Zweden opnieuw in actie over
zaak - Wallenberg
DE KERKEN
IR
ZÓ DENKT MEN IN HET BUITENLAND ER OVER
maatschappij
Rapport over welvaart en
welvaartsdenken te verwachten
Kathedraal van Riga wordt
een „historische plaats"
Grote bijdrage van Britse Kerken
voor wereld-vluchtelingenjaar
14
PROVINCIALE ZEEUWSE CQURANT
ZATERDAG 13 JUNI 1959
De bevelhebber van de NAVO strijd
krachten, generaal Laurie Norstad,
heeft In Parijs een défilé afgenomen
van studentenweerbaarheidskorpsen.
Aan het défilé namen de korpsen uit
Amsterdam, Groningen, Leiden,
Utrecht en Delft deel.
FOTO: Generaal Norstad inspecteert
de Nederlandse studentenweerbaar
heid.
KREMLIN SPEELT VREEMD SPEL
Een bekende rubber- en ban
denfabriek te Akron in de
Amerikaanse staat Ohio heeft
een stalen wiel ontworpen met
een „band" van getwijnd staal
draad, welke zelfs de hitte van
een snijbrander weerstaat.
Dergelijke wielen zullen ge
bruikt worden aan ruimte
schepen van de toekomst.
Het wiel is bestand tegen tem
peraturen tussen 1000 en 000
graden Fahrenheit, het zal
moeten dienen als landingswiel
voor door raketten aangedre
ven ruimteschepen, welke bij
terugkeer in de aardatmosfeer
eerste de hitte-bariërre moeten
passeren.
lllllllllllltlllllllllllllUlllllllllllllllllllllllltllllU
en de
Over enkele weken zal een rapport
verschijnen over welvaart en wel
vaartsdenken, samengesteld door
de commissie voor sociale zaken
van de Oecumenische Raad van
Kerken in Nederland. Dit heeft de
secretaris der commissie voor so
ciale zaken van de 'raad, drs. H.
M. de Lange, meegedeeld. De heer
De Lange heeft de Oecumenische
Raad voorts op de hoogte gesteld
van de stand der studie over snel
le sociale veranderingen, die door
de Wereldraad van Kerken wordt
ondernomen. Opvallend bij deze
studie Is, dat Nederlanders weinig
bijdragen leveren.
de kerken helpen kunnen.
Op deze wijze stimuleert de We
reldraad een gemeenschappelijke
aanpak. De plaatselijke kerken le
ren zien wat het voor hun eigen
leven betekent. Soms worden
plaatselijke kerken ertoe gebracht
in de gebieden, waar economen en
ingenieurs werken, een soort voor
beelddorpen te stichten.
Met het geven van theologische
antwoorden is men terecht
zeer voorzichtig. Leidraad is, dat
de diepgaande en snelle maat
schappelijke veranderingen de
menselijke waardigheid niet mo
gen schenden. Dat vanuit deze
verworven inzichten nieuw licht
valt op de situatie in het westen,
is een belangrijke verworvenheid.
Het is nodig, ook al om dit laat
ste. dat de gewone gemeenteleden
zien ermee bemoeien. Europese
volken moeten leren te leven in
een wereld, waarin him leiding
niet meer aanvaard wordt.
De kerken moeten meehelpen dit
bewust te maken.
Deze volken moeten leren een deel
van hun welvaart af te staan. Wij
moeten zowel op economisch,
maar ook op humanitair gébied
helpen. Wij moeten een menselijke
ontmoeting tot stand brengen met
de zeer vele studenten, die uit de
gebieden in ontwikkeling in Euro
pa studeren. Ook de Nederlandse
kerken staan hier voor een taak.
Aldus drs. H. M. de Lange.
In Evanston, tijdens de t
semblee van de Wereldraad van
Kerken, ls het vraagstuk over de
gebieden ln snelle sociale verande
ringen voor het eerst geformu
leerd. Het proces, dat in Europa
zich gedurende enige eeuwen af
speelt, vindt veel sneller plaats in
delen van Azië. Afrika en Zuid-
Amerika. In 1955 besloot men, dat
alle studie van de sociale afdeling
van de Wereldraad zich aan de
problemen van dit vraagstuk had
te wijden. De bedoeling was om
een gemeenschappelijke oecume
nische overtuiging te wekken, zo
wel in het westen als in de gebie
den, die dit in het bijzonder be
treft. Een groot aantal conferen
ties werd ter plaatse belegd. Daar.
uit kwam in,1956 een studie naar
voren. Men wees daarin op het na
tionalisme in deze landen; men
stelde de noodzaak van studie over
bevolkingsgroei en de geboortebe-
heersing. Verder wees men op de
noodzaak van prijsstabilisatie. In
deze gebieden is de kerk steeds in
een minderheid, soms met sympa
thie aanvaard, soms geduld, soms
afgewezen. Indrukwekkend is in
deze studie, met welk een harts
tocht men probeert de werkelijk
heid te kennen.
Het team, waaraan vooral prof.
dr. E. de Vries en dr. Paul
Abrecht deelnemen, hoopt in 1960
met een rapport te komen, waar
in de vraag beantwoord wordt, hoe
De uit de zestiende eeuw dateren
de St. Maria-kathedraal in Riga is
door de Sowjet-regering „genatio
naliseerd". De kerk zal voortaan
als „historische plaats" voor we
reldlijke doeleinden worden ge
bruikt, o.a. voor orgelconcerten.
Ais reden voor de nationalisatie
werd opgegeven, dat het orgel van
de kathedraal te beroemd is om
door de kerkgangers „gemonopo
liseerd" te worden.
De nationalisatie van de Maria-
kathedraal is in zoverre geen ver
rassing, dat de staat in de afgelo
pen jaren al verschillende pogin
gen in deze richting had gedaan
en de wens had geuit, het uit 1884
daterende orgel het grootste ter
wereld ln zijn soort „ln de han
den van het volk" over te dragen.
Herhaalde restauraties van het
orgel moesten op last van de au
toriteiten met kerkelijke gelden
worden uitgevoerd, hoewel de ka
thedraal als cultuurmonument on
der staatsbescherming stond. De
gemeenten in Letland hebben on
danks grote moeilijkheden het no
dige geld opgebracht om daarmee
de nationalisatie van de kathe
draal, die drieduizend mensen kan
bevatten, te voorkomen. In de toe
komst zal zij echter ook open
staan voor de „muzjekvrienden"
die „om wereldbeschouwelijke re
denen" weigeren, een kerk te be
zoeken.
In het kader van het
op 1 juni begonnen
Wereld Vluchtelingen
Jaar hebben de Britse
kerken zich verplicht
tot een bijdrage aan
giften van vijfhon
derdduizend pond (on
geveer vijf miljoen
gulden). Deze bijdra
ge ligt rond 800.000
hoger dan de jaarlijk
se giften van de Brit
se kerken voor inter
kerkelijke hulpprojec
ten en vertegenwoor
digt ongeveer 'n vier
de deel van de totale
som, die Groot-Brit-
tannië wil bijdragen
om het Wereld Vluch
telingen Jaar te doen
slagen.
De activiteiten van de
Britse kerken worden
door de afdeling oecu
menische hulp aan
kerken en vluchtelin
gen van de Britse
Raad van Kerken ge
coördineerd en zullen
hun hoogtepunt moe
ten vinden tijdens do
jaarlijkse Week van
Christelijke Hulp in
mei 1960.
De kerkelijke bijdra
gen zullen aangewend
worden voor het op
richten van Inrichtin
gen voor beroepsoplei
ding en onderwijs ten
behoeve van de Chine
se vluchtelingen in
Hongkong, voor het
overbrengen van Eu
ropese vluchtelingen
van het Chinese con
tinent en voor verple
ging en verzorging
van zieken en bejaar
den onder de vluchte
lingen in Europa. Bo
vendien moet het vas
te vluchtelingenpro-
gram van de Britse
kerken in alle noodge-
bieden van de wereld
zo onbekrompen mo
gelijk gecontinueerd
worden.
Het werk van de In
terkerkelijke hulp der
Britse kerken ge
schiedt in nauwe sa
menwerking met de
hulporganen van de
Wereldraad van Ker
ken.
Handboek van
Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt
In het zo juist verschenen hand
boek van de gereformeerde ker
ken ln Nederland vrijgemaakt,
wordt vermeld dat het aantal ker
ken steeg tot 805 en het aantal
predikanten van 231 tot 283. Het
aantal vacatures daalde met 1 en
bedraagt nu 76. Het zielenaantal
steeg van 95.728 tot 96.809 en het
aantal belijdende leden van
50.190 tot 50.814.
Het aantal emeritus-predikanten
bedraagt 15. In Zuid-Holland wor
den de meeste kerken gevonden,
namelijk 60, maar het zielental
is het grootst in Overijsel name
lijk 22.058. De provincie Gronin
gen heeft de meeste predikanten
namelijk 40. Zuid-Holland de
meeste vacatures, namelijk 17.
Het zwakst zijn deze kerken in
het zuiden, dat Zeeland, Noord-
Brabant en Limburg omvat, want
daar zijn slechts 22 kerken met
5214 zielen. Naar verhouding ar
beiden er echter veel predikanten,
namelijk 17 tegen 15 in Drente en
17 in Noord-Holland. 4
De vrijgemaakte kerken hebben
een eigen theologische hogeschool
met 5 hoogleraren en 4 lectoren en
ongeveer 100 studenten. Zending
drijven deze kerken op Oost-Soem
ba, West-Borneo, Nleuw-Guinea
en Zuid-Afrika.
Pionier van pijnloze
bevalling overleden
Dr. Grantley Dlck-Read, pionier van
de pijnloze bevalling, Is donderdag
op 69-jarige leeftijd te Worxham in
Norfolk overleden.
Zijn eerste boek „Childbirth without
fear", in 1942 gepubliceerd, ontlokte
Instemming en kritiek en werd in tien
talen vertaald. Zijn méthode, waarbij
aanstaande moeders controle over de
spieren wordt geleerd, wordt overal
In de wereld, in hét bijzonder in de
Ver. Staten, toegepast, ondanks de
kritiek die erop is geleverd.
Andere manieren zoeken
James Reston, eerste correspondent
van de „New York Times" te Wash
ington, schrijft aan zijn blad: „De
heer Herter is thans 51 dagen in
functie, hiervan heeft hij er 80 bui
tenslands doorgebracht, in vermoeien
de en vruchteloze besprekingen met
zijn Russische ambtgenoot Gromyko,
die ook door een willekeurige andere
ervaren functionaris van het ministe
rie van buitenlandse zaken zouden
kunnen zijn gevoerd.
Weliswaar neeft minister Herter
hiermede een nuttige ervaring opge
daan op de wijze, waarop het Krem
lin buitenlandse politiek bedrijft, doch
het geheei heeft zeker niet de waarde
aangetoond van besprekingen door de
ministers van buitenlandse zaken der
..Grote Vier".
Niemand, die kennis draagt van het
Sowjetrussische vraagstuk, zou wil
len zeggen dat het geen nut heeft met
de Russen te onderhandelen. Doch
welingelichte diplomaten en gedrags
dragers menen dat er een manier
moet worden gevonden om met. de
Sowjet-Unie te onderhandelen, zonder
dat nierdoor de westerse diplomatie
op ander belangrijk gebied wordt
verlamd.
De beste manier, om dit te bereiken,
7,ou bestaan in vergroting van het ge
zag van de Amerikaanse ambassa
deur in Moskou. Indien hiertegen be
zwaren bestaan zou het wellicht mo
gelijk zijn een groep onderhandelaars
te vormen, wier voornaamste taak
zou bestaan uit het voeren van be
sprekingen met de communisten", al
dus de Washingtonse correspondent
van de ,,New York Times",
Toch naar top?
De Lóndense onafhankelijke „Dai
ly Express" verklaarde vrijdag
naar aanleiding van Gromyko's
verworpen voorstel inzake Berlijn,
dat „Het Westen niet onder druk
van dreigementen zal onderhan
delen". Het blad meent evenwel
dat de ministerconferentie niet de
plaats is om zulke ernstige kwes
ties te bespreken. Het Berlijnse
vraagstuk kan slechts worden be
sproken op een conferentie van lei
ders die gezag en bevoegdheden
hebben besluiten te nemen. Daar
om maakt Gromyko's voorstel een
topconferentie met minder waar-
■chijnijlk. doch Integendeel nood
zakelijk zo meent het blad.
De „Daily Telegraph" vraagt zich af
wat Kroetsjtsjew, na de dood van
Dulles, de moeilijkheden met Frank
rijk in de N.A.v.O. en Adenauers
plotselinge besluit om kanselier te
blijven, van de westelijke eenheid
moet denken. Volgens dit blad zou
men de Geneefse conferentie eenl
veertien dagen moeten opschorten en
eerst de eenheid van de westelijke po
litiek herstellen. Eisenhower zou
daartoe bijvoorbeeld Macmlllan, Ade
nauer en De Gaulle naar Washington
kunnen uitnodigen en Engeland zou
dan bijvoorbeeld kunnen verklaren
dat het niet tot elke prijs een topcon
ferentie voor de Britse verkiezingen
ln oktober wenst, zo meent dit con
servatieve blad.
Overtuigd van overhand
De ..Washington Post" schreef giste
ren dat de Sowjet-Unie wellicht met
opzet de ministersconferentie in het
slop laat komen, omdat Kroesjtsjew
ervan overtuigd ls dat hij de overhand
heeft. Mogelijk staat er een periode
van grotere spanning voor de deur,
doch een mislukken van Genève zou
nog niet noodzakelijkerwijs het oor
logsgevaar behoeven te vergroten of
zelfs toekomstige onderhandelingen
nutteloos maken. Wel blijkt nu dat
Kroesjtsjew zal blijven proberen druk
uit te oefenen tot hij ervan overtuigd
is dat het Westen in het algemeen en
de Ver. Staten in het bijzonder vast
besloten zijn om de Russische militai
re cn economische ontwikkeling bij te
houden.
Amok van oude stieren
Adenauer en De Gaulle zijn „twee
oude stieren die amok maken", aldus
schreef de Engelse labourafgevaar-
digde Richard Crossman vrijdag in
de „Daily Mirror". Beiden hebben be
wezen welk democratisch porceleln
ook even voortreffelijk en effectief te
kunnen breken als premier Kroesj
tsjew.
Crossman prijs Adenauer's anti-nazi-
gezlndheid en „zijn diensten aan het
Duitse volk". „Maar deze merkwaar
dige oude autocraat begint tekenen
van seniliteit te vertonen". Hij be
schrijft Adenauer's „absolute controle
over de politieke machinedie
hem het meest abjecte vertrouwens
votum opleverde sinds Hitler in 1933
in de Reichstag de macht overnam"
en waarschuwde Engeland zich te
herinneren wat ton tijde van de Suez-
crisis (1956) In het Lagorhuis ge
beurde. „Adenauer heeft zich grover
gedragen dan premier Macmillan en
heeft ook veel meer bereikt, maar ik -
vrees dat het slechts een gradueel
verschil ls".
Intussen is De Gaulle „druk ln de
weer geweest de N.A.V.O. te vernie
len". Het N.A.V.O.-congres in Londen
nam vrome resoluties aan die ten doel
hadden de organisatie te versterken,
terwijl ,.de Franse dictator de N.A.
V.O. praktisch onhanteerbaar maak
te door de Amerikanen te weigeren
atoomwapens op te slaan in Frank
rijk".
Nieuwe aanpak Benelux-
landbouwpolitiek in EI.G.
De speciale Bcnolux-commlssie, sa
mengesteld uit leden van de Sociaal-
Economische Raad In Nederland, de
Raad van de Nationalo Economie in
Luxemburg, de Nationalo Arbeidsraad
en de Centrale Raad voor het Be
drijfsleven in België, is te Brussel In
plenaire vergadering bijeengekomen.
Na onderzoek van de ontwikkeling
van het landbouwbeleid der Benelux-
landen heeft zij vastgesteld dat sedert
december 1954 (op welke datum de
commissie aan het comité van minis
ters de conclusies had kenbaar ge.
maakt van een studie Inzake het pro
bleem van de harmonisatie van het
landbouwbeleid binnen de Benelux)
op dit gebied geen merkbare vooruit
gang is geboekt, niettegenstaande de
werkzaamheden van de commissie tot
harmonisatie van de landbouwpolitiek,
ingesteld door het comité van minis
ters op 3 mei 1955
De speciale Benelux-commissie stelt
vast, dat de structuur van de agrari
sche sector in Nederland en in de Bel
gisch-Luxemburgse Economische
unie (B.L.E.U.) een grote mate van
overeenstemming vertoont, zij het dat
de Nederlandse landbouw in sterkere
mate op de export Is gericht. Zij ls
van oordeel, dat de partnerlanden de
doelstellingen van de Beneluxunle
moeten blijven nastreven en tevens
een gemeenschappelijk standpunt
moeten innemen ten aanzien van de
uitwerking van de toekomstige land
bouwpolitiek ln de E.E.G hetgeen
een nieuwe wijze van benadering van
het Beneluxvraagstuk mogelijk
maakt.
goed als gelijkluidende verklaringen
hebben afgelegd, waaruit kan worden
afgeleid, dat Raoul Wallenberg nog
na 1947 het jaar dus, tijdens het
welk hij volgens de Russische nota
van 1957 in Moskou zou zijn overle
den in leven was en dat hij zelfs
in 1953 is gezien in de gevangenis
van Wladimir. De betreffende inlich
tingen bleken zo betrouwbaar te zijn,
dat de Zweedse regering het aandurf
de om op basis van deze inlichtingen
de gehele kwestie-Wallenberg, die in
Het wiel van de
1957 na de Russische „doodsverkla-
ring" scheen te zijn afgesloten, op
nieuw onder de aandacht te brengen.
Hoewel Moskou wederom negatief
heeft geantwoord, is het in Stock
holm opgevallen, dat de door Moskou
gebruikte formuleringen deze keer
minder categorisch waren dan in de
vroegere nota's over deze kwestie.
OPHELDERING
Men maakt zich in Stockholm ove
rigens geen illusies over Wallenberg.
Zo goed als niemand gelooft meer
aan een eventuele terugkeer van de
verdwenen diplomaat, want ook al
zou hij werkelijk nog in leven zijn,
dan nog is liet ondenkbaar dat de
Russen hem naar Zweden zonden la
ten terugkeren. Dit zou immers enor
me schade kunnen toebrengen aan de
Rnssische propaganda en aan de voor
Moskon zo belangrijke relaties met
Scandinavië. Wat de Zweden met
hun actie willen bereiken is ophelde
ring.
Men neemt geen genoegen met
Russische verzekeringenmen
wil bewijzen. Op de Zweedse pu
blieke opinie heeft de stap van de
regering dan ook een buitenge
woon gunstige Indruk gemaakt,
en men rekent erop, dat bij het
a.s. bezoek van Kroesjtsjew aan
Stockholm de kwestie-Wallenberg
een belangrijk punt van bespre
king zal vormen, ook al zal deze
voor het Kremlin zo onbehagelijke
aangelegenheid daardoor niet be
vredigend worden opgelost.
imte-) toekomst...
Niemand gelooft nog aan terugkeer
van verdwenen diplomaat
(Van onze correspondent)
In de destijds zo geruchtmakende Zweeds-Russische controverse over de
in 1945 door het Rode Leger weggevoerde Zweedse diplomaat Raoul Wal
lenberg, secretaris aan het Zweedse gezantschap in Boedapest, is geheel
onverwachts een nieuwe Zweedse actie ondernomen. Het ministerie van
buitenlandse* zaken in Stockholm heeft namelijk dezer dagen bekendge
maakt, dat de Zweedse regering op 9 februari een nota heeft gezonden
aan de Russische regering, waarin bevestiging werd gevraagd van de in
Zweden ontvangen berichten, als zou Wallenberg zich nog in 1958 hebben
bevonden in de gevangenis van Wladimir, een stadje dat ongeveer 200 km
ten oosten van Moskou ligt.
In hetzelfde communiqué van het
Zweedse ministerie van buitenlandse
zaken wordt medegedeeld, dat de
Rnssische regering reeds op 6 maart
een antwoordnota heeft overhandigd
aan de Zweedse ambassadeur in Mos
kou, waarin wordt verklaard dat de
in Zweden ontvangen berichten he
laas niet kunnen worden bevestigd en
dat uit een door de Russische regering
Ingesteld onderzoek geen nieuwe as
pecten in de kwestie-Wallenberg zijn
voortgekomen. Aldus de inhoud van
het communiqué, dat werd gepubli
ceerd door het ministerie van buiten
landse zaken in Stockholm.
Het Kremlin heeft ln de kwestie-
Wallenberg Bteeds een vreemd spel
gespeeld. In augustus 1947 heette het
in een nota aan de Zweedse regering,
dat na een uitgebreid en grondig on
derzoek was gebleken dat Wallenberg
zich nooit binnen de grenzen van de
Sowjet-Unie had bevonden en dat de
man volkomen onbekend was. Tien
jaar later verklaarden de Russische
machthebbers echter waarschijn
lijk tengevolge van de krachtige hou
ding van de Zweedse premier tijdens
diens officiële bezoek aan Moskou in
1956 dat Wallenberg inderdaad in
1945 was gearresteerd door het Rode
Leger en dat hij in juli 1947 tenge
volge van een longontsteking was
overleden in de Ljubljanka-gevange-
nis te Moskou. De schuld voor Wal
lenberg's arrestatie en gevangenhou
ding werd geschoven op de ln 1954
geliquideerde handlanger van Beria,
minister Abakumow.
GEZIEN NA 1947
De Zweedse regering ging on
danks deze Russische nota door
met haar onderzoek naar het lot
van de eventuele verblijfplaats
van Wallenberg. De voornaamste
inlichtingenbronnen bij dit onder-
zoek waren politieke- en krijgsge
vangenen, die door de Russen wa
ren vrijgelaten en die beweerden
de Zweedse diplomaat ln Russi
sche kampen of gevangenissen te
hebben ontmoet.
Het merendeel van deze getuigenver
klaringen bleek te vaag of te onbe
trouwbaar te zijn en in vele gevallen
waren de verschillende verklaringen
zelfs met elkaar in tegenspraak.
Naar verluidt, hebben ambtenaren
van het Zweedse ministerie van bui
tenlandse zaken afgelopen herfst ech
ter contact gekregen met twee uit
Duitsland teruggekeerde personen,
een Duitser en een Zwitser, die ge
heel onafhankelijk van elkaar, zo
