Kunstenaars leveren ontwerpen voor het Deense porselein Televisiekijkers gaven kun oordeel over programma s I NIEUW LABORATORIUM VOOR I DE BLOEDTRANSFUSIEDIENST DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1959 PROVINCIALE ZEEUW BE COURANT Met de Noorderzon op reis In de gezellige winkelstraten van Kopenhagen hangt een sfeer, die beurtelings wel iets aan ons eigen land, dan weer eens aan Noord-Europa, maar soms ook aan veel zui delijker steden doet denken. De Denen verstaan de kunst van etaleren en het beste, wat de wereld heeft te bie den, is hier op aanlokkelijke wijze uitgestald. Daaronder bevindt zich veel luxe en ook semi-luxe. Staande voor een van deze winkels werden wij getroffen door het vele prachtige porselein. Er was serviesgoed bij, maar ook za gen wij vele bijzonder artis tieke siervoorwerpjes. DOOR HANS YKEMA J „Dat porselein maken wij hier zelf", zei een, van onze Deense vrienden, die ons vergezelde, niet zonder trots. „Ook die siervoorwerpjes?" vroe gen wij. „Die juist", zei de Deen, „al moet ik toegeven, dat ons porselein vooral zijn roem heeft verworven door serviesgoed. Maar onze por selein-industrie heeft nog een an dere opmerkelijke kant: zowel vroeger als nu heeft een groot aantal kunstenaars het zich tot een eer gerekend er de ontwerpen voor te leveren en er zijn vooral twee fabrieken de Koninklijke Porseleinfabriek en Bing Gron- dahl die met hun porselein roem hebben verworven". „Je bent behoorlijk op de hoogte", zeiden wij. „Geen wonder, een vriend van me werkt bij zo'n porseleinfabriek", zei onze Deense begeleider, „en als je zin hebt zal ik hem vragen of je eens mag komen kijken". Natuurlijk hadden we zin en zo stapten we al de volgende dag binnen bij Bing Grendahl, een fabriek die ruim honderd jaar be staat. De vriend van onze Deense relatie, die iets met de verkoop te maken heeft, leidde ons rond. „In de loop van de jaren hebben we onze produktie ook uitgebreid over andere takken van cera miek", zei hij. Daarom hebben we in 1947 de kunsthistoricus Axel Rode tot adviseur benoemd. Ziet deze decoratieve beeldjes en deze vaten en potten?" Hij wees op een gmot aantal figuurtjes, die fasen uit het landelijk en stedelijk leven in Denemarken voorstellen en toen op vaatwerk in een diep blauw glazuur. „Werk van Mogens Boggild", zei hij, „een van onze prominente beeldhouwers, die de laatste tien jaren veel op dit gebied heeft ge werkt. Vrouwen hebben bij ons ook haar sporen verdiend: deze vazen en schalen hebben impres- „Kippen op boomstronk," een van de laatste ontwerpen, die Mogens Baggïld voor Bing en Grendahl maakte. sionistische inslag en ze werden ontworpen door Gertrud Vase- gaard en Gudrun Meedom". Som mige van die stukken hadden zo'n originele vorm, dat ze bijna sche nen te zweven. „Hoe bent U er toe gekomen de produktie van uw fabriek in der gelijke artistieke banen te lei den?" vroegen wij. „Onze inspiratie gaat al terug tot onze grote beeldhouwer Bertel Thorwaldsen. Hij had bijna vijftig jaar in Rome ge werkt en pas kort voor zijn dood, in 1844, keerde hij naar Kopenhagen terug. Frederik Vilhelm Grondahl, een ontwer per van de Koninklijke Deense Porselein Fabriek, was vooral in de ban van Thorwaldsens werk gekomen. Hij zocht naar meer vrij initiatief en hij vond dit bij de gebroeders Bing, die een boek- en kunsthandel beza ten. In 1852 slaagde hij er in hen te interesseren voor de vervaardiging van figuren in reliëf en „biscuit" (ongegla zuurd porselein). Vrij spoedig daarna begon de nieuwe fa briek met haar produktie en hoewel Grendahl drie jaar la ter overleed, is de door hem gevestigde artistieke traditie tot in onze tijd door de familie Bing voortgezet. De leiding van het ontwerpen was van het begin af achtereenvolgens in handen van Andreas Juuel van huis uit architect de schil der Heinrich Hansen en de schil der Pietro Krohn. Geleidelijk wist men aan de invloed van de em- pirestijl te ontkomen. „De verdienste van Krohn was vooral dat hij overging van het zogenaamd beschilderde glazuur tot de techniek van eerst beschil deren en daarna glazuren", zei on ze begeleider. „Zijn „reiger-ser vies" is in blauw, met goud be schilderd". We zagen dat de rei gers bovendien in reliëf waren uit gewerkt, op een wijze, die ver want is aan vrije beeldhouwkunst. „We hebben ook veel te danken aan de fameuze schilder-beeldhou wer architect J. F. Willumsen", zei de Deen. „Hij introduceerde in 1897 tot dan toe onbekende effec. Deze gewonde stier werd uit gevoerd naar een ontwerp van Jean Gauguin. ten door het contrast van een op lichtend porseleinen vlak tegen een nieuwe kleurengamma, dat als verrassend element een diep me talen tint had. Deze kon door het bakken nuances aannemen van een ijzerachtig zwart tot een hel dere bronskleur. Willumsen bracht geleidelijk iets van zijn eigen geest over op de staf van Bing en Grondahl. Onze produktie kwam daardoor tot gro te bloei, al is eigenaardig genoeg van zijn eigen hand maar één stuk vervaardigde. Het heet „badende jongen" én het heeft een plaats gevonden in de feesthal van het Kopenhaagse stadhuis. Omstreeks 1910 ging de porselein fabriek op grote schaal in steen werken. Daarmee begon een perio de, waarin het werk van Haliin, Busch-Jensen en Carl Petersen op de voorgrond trad. Petersen ba seerde zijn ontwerpen soms op oude Chinese ceramiek. De Balti- sche tentoonstelling, die ïn 1912 te Malmö werd gehouden, was een stimulans voor nieuwe ideeën. De beeldhouwer Kai Nielsen deed nu zijn intrede meteen paar groepen figuren in barokstijl. „Nielsen's talent groeide tot grote rijpheid en gaafheid, zoals men hier zien kan in stukken als „De zee", dat hij maakte voor de Pa- rijse tentoonstelling in 1925", zei de Deen. „We hebben overigens meer artiesten van naam: Axel Salto en Jean Gauguin. Eerstge noemde specialiseerde zich o.a. op „emaille sur biscuit", een Chinese techniek, aangepast bij Europese normen. Gauguin, die sinds 1923 bijdragen leverde, vestigde een re putatie met zijn figuren, in de z.g. „roche-céramique". We hebben hier een opvallende dier-figuur van hem: zijn ontwerp voor een stier. Dat alles behoort tot het do mein van de kunst. Maar U zult weten, dat we bovendien veel ser viesgoed maken. Mensen, die het kunnen weten, noemen dit vaak elegant", glimlachte hij, „en dat danken we niet het minst aan sierkunstenaars als Ebbe Sadolin, die op hun eigen stijl een reputa tie opbouwden". Volgende artikel: Roeiend over de oceaan Skelet uit prae-historische tijden geronden In een grot in de Abruzzen bij Bo- lognano ls het skelet van een jon gen uit prae-historische tijden ge vonden. Het skelet, dat ongeveer zesduizend jaar oud moet zijn, vormde de voornaamste vondst bij een onderzoek van de Grotta dei Piccioni (duivengrot) door een groep paleontologen onder leiding van Antonio Maria Radmilli, pro fessor aan de universiteit van Pi- sa. Het kleine skelet was geplaatst bin nen een cirkel van stenen op een vloer van klei in de grot. Gelijk soortige cirkels omringden de beenderen van ossen, herten en geiten. Bij een vorig onderzoek verleden jaar waren in de grot de schedels van twee kinderen ge vonden. De geleerden vermoeden dat de kin deren aan de goden waren geof ferd tijdens begrafenisplechtighe den van stamhoofden. Hoewel wei nig bekend is van prae-histori sche leven in de Abruzzen stond het gebied reeds in de Romeinse tijd bekend als een centrum van magische praktijken. Tot op de huidige dag gelooft de plaatselijke bevolking nog aan heksen. Vliegtuigwrak moest snel worden opgeruimd Bij het ongeval op de Karei Doorman werd een vliegtuig, type Avenger, zo danig beschadigd, dat het als verlo ren moest worden beschouwd. Het toestel werd overboord gezet; dit ge dwongen door de omstandigheden. Binnenvliegende vliegtuigen maak ten- het noodzakelijk, dat het wrak zo snel mogelijk moest worden opge ruimd, aldus de marinevoorlichtings dienst. Dat betekent niet, dat het overboord zetten regel is bij de marine. „Daar- voor is de marine veel te zuinig", al- dus onze zegsman. Indien het enïgs- zins mogelijk is zal er steeds naar 1 worden gestreefd, bij een „total-loss" nog de wrakstukken als schroot te verkopen. In dit geval leverde het wrak grote gevaren op. OPENING OP 8 SEPTEMBER DOOR KONINGIN Thans komt een eind aan verspreide huisvesting Koningin Juliana zal op 8 september de opening verrichten van het cen traal laboratorium van de bloed transfusiedienst van het Nederland- sche Roode Kruis in Amsterdam-W. Met deze plechtigheid zal het gloed- i nieuwe gebouwencomplex aan ae Al- bert Plesmanlaan aan de rand van het westelijk stadsdeel officieel in ge- bruik worden genomen, terwijl het tevens het einde betekent van de ge- brekkige, over de stad verspreide huisvesting. Met het georganiseerde bloedonder zoek in ons land is ongeveer 20 jaar geleden een begin gemaakt. De pio- nier was dr. J. Spaander, assistent van prof. J. G. G. Borst, die op een zolderkamer van het hoofdstedelijk binnengasthuis zijn werkzaamheden verrichtte. Gedurende de oorlog was het werk officieel door de bezetter verboden, maar tijdens de slag om Arnhem in 1944 trokken de gewonde militairen profijt van de onderzoekin gen, die in de oorlogsjaren waren be gonnen. Deze betroffen het drogen van bloedplasma. Sommige Duitse ge wonden bleken van een bloedtransfu sie niet gediend, omdat zij alleen Duits bloed in him aderen wensten. Thans verwerkt de bloedtransfu siedienst voor drie kwart vers bloed en voor de rest bloedplasma, dat vijf jaar bewaard kan worden. In Nederland worden ongeveer 172.000 transfusies per jaar uitge voerd. Het laboratorium in Amsterdam is na de oorlog sterk uitgebreid. Negen jaar geleden werkten er slechts 70 personen. In het nieuwe complex zijn nu 270 mensen te werk gesteld. De enige grondstof waarover men gratis kan beschikken is het bloed. De ove rige benodigheden, zoals chemische preparaten, vergen tezamen met het researchwerk. de apparatuur en sala rissen jaarlijks een bedrag van vier miljoen gulden. Tot de taken van het centraal labo ratorium behoren vervaardiging van bloedtransfusieapparatuur, de berei ding van gedroogd bloedplasma, bloeagroepenonderzoek van zwange- ren en bloedgevers (totaal 60.000 per jaar) en het onderzoek van versnelde bloeaafbraak met behulp van radio actieve isotopen. Plan tot bestrijding jeugdmisdadigheid Goeverneur Nelson A. Rockefeller van New York heeft dinsdag aange kondigd zich in verbinding te zullen stellen met de federale recherche om te komen tot een grootscheepse te genactie tegen de vloed van jeugd misdadigheid die New York deze zomer overstroomd heeft. Voorts wil hij contact opnemen met kerkelijke en sociaal-maatschappelij ke autoriteiten zoals de rooms-katho- lieke kardinaal Spellman, het hoofd van de protestantse raad van New York, een afgevaardigde van de joodse gemeenschappen en een ver tegenwoordiger van de vereniging ter bevordering van de belangen van kleurlingen. Voorts zullen de burge meester van New York, de commis saris van politie en andere gemeen telijke functionarissen worden uitge nodigd. Zij willen tweede televisienet Dat het regeringsbesluit om re- clame in de televisie te gaan doorvoeren, waarschijnlijk de goedkeuring wegdraagt van een groot deel der kijkers, blijkt uit de resultaten van 'n recent opi- nieonderzoek over de televisie, uitgeschreven door 't weekblad „Televisie". Van de 50.000 kïj- kers, die een enquete formulier ontvingen, namen evenwel slechts 3921 toestelbezitter aan het uitgebreide opinie-onderzoek deel. Van hen verklaarde 82 pro- cent zich vóór reclame in de tele- visie, 14 procent was tegen en 4 procent had geen mening. Ongeveer 90 procent bleek voorstan der te zijn van een tweede televisie net, 6% procent "was daartegen en procent onthield zich van een ant- •jc woorcj. De verzorging van zo'n even- tuele tweede net wilde 72 procent toe- gewezen zien aan een onafhankelijke televisiemaatschappij, 18 procent wil de dit in handen geven van de N.T.S. en de omroepverenigingen, terwijl 10 procent geen mening had. Over de vraag hoe men dacht over het huidige zuilensysteem in de tele visie, kom 19 procent geen oordeel vellen. Tegenstanders van dit sys teem vormde een percentage van 61, terwijl 20 procent het goedkeurde. Karin Kraaykamp, Hannie Llps en Ageeth Scherphuis kwamen in deze volgorde als populairste t.v.-omroep. sters uit de bus. De kijkers waren op het enquêteformulier uitgenodigd hun mening te geven over de program ma's, die in het vorige seizoen (van oktober 1958 tot juli 1959) door de Nederlandse televisie waren uitgezon den. Uit de 320.000 antwoorden, die in totaal door de staf van het weekblad t.v. moesten worden gerangschikt, kwamen o.m. de volgende resultaten tevoorschijn: na het t.v toneel, dat 13 procent van de stemmen verwierf, werd als beste programma aangewe zen „Anders dan anderen" van de V.A.R.A., dat bij de radio „Dit is uw leven'* wordt genoemd. Nog twee andere programma's van deze omroepvereniging, verwierven een hoog aantal stemmen: „Pension hommeles" en „Een avond in St.-Ger- main des Pres". Het N.T.S. journaal verwierf de vijfde plaats. In de rubriek van „het gemiddeld bes te programma" won de A.VJt.O. met 42 procent der stemmen, de VA.JLA. werd met 31 procent tweede, de Kil. O. met 7 procent derde, de N.C.R.V. met 4 procent vierde en de VJP.R.O. met 2 procent laatste. In totaal had 14 procent der kijkers hierover geen oordeel. Over het algemeen spraken de kij kers zich uit voor meer Eurovisie- programma's, meer toneel, variété, muzikale programma's, reportages en sport. De meerderheid achtte het aantal politieke uitzendingen, quizprogramma's en documentai res voldoende, terwijl een beper king van het aantal balletuitzen dingen, die kennelijk onder de kij kers niet populair zijn, werd aan bevolen. Uit de reeks van 42 toneelspelen, die voor de camera's werden opgevoerd, kwam als beste uit de bus de voor stelling van „Jeane Eyre" op 18 maart 1959, een door da N.C.R.V. uit gezonden herhaling. Het stuk werd door de toneelgroep Theater uit Arn hem onder regie van Peter Koen op gevoerd. Op de tweede plaats eindig de het door de K.R.O. uitgezonden en door de toneelgroep Puck gespeelde „Het geheim van dokter Gerbrand", onder regie van Wim Bary, die de meest succesvolle regisseur van het afgelopen seizoen bleek te zijn. Als derde toneelstuk wezen de kijkers op hun enquêteformulier aan het onder regie van Walter van der Kamp voor de A.V-R.O. opgevoerd „Meeuwen bo ven Sorrento". „Je neemt er wat van mee", in het VA.RA. programma geleid door Leo Eerdmans als quizmaster, werd als populairste quizprogramma aangewe zen, met een kleine voorsprong op de familiequiz van de A.V.R.O. „Van je familie moet je 't hebben", met Mies Bouwman. De overige quizprograrru ma's verwierven nauwelijks punten, 1 In de diergaarde B lijdorp 1 1 is een giraffe geboren, en g omdat dit heuglijke feit op I 31 augustus plaatsvond, g g heeft de baby de naam g 1 Wilhelmina gekregen. Wil- g g helmina is 1.70 meter lang. §j g De moeder verblijft sedert g g 1956 in Blijdorp. Giraffen g m worden slechts zelden in g g gevangenschap geboren. g fllll!l!!!!!lllllllllllllllllllllllllll!!lllllllllllllllllllllllllll!llllllllllllll|llllfi Helderse jongens weer met gestolen auto uit de bocht Twee Helderse jongens, de 19-jarige W. R. M. en de 20-jarige H. de J., die op 27 augustus van het vorige jaar een auto stalen en op weg naar de Alkmaarse kermis een wielrijder aanreden, die ten gevol ge hiervan later overleed, hebben in de nacht van zondag op maan. dag opnieuw een auto ontvreemd. Zij wilden kennelijk .weer de Alk maarse kermis bezoeken, maar ook dit maal strandden zij. De bestuurder, wederom M., reed op de Jan Tervailleweg uit de bocht en de wagen werd aan de linker zijde ernstig beschadigd. Na het ongeluk ontbrak evenals vorig jaar van de inzittenden elk spoor. Spoedig daarna slaagde de politie er echter in de beide knapen aan te houden, die pas na een verhoor van enkele uren bekenden de auto te hebben gestolen. Nadat hij zijn straf, die hij na het ongeluk van vorig jaar had gekregen, had uit gezeten, was De J. al weer sedert geruime tijd in Den Helder terug. Zijn vriend M. was als hoofdschuldi ge enkele weken geleden uit de jeugdgevangenis in Zutphen ont slagen en meteen in militaire dienst beland. Hij was met zijn eerste vrije weekend in Den Hel der toen hij samen met De J. de auto stal. Snellere hulp in België bij verkeersongelukken In Brussel worden plannen uitge werkt voor snellere hulp bij ongeluk ken op het Begische wegennet, die per jaar meer dan duizend doden ver oorzaken. Bij een verkeersongeval zal men slechts het tetefoonnummer 900 behoeven te draaien om te worden in verbinding gesteld met een cen trale, van waaruit de hulpverlening wordt geleid. De centrale waarschuwt dan op zijn beurt de hulppost, die het dichtst bij het ongeval is gelegen. Het nieuwe systeem zal voor België en Luxemburg gelden. Het wegennet wordt ingedeeld in 40 zones, die elk over een ambulance en personeel zul len beschikken. Op deze wijze zal een hulppost nooit verder dan 10 km van een ongeval kunnen zijn verwijderd, waardoor de hulpverlening aanzien lijk zal kunnen worden versneld. Het onderhoud van het materiaal zal bij de brandweer in de 40 plaatsen be rusten. Er wordt naar gestreefd de centrale voor verkeersongevallen be gin oktober in werking te stellen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1959 | | pagina 5