PAGIM
Van „Brave Saartje"
„Stoute en zoete
naar
kinderen"
Voor weetgierige kindertjes:
Réuzeboek-van-de-wetenschap
K
Huisvrouwen en haar „koopgewoonten"
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE
COURANT
9
[(Van een medewerkster)]
Wat wilt U zien: het „Komisches Metamorphosen Spiel für
Knaben", de achttiende-eeuwse toe-slee, met ijzers die door
een beroeps-smeerlap worden ingevet, of een prachtige
eikenhouten glazenkast vol Maisner, Delfts en ander aar
dewerk in dwergformaat?
U kunt het allemaal gaan bekijken, verdeeld over twee
tentoonstellingen. De ene is „Het Brave Saartje", in Dor
drecht, en de andere „Stoute kinderen, zoete kinderen", in
Schiedam. Groot opgezet en voorzien van duidelijke toe
lichtingen, biedt de Schiedamse expositie een prachtig
overzicht van boeken, speelgoed en lesmateriaal, voorna
melijk uit de achttiende en negentiende eeuw, maar aan
gevuld en volledig gemaakt met de nieuwste typen raket
ten en met een kostelijke verzameling moderne kinder
boeken.
Die laatste alleen al zouden een ten
toonstelling waard zijn. Ze komen uit
alle denkbare, boeken-producerende
landen, geven misschien een wat een
zijdig Deeld omdat ze eigenlijk zonder
uitzondering erg goed eruit zien, en
zijn een lust voor het oog. Elk boek
Is heel duidelijk op het land van her
komst geïnspireerd en voor de kin
deren uit dat land geschreven en ge
tekend. Toch lijkt het of ze iets ge
meenschappelijks hebben, een zeker
collectief aanvoelen bij de schrijvers
en tekenaars, van wat het kind van
onze tijd kan boeien, vertederen of
spelenderwijs op het spoor brengen
van wat werkelijk mooi is.
Er zijn Zweedse boekjes bij, Noor
se, Russische, Poolse, met tekenin
gen die aan oud Pools borduurwerk
doen denken en toch „modem" zijn,
Yoego-Slavische, Bulgaarse, Ja
panse (over een Japans Reintje de
Vos), Indonesische, Amerikaanse
(ojn. over „wat er onder de grond
zit", zeker even interessant als wat
er door het heelal vliegt, en een
heel poëtisch verteld verhaal over
een klein huisje, dat zich in de gro
te stad niet gelukkig voelt), Tsje
chische, Deense, Spaanse, Duitse
boekjes. Omdat de kwalijke strip
verhalen helemaal ontbreken, en de
kinderen die de tentoonstelling be
zoeken zich zo geruisloos en braaf
gedragen, krijgt men er bijna de
overtuiging, dat déze generatie ons
te zijner tijd toch wel de vrede
brengen kan
Dat kan men trouwens ook in de
achttiende en negentiende eeuw ge
hoopt hebben, toen de poppen er heel
fijntjes, en de kruiwagens er heel
ambachtelijk-degelijk, rustig uitza
gen. Maar tóen had men al „griezel-
plaatjes".
De tentoonstelling Is, met haar proe_
ven van oude schrijfkunst, school
boeken, Robinson Crusoë in wel twin
tig verschillende versies, bijbelse kin
derboeken („IK bid U Goeden Lieven
Heer, Om Uwen Zeegen in mijn
Jeugd, Dat ik opwas in Eere en
Deugd"), met de vlieger van 1815, de
houten trein van 1840, een heerlijk,
uitgebreid kijkspul geworden, waar
men dan nog veel van leren kan ook.
Dat kan men ook zeggen van „Brave
Saartje" in het Mr. Simon van Gijn
Museum te Dordrecht, maar U moet
een speciale tong voor sfeer hebben,
om met het ware genot te kunnen
proeven van de overeenkomsten en
de verschillen tussen de twee exposi
ties. In Dordt beslaat de collectie
poppen en speelgoed maar één, be
scheiden, zaal. De poppen zitten aan
een gedekte tafel, of bij een wieg, of
in een miniatuursalonnetje, zo van
zelfsprekend en zo in harmonie met
de hele omgeving, dat de bezoeker
het haast als een onbescheidenheid
voelt, ze te moeten bekijken. Elk
kopje is van de grootte van onze
eierdopjes, de staande Friese klok is
niet te hoog voor de achttiende eeuw-
se dame met haar porceleinen wange
tjes, die nu bij haar pasklaar schrijf
tafeltje zit. De antieke eikenhouten
glazenkast staat vol van het mooiste
porselein en aardewerk, op de ge-
Nieuwe Engelse club
„Vrouwen achter 't stuur
T
Londen, september. Nog al- 'f.
tijd heeft het overgrote deel
Ijs pan het publiek een wat won-
derlijke opvatting over vrou-
welijke chauffeurs. En nog al-
tijd is het aantal mopjes over
'f. dit onderwerp legio. En on-
si- danks alle tegenspraak door
:i: auto-instructeurs, verkeerspo-
litie en automobielclubs veran-
dert hier vrijwel niets aan. De
Engelse vrouwen begon dit te ij!
vervelen: zij richtten de „Guild
of Lady Drivers" op, waarvan
ie contributie van anderhalf
S pond per jaar recht geeft op
jp gratis technische en juridische .j.
hulp en op tien procent korting
op verzekeringspremies. Ver-
der geeft de nieuwe club een
2 reisgids voor Engeland uit en ijj
organiseert zij gemeenschappe-
lijke tochten, waarop mannen
9lechts geduld worden.
De club, die reeds driehonderd
leden heeft, zal te zijner tijd
collectief toetreden tot de Ko-
ninklijke Britse Automobiel- itj
ijs club. Voor het aannemen van
nieuwe leden stelt zij slechts
Èén voorwaarde: zij moeten
drie jaar geregeld gereden heb- t
ij! ben zonder in een ongeval door Ij.
■Jit haar eigen schuld betrokken
te zijn geweest. Het verenu
gingsinsïgne Is een speldje met
T jen getal: het aantal schade-
vrije jaren!
Zolang de zomer duurtdenken wij maar liever aan bikini's dan aan bont
maar onvermijdelijk komt het ogenblik waarop het bont zijn rechten
weer gaat opeisen! Engelse ontwerpers hebben, in afwachting van dat tijd
stip, hun bontcoUecties voor de komende winter allang gereed; twee voor
beelden uit die collecties staan hierboven afgebeeldLinks ,fDomino", een
driekioart mantel van zwart lamsbont, afgezet met een witte rand; rechts
uMont Blano", een sportief jasje van wit lamsbont.
Antiek speelgoed: een vlieger, in 1815
gemaakt (en gebruikt
SNOEP: „verbotten wticLi
tier bescl\t\vmg
De hoeveelheid conserveringsmidde
len, kleurstoffen en andere potentieel
giftige stoffen die aan het voedsel
van de mens wordt toegevoegd i9 de
laatste 25 jaar zo sterk toegenomen
dat naar het oordeel van een Engelse
huisarts schadelijke gevolgen niet
kunnen uitblijven. In „Medical
World" schrijft dokter Richard
Mackarness dat vooral in fabrieks-
ijsjes, snoep en bepaalde conserven
veel van die stoffen aanwezig zijn.
Op ziehzelf zijn ze niet giftig, doch
volgens dokter Mackarness zijn zij
„vreemden" voor het menselijk
lichaam.
Kunstmest, insekten- en onkruidbe
strijdingsmiddelen, emulseringsoplos-
singen, kunstmatige kleurstoffen,
conserveringsmiddelen en talrijke
andere chemische verbindingen wor
den op het voedsel van de mens los
gelaten. Het kan niet anders of het
menselijk lichaam moet hierop rea
geren, terwijl het aantal „vreemde
invloeden" jaarlijks nog toeneemt,
gelijke trea houdend met de „mo
dernisering" van de voeding.
Dokter Mackarness heeft als mid
del tegen de naar zijn verwachting
in hoofdzaak psychosomatische, maar
ook funktionele gevolgen van „be
smetting" een dieet aanbevolen dat
bestaat uit veel rundvlees, gevogelte,
eieren, melk en boter. Snoep, ijsjes uit
de fabriek, en bepaalde conserven
acht hij verboden vruchten der be
schaving.
Bent U er ln de schoenwinkel niet
helemaal zeker van, of U deze maat nu
Wel hébben kunt of toch maar liever
een .half maatje groter zult nemen,
blijft U dan eens een paar minuten als
een ooievaar op één voet (met nieuwe
schoen) staan. Het volle lichaamsgewicht
drukt dan op die ene voet, Is de schoen
aan de krappe kant, dan zal U dat over
duidelijk blijken.
dekte tafel ligt het bestek al klaar,
bij het bordje staat een wijnglas.
Straks konden al die poppen, met
hun houten, gipsen of porseleinen ge
zichten wel eens wakker worden, en
niet gesteld blijken op de inbreuk,
die reuzen maken op hun intieme le
ven in klein formaat.
Bij hen vindt U een kanten mutsje,
jurken van damast, een reticuletje
van kraaltjes met een zilver beugel-
tje, beschilderde kinderstoelen voor
kinder-poppen. Wie denkt, dat dit
zaaltje nog maar het begin is, loopt
er veel te snel doorheen, om er, na de
ontdekking dat dit alles, maar toch
heel veel, is, aandachtiger terug te
keren.
De directies van de twee musea
dat in Schiedam, en dat in Dordrecht
hadden ertoe moeten besluiten,
een autobusje of nog liever een oude
diligence te laten rijden tussen „Bra
ve Saartje" en „Stoute kinderen, zoe
te kinderen", want eigenlijk horen ze
bij elkaar......
Bij het zien van het geruite kostuum op deze tekening denkt
men onwillekeurig aan het woord „gemakkelijk". En een
gemakkelijke soepele dracht is het ook, dit herfstpakje van
Duitse makelij dat vooral in de garderobe van jonge vrou
wen een uitstekend figuur zal slaan. Een kostuum om „in
te wonen", zoals men dat in mode-jargon wel eens noemt.—.
Van het Parijse modehuis Grès is de mantel, die als over-
gangs jas bedoeld is en uit een lichtgewichtstof vervaardigd
werd. De kleur is oranje; de mantel heeft een pas waaruit
de stof geplooid naar beneden valt, om in de taille weer te
worden opgevangen door een geknoopt ceintuurtje, dat aan
de binnenzijde van de mantel in de zijnaden bevestigd is.
(Van een medewerkster)
\A/ eet U veel van troposfeer, stra-
f tosfeer en ionosfeer, van de
Njggarawatervallen, van leisteen,
kiztksteen en zandsteen, van mossen,
zeewier en paardestaarten, van diep-
zeevissen en van de speelgoedachtige
koalabeer, die zijn jong op zijn rug
draagt
Als U als ouder of als onderwij
zeres of jeugdleidster, of als tante of
nóg anders veel omgaat met weet
gierige kinderen, kunt U hen en uzelf
een heleboel wijzer maken met „Ilet
houden. Het ,Jieuzeboek" geeft, be-
schap", een boek van inderdaad nog
al reusachtige afmetingen, dat is
uitgegeven door de Zuid-Nederlandse
Uitgeverij N.V. Antioerpen en ,JDe
Bezige Bij" in Amsterdam en dat
snel en doeltreffend kan helpen als
wij willen weten hoe snel de aarde
om de zon draait, hoe dat vreemde
tandenborstelachtige insect heet dat
zich aan bloembladen hecht (een
plakkerwat in de scheikunde nu
precies verstaan wordt onder een ele
ment en wat onder een verbinding,
of hoe ook weer de Poolster in de he
mel staat ten opzichte van de Grote
Beer.
leinere kinderen hebben er even
eens veel aan, omdat het boek
vol staat met duidelijke, kleuri
ge illustraties, die het gemakkelijk
maken de bijbehorende namen te ont
houden. Het geuzenboek" geeft, be
halve feiten, ook wezenlijk inzicht.
Dat gebeurt naar onze smaak vooral
in de hoofdstukken ,,ffoe oud is oud",
jHoe groot is groot", ,(Hoe snél is
snel", Hoe ver is verén „Hoe heet
ist heet''.
Daarin wordt de betrekkelijkheid
van de genoemde begrippen verhelde
rend gedemonstreerd: Een sprink-
haan van zes maanden is een oude
sprinkhaan, maar een reuzenschild-
pad is niet oud te noemen voordat hij
meer dan honderd jaar is. Ofschoon
een olifant op geen stukken na zo
groot is als een walvis, is liet zéker
een reus, vergeleken bij een muis.
Maar een muis is heel wat keren
groter dan een vlo. Het snelheidsre
cord van raketten is meer dan 2500
km per uur. Maar zelfs de Snelste ra
ket is vergeleken bij de aarde een
treuzelaar, die per minuut bijna 1800
km aflegt!
re moeilijk denkt U, voor kinde
rent Wij vroegen aan een jon
gen van acht (kenner en en
thousiast lezer van dit boek!) of hij
het niet vreemd vond, dat icij met
ons allen niet van die snel rond
draaiende aarde worden afgesmeten.
Natuurlijk niet", zei hij, „want de
aarde trekt alles naar zich toe en we
draaien allemaal tegelijk en niet
apart. Daarom merk je er niks van".
Hij vond het wél vreemd dat een
groot mens daar nog vragen over
had. Een heerlijk boek ondanks en
kele onnauwkeurigheden, die uw kin
deren er trouwens wel voor U uitha
len.
De zomer raakt op, het wordt weer
tijd voor gezellige avondjes en leerza
me cursussen. Hebt U al eens kennis
gemaaikt met die van de Commissies voor
Huishoudelijke en Gezinsvoorlichting, die
overal ln het land te vinden zijn? Ze
organiseren natuurlijk niet In elke plaats
precies dezelfde cursussen, maar U hebt
toch altijd wel kans dat II niet al te
ver weg, II kunt bekwamen In naaien,
koken, zélf geschenken maken, planten
en bloemen verzorgen, spelletjes beden
ken (en doen) met kinderen.
ENQUÊTE VAN INSTITUUT VOOR MIDDENSTAND
„In nieuwe stadswijken
is de positie van de zelf
standige bakker, melk
boer en kruidenier zwak
ker dan in oudere wij
ken. De positie van het
grootwinkelbedrijf is in
de nieuwe wijken ster_
ker, en er wordt in oude
re wijken een trek van
klanten naar het groot
winkelbedrijf in nieuwe
re gedeelten waargeno-
Dat is één van de con
clusies uit het rapport
over koopgewoonten in
een drietal stedelijke
woongebieden, dat zo
juist is uitgegeven door
het Economisch Instituut
voor de Middenstand.
Het rapport is gebaseerd
op de resultaten van een
onderzoek, gehouden in
drie wijken van verschil
lende aard en samenstel
ling: de vooroorlogse
„Indische buurt" in Am
sterdam, de geheel nieu
we „Moerwijk" te 's-Gra-
venhage en de gedeelte
lijk voor-oorlogse, ge
deeltelijk nieuwe wijk
Overschie te Botterdam.
In het voorwoord tot het
rapport wordt vermeld,
dat er sinds 1945 onge
veer 700.000 woningen
zijn gebouwd in Neder
land en het vermoeden
uitgesproken, dat de
bouw voorlopig nog wel
in gelijk tempo zal door
gaan. De nieuwe woon
wijken eisen voorzienin
gen op het gebied van
de detailhandel en het
ambacht, en dus een
zekere planning. Het on
derzoek diende om als
grondslag van de winkel,
planning o.m. de be
schikking te krijgen over
zoveel mogelijk gegevens
over de koopgewoonten
van de consument.
In de koopgewoonten,
heersend in die drie wij
ken van verschillende sa
menstelling, werden geen
grote verschillen aange
troffen. Wel kopen de
bewoners van de nieuwe
wijk meer in winkels
buiten de eigen wijk, dan
die van oudere wijken.
De oorzaak zoekt men in
sterke bindingen met de
vroeger# woonomgeving.
Bovendien zijn het in het
algemeen gezinnen met
weinig jonge kinderen en
lagere inkomens, die
buiten de wijk kopen.
Brood en melk koopt bij
na elke huisvrouw aan
'de deur. Alleen in de Am
sterdamse (oudere)
buurt bleek men liever
brood in de winkels te
kopen.
De leveranciers in de
nienwe wijken, zo con
stateerde men, verzor
gen veel minder uitbreng
en verkoop aan de deur
dan in de oudere wijken
het geval is, met name
bij aardappelen, groente
en fruit.
Er bleek uit het onder
zoek, dat veel vrouwen,
vooral uit nieuwe wijken,
vlees kopen buiten hun
eigen wijk (als oorza
ken werden kwaliteit en
prijs opgegeven); vlees
waren worden in hoofd
zaak bij de slager be
trokken, maar ook wel
bij kruidenier en zuivel
bedrijf. Een andere con
clusie: het boodschap-
penpakkot, dat maa door
de kruidenier thuis laat
bezorgen, bevat minder
vleeswaren en zuivelpro-
dukten dan een pakket,
dat in de winkel wordt
gehaald. Eén van elke 5
a 8 huisvrouwen betrekt
haar vleeswaren en zui-
velprodukten van de
kruidenier.
Jongere huisvrouwen en
huisvrouwen met ver
scheidene jopge kinderen
eten minder vis dan
oudere huisvrouwen en
huisvrouwen met weinig
kinderen, zo rapporteer
den de onderzoekers.
In het algemeen consta
teerde men, dat de men
sen voor duurzame goe
deren (meubeles, kle
ding, schoeisel e.d.) veel
al bereid zijn aanzienlij
ke afstanden af te leg
gen, maar dat men de
dagelijkse levensbehoef
ten liever in de omgeving
koopt.
"Volgens de rapporteurs
telde de markt alleen
mee in de handel in vis,
groenten en fruit en
aardappel».
Schuimrubber matras...
op harde ondergrond!
Als matrassen van schuimrubber en
schuimplastic worden gebruikt op
een harde onderlaag, voldoen ze
uitstekend en hoeven ze beslist geen
oorzaak te zijn van aandoeningen of
vermoeidheid van de rug. De stich
ting „Goed Wonen" te Amsterdam
heeft bij de inrichting van een mo
delwoning hier en passant de aan
dacht op gevestigd. De inrichters
plaatsten twee bedden naast elkaar,
beide met een schuimrubber matras.
De ene matras was echter op een
spiraal gelegd, zoals die vrijwel al
gemeen gebruikt wordt, de andere op
een plaat hardboard, voorzien van
een aantal luchtgaatjes. Wie wilde,
mocht zich met eigen ogen èn eigen
fewicht van het verschil overtuigen.
!n dat verschil was overduidelijk:
schuimrubber-met-spiraal zakte in
tot een kuil, schuimrubber-op-hard
board bleek lekker zacht en toch ste
vig. Niet voor niets wordt lijders
aan een hernia geadviseerd, hun ma
tras maar gewoon op de grond te
leggen!
Pleidooi voor wet op
„misleidende voorlichting"
„De vraag is of in Nederland zo
langzamerhand niet het ogenblik is
gekomen, dat er een wet komt, die
het mogelijk maakt tegen misleiden
de voorlichting in het algemeen op te
treden." Dit heeft mej. ir. M. Knot
tenbelt, secretaresse-penningmeester-
esse van de Nederlandse Huishoud-
raad, geopperd in een artikel in het
blad „Revue der Reclame."
Aanleiding tot het schrijven ervan
was een conferentie van de Stichting
Kerk en Wereld over „de ethiek in de
reclame." Ze bracht de redactie van
„Revue der Reclame" op het idee
een aantal personen, werkzaam op
zeer verschillend terrein, te verzoe
ken hun mening over dit onderwerp
te geven.
Mej. Knottenbelt schrijft ojn. in haar
bijdrage, dat zelfs een klein percen
tage van misleidende advertenties 't
vertrouwen van de consument in de
reclame in het algemeen kan schok
ken. Het is daarom geen wonder dat
in landen, waar men zich bewust is
van de belangrijke functie van de re
clame als oriëntatiemiddel voor de
consument, wetten opgesteld zijn, die
het mogelijk maken tegen misleiden
de voorlichting op te treden.
Mej. Knottenbelt noemt in haar ar
tikel bepaalde soorten advertenties,
waartegen bezwaar valt te maken.
Dat zijn o.m. de advertenties met
oneerlijke beweringen (volgens haar
ervaringen weinig voorkomend), en
ook advertenties, „die in grote let
ters oneerlijke beweringen bevatten
en op een onopvallende plaats in
kleine letters in het gunstigste geval
juiste feiten vermelden, maar als re
gel vage nietszeggende feiten ver
melden waaruit opgemaakt kan wor
den, dat het artikel van mindere
kwaliteit en soms ook duurder is,
dan uit de opvallende tekst zou blij
ken."
De schrijfster wijst er overigens op,
dat volgens haar de reclame in Ne
derland zeker niet op een laag peil
staat. „Er kan tegenover de minder
gunstige voorbeelden een veelvoud
van uitstekende advertenties ge
plaatst worden."