten tien minuten lang
met uitgestrekte armen stil blijven
liggen. Toen zij de situatie trachtten
uit te leggen kregen zij van de
Amerikanen die met hun vuurwapens
dreigden, bevel hun mond te houden.
De ambassadeur, Thors, noemde dit
een incident dat de vrienden van
Amerika op Usland zeer betreuren.
Het incident werd „op zeer vriend
schappelijke wijze" besproken t»p het
ministerie dat de bezorgdheid van de
ambassadeur deelde en „onmiddellijk
een ernstig onderzoek" zal instellen.
Het Witte Huis heeft Kroesjtsjew's gordel, dat Kroesjtsjew per auto zal
reisplan voor de eerste negen dagen bezichtigen. Daarna diner met het
van zijn komende bezoek aan de stadsbestuur.
Verenigde Staten gepubliceerd.
Dinsdag 15 september komt Kroesj
tsjew te 16.30 uur Nederlandse tijd
in Washington aan in een Russisch
straaltoestel van het type Tupolev
114, totnogtoe het grootste en zwaar
ste passagierstoestel ter wereld. De
zelfde avond geeft president Eisen
hower te zijner ere een diner.
Woensdag: een dag van kleine tocht
jes en een televisie-toespraak vanuit
de Amerikaanse persclub.
Donderdag: per trein naar New York.
Lunch, aangeboden door de burge
meester. Receptie van oud-gouver
neur Harriman van New York (die
onlangs met Kroesjtsjew in Moskou
confereerde). Diner van de economi
sche club in het Waldorf-Astoria ho
tel.
Vrijdag: bezoek aan mevrouw Roo
sevelt. 's Middags een rede in de al
gemene vergadering van de Verenig
de Naties, waarna een rondtocht
door de stad, een bezoek aan gouver
neur Nelson Rockefeller van de staat
New York en een diner, gegeven door
secretaris-generaal Hammarskjöld
van dc V.N.
Zaterdag: per straalvliegtuig naar
Los Angeles. Lunch met leidende
figuren uit de filmwereld en een be
zoek aan Hollywood. Diner met het
stadsbestuur van Los Angeles.
Zondag: per trein noordwaarts naar
San Francisco. Diner met Ameri
kaanse vakbondsleiders.
Maandag: bezichtiging van San Fran
cisco met boottocht door de haven.
Bezoek aan een machinefabriek in
San José en het research instituut
van Stanford. Diner met het stads
bestuur.
Dinsdag: vliegtocht naar Des Moines
in Iowa, het hart van de rijke koren-
ning van de desbetreffende minister
onder zijn begrotingshoofdstuk.
De besprekingn van de minister van
Financiën met de hoofden van de
andere departementen duren tot on
geveer midden juli. Eind juli moeten
namelijk de defintievé hgrotingsge-
gevens in het bezit van hot departe
ment van Financiën zijn. Eind juli
beslist de ministerraad erover en <i«n
gaat de rijksbegroting naar de Raad
van State. In het begin van septem
ber staat tenslotte de begroting vast.
Het spreekt vanzelf, dat er gedu
rende de gehele voorbereidingspe
riode herhaaldelijk wordt gewij
zigd. Er ontstaan soms plannen
voor nieuwe uitgaven. Het parle
ment neemt beslissingen, die hun
terugslag op de nieuwe begroting
hebben. Externe invloeden kunnen
veranderingen noodzakelijk ma
ken. Op een gegeven moment
moet men echter afsluiten. Dat is
ongeveer in het begin van augus
tus.
Woensdag: bezoek aan een maisboer-
derij te Johnston, Iowa en een mais-
venverkende industrie. De boerderij
wordt gedreven door Roswell
Garst, een oude kennis van Kroesj
tsjew, met wie hij in Rusland over
maisverbouw van gedachten heeft ge
wisseld. Bezoek aan Iowa's land
bouwhogeschool en proefstation te
Ames. Daarna per vliegtuig naar
Pittsburgh in Pennsylvamë.
Tot zover reikt het reisplan. Men
vermoedt dat hij in Pittsburgh een
kernreactor zal bezoeken. In Wash
ington zal de Russische leider ten
slotte besprekingen met Eisenhower
voeren. Op 27 september reist Kroesj
tsjew naar Rusland terug.
Zoet IJsland
IJslanders zijn de grootste ..zoe
tekauwen"-ter wereld, zo blijkt uit
aen overzicht der voedsel- en land-
oouworganisatie van de Verenigde
Naties (FAO.) over het interna
tionale suikerverbruik. Onmiddel
lijk hierop volgen de Denen en
Britten. IJsland gebruikte in 1957
gemiddeld 60 kilo suiker per hoofd
van de bevolking; Denemarken 58
en Engeland 55 kg.
Nieuwe algemene
voorzitter van R.A.I.
De buitengewone ledenvergadering
van de R.A.I. heeft vrijdag de heer
A. J. Ten Hoeve uit Den Haag tot al
gemeen voorzitter gekozen, als opvol
ger van de heer E. F. Erikson, die in
juli is overleden.
Eind 1949 is de heer Ten Hoeve ge
kozen tot bestuurslid van de afdeling
fabrikanten en importeurs van be
drijfsautomobielen van de R.A.T. In
december 1950 werd lilj benoemd tot
voorzitter van deze afdeling en lid
van het hoofdbestuur. Sinds oktober
1953 heeft hij als lid van het dage
lijks bestuur van de RAI zich met
vrijwel alle problemen van de vereni
ging vertrouwd gemaakt.
van 17 lot M augustus a.s. cal op het
zeventig Silometer tea noorden van Si
cilië gelegen eiland Ustica een „onder-
waterfestival" worden gehouden. Er zal
onder meer een tentoonstelling worden
gehouden van oudheidkundige vondsten
onder de wateroppervlakte. Opnamen
zullen worden vertoond van onder
water-scènes van Italiaanse en buiten
landse lilms. benodigdheden voor de on-
dcr watervisserij worden geëxposeerd
en er komen wedstrijden voor onder
watervissers.