Dinsdag rijdt de gouden koets
weer naar de Ridderzaal
Armoedig en vervallen ARTIS
gaat tot het verleden behoren
IN PARIJS HET MINSTE GROEN
VAN ALLE GROTE STEDEN
MINISTER TOXOPEUS SLUIT
PARLEMENT IN JACQUET
NEW-YORK BINDT STRIJD
AAN TEGEN NOZEMS
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
BIJ OPENING STATEN-GENERAAL
,£EN BOOM VOOR EEN AUTO"
(Van onze
redacteur)
„De minister heeft
geen ambtskostuum en
het lijkt me niet waar
schijnlijk, dat hij er nu
nog een laat maken",
was het bescheid van
's ministers secretares
se, op de vraag of de
minister van binnen
landse zaken mr. E. H.
Toxopeus zaterdag
aanstaande het parle
ment zal sluiten in
ambtskostuum dan wel
„gewoon in het zwart"
Het laatste zal dus het
geval zijn en daarmee
wordt gebroken met de
traditie, dat de minis
ter van binnenlandse
zaken in vol tenue het
parlement sluit. En zo
verdwijnt dan de laat
ste herinnering aan de
poging van oud-minis
ter Struycken, die wat
meer kleur wilde ge
ven aan de hoogtijda
gen van ons parlemen
taire leven. Minister
Struycken sloot steeds
in gala het parlement,
maar op prinsjesdag
kon hij zijn uniform
niet dragen omdat de
andere ministers er
weinig voor voelden,
zich in het goud te ste
ken, waaraan onge
twijfeld de prijs van
zorn gala-uniform
(rond de drleduizeno
gulden) niet vreemd
zal zijn en evenmin in
het verleden het feit.
dat minister Drees be
paald afkerig was van
alle uiterlijk vertoon.
Minister Struycken kon
destijds zo'n gala-mi-
nistersuniform overne
men, maar de lange,
slanke minister Toxo
peus zal dat minder
gemakkelijk lukken.
Zaterdag zal dus alleen
nog de gala-berliner,
waarmee de minister
van Huis ten Bosch
naar liet Binnennof
rijdt en terug, nog her
inneren aan de vroege
re gloi'ie van de slui
ting van ons parle
ment. De enige minis
ter. die nog een gala-
uniform bezit is de mi
nister van buitenlandse
zaken, de heer Luns
Hij heeft dat door zijn
functie vaak nodig,
maar hij kreeg tot nu
toe nooit de gelegen
heid zich in de Ridder
zaal op prinsjesdag in
het goud te vertonen.
Verbeteringen door
miljoeneninjecties
(Van een speciale verslaggever)
„De geschiedenis van Artis telt vele
jaren van nijpende en zwarte armoe
de niet griezelige lage bezoekcijfers,
die vaak ver onder de 300.000 bleven,
maar we zijn thans in het stadium
van drastische modernisering geko
men", zo vertelde ons de zoöloog dr.
E. F. Jacobi, directeur van de ruim
120 jaar bestaande „stadsdierentuin"
aan de Plantage Kerklaan te Amster
dam. Het crisisspook en de oorlog
maakten van Artis een armoedige
boel: leef hokken en funderingen
(vaak nog uit het midden der vorige
eeuw) gingen verzakken en het
woord „uitgewoond" was letterlijk op
alles van toepassing.
Al zijn bekwaamheid ten spijt zag
de vorige directeur, dr. A. F. J. Su-
nier, het historische Artis (van oor
sprong een particuliere instelling
met rijke leden) steeds meer op drift
raken. Zo kwam in het begin der der
tiger jaren het dramatische ogenblik,
dat de schuldeisers de hele boel on
der de hamer wilden brengen. Toen
grepen gemeente (en provincie) in
om het zorgenkind over te nemen,
al zou het nog tot december 1952 du
ren voordat de eerste krachtige
bloedtransfusie in de vorm van een
bedrag van VA miljoen gulden („dat
was slechts een begin en nog niet
genoeg") toegediend werd. Gelukkig
volgde er dit voorjaar een som van
V/> miljoen, maar er zal in de toe
komst zoals dr. Jacobi ons zei
nog wel meer nodig zijn.
„Er is reeds veel gebeurd. We beste
den nu binnenkort de restauratie van
het totaal vervallen vogelhuis aan"
vertelt de directeur. En de arme nijl
paardenfamilie (27 telgen uit dit
logge geslacht zagen het levenslicht
in een gebouw, dat in de vorige
eeuw als gortpellerij dienst deed en
waarvan de bovenverdieping in de
oorlog uitbrandde) heeft men het oog
op komende verbeteringen ook alle
reden om in een betere stemming te
komen, terwijl 't befaamde Amster
damse quarium, waar .volgens onze
zegsman „alles" aan mankeert, even
eens een goede toekomst tegemoet
gaat. „Wat we doen moeten? Nou,
noemt U maar op: verwarming,.cir
culatie, koelinstallaties voor het zee
water, filters. En dan zijn er nog
de totaal versleten vloeren, waar in
76 jaar niets aan gedaan is.
Eén ding zal Artis nooit kunnen
veranderen: men zit in de bebouw
de kom vast aan een begrenzing
op tien hectare, zodat aan brede
„diérpanorama's" (gemeenschaps
weiden met kudden, zoals bijvoor
beeld in Rotterdam) niet valt te
denken. Het oude karakter van
een stadsdierentuin niet een groot
aantal leef hokken (Artis heeft de
meest gevarieerde diercollectie
van Nederland, waarbij onder
meer de apengalerij zeer opmer
kelijk is) maakt dus, dat do le
vende have ondanks de ver
nieuwing van hekken, grachten,
afrasteringen, muren, enzovoorts
dicht op en naast elkaar blijft
zitten. Maar dr. Jacobi ziet dit
niet als een nadeel. Zijn visie is:
een nauwer contact met het pu
bliek en een makkelijker indivi
duele medische verzorging.
„Een ziek exemplaar valt in een kud
de minder snel op en bij gevechten
hebben de oppassers het moeilijker
dan wij, hoewel een bedreigd dier
bij ons minder kans heeft, te vluch
ten. Goed, laat eens een oplossing
in het dicht bevolkte Artis minder
spectaculair zijn, maar dan is toch
de situatie voor het dier geheel uan-
vaardbaar. Een panter moet zich,
wanneer hij zich angstig voelt, op
een hoge plaats in het schemerdon
ker kunnen terugtrekken. En het is
voor hem volkomen bijkomstig, of
hij een boomtak met een kwasl-jun-
gle of een doodgewone plank vindt."
Een culturele instelling als Artis
streeft niet bij voorkeur naar zeld
zame exemplaren, zoals bijvoorbeeld
de dierentuin in Frankfurt, waar veel
als „einmalig" wordt gepresenteerd
(„Soms hebben ze gelijk en soms
ook niet").
Artis wenst een „zoveel mogelijk"
En wat is tenslotte zeldzaam? Een
curiositeit als de eilandvorm van
een onspectaculair waterhoentje, dat
niet meer vliegen kan, wordt door
het publiek geheel over het hoofd
gezien. Natuurlijk wordt er 'steeds
Twee Spaanse agenten
treden op in Rotterdam
Wie dezer dagen een verkeers
overtreding maakt in of bij de
Lijnbaan te Rotterdarii maakt
kans hierop geattendeerd te wor
den in het Spaans. Twee verkeers
agenten uit Barcelona, de 34-jari-
ge Jaime Gimeno Ibarz en de 32
jarige Rafael Rodriguez Saez sur
veilleren er namelijk ter opluiste
ring van de veilig-verkeersactie.
die de winkelpromenade Lijnbaan
in samenwerking met de Vereni
ging voor Veilig Verkeer van van
daag af tot 20 september voert.
De Spaanse agenten zullen nog
opgevolgd worden door collega's
uit Milaan, Brussel en Parijs.
gedacht aan de uitbreiding van de
collectie. „We moeten echter reke
ning houden met vele toevallige fac
toren. Een bepaald exemplaar kan
ergens bij honderdduizenden voorko
men en toch voor ons onbereikbaar
zijnZo trof men de Schoenbek-
ooievaar, de befaamde Abu Markub
der Ai-abieren, tot tien a vijftien
jaar geleden in geen enkele dieren
tuin aan, maar sedertdien heeft de
ontsluiting van de moerassen van de
Bovennijl deze situatie veranderd.
En in de oerwouden van de Kongo,
waar ook de okapi leeft, heeft het
toegankelijk maken van een bepaald
gebied de ontdekking van de Kon-
go-pauw opgeleverd. Dat was zeer
verrassend, want men dacht, dat
pauwen in Afrika onbestaanbaar wa
ren. („Overigens hebben wij nog
geen exemplaar"). Uit dezelfde stre
ken kwam de/ „Uilekopaap" („Hier
van heb ik nu ook een gezellig stel
letje") te voorschijn.
Het linker paneel van de Gouden
Koets met een zinnebeeldige voor
stelling van de hulde van de over
zeese gebiedsdelen aan hét Neder
landse Koningshuis.
ke decoratie en veelheid van voor
stellingen, een fraai en harmonisch
geheel is geworden.
Op 7 september 1898, de dag na
de inhuldiging, werd de koets aan
de Koningin aangeboden. Sedert
dien is de gouden koets een aan
iedere Nederlander bekende ver
schijning geworden. Niet alleen
bij bijzondere gebeurtenissen in
het Koninklijk Huis, bij huwe
lijksvoltrekking of doopplechtig
heid zette hij luister aan de fees
telijkheden bij, ook dient hij ieder
jaar de koningin tot vervoermid
del op haar tocht naar de Ridder
zaal voor de plechtige opening
van de gewone zitting van de
Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal.
Met grote voorzichtigheid en ac
curatesse wordt de Gouden Koets
in gereedheid gebracht voor zijn
tocht door Den Haag op prinsjes
dag. Een werk. dat de nodige zorg
vergt, is het plaatsen van de Ko
ninklijke Kroon op bet ornamen-
tale voetstuk op het dak van de
koets.
1 takken, die de volkswelvaart uitma
ken en zo letterlijk als figuurlijk de
kroon schragen. Het zijn de Handel;
de industriële Arbeid, de Landbouw
en de Scheepvaart, ieder met de bij
behorende attributen.
Ook de binnenbekleding van de
koets, vervaardigd van vijftien mil
joen steekjes in petit-point met de
hand geborduurd, toont dergelijke
motieven: het naamcijfer der konin
gin, wapens der provincies, een stra
lende zon en oranjebloesem strooien
de cherubijntjes. De op het vloerta
pijt geborduurde narcissen, tulpen en
hyacinten symboliseren het met bloe
men bestrooide pad van de jonge ko
ningin.
Het is alles tot in de kleinste details
doordacht en uitgewerkt, met kun
stenaarshand ontworpen en vervaar
digd, zodat door de schone lijnen,
door het egale gouden fond en de te
re kleuren van de lichte schildering,
de gouden koets ondanks zijn druk-
TWEE SOORTEN JEUGDKAMPEN
Zij moeten nuttig
werk leren
Gouverneur Rockefeller van de staat
New York heeft een programma ont
vouwd voor de bestrijding van de
jeugdmisdadigheid. De kern van het
project zijn twee soorten jeugdkam
pen, waarin men de naar schatting
60.000 jeugdige misdadigers wil om
vormen tot jongemensen met enig
begrip van hun positie.
Er komen kampen voor potentiële
misdadigertjes, waar jongens worden
ondergebracht die tot het nozemtype
behoren maar nog niet in contact zijn
geweest met de kinderrechter of de
strafrechter. Dan komen er ook kam
pen voor jongelui die al met de rech
ter in aanraking zijn geweest.
Beide type kampen komen onder ge
zag van de staat New York, en in
beide type kampen fyordt de „in
woners", die' ónder een zekere tucht
zullen staan, nuttig werk geleerd.
Gouverneur Rockefeller verklaarde
dat uit de besprekingen, welke hij
heeft gehad met burgemeester Wag
ner van de stad New York, en func
tionarissen van jeugdzorg, politie en
justitie, gebleken is dat een kern,
die ongeveer een percent van het
totaal der jeugdige deliquenten om
vat, de oorzaak van de moeilijkheden
is. Deze kern, die niet alleen de
jongelui omvat maar ook de gezin
nen waaruit zij afkomstig zijn, is
de feitelijke oorzaak van de misda
dige stromingen onder de jeugd.
Ongeveer 3 percent van de jëugdige
bevolking van New York wordt tot
de „probleemjeugd", de nozems en
jeugdige misdadigers, gerekend.
(Van een speciale correspondent)
Wie de uitgebreide bloembedden van de Tuillerieën, de kastanjes op de
Seinekade en de oude bomen op de Place du Tertre ziet, vergeet heel licht,
dat Parijs van alle grote steden van deze wereld het slechtst bedacht is
met groen.
De cijfers wijzen het uit: terwijl in
Los Angeles op elke inwoner 13(2, in
Washington 50 en in Wenen 25 vier
kante meter groen voorhanden is,
staat de Parijzenaar maar 1,2 vier
kante meter ter beschikking. Zelfs in
het veel gesmade grauwe Londen is
dat getal nog 9 m2 en in het restje
westelijk Berlijn 13. Bij gebrek aan
voldoende „longen" is in weinig plaat
sen ter wereld de lucht zó verpest als
juist in Parijs. En met alle enthou
siasme voor de lichtstad aan de Sei
ne kan men toch niet wegredeneren,
dat zich in elke kubieke meter lucht
op de beroemde boulevards 575.000
microben bevinden, terwijl in een ku
bieke meter zuivere boslucht hoog
stens vijftig van die micro-organis
men te vinden zijn.
Met ontzetting hebben de hygiënisten
vastgesteld, dat de 88.000 bomen in
de hoofdstad, de struiken en de gras
velden van de Parken bij lange na
hïet meer voldoende- zijn, om aan
de afgewerkte motorgassen, de rook
van de fabrieksschoorstenen en het
stof van de zomermaanden de voor
de gezondheid schadelijke stoffen te
onttrekken.
De zonden van een eeuw lang
stedebouw zonder een enkel plan
wreken zich nu. Sedert 1860 is in
een omtrek van twintig kilometer
rond de stad 15.000 hectare bos ge
rooid om plaats te maken voor
buitenwijken en voorsteden. Met
elk vrijstaand huis, dat moest wij
ken voor een woonkazerne is ook
een stukje tuin of park verloren
gegaan.
Niemand weet hoe men in de voort
durend groeiende mierenhoop die men
la Eégion Parisienne noemt naar
Londens voorbeeld: groot Parijs
en die nu reeds meer dan acht mil
joen inwoners telt, het voor het le
ven zo noodzakelijke groen moet te
rugvinden. In alle ernst werd reeds
voorgesteld, aan de toelating van el
ke nieuwe auto de verplichting te
verbinden van het planten van een
boom op de trottoirrand.
T ur f strooiself abr iek in
Zuidbarge brandde af
Te Zuidbarge nabij Emmen is in de
nacht van woensdag op donderdag
de turfstrooïsel-fabriek van de firma
Vonk uit Pijnacker nabij Rotterdam
door brand volkomen verwoest.
De brandweer van Emmen bestreed
het vuur met vele stralen. De gro
tendeels van hout opgetrokken fa
briek, aan de buitenkant bekleed met
gegolfde asbestplaten, was echter niet
te behouden daar bij de komst van de
brandweer de vlammen reeds meters
hoog uit het gebouw sloegen. Het har
de knallen van de door hitte gespron
gen asbestbêplatèn maakten de bewo
ners tót ver in de omtrek wakker
Bijna de gehele machinerie ging ver
loren. De schade is groot Bij hét be
drijf werkten ongeveer 50 arbeids
krachten.
Jongen in New York maakte
dodelijke val van dak
Een 67-jarige weduwe in New York
mrs. Lanna Maronet heeft haar gro
te herdershond op drie jongens afge
stuurd die op het dak van haar eta
gewoning speelden. In paniek ge
raakt, viel een van de jongens van
een hoogte van zes etages. Hij over
leed aan zijn verwondingen.
Het slachtoffer, Jesus Acosta Delga-
to, 16 jaar, was pas een week geleden
uit Porto Rico gearriveerd. Mrs Maro
net was boos geworden wegens het
lawaai dat de jongens op dak maak
ten. Toen zij de hond losliet, spron
gen twee van de jongens over een
muurtje van een meter hoog aan de
achterzijde van het dak en ontkwa
men. Maar Delgado rende naar de
rand van het dak, viel en kwam op
een binnenplaats terecht. Hij stierf
twee uur later.
Rijkversierde staatsiekaros eens
geschenk aan koningin Wilhelmina
Op dinsdag 15 september zullen we weer de koningin in haar gouden koets,
vergezeld door hoogwaardigheidsbekleders en hovelingen en begeleid door
een militair escorte in ceremonieel tenue naar de oude Ridderzaal kunnen
zien rijden. De gouden koets is sedert 1898 een bekend attribuut bij deze
plechtigheid. In dat jaar vatte een groepje bewoners van een eenvoudige
wijk van Amsterdam de Oranjevriendenkring - het plan op de jonge
koningin Wilhelmina ter gelegenheid van haar troonsbestijging een staat
siekaros aan te bieden.
Een sprookjeskoets van goud! Met
geestdrift nam geheel Amsterdam
het denkbeeld over en dank zij de
offervaardigheid der hoofdstad en de
gezamenlijke krachtinspanning van
het gehele volk, door de kundigheid
en de vakkennis van smeden en hout
bewerkers, schilders en decorateurs,
glasblazers, leerlooiers, vergulders en
lakenwevers, ivoorsnijders en brons
bewerkers en de nijvere handen van
weesmeisjes en bordurende oude-da-
meskransjes is inderdaad een sprook
jesachtige koets ontstaan.
Hij werd gebouwd in Hollandse re
naissance stijl, van krachtig djati
hout met bladgoud belegd, de vier
panelen in tere kleuren beschilderd
met zinnebeeldige voorstellingen.
Want door een decoratie van allego
rische beelden en symbolen, ontleend
aan de kosmos, de planten- en die
renwereld, hebben de gevers in dit
geschenk hun zegebeden en goede
wensen voor hun koningin en haar
regering willen uitdrukken. Dat ziet
men in de wielen gouden zonnen,
het mild schijnende koningschap
voorstellend in de scharnieren en
deursloten met hond- en uilemble-
men, symbolen van trouw en waak
zaamheid, in de drijvende waterlelies
od de traptredende voorzichtig
heid en in de vier grote voorstel
lingen op de panelen van het rijtuig.
Op de voorzijde staat de Toekomst
afgebeeld, op de achterkant het Ver
leden. De zijpanelen tonen rechts de
hulde van Nederland, links die der
overzeese gebiedsdelen. Het dak,
waarlangs een kroonlijst niet de wa
pens der provincies, op de hoeken het
koninklijk wapen, wordt gevormd
door een groep beelden, allegorische
voorstellingen van dè vier bedrijfs-
Een der wielen van de Gouden
Koetsvol ornamentiek en gouden
flonkeringen. Het stelt de zon
voor, het mild schijnende koning
schap verbeeldende. De naafdop
is van brons. Op de spaken zijn
de stralenbundels aangebracht.
Het is alles beeldhouwwerk van
vaklieden met liefde voor hun
ambacht.
