DE LANDING DER ENGELSEN
150 JAAR GELEDEN k
Zondagmiddag half twee,
de 13e augustus 1809, be
gon het bombardement
der Engelsen op Vlissin-
gen. Het was alsof de we
reld verging. Niet alleen
van de landkant, nee voor
al van de kanonneerboten
en fregatten werd de stad
beschoten. Onder de pro
jectielen waren een soort
vuurpijlen, naar de uitvin
der Congreve-Rockets ge
noemd, die dadelijk brand
veroorzaakten. Er waren
Engelsen die zelf het ge
bruik van deze projectie
len als weinig fair be
schouwden. Twee dagen
lang hebben de Vlissingers
in een hel geleefd, toen
werd de wapenstilstand
gesloten. Vele gebouwen
gingen in vlammen op,
waaronder het stadhuis.
Honderden doden vielen er
te betreuren.
In onze geschiedenisboekei
wordt de Engelse expeditie van
1809 in Zeeland meestal be
sproken als een voorval van
weinig betekenis. Voor Vlissin-
gen was het een ramp, in veel
geringere mate voor Veere,
verder betekende de expeditie
niets. Prof. Van Hamel heeft
echter nog niet lang geleden
duidelijk uiteengezet hoe be
langrijk de bedoeling was. „In
den strijd om de macht tussen
Napoleon en Groot-Brittannië
betekende de Schelde-expeditie
de toespitsing tot den beslis
sende Inzet: de blokkade van
het vasteland, en de macht ter
zee".
Het was toen voor de Engel
sen de grootste landingsex
peditie die ze ooit onderno
men hadden: 280 oorlogs
schepen, meer dan 400 tran
sportvaartuigen, 40.000 man
landingstroepen en 6000 paai
den. Opperbevelhebber was
de graaf van Chatham, de
zeemacht stond onder lei
ding van sir Richard Stra-
chan. Tegen het eind van ju
li 1809 landde men op het
Breezand bij Vrouwenpolder,
fort Den Haak viel spoedig,
op 31 juli capituleerde Mid
delburg, op 1 augustus, na
een kort bombardement.
Veere, op 3 augustus viel
Rammekens. Het beleg van
Vlissingen, dat zwaar werd
verdedigd, eindigde in een
vernietigend bombardement.
Lord Chatham bleef de tijd in
Middelburg afwachten, in
plaats van door te stoten naar
Antwerpen, het doel der expe
ditie. Schouwen en Zuid-Beve
land waren al in het bezit der
Engelsen. Van Franse en Ne
derlandse zijde werden de ge
passeerde weken gebruikt om
Antwerpen en de zoom van
Brabant te versterken. De kan
sen van de Engelsen waren
verkeken. Eind augustus reeds
viel het besluit tot de terug
tocht. Een fnuikende invloed
op het verloop van de expeditie
hebben de Zeeuwse koortsen
gehad. In augustus en septem
ber waren doorlopend 10.000
man en meer ziek. De buik
koortslijders, die geen voldoen
de verpleging hadden, werden
naar huis getransporteerd. De
stemming keerde zich tegen de
leiding van de expeditie. Op 23
december 1809 waren ook de
laatste Engelsen ingescheept.
Napoleon heeft o.a. in de expe
ditie om de Scheldemond aan
leiding gevonden aan het ko
ninkrijk van zijn broer Lode-
wijk een eind te maken. Op 27
december 1809 werd Walcheren
bij het keizerrijk ingelijfd. Zee
land en al het land ten zuiden
van Maas en Waal volgden op
maart 1810, het verdere Neder
landse grondgebied op 9 juli
1810.
De Wolstraat
te Vlissingen
na Tiet bombar
dement van IS
en 1!( aug. 1S09
De Noordstraat te
Vlissingen na het
bombardement.
In Frankrijk heeft na de landing de geslepen mi
nister van politie, Fouché, zijn rol gespeeld. Aan
gezien Napoleon In Oostenrijk was, had hij zijn
handen vrij. Overal in het land werden burger
wachten opgeroepen. In het gehele land moest
de publieke opinie bewerkt worden. Napoleon die
eerst zijn ijverige minister prees, begon latei het
gevaar in te zien van te veel opwinding in zijn
land. Fouché, zich koesterend in zijn macht, hield
niet op te ageren. Het is bekend dat Fouché sinds
jaren de vrede met Engeland was toegedaan.
Toen de keizer terugkwam, na de vrede met Oos
tenrijk, viel Fouché in ongenade. Hij werd met
de titel van hertog van Otranto naar huis ge
stuurd en na een halfjaar verdween hij uit Napo
leons raadskring. Zijn spel was voorlopig uitge
Stadhuis te Vlissingen in brand.
Reeds in september 1809 verscheen een Engelse
spotprent op de expeditie. Opperbevelhebber lord
Chatham, hier groothertog van Middelburg ge
noemd, staat wenend tegenover koning George
IET, die hem hevig de mantel uitborstelt.
Chatham verdedigt zich door te zeggen, dat hij
van mening was dat de bevelhebber nooit in ge
vaar mocht gaan, hij toch had gezorgd voor de
en schildpadsoep. De zeeman met de pol
lepel, achter hem, denkt vriendelijker ontvangen
te worden, hij wist zeker zijn plicht gedaan te
hebben ten opzichte van de soep en de grog.
De publieke mening In Engeland was door de
slechte afloop zeer geschokt. Brochures en pam
fletten verschenen. Alle betrokken chefs van
land- en zeemacht werden voor het Lagerhuis
aan vinnige verhoren onderworpen. Het leger
schoof de schuld op de marine, de marine op het
legér. Het had zelfs een duel tussen twee leiden-
staatslieden tot gevolg!
Bombardement vm Vlissingen.
Landing der. Engelsen. Aanval op Fort den Baalt (bij Vrouwenpolder)*
