Z.L.M.- tentoonstelling 1959 wordt
internationaal festijn
Muren met zoutschade
LEXINGTONPRIJSVRAAG
STEMMEN UIT DE KERKEN
Examen doen
1
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 9 MEI 1959.
OP 18, 19 EN 20 JUNI IN AARDENBURG:
Reeds nu grote belangstelling voor
jaarlijks agrarisch gebeuren
WESTELIJK ZEEUWSCH-
VLAANDEREN zal dit jaar de
traditionele agrarische hoogtij
dagen van de Zeeuwse Land
bouw Maatschappij organise
ren. Drie dagen, op 18,19 en 20
juni a.s., zal agrarisch Zeeland
bij duizenden naar Aardenburg
stromen, waar op het ongeveer
tien ha. grote tentoonstellings
terrein rond „De Elderschans",
dit sterkst gemechaniseerde
landbouwgebied van het gehele
land, een machtige manifestatie;
zal geven van wat deze streek
presteert. „West Zeeuws-Vlaan-
deren, randgebied van Neder
land, centraal in Europees ver
band" is de leuze, waarmee de
enthousiaste organisatoren zich
in een aantrekkelijke folder ook
tot hun vakgenoten in België en
tot zelfs in Frankrijk richten.
Dertig- tot vijfendertigdui
zend bezoekers verwacht men
zeker ïn Aardenburg en om de
ze stroom van gasten een on
vergetelijke indruk van het
„Land van Cadzand" mee te ge
ven, hebben de Z.L.M.-ers een
driedaags programma opge
steld, dat iets bijzonders belooft
té worden.
De tentoonstellingscommissie heeft
gisteren een en ander over de voor
bereidingen aan de pers verteld.
Zeeuws Vlamingen plegen van natu
re optimistisch te zijn, doch de tot
dusver ontvangen medewerking en
de getoonde interesse voor dit bijzon
dere agrarische gebeuren, bleken
zelfs de verwachtingen van deze he
ren te hebben overtroffen. Het ge
meentebestuur van Aardenburg bood
de tussen het lommer verscholen gro
te tentoonstellingsterreinen met als
centrum het voormalige buiten „De
Elderschans" eens de woning van
de eerste Z.LJVf.-voorzitter, mr. Hen-
nequin in gebruik aan. Ja, zelfs
het in dit ontspanningscentrum ge-
leger zwembad en de speeltuin zullen
in deze dagen ter beschikking van de
bezoekers staan.
Meer dan duizend tractoren ron
ken er over de twintigduizend
hectaren van het Westelijk
Zeeuws-Vlaamse land, zodat het
niet verwonderlijk is, dat de
werktuigenshow op de komende
tentoonstelling een van de grote
„succesnummers" wordt. Vijftig
deelnemers uit binnen- en buiten
land hebben zich reeds aange
meld om daar de nieuwste trac
toren en landbouwwerktuigen te
demonstreren. Hiervoor is 20.000
m2 open terrein beschikbaar,
waarvan 14.000 m2 nu reeds is
verhuurd. Daarnaast komen de
Z.L.M.-afdelingen zelf met een
eigen werktuigenshow, waarvoor
10.000 m2 terrein is gereserveerd.
Een van de grote attracties zal
daarbij zijn een défilé van ruim
2 km. lengte, waarin de gehele
mechanische bewerking van de
in deze streek verbouwde produk-
ten zal worden getoond.
Ook het gebouw „De Elderschans"
zal als expositieruimte worden be
nut. Er zal een oudheidkundige ten
toonstelling worden ingericht, welke
een beel zal geven van het ontstaan
van Zeeuwsch-Vlaanderen. Voorts
zal het waterschap „Het Vrije van
Sluis" in samenwerking met de cul
tuurtechnische dienst, met kaarten-
materiaal e.d. de waterstaatkundige
toestand van dit gebied tonen. El
ders in het gebouw zal de Rijksland-
bouwvoorlichtingsdienst doorlopend
films draaien.
Daarnaast zijn er op de Z.L.M.-ten-
toonstelling zoals gebruikelijk
weer tal van stands van allerlei
diensten e.d., waarvoor een tenten
kamp wordt gebouwd. Thans is reeds
5000 m2 tentruimte verhuurd.
Hoewel de mechanisatie op deze ten
toonstelling wel sterk op de voor
grond zal treden, is het vee echter
niet vergeten. Er is een terrein van
20.000 m2. beschikbaar, waar keurin
gen van paarden, rundvee en klein
vee worden gehouden en de kampioe
nen zullen defileren. Er werden reeds
120 paarden en ruim 200 stuks rund
vee ingeschreven.
Het driedaags programma dat nog
niet geheel definitief vaststaat, zal
zoals gebruikelijk donderdag 18
juni worden geopend met de algeme
ne vergadering van de Z.L.M., die in
de oude St. Baafskerk van Aarden
burg zal worden gehouden. Des mid
dags om half twee zal dan de alge
mene voorzitter van de Z.L.M., ir. M.
A. Geuze, de tentoonstelling offici
eel openen.
Op de morgen van de tweede dag is
er de traditionele rijtoer, terwijl in
tussen de keuringen van het vee wor
den gehouden. Des middags is er een
defile van bekroonde paarden en
rundvee, gvolgd door de show met
de moderne werktuigen door de boe
ren uit de streek.
Zaterdag, de derde en laatste dag is
weer gereserveerd voor de jeugd. Be
halve de sportwedstrijd voor de leer
lingen van de landbouwhuishoud-
scholen uit geheel Zeeland, zal dit
maal een internationale behendig
heidswedstrijd met tractoren tussen
jongeren uit Frankrijk, België en
Z.W.-Nederland de grote attractie
worden.
Voor de muzikale omlijsting zal de
Amsterdamse politiekapel twee da
gen in ALardenburg vertoeven, de L.
J.G.-ers zullen vrijdags en zaterdags
een openluchtspel opvoeren, dat de
eenwording in Europa zal uitbeelden.
Het feest zal worden besloten met
een openluchtspel in Aardenburg
zelf. Verschillende Belgische hoeren
gilden hebben hun komst reeds toe
gezegd, zodat deze tweede naoorlog
se Z.L.M.-exnositie in Westelijk
Zeeuws-Vlaanderen tot een groot in
ternationaal agrarisch festijn kan
uitgroeien.
(Slot van pag. 1
Onder meer een chemische fabriek in
Woersen is er in geslaagd zo'n pro-
dukt te ontwikkelen.
Duurzame oplossing
T.N.O., dat zich onder leiding van
ar. C. A. Lobrij van Troostenburg
de Bruijn jarenlang met proeven
in verband met de zoutschade
heeft bezig gehouden, zegt over
dit produkt onder meer: „Hoe
wel de muurkanker, vooral in met
zeewater verzilte muren, een ern
stig en hardnekkig terugkomend
verschijnsel is, blijkt een behan
deling met deze „dampdichte
laag" tot heden een zeer gun
stig resultaat te hebben. De sa
menstelling en de werkwijze wet
tigen 't vertrouwen hiermee een
duurzame oplossing te hebben be
reikt".
Ondertussen zijn vele kerken, scho
len en woningen op Walcheren en
ook in Schouwen-Duiveland reeds be
handeld met zo'n „vochtdichte laag".
Uit een onderzoek, dat wij instelden
bleek inderdaad, dat de resultaten
zeer gunstig waren.
„Iedereen, die er mee zit, moet het
laten doen", zei bijvoorbeeld de heer
A. van der Stolpe uit Ellemeet, wiens
boerderij van 1 februari tot begin
december 1953 in het zoute water
stond. In zijn woonhuis werd reeds
begin 1954 een „dampdichte laag"
aangebracht en sindsdien heeft hij
bijvoorbeeld in zijn woonkamer nog
altijd hetzelfde behang, dat er ove
rigens nog als nieuw uitziet en dat
nergens loslaat. Van enig vocht aan
de muren is dan ook geen sprake
meer.
Dezelfde resultaten zijn ook in Sou-
burgse woningen verkregen, met dit
verschil echter, dat hier geadviseerd
werd geen behang te gebruiken,
maar afwasbare muurverf aan te
brengen. Ook de Nederlands hervorm
de kerken van Serooskerke (W.) en
Aagtekerke en de gereformeerde
school in Aagtekerke, om slechts en
kele voorbeelden te noemen, zijn
dank zij zo'n .vochtdichte laag' prak
tisch afdoende gerestaureerd. Ook 't
monumentale gebouw, de prachtige
Sint Nikolaaskerk in Brouwershaven,
wordt met succes met deze laag
bepleisterd.
Het is overigens ook begrijpelijk,
dat deze oplossing niet goedkoop is.
Zoals bekend bedraagt de vergoe-
I ding voor zoutschade-wonïngen op
Walcheren ten hoogte 15 per vier
kante meter als er inderdaad ingrij
pende voorzieningen zijn getroffen.
Voor .huizen, die getroffen zijn door
de watersnoodschade is dit 9,50
per vierkante meter.
Dat zijn bepaald geen onredelijke be
dragen, maar toch zal de eigenaar
van een zoutschade-woning, die in
zijn huis een „vochtdichte laag" laat
aanbrengen nog een belangrijk be
drag moeten bijbetalen.
In dit verband wordt er allerwege
ook op gewezen, dat de vergoeding
per vierkante meter weliswaar rede
lijk is, maar dat er ...te weinig vier
kante meters gemeten kunnen wor-
C.H. te Souburg wil geen
samenvoeging met Vlissingen
De C.H. kiesvereniging te Oost- en
West-Souburg besloot zich tot Ge
deputeerde Staten te wenden met het
verzoek, de samenvoeging van die
gemeente met Vlissingen en Ritthem
geen doorgang te doen vinden.
De kiesvereniging meent, dat eerst
getracht moet worden door middel
van samenwerking met andere ge
meenten tot een oplossing van de
moeilijkheden te geraken. Naar ge
lang van het resultaat van deze sa
menwerking wil zij dan nagaan of
samenvoeging al dan niet noodzake
lijk zal zijn. De kiesvereniging is
vooralsnog van mening, dat de ge
meente Oost- en West-Souburg
een door de eeuwen gegroeide ge
meenschap recht heeft op 'n zelf
standige plaats te midden van de Ne
derlandse gemeenten.
den. De vergoeding geldt namelijk
tot een muurhoogte van 70 centime
ter boven de hoogste bereikte wa
terstand.
Maar In vrijwel alle woningen en
andere gebouwen blijkt duidelijk,
dat het vernielende zout veel ho-
f;er in de muren is doorgedrongen,
n het algemeen mag men stel
len: tot aan de eerste verdieping.
De vraag is ook of de huiseigenaren
inderdaad deze „ingrijpende voorzie
ningen" zullen aanbrengen. In dat
geval ontvangen ze weliswaar 15
per vierkante meter (of 9,50 in de
rampgebieden), maar moeten dan
zelf ook nog een belangrijk bedrag
bijbetalen. Het is echter ook moge
lijk, dat de huiseigenaren zich te
vreden zullen stellen met de afkoop
som van 7,50 per vierkante meter
(in de rampgebieden 5,75) en in
hun huizen volstaan met bijvoorbeeld
„camouflage-hardboard"...
De meningen hierover zijn verdeeld.
De verwachting is echter, dat voor
al de Zeeuwen, die een eigen huis be
wonen, de voorkeur geven aan de
„duurzame oplossing", ook al moeten
zij dan zelf wat bijbetalen...
Deze detailfoto van een muur geeft
een beeld, dat in Zeeland zeker niet
onbekend is: een brosse, half-verpul
verde wand, aangevreten door zout
schade, op vochtige dagen druipend
van vuil water, op droge dagen be
dekt met wit poeder. Deze zoutbe-
schadigde" wand is te zien in de ge
reformeerde school in Meliskerke.
Nog deze zomer wordt dit onderwijs-
gebouvj hersteld. De muren krijgen
dan een dampdichte laag"...
(Foto P.Z.C.)
Advertentie
Lexi maakt bekend
de PRIJSWINNAARS
van de maand april
De jury, bestaande uit de heren
Kees Stip letterkundige
L. P. A. Soeterboek copywriter
M. C. de Jong redacteur
C. Krouwel reclamedeskundige
K. van Lieshout reclame-assistent
beeft, onder toezicht van notaris Mr. P. Donker te Rotterdam,
de volgende acht prijswinnaars aangewezen. Deze krijgen een
tweedaagse vliegtocht naar Kopenhagen
J. Stom, Jasper Wamerhof 18 m. Amsterdam-W. II
Mevr. G. W. Hegeman-Hemmers. Old Hickoryplein 63 C.
Maastricht.
G. Verheuvel, Schoolstraat 59, Krimpen a. d. Lek.
J. Kutft, Blaricummerstraat 33, Huizen N.-H.
Mevr. C. C. de Boer-van Gelder. Utrechtseweg 54, Zeis'
F. de Vries, Peppelweg 109 d. Rotterdam 12.
Mevr. Daviena, J. de Rejjgerstraat 4, Delden.
P. H. Middelburg, Mijnbouwplein 1, Delft.
Tevena werden de
vijftig winnaars
van een slof 200
Lexingtonsigaret
ten door de jury ge
kozen, die hun prjja
krijgen toegezonden
U DOET TOCH OOK MEE?
De acht winnaars van mei gaan twee
dagen naar Londen! Vraag een af-
druk van de publicatie met algemene
voorwaarden aan:
Lexington Postbus 305 - Den Haag
Lexi wenst u veel succes en geeft u de goede raad
STEEK ER EEN LEXINGTON BIJ OP
from America's Best Tobaccos
Drs. Verburg docent aan het
Institute of Social Studies
Aan het Institute of Social Studies,
dat in Den Haag is gevestigd, is het
tweede deel van de tweejaarlijkse
cursus „Allocation of priorities" aan-
fevangen. Dit instituut, ingesteld
oor de Netherlands University
Foundation stelt afgestudeerden uit
onderontwikkelde landen in de gele
genheid zich nader te specialiseren.
Tot de docenten behoren de profes-
(Slot van pag. 3)
waarmee men op de studiedagen in
de abdij van Berne eveneens in de
knoop heeft gezeten. „In de steden
bereikt men geen werkelijke kerste
ning en geen werkelijk gemeenschaps
leven door grote, monumentale ker
ken, hoe fraai ook. Zij worden door
de meeste mensen ook niet meer ver
langd". Naast de rooms-katholieken
die een kerkgebouw begeren dat een
teken is in de omgeving en die de
buitenkant van de kerk voor alles op
een kerk willen laten lijken, zijn er
anderen, die helemaal niet om het
uiterlijk geven en die zich het best
thuis gevoelen in noodoplossingen. Te
Berne heeft de aartsbisschopJ
met actieve,beheerste zenuwen
Mijnhardt's Zeiiuwtableiten
Nog niet zo heel lang geleden was
deze muur niet zo kurkdroog, strak
en schoon als op de foto. Want het
is een muur, die véle maanden lang
in het zoute zeewater gestaan heeft.
De zoutschade hield deze muur drui
pend nat, verpulverde steen en spe
cie en zorgde voor onfrisse geurtjes.
Nu echter is deze muur van de
gereformeerde school in Aagtekerke
als nieuw door het aanbrengen
van een zogenaamde dampdichte
laag'\ (Foto P.Z.C.J
dat het opvallend is hoeveel priesters
er de voorkeur aan geven „de heili
ge geheimen te vieren in een fa
briekshal, een kantine of een huiska
mer". „Het is heel begrijpelijk waar
deze voorkeur vandaan komt. Niet
een lust tot louter nieuwigheid lijkt
mij hiervan de oorsprong, maar het
zuivere apostolische verlangen
Christus nabij te brengen in de da
gelijkse wereld, Christus te presente
ren in het leven van de werkende,
beminnende, twistende, vereenzaam
de, naar gemeenschap verlangende
en niet meer wetende mensen". En
als zodanig wordt die kerk in het
flatgebouw in Maastricht ten zeerste
geprezen.
Met dit alles komt de vraag op wat
het doel moet zijn van de bouw van
kerken. Moet deze „een manifestatie"
zijn? Maar hoe is dat mogelijk in de
moderne steden? Ze kunnen niet con
curreren met de warenhuizen, schouw
burgen. banken en officiële gebou
wen. „Moet de kerkenbouw in dienst
staan van een menselijke lust tot
pracht en grootheid, die dan ter ere
Gods zou zijn? Is dat evangelisch"?
„Moet de kerkebouw in dienst staan
van de stedebouwkundige planning?"
Wanneer deze vragen gesteld worden,
ligt het antwoord er reeds in.
In heel deze discussie wordt telkens
weer de naam genoemd van drs. van
der Ende, de secretaris van het bis
dom Rotterdam. Hij verlangt „naar
een zo leeg mogelijke kerkruimte, die
uiterlijk niet als zodanig herkenbaar
behoeft te wezen en waarin alle aan
dacht zou kunnen worden gericht op
gemeenschap en offermaal". „Het
gaat om de ontmoeting met God en
medemens in een ruimte, die daarvoor
soren Margaret Read, J. P. Thijsse,
J. Tinbergen, W. Brand en verder on
der meer dr. J. van Veen (oud hoofd
ingenieur directeur van de rijkswa
terstaat) die ir. A. G. Maris ver
vangt, dr. C. L. van Doorn (direc
teur Sociologisch Instituut van de
Nederlandse Missieraad), J. G. Clark
(directie United Africa) en drs. M.
C. Verburg (directeur ETI Zeeland).
Daar prof. Tinbergen dit jaar vaak
verhinderd is, is aan drs. Verburg
verzocht hem te vervangen. Daarbij
treedt hij op als supervisor van een
kleine studiegroep, die ziel; speciaal
bezighoudt met de criteria voor de
nroduktiviteit van investeringspro
jecten, als waterstaatkundige werken,
industrie-ontwikkeling,ruilverkave
lingen, hydro-elektrische werken, re
creatieprojecten en daarmee parallel
lopende maatregelen op sociaal ter
rein.
Clubmatch kynologenclub
Tijdens de clubmatch van de Kyno
logenclub „Zeeland", die op Hemel
vaartsdag in Goes werd gehouden,
werd de St. Bernhard Desirée van
Adelhorst als eerste geklasseerd in
zijn afdeling.
(Advertentie)
leeg genoeg is en die uiterlijk zo aan
sluit bij het hedendaagse leven, dat
zij er niet als iets vreemds, als afge
zonderd bij staat". En als zodanig is
dan in Maastricht een kerk inge
bouwd in het St. Gerlach flatgebouw.
Het zijn nog al radicale gedachten
die er op de studiedagen voor kerk
bouw te Berne naar voren kwamen.
Het is geweest een vragen, zoeken en
tasten. Maar dit besluit mogen we
hieruit toch wel trekken dat liet ge
daan is met die massale kerkgebou
wen. Bij de protestantse kerken
we hebben daarover vroeger al eens
geschreven zit men eveneens met
die kerkbouw. Had men vroeger in
de steden hier ruimte nodig waar
8001000 mensen een zitplaats kon
den vinden, nu bouwt men kerken
met 300400 zitplaatsen. Maar te
genwoordig wordt veel meer nadruk
dan vroeger het geval was gelegd op
de bijgebouwen, die een meerdere
functie hebben gekregen. Maar ook
bij de protestantse kerken zit men
eigenlijk nog middenin bet experi
ment en het blijft de grote vraag wat
de kerk van de toekomst zal zijn.
Misschien ook ruimten, weggedoken
in grote flatgebouwen. Er is een tijd
geweest waarin men precies wist hoe
ae kerkbouw moest zijn. Dat is ge
weest in de tijd van de middeleeuwen.
Bij het F 'otestantisme was de taak
van de k -k reeds een andere ge
worden, maar men bewaarde toch do
kerk als manifestatie. Tegenwoordig
is alles onzeker. „De onzekerheid be
hoort tot bet wezen van onze tijd.
Maar ook bet zoeken dat. gedragen
door het geloof, de weg zal vinden".
