Overste Venema had in Hollandia
een week vertraging
In uiterlijk leven van Berlijn niets
te bemerken van spanning
MET DE ZUIDERZEE NAAR BIAK
UNIVERSITEIT ONDERZOEKT
OORZAAK VAN BOTSINGEN
NOTA OVER STRUCTUURPLAN
NOORDELIJKE PROVINCIES
REIZEND NEDERLAND KRIJGT
ANDERE WENSEN
DINSDAG 31 MAART 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
EXPEDITIE NAAR STERRENGEBERGTE OP NIEUW GUINEA
Met een zachte dreun werd de deur van de DC7c „Zuiderzee" dicht
geslagen. In de gegeven omstandigheden had deze handeling iets
\an de dreun, waarmee de gevangenisdeuren achter de juist vrijge
latenen dichtvalt. De besloten ruimte van het vliegtuig betekende
voor Brongersma en mij een vrijheid, die we gedurende de laatste
maanden van de expeditievoorbereiding niet gekend hadden.
Stortvloed van problemen
Op dit ogenblik lieten we achter ons een zee van problemen en
van mensen, die problemen creëerden, een stortvloed van details
die ons al lang niet meer interesseerden, doch waar. we door een
regelzuchtige en bemoeizuchtige maatschappij van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat met de neus bovenop waren gedrukt, zo lang en
zo hardnekkig dat we ons geloof in de voor ons liggende onder
neming slechts met grote moeite konden bewaren.
ma zou zijn verlopen. Een kwar-
tier na de start begon een der
motoren afgrijselijk te schudden
en te roken en keerden we terug
op één motor. Enige uren later
waren we ervan op de hoogte, dat
de vlucht geheel uitgesteld was,
want er was geen ander vliegtuig
en er was geen reservemotor di
rect beschikbaar...
Wegspoelen
Van 's morgens vroeg tot diep in
de nacht had de telefoon gerin
keld: „Weet U al, of de helikop
ters nu naar Sorong of naar Biak
moeten worden verscheept?".
„Zeg, Venema, die vouwtafeltjes
zijn bijna klaar. Kan je over een
uurtje even langs komen om te
kijken of ze zo goed zijn?"
Om op te schieten, zo'n tele
foon...!
We maakten het ons gemakke
lijk. Voorlopig behoefden we ner
gens aan te denken dan aan ons
persoonlijk comfort op de afgrij
selijk saaie tocht naar de andere
zijde van de aarde: over de pool
waar niets van te zien viel in de
poolnacht, via Tokio, waarvan
ook niets te zien was, althans
niet in het halletje waar we even
gedurende een uurtje op en neer
konden lopen, naar Biak waar
we in de zeer vroege ochtenduren
niemand zouden kunnen verwach
ten die dan nog uit de grond van
zijn hart opgewekt zou kunnen
zijn-
Het brede lage stationsgebouw
lag hel verlicht langs het duistere
platform. Een schijnwerper, er
gens hoog.' opgesteld, verlichtte
het vliegtuig en de aanrazende
vrachtwagens.
Het begon weer
En terwijl douane en immigratie-
ambtenaren zich snel van onze
personen en schamelijlie bezittin
gen meester maakten, ontsponnen
zich reeds de eerste zakelijke ge
sprekken. „Zeg, die oude vlieg
tuigturbines waar je de vorige
keer om vroeg, liggen klaar. Ik
heb er nog een half dozijn ge-
a'onden en ik heb er ook de no-
dige pijpen bij gedaan. Zeg maar
AA'aar je ze moet hebben of wan
neer je ze laat afhalen".
„En de generatoren?"
„Niet meer te vinden. Maar je
kunt ook generatoren van Land
rovers gebruiken".
De vindingrijkheid van Nieuw-
Guinea in een notedop. Met een
pijp op de inlaat en een afvoer
op de uitlaat voor de doorvoer
van het water uit een riviertje en
verder een generator erop gekop
peld was de miniatuur elektrische
centrale er. Nog steeds teerde
Nieuw-Guinea op de overblijfse
len van de Tweede Wereldoorlog,
die vooral in deze streken zo fel
had gewoed.
Brongersma verdween naar het
K.L.M.-hotel, vlak tegenover het
Adiegveld gelegen. Ik werd aan
boord van een marlnevoertuig ge
zet en reed naar het grote mari
necomplex, Avat verderop langs
de kust. Ik maakte daarbij voor
het eerst kennis met de luitenant
van de mariniers, luitenant Nico
las, die ons met zijn detachement
van twintig man naar het ge
bergte zou vergezellen.
Naar Hollandia
Twee dagen later, op de vroege
maandagmorgen, vertrokken we
in een stromende regen per Da
kota van Biak naar Hollandia.
Ik zou daar blijven tot donder
dag. Brongersma zou een week
langer blijven om alsnog zijn op
wachting bij de gouverneur te
kunnen maken, die een tocht in
het zuiden maakte en pas over
een dag of acht te Hollandia zou
terugkeren. Besprekingen volg
den elkaar snel op. In recordtem
po legden we bezoeken af bij
diensthoofden en bestuursambte
naren.
Door een gelukkige samenloop
van omstandigheden konden we
de beschikking krijgen over de
auto van een juist naar Neder
land vertrokken diensthoofd. Een
auto met een zeer laag nummer
van slechts een cijfer, hetwelk
ons aanzien bijzonder verhoogde'
en naar ons gevoelen de diverse
besprekingen gunstig beïnvloedde.
En zo trok ik dan donderdagmor
gen om kwart voor zes weer naar
het vliegveld van Hollandia, Sen-
tani, om door te vliegen naar Me
rauke, zevenhonderd kilometer
naar het zuiden, waar men met
spanning op mij zat te wachten.
Helaas, Nieuw-Guinea zou Nieuw-
Guinea. niet zijn geweest, wan
neer hier alles volgens program-
Een week A:ertraging! Maar wie
daarop let is een kniesoor. Want
zonder deze vertraging zou ik
tenslotte ook niet het gedeeltelijk
Avegspoelen van Hollandia hebben
meegemaakt.
Dit wegspoelen gebeurt vrij regel
matig en treedt in het bijzonder
op wanneer het, zoals nu, wat
meer regent dan gewoonlijk. Het
jaargemiddelde van Nederland is,
naar ik meen, gelegen in de buurt
van 700 millimeter. Welnu, op de
dag van mijn terugkeer Averd een
regen in het havengebied geme
ten van 360 millimeter. En dit
was duidelijk te merken toen ik
's avonds met mijn gastheer per
auto uit de stad naar huis keerde.
We namen, door een gordijn van
water als in een mist rijdend, de
weg langs de haven naar de hoog
gelegen buitenwijk. Op onver
klaarbare wijze kwamen we aan
een rivier, die er enige uren eer
der niet was geweest.
Terug
Na enige aarzeling besloten we
dat het wellicht het verstandigst
zou zijn om maar terug tè keren
in verband met de onbekendheid
van de waterdiepte. Een verstan
dige maatregel, zoals achteraf
-bleek, want iemand die na ons
kwam, meende het erop te kun
nen wagen, doch zag zijn auto
enige seconden later in de duis
ternis verdwijnen..
Je zou bij al deze opwinding ge
woon A'ergeten dat je op Aveg
bent om een expeditie te leiden!
„Je zou gewoonweg vergeten
dat je op weg bent een expedi
tie te gaan leiden
Dat is de conclusie waartoe
overste G. F. Venema komt in
zijn eerste artikel over de ex
peditie naar het sterrengeberg
te op Nieuw-Guinea.
Overste Venema, technisch lei
der van de expeditie, is. eind
februari in gezelschap van de
bioloog dr. Brongersma per
vliegtuig afgereisd naar Nieuw-
Guinea, met Merauke als voor-
lopig einddoel.
Van Merauke uit zal de expedi
tie naar het „Witte hart" van
Nieuw-Guinea uiteindelijk star
ten. Maar overste Venema heeft
Merauke nog niet kunnen berei
ken.
Waarom niet
Dat kunt U lezen in het eerste
relaas van overste Venema, die
exclusief voor ons blad regel
matig zijn ervaringen zal ver
tellen.
Daartoe in staat ge
steld door een financi
ële toelage van de
openbare gezondheids
dienst van de Ameri
kaanse regering is de
Harvard universiteit
begonnen met een on
derzoek naar de oor
zaak van verkeerson
gelukken met dodelij
ke afloop, Avaarbij mo
torvoertuigen betrok
ken zijn geweest. Dit
onderzoek zal A'ijf jaar
duren. De kosten er
van bedragen ruim
800.000 dollar.
Men hoopt met dit on
derzoek meerklaar
heid te kunnen bren
gen in het probleem
van de gedragingen
van voetgangers en be
stuurders van motor
voertuigen. Deze fei
tenstudie zal omvang
rijker en meer diep
gaand zijn dan enig-
ander onderzoek dat
ooit op dit terrein is
verricht.
In het onderzoek zal
men grote aandacht
besteden aan de analy
se van ongevallen.
Verkeersingenieurs
zullen bij het ontwer
pen van betere en vei
liger snelwegen ge
bruik kunnen maken
van de tijdens het on
derzoek te a'erzamelen
gegevens. Ontwerpers
en fabrikanten A'an au
to's zullen erover wor
den ingelicht in hoe
verre de vorm der au
to's een rol 'heeft ge
speeld bij het veroor
zaken van een ongeval.
Degenen die belast zijn
met het uitreiken van
bewijzen van rijvaar
digheid zullen van de
bevindingen van de on
derzoekers gebruik
kunnen maken voor het
opstellen van meer aan
de omstandigheden
aangepaste opleidings
cursussen A'an chauf
feurs.
Steeds zal een team
van vier onderzoekers
in voorkomende ge
vallen door de politie
gewaarschuwd zich
onmiddellijk naar de
plaats van het ongeval
begeven. Tot degenen
die niet ter plaatse de
oorzaak van een onge
val zullen trachten op
te sporen behoren on
der meer psychologen,
psychiaters en statisti
ci.
Ouder meer zullen de
onderzoekingen zich
uitstrekken tot de bij
de bestuurder heersen
de gemoedstoestand op
het ogvnblik van het
ongeval. Van belang is
tenslotte dat de resul
taten van dit zeer om
vangrijke onderzoek te
zijner tijd zullen wor
den gepubliceerd.
Op aanstaande Hemelvaartsdag (7 mei)
zal Te Exter in Westfalen de eerste pro
testantse „autoAveglcerk" geopend Avor-
den, aldus heeft de persdienst van de
Evangelische Kerk meegedeeld. Een
dorpskerk uit de zeventiende eeuw is
hiertoe ingericht bij een aftakking van
een van de grote autowegen. Zondags
wordt er dienst gehouden. Vorig jaar is
bij Augsburg in Zuid-Duitsland een r.-k.
„autowegkerk" geopend.
r
AAN DE MINISTERRAAD
Verbetering vergt
18,7 miljard
De zo nodige verbetering in de drie
noordelijke provincies zal tussen 1960
en 1980 ongeveer 18.7 miljard gulden
kosten, zo blijkt uit de nota over de
financiële aspecten der toekomstige
ontwikkeling a'an het noorden van het
land, die door de prox'inciale besturen
van Friesland, Groningen en Drente
aan de ministerraad is toegezonden.
Volgens de opzet van de provinciale
besturen zal de overheid bijna de helft
van de investeringen (9.1 miljard)
voor haar rekening moeten nemen. Bij
een niet gestimuleerde ontwikkeling
wordt het overheidsaandeel op 5.2 mil
jard gulden geraamd.. Het extra be
drag zou voor de periode 19601980
derhalve op 3.9 miljard gesteld kun
nen worden.
Er zullen echter niet onaanzienijke
middelen aan de overheid toevloeien,
die in mindering moeten worden ge
bracht, zoals de als voorfinanciering
aan te merken investeringen, de retri
buties van de afnemers der nutsbe-
drijA'en, inkomsten uit woningen, enz.
Daarom zal men de overheid moeten
vragen om in de periode van twintig
jaar een extra bijdrage van 2,6 mil
jard of gemiddeld 130 miljoen gulden
fier jaar voor het noorden beschikbaar
e stellen.
Van de 18.7 miljard aan investerin
gen, die de maatregelen binnen het
Twee jongens in zandtunnel
bedolven, één omgekomen
Twee jongens die bij de Engelse plaats
Malpas „speleoloogje" speelden en in
een zandgroeve een tunnel hadden ge
graven, zijn donderdag door een in
storting bedoh'en. Een kAvarn er om
het leA'en.
Zijn vriendje, die de instorting over
leefde, vertelde aan de politie: „we
speelden grottenonderzoeker, net als
Neil Moss. Toen de tunnel inzakte kon
ik me niet bewegen, maar mijn ge
zicht was ATij gebleven. John bewoog
zich een tijdje, maar hij kon niet pra
ten en hield vanzelf op."
kader van het structuurplan vragen,
zou ongeveer de helft (9,5 miljard) di
rect op de werkgelegenheid moeten
Avorden gericht. De rest is nodig om de
te verwachten bevolkingsgroei op te
vangen en de infrastructuur te verbe
teren: verkrer en waterstaat 2,4 mil
jard, woonklimaat 5.5 miljard en ver
der bedragen voor openbare nutsvoor
zieningen en recreatie en toerisme.
Wat in de komende jaren van de
rijksoverheid wordt gevraagd, is een
beleid, dat er in onderdelen op is ge
richt de ernstige achterstand van het
noorden op economisch en sociaal-cul
tureel terrein zo snel mogelijk op te
heffen.
Bij A'oldoende stimulerende maat
regelen zal de beoogde structuur ver be-1 B. en aa'. van Alkmaar hebben de ge-
De ex-beroepsworstelaar Woodie
Strode zal in de nieuwe film Spar-
tacus", welke grotendeels in Holly
wood opgenomen wordt, een rol als
zwaardvechter vervullen.
Onder het oog van een andere auteur
oefent hij op spectaculaire wijze zijn
spieren een beetje.
Felle brand in Amsterdam
legde kleermakerij in de as
Een felle uitslaande brand heeft i
nacht van vrijdag op zaterdag een
kleermakerij aan de Verbindings
straat, hoek Kuiperstraat te Amster
dam in een uur tijds volledig \'envoest.
De brandweer heeft het vuur vrij snel
kunnen lokaliseren, waardoor de aan
grenzende woningen in deze dichtbe
woonde buurt gespaard bleven.
Aan de kleermakerswinkel, de werk
plaats en het woninggedeelte viel ech
ter niets meer te redden.
Café's met T.V. verboden
voor Alkmaarse kinderen
tering in twintig- jaar tijds tot stand
kunnen worden gebracht. Volgens de
nota is ze te a'ergelijken met andere
nationale zaken als inpoldering a'an
de Zuiderzee en de uitvoering van het
Deltaplan. Voor al die gevallen gaat
het mede om het beveiligen van de
toekomstige werkgelegeidieid, aa'el-
vaart en sociale en culturele bloei
van belangrijke landsdelen en een har
monische nationale structuur.
nieenteraad A'oorgesteid de politiever-
oi'dening te wijzigen opdat kinderen
beneden 16 jaar kunnen Avorden ge
weerd uit lokaliteiten met verlof A,
evenals dat mogelijk is uit zaken met
verlof B.
Op vrije middagen komen die kinde
ren veelvuldig daar naar de televisie
kijken. Met of met schriftelijke toe
stemming van hun ouders zullen ze
wel worden toegelaten.
ENQUETE VAN N.R.V.:
Belangstelling voor privé-
reizen stijgt
Reizend Nederland verandert van
smaak. Blijkens enquetes van Neder
landse Reisverenigingen in 1957 en
1958 neemt het aantal deelnemers
aan groepsreizen in betekenis af.
Het aantal deelnemers aan privé rei
zen stijgt, terwijl degenen, die hun
reizen zelf regelen, in aantal dalen.
Dit betekent, dat thans ongeveer
veertig procent aan groepsreizen
deelneemt. De overige zestig percent
MllllllllltllllllllllllllllllllllH
Naar ontwerp van prof. dr. 1|
Luetkens uit Dortmund is bij
de kolenmijn Konsolidation
3/Jil" in Gelsenkirchen een J/8
M meter hoge betonnen vüjntoren
H gebouwd. De moderne vorm-
geving is wel geheel verschil-
lend van de 100 jaar oude Ma-
lakow-mijntoren (rechts).
TIEN JAAR NA BLOKKADE
Gevluchte Oost-Duitsers hebben
hoop op hereniging laten varen
Op 12 mei zal het tien jaren geleden zijn, dat de blokkade van Berlijn
Averd opgeheA'en. Het jubileum nadert in een periode a'an nieuAA'e spannin
gen om de tussen oost en Avest verdeelde stad, doch in het uiterlijke leven
van de beide stadsdelen is vau die spanningen niet veel te bemerken. In
het westen der stad raast de bouwwoede, die de stad tot een dorado van
moderne architectuur heeft gemaakt, onverminderd voort, gevoed door
een jaarlijkse inenting a'an een miljard mark door de bondsregering te
Bonn en door elders ongekende belastingfaciliteiten. In het oosten heeft
de ietwat minder sjofele inrichting der etalages nog altijd niet de over
heersende indruk van leegte en verstarring kuunen Avegnemen, die vooral
in de avonduren over het. oude hart der Avereldstad hangt.
Ofschoon men zich vrijelijk met de normale verkeersmiddelen tussen de
beide delen van de stad kan bewegen lijkt er een onoverbrugbare afstand
tussen deze twee werelden te liggen.
Uit het feit dat bet verschil in levenspeil tussen de beide delen van
Duitsland sedert de blokkade niet veel kleiner is geworden, mag volgens
alle westduitse deskundigen, die wij in Berlijn, Hamburg en Bonn spra
ken, niet worden afgeleid dat het economische leven a'an Oost-Duitsland
nog altijd niet uit zijn verstarring is los gekomen.
Wij spraken met experts uit de krin
gen van de beide grote partijen in de
bondsrepubliek, met woordvoerders
der bondsregering, met werkgevers
en vakbondsleiders en hun oordeel
was unaniem: in de Sowjetzone vol
trekt zich en proces van economische
ontwikkelig, dat niet veronachtzaamd
kan worden.
„Economisch gezien zal de afstand
tussen Oost- en West-Duitsland klei
ner worden, doch wanneer onze ex
pansie aanhoudt zal men ons levens
peil niet kunnen inhalen", zo zeiden
woordvoerders, van het a'erbond van
Duitse werkgevers in Keulen. „De
Oostduitsê industrie ontwikkelt zich
tamelijk snel, het verschil met het
westen wordt minder, aldus de des
kundige der socialistische partij, de
afgevaardigde dr. Mommer.
„De Sowjetzone wordt het sterkste
produktieland van het oostelijke blok,
zoAvel naar hoeveelheid als naar kwa
liteit gerekend", zo was het oordeel
van een spreker van het ministerie
voor eenheidskwesties.
Soortgelijk oordeel hoorden wij van
Hamburgse zakenlieden, die a'ooral
onder de indruk a'erlteren van de
snelheid waarmee de Oostduitsê ha-
a'ens aan de Oostzee a'oor groot \:er-
keer in orde aa'orden gebracht, en
a'oor het aa'erk a'an de oostelijke
scheepswerven. Dat de hervorming
a'an het economische leven in Oost-
Duitsland in staatskapitalistïsche zin
zal gelukken, daarover bestaat thans
in Bonn blijkens een rapport van mi
nister Lenuner geen t\vijfel meer.
Hoezeer deze ontwikkeling het le
vensniveau van de oostelijke Duitsers
zal verbeteren alom erkent men
dat reeds thans een aanzienlijke ver
betering is ingetreden toch houdt
deze ontwikkeling ook een bittere
ontgoocheling in voor die Duitsers,
die tot dusverre hebben geloofd dat
de wereldpolitieke constellatie echte
kansen voor een herstel van de Duit
se eenheid insloot. Alle deskundigen
die wij ontmoetten legden er de na
druk op, dat het economische herstel
in de Sowjetzone zich voltrekt in het
kader van een vergaande integratie
van het gehele economische bestel in
het oostelijke blok.
Woordvoerders der bondsregering
erkennen dat de nationale eenheid
geen nabijliggend doel van de po
litiek meer kan zijn. De teleur
stelling. die de socialistische pro
fessor Schmid heeft uitgesproken
over zijn jongste gesprek met
Kroesjtsjew moet wel uit dezelfde
erkenning voortspruiten. Blijk
baar is deze indruk ook in 'de
Sowjetzone zelf verstei'kt: bij een
onderzoek verklaarde driekwart
der vandaar gevluchte Arouwen,
dat zij niet meer geloofden in de
van de reizigers gaat half om half
privé, dan Avel „persoonlijk" op reis,
ofschoon de groep „privéreizïgers"
die door het treffen A'an arrange
menten flinke kortingen geniet,
steeds groter wordt.
Ook in de keuze van verblijf komt
verandering. Zij, die om eerste klas
se hotels of om uiterst eenvoudige
accommodatie vragen, nemen geleide
lijk in aantal af. Sterk groeiende is
de vraag naar eenvoudige goede mid
denklasse hotels en naar bungalows.
Onder de middelen van vervoer is de
trein in de opmars. Het aantal reizi
gers per trein steeg van 39 percent
in 1956 tot 45 percent in 1957, dat
per toerwagen daalde van 29 naar 24
percent. Het aantal reizigers met
personenauto's (1957: 20 percent)
stijgt geleidelijk, evenals het aantal
vliegende toeristen (1958: drie per
cent).
De vraag naar langere, vaak kost
bare reizen naar verre landen neemt
gestadig toe. Griekenland, Israël,
Amerika, Marokko en zelfs Austra
lië komen als reisdoelen meer in de
belangstelling.
mogelijkheid van een duïtse her
eniging.
De woordvoerder van de bondsrege
ring, staats-secretaris Felix von
Eckardt. wees er op dat het gevaar
niet zozeer schuilt in een rechtstreek
se aanval op de vrijheid der stad,
dan wel in de moeilijkheden die gelei
delijk aan zouden gemaakt kunnen
Avorden wanneer geen volledige ga
ranties voor de a'rije toegang tot
Berlijn en de verbondenheid der stad
met het westen blijven bestaan,.
..West-Berlijn is nóg altijd de groot
ste industriestad a'an Duitsland". De
hier bestaande arbeïdsmogelijkheid
moet aa'orden .gehandhaafd.
Een economische scheiding tussen
Berli.in en het westen zou beletten,
dat de bondsregering ten koste a'an
een miljard oer jaar deze AA'erkgele-
genheid in stand houdt. Een econo
misch incorporeren van West-Berlijn
in enigerlei vorm in het SoAvjettalok
zou het ineenstorten a'an de politieke
vrijheid bekekenen. Daarom moet de
aa'cg naar Berlijn aa'orden opengehou
den en ook beschermd blijven tegen
administratieve maatregelen, die ge
leidelijk aan moeilijkheden zouden
kunnen scheppen", zo zeïde Von
Eckardt.
Hij wees tenslotte op het menselijke
nrobleem, dat met de toegang tot
Berlijn verbonden is: ..Wat zou er
worden A'an de mensen die nu ten ein
de raad uit de Sowjetzone kunnen
a'luohten Het dichtslaan van de deur
in Berlijn zou een deprimerende in
vloed hebben op de bewoners a'an
Oost-Duitsland. Dit zou er slechts toe
kunnen leiden, dat de mensen het ge
voel krijgen dat er geen uitweg méér
voor hen is en dat hen niets anders
rest dan in hun lot te berusten."