Chemische industrie wil niet als
geheimzinnige heks te boek staan
Australiërs besteden zeer veel geld
aan allerlei loterijen
EAU DE COLOGNE
Zeg het met
bloemen...
MACHINE ZET 300 PAGINA'S
PER UUR OVER IN BRAILLE
WERELDBEVOLKING IN. 1957
BIJNA 2,8 MILJARD ZIELEN
WOENSDAG 6 MEI 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
13
DERDE BEDRIJFSTAK VRAAGT MEER BELANGSTELLING
Overal chemische
(Advertentie)
Kennis en prestige
Zo moet het beslist niet, consta
teert bijvoorbeeld de heer Hoek
stra. De arbeider wordt in de che
mische industrie nog te veel als
een kind behandeld. Dat kan zo
niet blijven. We moeten de arbei
der gebruiken met heel zijn ver
stand. Zijn werk vereist oplettend
heid, verantwoordelijkheidsgevoel,
discipline. Ook voor de arbeider
zijn er heel mooie banen in de
chemische industrie, maar het zal
nog wel een generatie duren voor
dat dit voldoende bekend is. Velen
kijken er nog vreemd tegenaan;
als ze er eenmaal in zitten, vinden
ze 't echter heel boeiend werk.
De praktijk leert dan wel, dat men
er niet wijs aan doet zijn arbeiders
als onmondige kinderen te behande
len. In Enimen bijvoorbeeld heeft de
Arbeiders wordt verteld wat er
in „hun" machines gebeurt
(Van een speciale verslaggever).
„Een arbeider in mijn bedrijf hoeft alleen maar te weten: als daar een
rood lampje gaat branden, moet ik die kruk naar rechts draaien. Waar
om zou ik dan proberen hem iets te leren van het ingewikkelde chemische
proces, dat zich afspeelt in de installatie die hij bedient?" Er zijn in
ons land nog leiders van grote chemische bedrijven die er zo over den
ken. Dit is een van de redenen waarom „de chemische industrie" niet zo
populair is als vele andere bedrijfstakken in Nederland.
Er zijn ook andere oorzaken voor dat gebrek aan populariteit van de
chemische industrie. Wat zij doet lijkt de buitenstaander dikwijls even
geheimzinnig en griezelig als zwarte kunst. Wat zij produceert draagt
namen waar een normaal mens zich gemakkelijk de tong over breekt.
Haar afkomst is niet duidelijk; hoogstens denkt men terug aan de alche
mist van vroeger eeuwen die, om het vurig begeerde goud te maken,
zonder noemenswaardige kennis van de natuurwetten naar de „Steen der
Wijzen" zocht. En omdat menigeen ni et precies weet wat zich in die in
gewikkelde instalalties afspeelt, denkt hij dat het dan wel erg gevaarlijk
zal zijn,
In een poging om aan populariteit
te winnen riep de chemische industrie
dezer dagen ae Nederlandse pers te
hulp. Tijdens een tweedaagse excur
sie trachtte zij aan een groot aantal
journalisten duidelijk te maken, dat
zij veel te belangrijk is om zo onbe
kend te zijn en „gewoon" genoeg is
om niet voor een geheimzinnige heks
te worden uitgekreten. „Het taboe,
dat de chemische industrie belem
mert, moet worden doorbroken", was
bijvoorbeeld de hartekreet van ir. Ed.
Nicolas. „Wij bedrijven geen zwatre
kunst."
Roeren en koken
In 1957 werd de chemische Industrie
met een omzet van 2,5 miljard gul
den de derde bedrijfstak in Neder
land, na de metaalindustrie van voe-
dings- en genotmiddelen. Er vinden
67.000 mensen werk in de circa 400
bedrijven, waar in totaal een 1800
verschillende produkten worden ver
vaardigd. De helft van de omzet
wordt geëxporteerd, hetgeen 10 pro
cent uitmaakt van de totale Neder
landse industriële en agrarische uit
voer. Belangrijk is de chemische in
dustrie dus inderdaad.
Maar „gewoon?" Edmond Nicolas
bekend als uitstekend kok en
geestig schrijver heeft in Em-
men betoogd dat zich in de che
mische fabriek niets wonderlijkers
afspeelt dan wat de huisvrouw ln
de Keuken doet: mengen, roeren,
koken, filtreren, drogen, roosten
enzovoorts. Het moge in principe
waar zijn, voor de praktijk gaat
het niet op; al was het alleen maar
omdat de huisvrouw slechts even
een deksel behoeft op te lichten
om te zien wat er in het pannetje
gebeurt. Maar het deksel van bij
voorbeeld de polymerisatiekolom
in de Enkalonfabriek in Emmen,
waar het van steenkool der Staats
mijnen afkomstige Caprolactam
wordt omgezet in polymeer, kunt
ge niet even optillen. Ge kimt er
alleen, door een kijkglas, een soort
pap zien borrelen. Die pap lijkt
bruinachtig, hoewel het caprolac
tam er als witte vlokken in ging
eri het polymeer er als eindeloze
witte draad weer uitkomt. En het
wordt waarlijk niet „alleen maar
gekookt, onder bijvoeging van een
snufje zout." Zo 'erg "eenvoudig is
het werkelijk niet.
Schertsenderwijs vertelde dr. J. Hoek
stra, directeur van Philips Roxane:
als U in een fabriek komt waar U
niets ziet gebeuren, is dat een che
mische fabriek. U ziet er alleen appa
raten, en die zijn niet het werk van
de chemische industrie, maar van de
werktuigbouwers.
Het grote werk begint in de laborato
ria, waar het proces wordt uitge
dacht en waar de chemici, al roerend
en kokend in „een potje" hun nieuwe
stoffen brouwen. Dan komt het grote
probleem: de machine bouwen, die
jaren lang zonder haperen die stoffen
in enorm grote hoeveelheden automa
tisch produceert. Daarna behoort al
les vanzelf te gaan: de machine en
de moleculen doen het werk; als 't
goed is doet de arbeider niets.
De arbeider dat is de man, die
in de chemische industrie het risico
loopt om, zonder te weten wat er in
die machine gebeurt, tot taak te krij
gen de hele dag door naar een wijzer
te kijken met de boodschap van een
„witjas": als die wijzer zó staat, moet
je me roepen.
...het begint iu het laboratorium...
Te Acre in Israël is bij werkzaamhe
den met een bulldozer voor wegaanleg
een stenen altaar asm het daglicht geko
men dat volgens een deskundige uit de
tijd van de Romeinse bezetting van Pa
lestina, twee duizend jaar geleden, da
teert en voor wierookoffers werd ge
bruikt.
zondag-10 mei
Moederdag
bloemendag
AKU terdege ervaren, dat men er zo
niet komt. Al gauw bleek, dat de
vroegere grondwerkers en „turftrap
pers" thuis aan prestige verloren zo
dra ze in de fabriek gingen werken.
Waarom Omdat ze nun vrouwen,
aan wie zij vroeger 's avonds konden
vertellen hoeveel grond ze verzet of
hoeveel turf ze gestoken hadden, niet
wisten duidelijk te maken wat ze nu
eigenlijk de hele dag deden, in die
fabriek. Het leidde tot conflicten en
voor de AKU was dat een reden om
een cursus te organiseren. Toen de
arbeiders eenmaal begrepen hadden
waar het om ging, werden de vrouwen
uitgenodigd op de fabriek, waar de
mannen zelf haar toen precies vertel
den wat er allemaal gebeurde in dat
geheimzinnige gebouw. Het geschon
den prestige was in één slag hersteld.
Bakker en tuinder
Lang niet overal werken echter
de geschikte mensen in de chemi
sche industrie. Allerlei oorzaken
vooral de aanwezigheid van
grondstoffen bepalen immers
de plaats van vestiging van che
mische fabrieken: in Pernis en
Velsen waren het de aanvoermo-
gelijkheden, in Delfzijl, Boekelo
en Limburg de bodemschatten, in
Groningen de landbouwprodukten
als aardappelen en stro, in Em
men het arbeidspotentieel, in
Weesp de nabijheid van verschei
dene universiteiten. Op die plaat
sen moest men gaan werken met
„mensen uit de buurt".
Nu heeft de praktijk geleerd, dat
bijvoorbeeld tuinders en bakkers
van nature heel geschikt zijn voor
werk in de chemische industrie.
Dr. Hoekstra verklaarde het zo:
een. tuinder laat de natuur, de
bakker laat de oven zijn werk
doen; dat doet de chemische indus
trie ook; zij laat de moleculen
voor zich werken.
De chemische industrie kan echter
produkten
Zonder de chemische industrie
lijk leven mogelijk zijn, zeggen
zon er nog nauwelijks mense
de chemici, en zij behoeven
slechts het woord kunstmest te
noemen om aan te tonen, dat
dan inderdaad een wereldbevol
king van de huidige omvang op
een uitgemergelde aarde niet
mogelijk zou zijn. Maar ook al
lerlei ander terrein heeft de
chemische industrie zich inge
drongen in het leven van de
mens. Men komt er al mee in
contact wanneer men 's mor-
gens de blote voet op het lino
leum van de slaapkamer zet. In
de badkamer staan de produk
ten van de chemische industrie
in slagorde: zeep, badzout,
tandpasta, nylon tandenborstel,
alkalivrije scheerzeep, cellulose
kam, nagellak, lippenstift. Zelfs
het water waarmee men zich
wast heeft veelal een chemische
bewerking ondergaan.
Zo gaat het de. hele dag door.
In de voeding,'de kleding, de
woninginrichting, op straat en
*.n de fabriek overal is er de
lanraking met de chemische in
dustrie. Nochtans voelt die che
mische industrie zich door het
publiek vergeten, meent zij niet
de belangstelling te krijgen die
zij verdient. Met enig recht
vraagt zij daarom meer aan
dacht van de bevolking. Niet
met de bedoeling om iedereen
te vertellen, dat uit fenyldïme-
thylaninopyrazolonzout van
iiethylmalonylcarbamaat
noofdpijntabletjes kunnen wor
den gemaakt, maar wel om dui
delijk te maken dat chemische
industrie niet de gevaarlijke en
geheimzinnige tovenaar is
waarvoor een groot deel van 't
publiek althans volgens de
chemici haar schijnt aan te
zien.
voor haar personeelsvoorziening moei
lijk afhankelijk blijven van de toeval
lige beschikbaarheid van tuinders en
bakkers. Het onderwijs en dat
geldt voor lager, middelbaar en hoger
onderwijs moet meer op haar be
hoeften worden ingesteld. Er is een
grote achterstand, zowel in de oplei
ding van chemische ingenieurs en
middelbare technici als op de lagere
technische scholen. Men is echter hard
doende om die achterstand in te ha
len. De behoefte aan personeel op alle
niveaus neemt nog steeds toe en zal
- zo voorspellen de chemische indus
triëlen nog blijven toenemen. Van
daar de poging om dit vak van de
toekomst wat meer „populair" te ma
ken: de Nederlandse bevolking moet,
in eigen belang, meehelpen om de
achterstand in te halen van ons land,
waar het „industrieel chemisch den
ken" pas een generatie oud is.
4711
Kwaliteit
cMxwdeKA
£leferfe
Boek over Van Beinum
In het najaar zal een boek over dr.
Eduard van Beinum verschijnen, ge
schreven door de muziekcriticus Leo
Hanekroot. In de eerste plaats be
doeld als een studie over het werk
van de overleden dirigent, zal het
boek, uitgaande van de voornaamste
dirigenten van onze tijd, een be
schrijving geven van de ontwikke
ling der reproduktieve toonkunst in
de loop dezer eeuw om aldus tot een
bepaling te komen van de functie,
die Eduard van Beinum ln deze evo
lutie vervuld heeft. Talrijke illustra
ties zullen de tekst verluchten.
GEDEMONSTREERD IN NEW YORK
Faroek onderdaan
van prins Rainier
Prins Rainier van Monaco heeft
ex-koning Faroek van Egypte
het monegaskisch staatsbur
gerschap verleend. Hij zal
thans alle voorrechten krijgen
die de bewoners van dit land
genieten, zoals vrijdom van be
lastingen en vrijstelling van mi
litaire dienst. Een week geleden
is Faroek in Monaco aangeko
men.
Geschoolde vertalers
hebben voor dit werk
zes dagen nodig
Met een snelheid van 300 pagina's
binnen een uur kan thans met be
hulp van een elektronische reken
machine een gewone tekst wor
den overgebracht in brailleschrift.
Geschoolde vertalers hebben voor
deze hoeveelheid pagina's meer
dan zes dagen nodig.
Dit overzetten met elektronische
snelheid is in New York
gedemonstreerd op een elektroni
sche computer van de Internatio
nal Business Machines. In enkele
minuten werd een afdrukplaat in
reliëf vervaardigd voor het druk
ken van boeken in brailleschrift.
Het overbrengen van dit schrift
zal onmiddellijk op uitgebreide
schaal ter hand worden genomen,
teneinde het ernstige tekort op te.
heffen aan bekwame braille
schriftvertalers, wier opleiding
gemiddel twee jaar vergt.
De tekst, die door de machine wordt
vertaald, wordt eerst overge
bracht op ponskaarten. Déze
kaarten worden direct in de com
puter gevoerd, die vooraf in zijn
„geheugen" is voorzien van een
programma dat zorgt voor de
herleiding van het Engels in brail
leschrift. Zij voert 600 instructies
per woord uit in minder dan een
veertigste deel van een seconde.
Men verwacht dat deze nieuwe tech
niek het mogelijk zal maken te
komen tot de produktie van ook
schoolboeken en technische lite
ratuur, van belang voor opleiding
van begaafde blinden.
Nederlanders
behouden hun
zelfbeheersing
(Van onze correspondent
in Australië, Leo 't Hart.).
Dezer dagen werd in Australië een
hotel verloot; een prijs van bijna
twee miljoen gulden. Het was een lo
terij ten bate van een liefdadige in
stelling, het bleek geen succes te zijn
want een derde van het aantal loten
kon -niet worden verkocht.
Betekent het dat de „goklust" in
Australië vermindert Dat aller
minst, de loterijmarkt is overvoerd,
hetgeen voor Australië heel wat zegt!
Een weduwe ergens in het achterland
werd voor de plm. tien gulden welke
zij voor haar lot had neergeteld, de
eigenaresse van het hotel.
„Wat moet ik e-mee beginnen", vroeg
zij zich af, „ik zal het maar verko
pen" De verkoopswaarde van het ho
tel wordt op rond anderhalf miljoen
geschat.
Verder waren er in deze loterij nog
enkele huizen als kleinere prijzen,
voor een totaal van plm. 200.000 gul
den.
Zoals gezegd, het werd geen finan
cieel succes voor de organisatoren,
leggen er stevig geld op toe, Set
kan zelfs een Australiër te machtig
worden met al die loterijen; er „lo
pen" trouwens nog twee van die
monster-verlotingen met hoofdprijzen
van plm. 250.000 gulden.
Maar de „gewone" loterijen, waar
van in iedere staat zo gemiddeld zes
tot acht per week worden getrokken,
geven belastingvrije hoofdprij
zen van 50.000 gulden met vele klei
nere prijzen.
Voor iedere trekking moeten 100.000
loten tegen 2.25 voor wat de ge
wone loterij betreft, worden verkocht.
Het beeld omtrent de Australische
goklust is hiermee nog lang niet ge
tekend. Want, naast de welhaast al
gemene deelname aan die gewone- en
soms extra loterijen, zijn daar vele
andere „goksoorten", niet in het
minst die, welke de paardenrennen
betreffen.
Er kan worden aangenomen, dat
iu Australië door het publiek per
jaar rond een miljard gulden aan
allerlei vormen van weddenschap
pen en loterijen wordt besteed,
waarbij de staat Nieuw Zuid-
Wales met 200 miljoen aan de top
staat. Zij ontvangt er ruim zeven
miljoen van uit de gemaakte win
sten, waarvan 4% miljoen uit de
eigen staatsloterijen.
Men kan rustig zeggen dat er ondei
de emigranten geen enkele is, die in
zijn eigen vaderland een goklust heeft
gezien als die, welke in Austra
lië wordt aangetroffen en zelfs het
befaamde Monte Carlo overscha
duwt,
Een bezoeker uit Nevade in Califor-
nië, hetwelk als Amerikaans gok-
centrum wordt aangemerkt, consta
teerde bij zijn bezoek aan Australië
dat hetgeen zich in zijn woonplaats
afspeelt, nog maar „simpel" is
wat hij hier zag.
Er zijn ongetwijfeld uitzonderingen,
maar als regel kan worden geconsta
teerd, dat de emigrant zich in sterke
mate weten te beheersen, waarbij on
ze landgenoten gunstig opvallen.
Het minst blijken de Grieken tegen
de verleiding bestand; zij hebben
zelfs eigen bureaus die adviseert op
het ingewikkelde en vakkundige ter
rein van wedden op de paarderennen.
Na de Grieken zijn het de Italianen
die verstrikt blijken te raken in, wat
zij aanvankelijk denken gemakkelijk
„geld verdienen".
Het is echter gebleken dat in het al
gemeen de Italiaanse vrouwen zich
EX-KONING FAROEK
onderdaan van Rainier..—
tegen de goklust van hun echtgeno
ten verzetten; zij in het bijzonder ne
men de wijze lessen ter harte welke
in deze worden geleerd.
Zoals de Italiaan, die na vele jaren
hard werken ruim 25.000 gulden had
opgespaard en, toen de hartstocht
hem te pakken kreeg, in twee weken
tijds alles verloor.
Zulk een les schokt de hele Italiaanse
gemeenschap in wijde omgeving
De meeste emigranten blijken in de
diverse goksystemen pas belang te
gaan stellen wanneer zij een aantal
jaren in Australië zijn, voornamelijk
doordat zij aanvankelijk, door onbe
kendheid met de taal, beangst zijn
te worden „genomen".
Mogen de emigranten, van wie velen
om principiële redenen, zich verre
honden van al hetgeen met loterij
en gokken te maken heeft, de Austra
liërs zit dat om zo te zeggen in het
bloed.
Van kerkelijke zijde wordt soms fel
tegen dat alles geageerd, doch men
verneemt dan veelal het antivoord
„Drinken en gokken zijn nu eenmaal
de twee hoofdzonden van de Austra
liërs", waarna men rustig verder
drinkt en gokt
In 1957 waren er bijna 2.8 miljard i De kindersterfte is vergeleken met
mensen op de wereld, in 1950 bijna 195< in verscheidene landen mineer
2Yz miljard, aldus het statistische geworden, met name in Chili, Roe-
jaarberioht van de Verenigde Naties menie. Guatemala. Polen eD op het
In 1980 bedroeg de wereldbevolking *iland Mauritius, in andere landen
iets meer dan 2 miljard zielen en in is de kindersterfte echter gestegen
1920 1,8 miljard. en wel in Tsjecho-Slowakije, Italië,
Zesenvijftig percent van de wereld
bevolking woont in Azië, de Sowj et-
Unie niet inbegrepen. Het geboorte
cijfer van Europa dat het dichtst
bereikt feSa fel het laagste,
Luxemburg, Spanje en Zuid-Slavië.
Nederland komt in 1957 wat kinder-
sterftebetreft het gunstigste uit de
bus. Daarna volgen Zweden en
A&stxa£ëb
