Zelfs
veranderd
Alfried
KRUPP is
levert
nu
Hitiers wapensmidse
„vredesartikelen"
DONDERDAG 25 JUNI 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
Ontmoetingen
met een
gespleten rijk (lil
In dit derde artikel van
deze- Duitsland-reeks wordt
aandacht geschonken aan
het Roergebied, met name
aan de betekenis van
Krupp.
„De streek is veranderd"
zegt men in het Roerge
bied. ,fie wapensmidse van
weleer is een werkplaats
van de vrede geworden."
(Slot volgt).
Toch ontspringt hij de dans niet.
Hij wordt door de Amerikanen ge
arresteerd en er volgt een berech
ting door een Amerikaans militair
tribunaal. Op 31 juli 1948 volgt
zijn veroordeling tot twaalf jaar
gevangenisstraf wegens plunde
ring en tewerkstelling van dwang
arbeiders. Zijn vermogen wordt in
beslag genomen.
Maar op 81 januari 1951 volgt
revisie van het vonnis. De Ameri
kaanse Hoge Commissaris voor
Duitsland ontslaat hem uit de ge
vangenis en heft de inbeslagne
ming van het vermogen op. En na
twee Jaar onderhandelen staan de
geallieerden hem toe de leiding
van een deel van het eens zo mach
tige Krupp-concera weer op zich
te nemen. Dat gebeurt op 12 maart
1958.
0—
Speelt Krupp weer de machtige
rol van vroeger?
Ik stel deze vraag aan mijn
begeleider. We staan in de grote
hall van de Villa Hügel voor het
grote schilderij van de familie.
Gustav en Bertha zij overleed
in 1957 zijn op dat doek nog de
centrale figuren en de machtige
man van nu, Alfried, lijkt nog
maar een bedeesde jonge man.
De rol van weleer? De man naast
me haalt de schouders op. „Ik ge
loof het niet" zegt hij. „De struc
tuur van het bedrijf is vergeleken
bij voor de oorlog totaal veran
derd". Voor 1945 lag het accent op
de staal-veredeling en de verwer
king kwam pas in de tweede
plaats. Nu is het juist omgekeerd:
hoofdzaak is thans de industrie
bouw, kranen, locomotieven, ma
chines, wagens, schepen. En *t is
juist dit deel van het grote Krupp-
concern, dat onder de directe lei
ding van zijn eigenaar staat. De
mijnen, de ijzer- en staalgieterijen
voor de oorlog dus het belang
rijkste deel van het bedrijf zijn
nu ondergebracht in een afzonder
lijke naamloze vennootschap,
waarvan Krupp weliswaar de
eigenaar is, doch geen beheerder.
De controle van dit gedeelte be
rust bij de geallieerden. En het is
de bedoeling, dat het verkocht zal
worden.
Maar een koper heeft zich tot dus
ver niet aangemeld
Dat is dus in grove lijnen
geschetst de verandering
tot 1945 een onderneming, die
met name ijzer en staal produ
ceerde met daarnaast verwer
kingsbedrijven, thans uitslui
tend verwerkingsbedrijven met
los daarvan de nog niet door
Krupp zelf beheerde staal-
en ijzergieterijen, alsmede ko
lenmijnen, het deel dat ver
kocht moet worden.
Maar het ziet er niet naar uit, dat
deze verkoop tot stand komt.
Krupp onderhandelt met de gealli
eerden en er is besloten een ge
mengde commissie te benoemen,
waarin ook de Duitse Bondsrege
ring zitting zal nemen, om deze
zaak te bestuderen. Die commissie
moet evenwel nog benoemd wor
den Ondertussen toont Krupp
zich ongeduldig en begint zijn ver
langens duidelijk te formuleren:
Roergebied is eigenlijk
een foutieve naam
De hoogovens van het ,yHutten-
werk Rheinhausen" A.G.. de
maatschappij die wél eigendom
van Krupp is, maar nog niet door
hem beheerd wordt.
3.449 miljoen Mark, de export: 587
miljoen Mark.
Er Is veel veranderd, zo betoogt
men in het Roergebied. Maar
Krupp is nog altijd eigenaar van
het concern.
Met een helikopter heb ik
een vliegtocht gemaakt
boven deze oude wapensmid
se, deze nieuwe werkplaats
voor de vrede, een tocht door
de grijze nevel van honderden
schoorstenen. Een vreemde
ontdekking tijdens die tocht:
de rivier, waaraan dit gebied
zijn naam ontleent, heeft vrij
wel geen industrie. Slechts
waar de Roer de Rijn nadert
ziet men bedrijven, maar ver
der is de Roer „een recreatie-
rivier" met veel zeilboten en
veel groen aan beide zijden.
Men zou eigenlijk van het
„Emscher-gebied" moeten
spreken.
Vijf en een half miljoen mensen
wonen er op deze 4600 vierkante
kilometer, dat is sinds 1945 een
stijging van ruim twee miljoen.
Bijna de helft van die stijging be
stond uit vluchtelingen, die overi
gens vrijwel allemaal volledig zijn
opgenomen door deze Roer-samen
leving.
Sinds 1920 kent men hier een
bovengemeentelijke samenwer
king, opdat de leefbaarheid
van dit enorme industriegebied
behouden blijft. „Wij kunnen
nog twee miljoen mensen ber
gen" zegt mij dr. Gadegast van
't Siedlungsverband, de instel
ling die de planologie van het
Roergebied verzorgt. „En dan
nog is er voldoende ruimte ook
voor recreatie." Er wordt pijn
lijk nauwkeurig voor gezorgd,
dat de bekoorlijke en beboste
heuvels in deze streek behou
den blijven. Tussen de bedrij
ven vindt men stroken veld en
zelfs boerderijen. En in de her
bouw van de Roersteden heeft
men na de oorlog de nieuwste
stedebouwkundige concepties
kunnen verwezenlijken. Waar
door het uiterlijk van het Roer
gebied in elk geval veranderd
is.
„Wij zijn allemaal veranderd"
zegt mijn begeleider in de
Villa Hügel. Hij is een vluch
teling, ingenieur en uit Oost-
Duitsland naar het Westen
gekomen. „Ook wij hebben
geleerd: onze kansen liggen
in een samengaan met de rest
van de vrije wereld."
En terwijl we afscheid nemen
op de brede trap van het pom
peuze indnstrie-paleis, zegt
Wj nog: „Zelfs Krupp is ver
anderd
Zelfs Krupp.
ijn begeleider bij een rondgang door de „Villa Hügel" in
Essen, de vroegere veste van de familie Krupp, draagt
een insigne met drie ringen.
Wat dat is?
„Weet U dat niet?" vraagt mijn gids verbaasd, „dat is het fa
brieksmerk van Krupp: drie locomotiefwielen, die in elkaar
grijpen".
Drie locomotiefwielen. Er is een tijd geweest, waarin boze
tongen beweerden, dat deze ringen héél andere nauw aan elk
aar verwante zaken moesten voorstellen: Dnitsland, oorlog en
Krupp. Reeds voor 1870 immers hoorden die drie bij elk
aar: de familie Krupp leverde aan Bismarck, Wilhelm H en
Hitier de wapens om oorlogen te knnnen voeren en zij bouw
de daartoe in het Roergebied de grootste wapensmidse van
Europa. Frïedrich Krupp startte in 1811 een fabriekje met
vier man, zijn zoon Alfred bonwde het bedrijf uit tot een
groot-industrie met twintigduizend man en zijn kleinzoon
Frïedrich Alfred tot drieënveertigduizend man. Dat was om
streeks de eeuwwisseling.
Toen kwam de tijd van Bertha Kropp. Haar naam werd in de
Eerste Wereldoorlog gegeven aan het fameuze geschut „dikke
Bertha". Zij, de twintigjarige schat- en schatrijke erfdoch
ter, trouwde in 1906 met de diplomaat dr. Gustav von Bolden
imd Halbach. Waarop dr. Gustav de diplomatieke dienst vaar
wel zei en de „big boss" van het Roergebied werd. Van Wil
helm H kreeg hij toestemming om ook de naam Krnpp te voe
ren. En hij, deze aangetrouwde Krnpp, werd tenslotte de man,
over wie in 1945 de woede van de vrije wereld losbarstte.
Want: Krupp had Hitier mee op „Donnerwetter". Slechts zijn
het paard geholpen. Had de oorlog vrouw Bertha 59 jaar toen
helpen voorbereiden. Gebruikte scheen hij te begrijpen. Te riek
slavenarbeiders uit de bezette ge- dus om voor het Hof te verschij-
bieden. Kortom, deze man was het nen.
voorbeeld van de genadeloze indus
trieel, de kanonnenkoning aan wie Doch de Britse en Am er i kaan-
se openbare aanklagers nemen
een oorlog slecht» winst brengt. danr geen genoegen mee: dese
En daarom moest hij boeten: Gus- wapenkoning zól terecht staan,
tav Krupp von Bohlen una Hal- Een lnteraatIonaIe oommissie
bach werd gedagvaard te verschij- van artsen krijgt opdracht
nen voor het Internationale Hof hem te onderzoeken. Dat ge-
vnnr nr>vlncqmisriadi°-er» te Nen- beurt °P 6 november 1945. Het
voor oorlogsmisdadiger# te hou- attejt lnmtl ,8 n,et jn
renberg. staat een rechtbankzitting
Maar toen men hem kwam halen lichamelijk of geestelijk te vol-
ergens in Oostenrijk in een oud 8en- Bovendien kan hij slechts
slot - bleek hij een geestelijk ge- metjevensgevmir worden ver-
stoorde oude man: zware aderver
kalking. Van de dagvaardig be- „Dan moet rijn zoon maar terecht-
greep hij niet3. Trouwens, zijn staan," zegt de Amerikaanse aan-
klager Jackson grimmig. En ziin
hele omgeving was hem vreemd. Britse collega valt hem bij. Die
Af en toe uitte hij wartaal, onsa- zoon is Alfried Krupp von Bohlen
menhangende zinnen, doorspekt und Halbach. In 1943 was hij op
met uitroepen als „Ach Gott" en «Tw^K
gaan op dit voorstel van Jackson,
omdat het strijdig is met een nor-
Dit is de ingang van de pompeuze rechtsopvatting. Daarom
„villa Hügel", eens de woonstede steat Krupp met terecht
van de familie Krupp. De huidige voor het Internationale Hof m
Krupp heeft dit gebouw ter be- Neurenberg.
schikking gestéld voor culturele
manifestaties.
Thyssen, Haiiicl bijvoorbeeld. Zij
waren de machtigen, die ais een
lingen hun bedrijven leidden. Maar
de eenling past niet meer in deze
tijd. De huidige ondernemers zijn
geen pioniers meer in die oude zin
van het woord, maar vormen als
het ware directie-teams, waarin
geheel andore eigenschappen en
arbeidsmetlioden worden gevraagd
dan vroeger."
En dit zei zijn collega dr. Hans
Toussaint uit Essen:
„Als U mij vraagt, hoe deze
nieuwe ondernemer, deze mo
derne industrieel er uitziet in
het Roergebied, dan zeg ik:
niet in de eerste plaats Duits,
maar Europees, openstaande
voor de gehele wereld. Trou
wens, de nieuwe situatie waar
De locomotief fabriek van de
firma Fried. Krupp in Essen.
dagen van Hitiers totale oorlog
hebben we maar vier en twintig
procent van de wapenproductie
voor onze rekening genomen."
Maar vier en twintig procent
En nu voor de volle honderd pro
cent voor de vrede! zeggen de
Kruppianen. Wat dan deze vredes-
goederen zijn? Er werden en wor
den complete fabrieksinstallaties
naar allerlei landen (ook naar de
Sovjet-Unie) geleverd in Europa.
Azië, Amerika. Men produceert
chemische installaties, Egypte be
stelde een papierfabriek, men ex
porteert staalwalsen, auto's, loco
motieven, bruggen en kranen, alle
maal voortreffelijk vakwerk, gele
verd door tientallen Krupp-bedrij-
ven, die weliswaar vrij zelfstandig
optreden, maar die niettemin door
de leiding van het concern nauw
keurig worden gecontroleerd en
gecoördineerd. De omzet in 1958:
hij wil zijn rechten als eigenaar
hernemen en vindt het beheer dooi
de geallieerden een verouderd
overblijfsel uit de jaren direct na
de oorlog.
„Wij willen nu aan de Gemeen
schappelijke Markt onder dezelfde
voorwaarden meedoen als onze
concurrenten" verklaarde hij on
langs.
Dus tocli de machtige rol van
vroeger? Dr. Hans-Helmut Kuhn-
ke, de vice-president van de ka
mer van koophandel in Dnisburg,
geeft op deze vraag géén recht
streeks antwoord. „Vergeet U niet,
dat het Roergebied groot is ge
worden door pioniers. En hun na
men hebben nog altijd een magi
sche klank in dit gebied: Krupp,
in het Roergebied zich bevindt,
is geen zaak van West-Duits-
Jand, maar van zes landen, die
samen een gemeenschappelijke
markt hebben".
Nieuwe situatie. Andere structuur.
Het zijn woorden, die men vaak
in het Roergebied hoort. Want
men wil hier de mythe kwijt, dat
deze industrie-zone van Duitsland
alléén maar wapensmidse kan rijn.
En men verzekert het daarom bij
herhaling: „Wij werken alleen
maar meer voor de vredeOok
Alfried Krupp von Bohlen und
Halbach doet mee in dit koor: „Wij
willen met onze bedrijven slechts
goede resultaten bereiken als we
er goederen en werktuigen in
dienst van.de vrede mee kunnen
maken", verklaarde hij. En op de
achtergrond klinkt het soldaten-
koor uit deze Kruppi-opera: „In de