PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PROF. DE QUAY GEEFT HET OP
Koningin ontving reeds
adviseur prof. Beel
Ook in Goes en Terneuzen is het stadhuis een
GLAZEN HUIS
BILT
ENGELAND VOOR INSPECTIE
VAN PARIJS TOT MOSKOU
202e jaargang - no. 99
Dagblad, ultgavo van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant.
Directie: P. v. d. Velde en P. B.
den Boer. Adjunct: W de Pagter.
Hoofdredacteur: W. Leertouwer.
Adjunct-hoofdred.: G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week 7.00 p. kw.; fr p. p. 7.25
per kvr. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Dinsdag 28 april 1959
ADVERTENTIEPRIJS 25 cent p#»
mm. Mlnlm. p. advertentie 4.—.
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertentie» (ma*. 8 regel»)
23 cent p. regel met een minimum
▼»n 1«—„Brieven of adre»
bureau t. d. blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vlissingen Walstr. 68-60, tel 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51, tel. 3841; Goes, L. Vorststr. 63, tel. 2475 (b.g.g. adv. 2234); Oostburg, G. F. de Pauwstr. 9, tel. 20; Terneuzen, Brouwerijstraat 2; Zlerikzee, red. tel. 2425, adm. tel. 2094.
Na vier weken vol verschuivingen:
(Van onze parlementaire redacteur)
Het kabinet der koningin heeft gistermiddag om zes uur meege
deeld: „H.M. de Koningin heef t hedenmiddag in paleis Soestdijk
prof. dr. J. E. de Quay ontvangen, die aan Hare Majesteit ver
zocht heeft, te mogen worden ontheven van de opdracht tot het
vormen van een kabinet dat zal mogen rekenen op een vrucht
bare samenwerking met de volksvertegenwoordiging. De konin
gin heeft dit verzoek ingewilligd". Inmiddels zijn de raadple
gingen voor de aanwijzing van een nieuwe formateur of infor
mateur begonnen. Gisteravond ontving de koningin op paleis
Soestdijk de minister-president, dr. L. J. M. Beel, minister van
staat.
noemd. Met de raadpleging van
adviseurs heeft de koningin in
middels een begin gemaakt. Na
dr. Beel zal zij waarschijnlijk ont
vangen de vice-president van de
Raad van State, dr. Rutgers, de
voorzitter van de Eerste Kamer,
mr. Jonkman en de voorzitter van
de Tweede Kamer, dr. Korten-
horst en de voorzitters van de
grootste Tweede Kamerfracties:
prof. Romme van de K.V.P., mr.
Burger van de P. v. d. A„ prof.
Oud van de V.V.D., dr. Bruins
Slot van de A.R.P. en dr. Tilanus
van de C.H.U.
Drie categorieën
Als formateur wordt in de regel aan
gewezen iemand van de grootste par
tij, van de partij die bij de verkie
zingen grote winst heeft geboekt of
„Rijd mij maar
achterna
Toen prof. De Quay gistermiddag
om kwart voor drie het Binnenhof
verliet, wenste hij geen enkele ver
klaring af te leggen. Tot de parle
mentaire redacteuren zei liij: „Rijd
mij maar achterna". Zijn reisdoel
was paleis Soestdijk, waar de Bra
bantse commissaris moest meedelen
dat hij'zijn pogingen, die al 28 dar
gen duurden, opgaf.
's Morgens had hij nog, op weg van
Den Boscli naar Den Haag, in Rotter
dam een bezoek gebracht aan mr. W.
F. Lichtenauer (c.h.) die hij wenste
te polsen voor een eventueel minis
terschap. 's Middags zijn de heren
Hazenbosch en Biewenga bij hem ge
weest om hem het standpunt van de
A.R.P. over het program en in het
bijzonder over de landbouwparagraaf
mee te delen. De aangekondigde ver
gadering van de kundidaatministers
is niet doorgegaan
Wat nu?
De vraag, wat er nu moet gebeu
ren, wordt in Den Haag bijzonder
moeilijk te beantwoorden ge-
Mislukking
Veertien dagen zou prof. De Quay
nodig hebben voor het vormen
van een Nederlandse regering.
Langer wilde hij H.M. de Koningin
en het Nederlandse volk niet laten
wachten. Het werden 28 wachtdagen
en toen gaf prof. De Quay zijn
opdracht terug, omdat hij geen ka
binet bijeen kon krijgen.
Gedurende die 28 dagen hebben een
groep ministeriabele figuren een
merkwaardig spel gespeeld, dat een
mengelmoes was van twee aloude
kinderspelen. Zij speelden verstop
pertje en boompje (of stuivertje) wis-
selen. Sommige spelers vielen nogal
grif uit en dan moesten anderen
haastig per telefoon gewaarschuwd
worden om in te vallen.
Verstoppertje werd gespeeld, om
dat geen enkele politieke partij
„onaangename" ministerie's wil
de hebben. Er was geen minister van
landbouw te vinden en geen minister
van volkshuisvesting... want afschaf
fing van de melksubsidie en de huur
verhoging kunnen een minister al
leen maar impopulair maken.
Aanvankelijk was er ook geen mi
nister van oorlog, totdat iemand uit
het bedrijfsleven bereid bleek deze
zware taak op zich te nemen. Laten
we aannemen, dat hij politiek niet
bijzonder geschoold was!
Wat het boompje-wisselen betreft,
dat werd door een aantal fun
gerende ministers en kandi
daat-ministers met grote intensiteit
gespeeld. Vandaag waren ze geschikt
voor het ene ministerie en morgen
voor het andere... wanneer het maar
niet de „impopulaire" ministeries
waren. Blijkbaar behoeft men voor
het beheren van een departement al
leen maar „algemene politieke ken
nis" te bezitten en ministeriabel te
zijn. Is men ministeriabel, dan kan
men elk departement beheren om het
even of het nu binnenlandse zaken,
waterstaat of volkshuisvesting be
treft.
Er werd dus boompje gewisseld en
onze enige vrouwelijke minister
slaagde er zowaar in bijna twee bo
men vast te houden. Zij zag zowaar
kans om haar bloedarme ministerie
voor maatschappelijk werk dat
eigenlijk niet meer dan een afdeling
van het departement van sociale za
ken behoorde te zijn nog uit te
breiden. Zij kreeg er de thans dus
vervallen toezegging bij, dat ze
ook de dienst van volksgezondheid
aan het ministerie van sociale zaken
zou mogen ontrukken!
Men zou om dit politieke spel van
verstoppen en boompje-wisse
len kunnen glimlachen wanneer
het niet zo sterk getuigde van vrees
voor de kiezer, die kon weglopen.
Het is alsof geen enkele politieke
partij succes of voordeel van deze
kabinetsformatie verwachtte... Pro-
(Zie slot pag. 3 kol. 1)
kunnen zijn, maar het wordt niet
waarschijnlijk geacjit dat zij succes
kan behalen in dezelfde richting die
tot de mislukking van prof. De Quay
heeft geleid.
Moeilijk valt uit te maken, wie de
formatie-arbeid van prof. De Quay
heeft laten mislukken en het is dan
ook eigenlijk niet te zeggen, uit wel
ke partij een formateur van de „der
de categorie" zou moeten voortko
men. In Den Haag worden echter de
namen genoemd van mr. Beernink,
voorzitter van de C.H.U., en van prof.
Zijlstra (a.r.). En tenslotte wordt
hier en daar voorspeld, dat een her
stel van de „rooms-rode" samenwer
king en van een „brede basis" even
tueel mogelijk zou zijn.
Verkeerde methode?
Men vraagt zich voorts af, of prof.
De Quay wel de juiste methode heeft
gevolgd bij zijn formatiepogingen. ïn-
plaats van ruilbeurs-met-veél-klan-
ten te spelen, waarbij elke verschui
ving van een moeilijkheid weer nieu
we moeilijkheden opleverde, had de
formateur beter kunnen beginnen
met de vaststelling van een vrij ge
detailleerd regeringsprogram, al of
niet met voorkennis of medewerking
van de betrokken Kamerfracties.
Vervolgens had men het aantal por
tefeuilles kunnen bepalen dat aan
elke aan de regering deelnemende
partij moest worden toegewezen.
Daarna had pas de vraag aan de
orde moeten komen welke portefeuil
les dit zouden zijn en op het eind kon
worden begonnen met het zoeken
van mensen, die voor het beheer er
van in aanmerking komen. In het
verleden werd deze methode ook
doorgaans toegepast.
aan mislukking van een kabinetsfor
matie draagt.
De grootste partij, de K.V.P., is aan
bod geweest, eerst door een informa
teur, prof. Beel, en daarna door een
formateur, prof. De Quay. Nu zou
dus de beurt aan de partij met de
grootste verkiezingswinst, de V.V.D.,
PROF. DR. J. E. DE QUAY
uiet geslaagd
Het is o.vi. deze wandeling van prin
ses Margaret van Engeland, welke
in Italië aanleiding heeft gegeven tot
allerlei speculaties betreffende een
eventuele romance tussen de prinses
en de Romeinse prins Henry von
Hesse. Het gezelschap van de prinses
wandelt hier in de wondertuin van
Doniarzo in de buurt van Rome. De
j./ins (met zonnebril) wandelt achter
haar aan.
DRIE PUNTEN VOOR GENÈVE
Oost-Duitsland mag West
Berlijn niet opslokken
Sydney Gruson, correspondent van de
New York Times te Bonn, schreef
gisteren aan zijn blad: „Maandag
heb ik te Bonn van welingelichte di
plomatieke zijde vernomen dat de
Britse regering, in een ingrijpende
wijziging van haar plan voor het be
perken van strijdkrachten en bewa
pening in een Middeneuropees ge
bied, heeft voorgesteld een zone tus
sen Parijs en Moskou aan inspectie
uit de lucht te onderwerpen.
Het gewijzigde Britse voorstel voor
ziet ook in instelling van een smalle
re zone dan de aanvankelijk voorge
stelde, waarin beperkingen voor de
strijdkrachten van Oost en West van
kracht zouden zijn. Ook in dit geval
zou naleving van het overeengeko-
mene uit de lucht gecontroleerd moe
ten worden. Een gedeelte van West-
Duitsland zou buiten deze zone val
len.
Het Britse voorstel moet beschouwd
worden als een poging-op-het-laatste
-ogenblik om een oplossing te vinden
voor de meningsverschillen in het
westerse kamp, voor 11 mei a.s. te
Genève de besprekingen tussen de
ministers van buitenlandse zaken van
Oost en West beginnen.
Lagerhuisdebat
Tijdens een Lagerhuisdebat heeft de
Britse minister van buitenlandse za-
ken Selwyn Lloyd gisteren de doelen
onoemd die de Britse regering: op
die conferentie zal nastreven. Deze
zijn
het boeken van „enige" voort
gang m de richting van de hereni
ging van beide Duitslanden onder
aanvaardbare voorwaarden;
een duidelijke verklaring van het
westen over de rechten van de West-
Berlijnse bevolking. In dit verband,
aldus Lloyd, zullen wij trachten, tot
een bevredigende schikking te komen
inZake het waarborgen van de vrije
toegang tot Berlijn;
het verminderen van de interna
tionale spanning en een grotere sta
biliteit in Europa.
„Wij zijn ook voorstanders van be
sprekingen over de mate waarin de
Ver. Naties ingeschakeld zouden kun
nen worden bij de regeling van de
kwestie-Berlijn. Wij zullen echter
geen enkel plan aanvaarden dat zou
leiden tot het opslokkèn van West-
Berlijn door Oost-Duitsland", aldus
Selwyn Lloyd.
Voor het Westberlijnse filmfestival,
dat van 26 juni tot 7 juli zal duren, heeft
zich reeds een record aantal deelnemen
de landen opgegeven van 35 en men ver
wacht nog meer inschrijvingen. Rusland
heeft nog niet op de uitnodiging geant
woord. Het vorige jaar wees het de in
vitatie af.
Commentaar van
politieke leiders
Het A.N.P. heeft gisteren een aantal
politieke leiders gevraagd naar
hun mening over het teruggeven
Aan de opdracht tot kabinetsfor
matie door prof De Quay.
Dr. Tilanus, fractieleider van de C.
H.-fractie in de Tweede Kamer,
zei: „Het is in hoge mate teleur
stellend, dat de formatiepoging
van prof. De Quay is mislukt. Ik
heb alle moeite gedaan hem bij
zijn pogingen te helpen". De heer
Tilanus zei voorts zich uiteraard
nog niet te kunnen uitlaten ovèr
de verdere ontwikkelingen. -
Prof.. Oud, voorzitter en fractieleider
van de V.V.D.: „Ook ik acht het
in hoge mate teleurstellend, dat
?rof. De Quay, met is geslaagd,
'an onze zijde is hem alle mede
werking verleend. Grote waarde
ring heb ik voor de volharding,
waarmede prof. De Quay zijn taak
heeft veiricht. Ove hetgeen thans
staat te gebeuren, moet ik eerst
even rustig nadenken".
Mr. Burger, fractieleider van de P.
v.d.A.: „Ik geef er de voorkeur
aan geen commentaar op ,de jong
ste ontwikkelingen tegeven; de
P.v.d.A. is overal buiten gehou
den".
Mr. Van Doorn, voorzitter van de K.
V.P.: „Het is inderdaad bijzon
der teleurstellend, maar ook
merkwaardig, dat het dc volhar
dende en bekwame prof. De Quay
niet is gelukt om uit voldoende
kringen steun te krijgen in die
zin, dat men met mensen van ver
eiste kwaliteit is kunnen komen".
Prov. Zeeuwse Courant
óp koninginnedag
De Provinciale Zeeuwse Cou
rant zal op de ochtend van
koninginnedag (30 april a.s.)
en ook op de daaropvolgende
dag normaal verschijnen. De
bureaus van de Prov. Zeeuwse
Courant te Middelburg. Vlis
singen en Goes zullen op ko
ninginnedag na twaalf uur des
middags gesloten zijn.
Eerste landbouwatlas van
Nederland voor koningin.
De minister van landbouw, visserij
en voedselvoorziening ad interim
heeft aan H. M. de Koningin een spe
ciaal in kalfsleer gebonden exem
plaar van de eerste landbouwatlas
van Nederland aangeboden, die op
initiatief en in samenwerking met
het ministerie van landbouw, visserij
en voedselvoorziening (bureau van
de hoofdingenieur) tot stand is ge
komen.
Ir. C. Staf heeft tijdens een gister
middag. gehouden bijeenkomst ten de-
partemente het eerste uitgekomen
exemplaar van de thans verschenen
atlas officieel in ontvangst genomen
uit banden van de uitgever w. E. J.
Tjeenk Willink te Zwolle als blijk
van de grote betekenis die aan de
verschijning van het werk wordt ge
hecht.
In zijn toespraak op de bijeenkomst
die onder leiding stond van de direc
teur-generaal van de landbouw, de
heer ir. A. W. van de Plassche, heeft
minister Staf zijn grote voldoening
uitgesproken over dc totstandko-
ming van de uitgave, waarin hij niet
alleen een fraai leermiddel voor het
onderwijs, het landbouwonderwijs in
de ruimste zin in het bijzonder, zag,
maar tevens een belangrijke bron van
informatie in het algemeen over de
Nederlandse landbouw.
INFORMELE RAADSVERGADERINGEN: EEN VERKEERDE WEG!
De raden van Terneuzen en
Goes hebben besloten op
gezette tijden informeel bijeen
te komen, zo bleek onlangs uit
raadsverslagen van deze ge
meenten. Dat lijkt ons een zo
bijzonder bedenkelijke ontwik
keling, dat bet zin heeft daarop
nader in te gaan. Want infor
mele zittingen betekenen in fei
te besloten vergaderingen, zo
dat de piiblieke zaak binnens
kamers wordt gehaald en een
vertegenwoordigend college
wordt gedegradeerd tot een
commissie, waarvan do leden
onder elkaar de gemeentezaken
bedisselen. Tegen een dergelijke
gang van zaken nu is een duide
lijk protest op zijn plaats.
De strijd om de openbaarheid van de
vergaderingen der vertegenwoordi
gende lichamen is niet nieuw. In de
vorige eeuw met name is er een ste.
vig gevecht over deze zaak geleverd,
die eindigde met een volledige over
winning van de stelregel: de publieke
zaak worde publiek behandeld. Te
recht. Het gaat hier om een elemen
tair beginsel van de democratie,
waarover géén. misverstand kan be-
staan. Maar juist daarom is het zo
betreurenswaardig, dat men in deze
tijd in beleidskringen steeds meel
de neiging kan vaststellen dit begin
sel aan te tasten. Het is de neiging
naar het exclusieve, naar het auto
cratische regentschap, dat niet ge
diend is van openbare kritiek.
De grote figuur ln de strijd om nieu
we democratische vormen in het ko
ninkrijk der Nederlanden was in de
vorige eeuw Thorbecke, een man die
bij herhaling in woord en geschrift
heeft gewezen op de nadelen van een
besloten bestuur. En wanneer men
nu nog eens naleest wat hij heeft
gezegd met name over de toenmalige
gemeentebesturen, dan valt op hoe
actueel dat alles is juist gelet op de
besluiten van Goes en Terneuzen.
„Openbaarheid is licht", zo heeft
Thorbecke betoogd, „geheimhou
ding duisternis. Publiek belang,
publiek behandeld, trekt belang-
jtelling, onderzoek, kimde en be
kwaamheid. Geheimhouding
cweekt wantrouwen en geeft aan
ontevredenheid of beweging de ge
vaarlijkste wapens tegen het be
stuur in handen. Openbaarheid
was steeds de schrik aller slechte,
de steun aller goede regering".
Dat is duidelijke taal. Professor
Van Poelje heeft eens betoogd,
dat deze uitspraken waard zijn
om aan de wand van de raadza
len te worden genageld. Gaarne
zou men ook de leden van de in
formatieve dus besloten
raadsvergaderingen de volgende
Thorbecke-uitspraak willen voor
houden: „Tot hoe lagen stand het
in gesloten vergaderingen soms
daalt, stelt niemand, dan die er in
zat, zich voor
Thorbecke heeft zijn ideeën gestalte
gegeven in de Gemeentewet. En in
die wet is nu voortreffelijk geregeld,
wanneer de raad wel en wanneer niet
in besloten vergadering kan gaan.
Nu plotseling blijkt dat dus niet
voldoende meer en menen twee ge
meenteraden in onze provincie dat
allerlei zaken buiten de openbaarheid
moeten worden besproken. Daarvoor
gebruikt men dan het vriendelijke
woord: informatieve besprekingen.
De beslotenheid in de vorige eeuw
terecht uitgebannen wordt door
een achterdeurtje naar binnenge
haald!
Met een vertegenwoordiger van
een der beide gemeentebesturen
bespraken we zeer onlangs de
gang van zaken. Onze geachte
opponent meende, dat we dit alles.
te scherp stelden. „Er zijn in een
gemeente altijd wel dingen, die
beter niet naar buiten kunnen ko
men: de gang van zaken bij be
paalde gemeentelijke diensten, be
paalde aspecten van uitbreidings
plannen, waarbij men de opvat
tingen van de raad eens polst...
Het zou onjuist zijn dit in het
openbara te doen!" zo meende
hij.
Waarom? Het gaat hier toch om za
ken, die iedere burger aangaan? Wij
herinneren ons nog hoe enige jaren
geleden het gemeentebestuur van
Middelburg vertegenwoordigers uit
allo geledingen van de burgerij in
het gemeentehuis had uitgenodigd
om eens te praten over wensen in
verband met het uitbreidingsplan.
Zelden hebben wij een plezieriger be
spreking meegemaakt: duidelijk
bleek toen dat de gemiddelde burger
grote interesse heeft in de openbare
zaken van de gemeente, waarin hij
leeft en werkt. Er is in feite géén
enkele red enom over to gaan tot
informele zittingen van de raad. Het
stadhuis is een glazen huis, ook in
die gevallen waarin wel eens een
keer een was moet worden gedaan,
die niet helemaal schoon is. Het gaat
om de publieke zaak!
Zo hebben wij ook nooit begre
pen, waarom in sommige gemeen
ten in een informatieve zitting
eerst de gemeentebegroting wordt
behandeld vóórdat tot openbare
(Zie slot pag. 2 kol. S)
Op de Duitse industriële tentoonstel
ling, welke momenteel in de Duitse
stad Hannover wordt gehouden, is
een uitneembaar model te zien van
de atoomkrachtcentrale, welke op het
ogenblik wordt gebouwd te Kahl aan
de Main, De reactor heeft een capa
citeit van 15.000 kivu
De foto laat zien hoe het model uit
elkaar wordt genomen om een ieder
een duidelijk beeld te geven van de
werking van een dei-gelijke centrale.
VERWACHT...
Geldig tot hedenavond
PLAATSELIJK BUIEN.
Opklaringen maar plaatselijk enkele
buien. Overwegend matige wind tus
sen zuid en zuidoost. Dezelfde tem
peratuur als gisteren of iets hogere.
ZON EN MAAN
29 april
Zon op 5.16 onder 19.59
Maan op 1.35 onder ll.lt