Zelfs veranderd Alfried KRUPP is levert nu Hitiers wapensmidse „vredesartikelen" DONDERDAG 25 JUNI 1959 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 9 Ontmoetingen met een gespleten rijk (lil In dit derde artikel van deze- Duitsland-reeks wordt aandacht geschonken aan het Roergebied, met name aan de betekenis van Krupp. „De streek is veranderd" zegt men in het Roerge bied. ,fie wapensmidse van weleer is een werkplaats van de vrede geworden." (Slot volgt). Toch ontspringt hij de dans niet. Hij wordt door de Amerikanen ge arresteerd en er volgt een berech ting door een Amerikaans militair tribunaal. Op 31 juli 1948 volgt zijn veroordeling tot twaalf jaar gevangenisstraf wegens plunde ring en tewerkstelling van dwang arbeiders. Zijn vermogen wordt in beslag genomen. Maar op 81 januari 1951 volgt revisie van het vonnis. De Ameri kaanse Hoge Commissaris voor Duitsland ontslaat hem uit de ge vangenis en heft de inbeslagne ming van het vermogen op. En na twee Jaar onderhandelen staan de geallieerden hem toe de leiding van een deel van het eens zo mach tige Krupp-concera weer op zich te nemen. Dat gebeurt op 12 maart 1958. 0— Speelt Krupp weer de machtige rol van vroeger? Ik stel deze vraag aan mijn begeleider. We staan in de grote hall van de Villa Hügel voor het grote schilderij van de familie. Gustav en Bertha zij overleed in 1957 zijn op dat doek nog de centrale figuren en de machtige man van nu, Alfried, lijkt nog maar een bedeesde jonge man. De rol van weleer? De man naast me haalt de schouders op. „Ik ge loof het niet" zegt hij. „De struc tuur van het bedrijf is vergeleken bij voor de oorlog totaal veran derd". Voor 1945 lag het accent op de staal-veredeling en de verwer king kwam pas in de tweede plaats. Nu is het juist omgekeerd: hoofdzaak is thans de industrie bouw, kranen, locomotieven, ma chines, wagens, schepen. En *t is juist dit deel van het grote Krupp- concern, dat onder de directe lei ding van zijn eigenaar staat. De mijnen, de ijzer- en staalgieterijen voor de oorlog dus het belang rijkste deel van het bedrijf zijn nu ondergebracht in een afzonder lijke naamloze vennootschap, waarvan Krupp weliswaar de eigenaar is, doch geen beheerder. De controle van dit gedeelte be rust bij de geallieerden. En het is de bedoeling, dat het verkocht zal worden. Maar een koper heeft zich tot dus ver niet aangemeld Dat is dus in grove lijnen geschetst de verandering tot 1945 een onderneming, die met name ijzer en staal produ ceerde met daarnaast verwer kingsbedrijven, thans uitslui tend verwerkingsbedrijven met los daarvan de nog niet door Krupp zelf beheerde staal- en ijzergieterijen, alsmede ko lenmijnen, het deel dat ver kocht moet worden. Maar het ziet er niet naar uit, dat deze verkoop tot stand komt. Krupp onderhandelt met de gealli eerden en er is besloten een ge mengde commissie te benoemen, waarin ook de Duitse Bondsrege ring zitting zal nemen, om deze zaak te bestuderen. Die commissie moet evenwel nog benoemd wor den Ondertussen toont Krupp zich ongeduldig en begint zijn ver langens duidelijk te formuleren: Roergebied is eigenlijk een foutieve naam De hoogovens van het ,yHutten- werk Rheinhausen" A.G.. de maatschappij die wél eigendom van Krupp is, maar nog niet door hem beheerd wordt. 3.449 miljoen Mark, de export: 587 miljoen Mark. Er Is veel veranderd, zo betoogt men in het Roergebied. Maar Krupp is nog altijd eigenaar van het concern. Met een helikopter heb ik een vliegtocht gemaakt boven deze oude wapensmid se, deze nieuwe werkplaats voor de vrede, een tocht door de grijze nevel van honderden schoorstenen. Een vreemde ontdekking tijdens die tocht: de rivier, waaraan dit gebied zijn naam ontleent, heeft vrij wel geen industrie. Slechts waar de Roer de Rijn nadert ziet men bedrijven, maar ver der is de Roer „een recreatie- rivier" met veel zeilboten en veel groen aan beide zijden. Men zou eigenlijk van het „Emscher-gebied" moeten spreken. Vijf en een half miljoen mensen wonen er op deze 4600 vierkante kilometer, dat is sinds 1945 een stijging van ruim twee miljoen. Bijna de helft van die stijging be stond uit vluchtelingen, die overi gens vrijwel allemaal volledig zijn opgenomen door deze Roer-samen leving. Sinds 1920 kent men hier een bovengemeentelijke samenwer king, opdat de leefbaarheid van dit enorme industriegebied behouden blijft. „Wij kunnen nog twee miljoen mensen ber gen" zegt mij dr. Gadegast van 't Siedlungsverband, de instel ling die de planologie van het Roergebied verzorgt. „En dan nog is er voldoende ruimte ook voor recreatie." Er wordt pijn lijk nauwkeurig voor gezorgd, dat de bekoorlijke en beboste heuvels in deze streek behou den blijven. Tussen de bedrij ven vindt men stroken veld en zelfs boerderijen. En in de her bouw van de Roersteden heeft men na de oorlog de nieuwste stedebouwkundige concepties kunnen verwezenlijken. Waar door het uiterlijk van het Roer gebied in elk geval veranderd is. „Wij zijn allemaal veranderd" zegt mijn begeleider in de Villa Hügel. Hij is een vluch teling, ingenieur en uit Oost- Duitsland naar het Westen gekomen. „Ook wij hebben geleerd: onze kansen liggen in een samengaan met de rest van de vrije wereld." En terwijl we afscheid nemen op de brede trap van het pom peuze indnstrie-paleis, zegt Wj nog: „Zelfs Krupp is ver anderd Zelfs Krupp. ijn begeleider bij een rondgang door de „Villa Hügel" in Essen, de vroegere veste van de familie Krupp, draagt een insigne met drie ringen. Wat dat is? „Weet U dat niet?" vraagt mijn gids verbaasd, „dat is het fa brieksmerk van Krupp: drie locomotiefwielen, die in elkaar grijpen". Drie locomotiefwielen. Er is een tijd geweest, waarin boze tongen beweerden, dat deze ringen héél andere nauw aan elk aar verwante zaken moesten voorstellen: Dnitsland, oorlog en Krupp. Reeds voor 1870 immers hoorden die drie bij elk aar: de familie Krupp leverde aan Bismarck, Wilhelm H en Hitier de wapens om oorlogen te knnnen voeren en zij bouw de daartoe in het Roergebied de grootste wapensmidse van Europa. Frïedrich Krupp startte in 1811 een fabriekje met vier man, zijn zoon Alfred bonwde het bedrijf uit tot een groot-industrie met twintigduizend man en zijn kleinzoon Frïedrich Alfred tot drieënveertigduizend man. Dat was om streeks de eeuwwisseling. Toen kwam de tijd van Bertha Kropp. Haar naam werd in de Eerste Wereldoorlog gegeven aan het fameuze geschut „dikke Bertha". Zij, de twintigjarige schat- en schatrijke erfdoch ter, trouwde in 1906 met de diplomaat dr. Gustav von Bolden imd Halbach. Waarop dr. Gustav de diplomatieke dienst vaar wel zei en de „big boss" van het Roergebied werd. Van Wil helm H kreeg hij toestemming om ook de naam Krnpp te voe ren. En hij, deze aangetrouwde Krnpp, werd tenslotte de man, over wie in 1945 de woede van de vrije wereld losbarstte. Want: Krupp had Hitier mee op „Donnerwetter". Slechts zijn het paard geholpen. Had de oorlog vrouw Bertha 59 jaar toen helpen voorbereiden. Gebruikte scheen hij te begrijpen. Te riek slavenarbeiders uit de bezette ge- dus om voor het Hof te verschij- bieden. Kortom, deze man was het nen. voorbeeld van de genadeloze indus trieel, de kanonnenkoning aan wie Doch de Britse en Am er i kaan- se openbare aanklagers nemen een oorlog slecht» winst brengt. danr geen genoegen mee: dese En daarom moest hij boeten: Gus- wapenkoning zól terecht staan, tav Krupp von Bohlen una Hal- Een lnteraatIonaIe oommissie bach werd gedagvaard te verschij- van artsen krijgt opdracht nen voor het Internationale Hof hem te onderzoeken. Dat ge- vnnr nr>vlncqmisriadi°-er» te Nen- beurt °P 6 november 1945. Het voor oorlogsmisdadiger# te hou- attejt lnmtl ,8 n,et jn renberg. staat een rechtbankzitting Maar toen men hem kwam halen lichamelijk of geestelijk te vol- ergens in Oostenrijk in een oud 8en- Bovendien kan hij slechts slot - bleek hij een geestelijk ge- metjevensgevmir worden ver- stoorde oude man: zware aderver kalking. Van de dagvaardig be- „Dan moet rijn zoon maar terecht- greep hij niet3. Trouwens, zijn staan," zegt de Amerikaanse aan- klager Jackson grimmig. En ziin hele omgeving was hem vreemd. Britse collega valt hem bij. Die Af en toe uitte hij wartaal, onsa- zoon is Alfried Krupp von Bohlen menhangende zinnen, doorspekt und Halbach. In 1943 was hij op met uitroepen als „Ach Gott" en «Tw^K gaan op dit voorstel van Jackson, omdat het strijdig is met een nor- Dit is de ingang van de pompeuze rechtsopvatting. Daarom „villa Hügel", eens de woonstede steat Krupp met terecht van de familie Krupp. De huidige voor het Internationale Hof m Krupp heeft dit gebouw ter be- Neurenberg. schikking gestéld voor culturele manifestaties. Thyssen, Haiiicl bijvoorbeeld. Zij waren de machtigen, die ais een lingen hun bedrijven leidden. Maar de eenling past niet meer in deze tijd. De huidige ondernemers zijn geen pioniers meer in die oude zin van het woord, maar vormen als het ware directie-teams, waarin geheel andore eigenschappen en arbeidsmetlioden worden gevraagd dan vroeger." En dit zei zijn collega dr. Hans Toussaint uit Essen: „Als U mij vraagt, hoe deze nieuwe ondernemer, deze mo derne industrieel er uitziet in het Roergebied, dan zeg ik: niet in de eerste plaats Duits, maar Europees, openstaande voor de gehele wereld. Trou wens, de nieuwe situatie waar De locomotief fabriek van de firma Fried. Krupp in Essen. dagen van Hitiers totale oorlog hebben we maar vier en twintig procent van de wapenproductie voor onze rekening genomen." Maar vier en twintig procent En nu voor de volle honderd pro cent voor de vrede! zeggen de Kruppianen. Wat dan deze vredes- goederen zijn? Er werden en wor den complete fabrieksinstallaties naar allerlei landen (ook naar de Sovjet-Unie) geleverd in Europa. Azië, Amerika. Men produceert chemische installaties, Egypte be stelde een papierfabriek, men ex porteert staalwalsen, auto's, loco motieven, bruggen en kranen, alle maal voortreffelijk vakwerk, gele verd door tientallen Krupp-bedrij- ven, die weliswaar vrij zelfstandig optreden, maar die niettemin door de leiding van het concern nauw keurig worden gecontroleerd en gecoördineerd. De omzet in 1958: hij wil zijn rechten als eigenaar hernemen en vindt het beheer dooi de geallieerden een verouderd overblijfsel uit de jaren direct na de oorlog. „Wij willen nu aan de Gemeen schappelijke Markt onder dezelfde voorwaarden meedoen als onze concurrenten" verklaarde hij on langs. Dus tocli de machtige rol van vroeger? Dr. Hans-Helmut Kuhn- ke, de vice-president van de ka mer van koophandel in Dnisburg, geeft op deze vraag géén recht streeks antwoord. „Vergeet U niet, dat het Roergebied groot is ge worden door pioniers. En hun na men hebben nog altijd een magi sche klank in dit gebied: Krupp, in het Roergebied zich bevindt, is geen zaak van West-Duits- Jand, maar van zes landen, die samen een gemeenschappelijke markt hebben". Nieuwe situatie. Andere structuur. Het zijn woorden, die men vaak in het Roergebied hoort. Want men wil hier de mythe kwijt, dat deze industrie-zone van Duitsland alléén maar wapensmidse kan rijn. En men verzekert het daarom bij herhaling: „Wij werken alleen maar meer voor de vredeOok Alfried Krupp von Bohlen und Halbach doet mee in dit koor: „Wij willen met onze bedrijven slechts goede resultaten bereiken als we er goederen en werktuigen in dienst van.de vrede mee kunnen maken", verklaarde hij. En op de achtergrond klinkt het soldaten- koor uit deze Kruppi-opera: „In de

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1959 | | pagina 5