Een roman van Harry Mulisch „in ministeriële opdracht" 3 I IOLLAJNI)-festi val met stevige kost .HET STENEN BRUIDSBED' De filmweek in Arnhem Aangezien een vrijwel zekere sleutel tot het succes gelegen is in erkening door het buitenland, zal een beginnend dirigent, indien enigszins mogelijk, zijn geluk in Eu ropa proberen. Verleden jaar heeft bijvoorbeeld het internationale con cours voor dirigenten dat door het Royal Philharmonic Orchestra van Li verpool was georganiseerd, verschei dene Amerikanen aangetrokken. ZATERDAG 13 JUNI 1959 PROVINCIALE ZE EUWSE COURANT Culturele Cavalcade EEN STRADIV ARIUS-viool, (lie eens het bezit was van de Franse 19e-eeuwse violist Charles Dancla, komt op 2.1 juni bij Christie's te Lon den in veiling. De viooldie bekend staat als de .Dancla", werd door An tonio Stradivarius in 1703 gemaakt en verkeert nog in uitstekende con ditie. VEILINGMEESTER Paul Brandt zal op 2.'f en 25 juni in Amsterdam porcelein. schilderijen en Oosterse tapijten uit de nalatenschappen van de heren F. J. ten Bos uit Almelo en L. van Hoeken uit Wassenaar, De schilderijen zijn o.a. van Gerard Dou, Frans Hals, Meindert Hobbema en Jan Steen, EEN COMITÉ in Dordrecht heeft aan de Amsterdamse beeldhouwer A. Jansma opdracht gegeven een ge denkteken te ontwerpen, dat aange bracht moet worden in de gevel van het geboortehuis van de in 1876 m Dordrecht géboren en in 1953 in haar vaderland overleden schrijfster Top Naeff. DE FRANSE DRAMATURG Marcel Achard is met 17 van de 28 stem men gekozen tot lid van de Acade mie Francaise. De 59-jarige Achard was eerst toneelsspeler, daarna jour nalist en tenslotte toneelschrijver. Veel succes had hij met zijn stuk „Voulez-vous jouer avec moil". Voorts verschenen van zijn hand scenario's en dichtbundels. DE VIER BESTE filmregisseurs van ItaliëVittorio de Sica, Frederico Fellini, Roberto Rosselini en Luchino ■Visconti werken samen aan een film over Garibaldi. ,J mille'. „I mille" zijn de duizend roodhemden, die in 1860 met Garibaldi scheep gingen om het koninkrijk der twee Siciliën te veroveren. De film wordt gemaakt ter gelegenheid van de honderdste herdenking van deze verovering. WIM KAN werkt op het ogenblik aan een nieuw a.b.c.-cabaretpro- gramma, dat hij genoemd heeft „Laat- je niets wijs maken". Hij kon digt dit aan als een programma van wonderen en onwaarschijnlijkhe den". Begin augustus kan in het Haagse „Diligentia" de première verwacht worden. Ru van Veen en Cor Letnaire componeren de muziek. DE IN ROME verblijvende Neder landse danser en choreograaf Pleter van der Sjiloot zal deze maand naar Madrid vert -kken om de chorco- grafiën te ontwerpen en een hoofdrol te dansen in de film „Cleopatra"ge regisseerd door Vittorio Cottafavi. De titelrol- wordt vertolkt door de Amerikaanse filmster Linda Chris- Aaneenschakeling van nergens ioè leidende gebeurtenissen Op de omslag van Harry Mulisch' nieuwe roman „Het ste nen bruidsbed" staat vermeld dat dit boek „een nieuwe fa se betekent in de ontwikkeling van Mulisch' schrijverschap. We kunnen niet erg gelukkig zijn met deze fase. In bet kort zou men dit boek een aaneenschakeling van zin- en nutteloze gebeurte nissen die nergens toe leiden kunnen noemën. Maar daarmee rijn we er niet, want dit beeft Mulisch waarschijnlijk ook wel zo bedoeld. Zijn roman is een typisch voortbrengsel van deze tijd, tijd van wanorde, buitensporigheid, ontworteling, mateloosheid en gril. Steeds zullen we blijven betogen dat het niet de taalt van de kunstenaar is om die wanorde te helpen vergroten. Een kunste naar moet juist trachten orde te scheppen, al is het in de meest hopeloze chaos. Met het zelf scheppen van nieuwe kleine chaos- jes bewijst hij niemand een dienst, ook al doet hij het nog zo knap en geraffineerd. Maar ja, het scheppen van wanorde is zo gemakkelijk, en sinds de wanordelijke kunst gecanoniseerd werd, is het bovendien ook nog goed vissen in troebel water. Dit geldt natuurlijk niet voor Mulisch, wiens taleritën we zéér hoog aanslaan. Doch talloze zo- veelsterangs artisten hebben van de hausse in wanordelijke kunst geprofiteerd om hun on vermogen te camoufleren. Het resultaat is een zó vermoeiende overstroming met slechte kunst op ieder gebied, dat menig kunstliefhebber die toch heus wel „modern" is, op die woestijn van verveling en lelijkheid de rijg toekeert om terug te gaan naar het verleden als naar een oase waar men nog ademen kan. Natuurlijk zijn er nog wel normen, maar vrijwel niemand weet ze meer aan te leggen. Velen lijken verbijs terd, en wanneer dan tot in de hoog ste instanties deze wan-kunst ge steund en gestimuleerd wordt, drei gen velen ook nog misleid tè wor den. Er is in alle tijden verschrikke lijk veel lelijks en weinig moois voortgebracht; het slechte verdwijnt vanzelf, het goede blijft. Uit enkele perioden van zeldzame bloei blijft veel maar we durven zonder enige vrees om ons te blameren te voorspel len, dat er van alle hooggeprezen he dendaagse kunst, op elk gebied, bit ter weinig blijven zal. Men schermt met haast kosmische gevoelens, maar de basis waarop de hedendaagse kun- werken berusten is o, zo smal gewor den. Het is een normale, onvermijde lijke ontwikkeling; onze cultuur is in een geweldige crisis, heeft een diepte punt bereikt maar als we hier ooit uitkomen, zullen we de vele sintels en slakken die thans als kunst uitbran den, als waardeloze rommel achterla ten, zullen wdweer leren inzien dat bijvoorbeeld Poussin méér van de mens en zijn nood begrepen heeft dan Picasso, hoe een paradox dat op he den ook moge lijken. Onze schilder- en beeldhouwkunst werden, als immer, het eerst door de nieuwe stromingen mee gevoerd (vau actief méé-scheppen kan nauwelijks sprake zijn, de enige werkelijk grote figuur, Mondrian, was een schepper van orde, hoe men verder ook over zijn werk moge oor delen); de poëzie volgde aarzelend, het proza hinkt nog wat verder ach teraan. ,,Het stenen bruidsbed", be wonderenswaardige mislukking van ene onzer allerdaagse jonge proza ïsten is er een trieste getuige van. Dit boek vol vaagheden, tamelijk humo ristische opmerkingen en merkwaar dige situaties, doorspekt met in ken nelijk verlustigen neergeschreven aartsvieze woorden ontstond in op- De Nederlandse Opera onder nieuwe leiding De nieuwe leden van de leiding der Nederlandse opera, met name mr. Evert Cornelis en Peter Maag, heb ben te Amsterdam resp. „een ge loofsbelijdenis" afgelegd en „een voorlopig werkschema" ontvouwd. „Een juist oordeel over ons en over ons werk is eerst over enige jaren mogelijk", aldus mr. Cornelis. „Gun ons de tijd". Zijn voorkeur gaat uit naar een ensemble-opera, echter voorzover mogelijk. Nuttig blijven zijns inziens het opdoen van ervarin gen en het benutten van kansen tot ontplooiing door optreden buiten on ze grenzen, als de band met de Ne derlandse Opera maar behouden blijft. Peter Maag, de nieuwe muzikale lei der, meent ongeveer een jaar nodig te hebben om van alles wat tot zijn nieuwe werkkring behoort, volledig kennis te verwerven. Vandaar dat het programma voor het eerstkomende speelseizoen er bepaald niet avontuur lijk uitziet. Vooreerst zal hij zich be perken tot datgene wat onder de ge geven omstandigheden artistiek ver antwoord is, d.w.z. goede opvoeringen van de repertoirestukker. Volledig zegt hij zich bewust te zijn van de taak van operaleider, dus ook van zijn taak: een compleet beeld te ge ven van het oerklassieke tot het hy permoderne muziekdrama. Zijn pian te geraken tot een (experi mentele opera-studio, zoals hij dat in Bonn heeft verwezenlijkt, is reeds bij de gehele operaleiding in beraad. In Bonn is het brergen van minder be kende werken in de eerste nachtelij ke uren een succes geworden. Vooral omdat daarmee ook de jeugwerd bereikt. dracht van" de minister van O.K. en W. Proficiat, De minister is in elk geval bijzon der ruimdenkend, en dat is de eni ge werkelijk bemoedigende erva ring met het boek. Men laat zich van overheidswege niet meer zo een twee drie intimideren, en zoals gezegd: wie onderscheidt in moderne kunst nog goed van slecht en wie geeft zich onbevangen op het gladde ijs van de kritiek bij zotiets onvangbaars? Natuurlijk, men kan urenlang diepzinnig over een boek als „Het stenen bruids bed" bomen, het boek is niet niks. Het is alleen niet genoeg. Het is een vage schets gebleven met boeiende verschieten en soms prachtige fragmenten, maar het lezend steeds sterker wordt, blijft bestaan en aan het slot gekomen blijkt -alle inspanning van lezer en auteur overbodige vermoeienis, men is geen enkele ervaring rijker geworden maar blijkt rondge waard te hebben door een akelig schimmenrijk, een droom met hal ve figuren en onsamenhangende schaduwen en verschrikkingen. Het heeft weinig zin de intrigue te vertellen, maar hier is die; Nor man Corinth, een Amerikaan, komt voor een tandartsencongres naar Dresden. Hij wordt onweer getrokken omdat hij zelf deelgeno men heeft aan de bombardementen en een waarlijk duivelse beschieting (Harry Mulisch heeft hier meedogen loos de zinloze gruwelen van de oor van vele kanten te belicthen: men log aan de kaak gesteld door de zaak vergelijke het verhaal van de mensen in het café die tijdens de branden de Elbe in liepen met het razende frag ment, later ingelast, waar Corinth zelf' op deze weerlozen in het water schoot). Tijdens deze beschieting werd Corinth deerlijk verminkt door dat zijn vliegtuig in brand raakte; de lelijke littekens draagt hij ervan mee in zijn door plastische chirurgie wat opgelapt gezicht. staanbaar naar deze verwoeste stad De stad Dresden is verwoest en Co- rinths leven is verwoest. Corinth- zoekt een oplossing, maar die komt niet. De confrontatie van deze man die een persoonlijke en interessante visie op de vervlechting van verleden en heden ontwikkeld heeft, met het in chaotishce toestand verkerende Dres den leidt, ook al verhevigen zijn emo ties er o.a. door het contact met vage schimmen als Hella en Schneiderhahn nergens toe. We verlaten Corinth dan ook in een deplorabele toestand. Er is geen oplossing, er klinkt geen verlos send woord, we zitten met Corinth in de prak en tussen het puin. Harry Mu lisch heeft het ons aangedaan, en als het onze taak niet was boeken tot het letterlijk bittere einde uit te lezen, hadden we er gaarne voor gepast. Harry Mulisch: Het stenen bruidsbed De Bezige Bij, Amsterdam. mi Steeds meer op de voorgrond (Van een medewerker) Telkens wanneer wij vernemen dat een jeugdig Amerikaans di rigent zich ten volle voor zijn taak berekend toont, beseffen wij hoe zeer de Amerikaanse muziekwereld in de afgelopen twintig jaar is ver anderd. Er was een tijd dat jeugdige musici, die dirigent wilden worden in de Verenigde Staten nauwelijks de gelegenheid kregen zich daartoe in de praktyk te oefenen. En dat lag ook voor de hand; er waren minder orkesten dan thans en de kans om van een kleiner orkest over te gaan naar een groter werd vrijwel onmo gelijk gemaakt door de voorkeur, die van het publiek naar beroemde buitenlandse dirigenten, uitging. De eerste grote verandering hierin vond in 1943 plaats toen Alfred Wal- lenstein werd benoemd tot leider van het Philharmoniseh Orkest van Los Angeles. Na die tijd, toen het aantal orkesten in het land sterk was toege nomen, kregen directies en publiek meer en meer vertrouwen in bekwa me Amerikaanse musici en thans staat bij vele organisaties in de grote steden een daar geboren dirigent aan het hoo_fd. Het belangrijkste voorbeeld hiervan is natuurlijk het New Yorks Philharmoniseh Orkest onder de dy. De selectiecommissie van de filmweek Arnhem 1959 heeft voor het middagpro gramma van dinsdag 23 juni haar keus bepaald op de Zweedse film „Nara Livet" (op de drempel van het leven). Deze film, die werd ge regisseerd door Ingmar Bergmann, verkreeg de „Grand Prix" voor de beste regie op het inter nationaal filmfestival 1958 in Cannes. De gro te prijs voor de beste vrouwelijke spelpresta- tie werd aan een der ac trices toegekend. Definitief is nu bekend seurs Francois Truffaut Jacq Clayton, Alfred Weidemann en Frank Wisbar, van wie wer ken in liet programma van de internationa bi filmweek Arnhem 1959 zijn opgenomen, deze manifestatie zullen be zoeken. Ieder van hen zal aanwezig zijn op de dag waarop zijn werk wordt vertoond. Indien zij iets langer in Arn hem kunnen verblijven, waardoor een voldoen de aantal tegelijk in de std zal zijn, zal worden gepoogd een filmforum te houden, waaraan ook Nederlandse autoritei ten op filmgebied zul len deelnemen. De cineast Joris Ivens zal in Arnhem aanwe zigzijn bij de vertoning van zijn in 195S in Can nes bekroonde docu mentaire „La Seine rencontre Paris", Het is nagenoeg zeker, dat de vrouwelijke hoofdrol vertolkster in de Brazi liaans-Franse film „Or- cu Negro" (in Cannes bekroond met de gou den palm), Marpessa Dawn, op de slotavond van de filmweek zal zijn. namische leiding van Leonard Bern stein. Niettemin blijft de ontwikkeling van mannen met talent tot op zekere hoogte een probleem. Ofschoon er thans meer dan duizend orkesten in de Verenigde Staten bestaan, blijkt uit gegevens die door de Bond van Symfonieorkesten verzameld zijn, dat voor elke post als dirigent die bij de orkesten vacant komt op 50 tot 150 sollicitanten kan worden gerekend. Niet al deze mensen komen natuurlijk zo van de lessenaar op het conserva torium en zijn, om zo te zeggen, di rigenten zonder orkest. Velen van hen hebben reeds een positie bij een klei ner ensemble en trachten 'n meer vol doening gevende of beter betaalde po sitie te veroveren. De mededinging is evenwel in die gevallen zo groot dat dit op telerustelling moet uitlopen voor de velen die niet met hoofd en schou ders boven het gemiddelde uitsteken. Onder hen bevond zich o.a. Haig Yaghjian, de 34-jarige dirigent van het Orkest van Fresno, Californië, die zeer op- de voorgrond trad. Ju lius Hegyi, dirigent van het Sym- fonie.orkest van Chattanooga (Ten nessee) was eveneens een der wei nigen, die om zijn uitstekende kwa liteiten werd geprezen. Beiden heb ben onlangs van de bovengenoem de Amerikaanse Bond van Symfo nie-orkesten een eervolle vermel ding- gekregen. Ei" bestaan echter ook andere we gen. Daarvoor is initiatief nodig en ze verschaffen ïn de Verenigde Staten zelf een groot aantal moge lijkheden. Enkele jarea geleden nam Robert Staffanson de leiding van het Spring field Symphony Orchestra, (Massa chusetts) over. Als zodanig heeft hij het contact van het orkest, met een groot aantal colleges uigebreid, druk bezochte-openbare concerten gegeven en zijn organisatie van tachtig be roepsmusici opgebouwd-tto een zeer gewaardeerd instituut in het culturele leven van die staat. Een andere energieke jeudige diri gent Richard Marcus, een leerling lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Een vertrouwd beeld tegen de - opening van het Holland Festi val enthousiaste kunstlief hebbers, die er niet tegen op zien een nachtje in de open lucht door te brengen om ze ker te zijn van goede plaatsen.. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIF „Een menu met zware gangen Het Holland Festival gaat weer beginnen en het artistiek me nu biedt dit jaar zware gangen. Met name de opera en liet toneel beloven manifestaties, die de volle aandacht van de be zoekers zullen eisen. Dat begint maandag a.s. in Den Haag al met het begin; Tristan und Isolde, waarmee het Festival opent. Een speciale Wagner-uitvoering, ter ere van het 75-jarig bestaan van de Nederlandse Wagnervereniging, ingestudeerd door klein zoon Wieland Wagner en uitgevoerd door Nederlandse koren met internationale solisten onder directie van Otto Kbmperer, begeleid door het Concertgebouw Orkest! Op opera-gebied brengt het Festival val nog een tweede „co-produktie" van internationale samenwerking: II Mondo della Lune, dat gezamenlijk wordt uitgebracht door het Holland Festival en het Festival van Aïxen- Provence. Eerstgenoemde levert het orkest, laatstgenoemde de aankleding en"'de regisseur (Sarrazin), gezamen lijk brengt men met internationale solisten een .wereldpremière". Welis waar stamt deze Haydn-opera uit 1777, maar pas sedert kort is door de Amerikaan Landon de oorspronkelij ke versie hersteld aie kort na de oer- première verloren was gegaan. Voeg bij deze twee belangrijke gebeurtenissen nog Janacek's Katja Kabanova, alsmede 't drie luik van Puccini dat n Tabarro, Suor Angelica en Gianni Schicci omvat, dan biedt het Festival de operaliefhebbers een zware scho tel, waarop slechts Mozarts Cosi fan Tutte de lichtere noot verte genwoordigt, en het aria-concert van Maria Meneghini-Callas de blikvanger. Ook de concertseries zijn dit jaar aan de ernstige kant, mede door de Haydn-herdenking en de jaarlijkse Bach-concerten. Dat op toneelgebied in de eerste plaats de belangstelling uitgaat naar de gezamenlijke krachts inspanning van alle Nederlandse groe pen, vereend in de groots opgezette Troilus en Cresseda van Shakespae- re, ligt voor de hand. Maar met am per minder verwachting mag" men het London Arts Theatre tegemoet zien, dat hier een toneelbewerking komt geven van James Joyce's „on leesbaar" en surrealistisch boek Ulysses. Tegen alle verwachtingen in is deze dramatisering in New York een top- succes geworden, dat negen maan den achtereen op de planken bleef. De Amerikaan Burgess Meredith, die het werk In New York regisseerde, studeerde het ook adn liet London Arts Theatre in. Uit Frankrijk komen ditmaal twee groepen. Het vooruitstrevende Thé- atre d'Aujourdhui brengt het experi menterende en satirieke werk van Claudel, Protée waarvoor Darius Mil- haud muziek schreef. Le Grenier de Toulouse, eveneens een vooruitstre- ende groep, brengt „klasiek" en mo- ern: één voorstelling met Marivaux le Jeu d'Amour et du Hasard) en Musset (On ne saui ait penser a tout), alsmede een tweede programma met Anouilhs „Euridice". Het Wiener Burgtheater, langzamerhand een tra ditionele en hoog gewaardeerde gast op de Holland Festivals, komt de Oostenrijkse kluchtenschrijver Nes- !troy eren met één van diens weinige werken, waarin achter de spot een diep zielsconflict verborgen gaat: Der Zerrissene. Ballet van internationale topklas se laat ditmaal verstek gaan. Ons jeugdig Nederlands Ballet zal de dansmuze verdedigen met het grandioze Bartok-werk „de Wonder baarlijke Mandarijn", met de in au thentieke aankleding vertoonde Vuur vogel, met Tsjaikowskl's 5de Symfo nie (in choreografie van Massine), alsmede traditiegetrouw met een werk van jeugdige Nederlandse hand: een nieuw ballet van Conrad van de Weetering. Daarnaast zal de exotische fleur verzorgd worden door José Greco en zijn Spaans Ballet, dat een bijna Amerikaanse show van fonkelende en temperamentvolle al lure aan een tiental Nederlandse ste den zal vooi'houden. Zo gaal dan weer liet Holland Festi val van start voor de 124 voorstellin gen en concerten die het ïn vier we ke ditmaal biedt, ongerekend de In ternationale Filmweek in Arnhem en andere neven-manifestaties. Rnini tachtig manifestaties vinden plaats in het. „centrum" Amsterdam-Den Haag; ruim veertig uitvoeringen is het deel van „de provincie"! De componist Leonard Bern- stein, die een belangrijke bij- drage leverde aan de Ameri- kaanse muziek, zorgde ook M voor meer „muziekbegrip" door zijn televisie-voordrach- ten. M van Leonard Bernstein heeft in het afgelopen seizoen het symfonie-orkest van Easton (Pennsylvanië) gereorga niseerd en wat met steun van de bur gerij en zakenlieden in staat zijn en semble nieuw leven in te blazen en het ook beekndheid in wijdere kring te verschaffen. Vier jaar geleden was Robert C. Ru- dolf een dirigent zonder orkest; hij besloot geen tijd te verliezen met op aanbiedingen te wachten en zijn eigen symfonie-orkest op te richten in een gemeente met meer dan 50.000 in woners. Zijn plannen kon hij vaste vorm geven in Little Rock, Arkansas, dat toen nog geen eigen orkest had. Hij organiseerde voor eigen risico een concert, zocht steun bij particulieren en thans maakt zijn orkest een onaf scheidelijk deel uit van hét muzikale leven in deze zuidelijke stad. Tot (lusver hebben deze jeugdige diri genten muziekkringen geïmponeerd door hun harde werken en vinding rijkheid. Mogelijk zullen zij in de loop van lijd de nationale en misschien zelfs de internationale erkenning ver werven die drie van hun collega's Russell Stanger, Robert Craft en Tho mas Schippers ten deel is gevallen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1959 | | pagina 13