VENTRIS ontcijferde
code die
ondergang der yp
Mycenen voorspelde
BIG BEN HONDERD JAAR
In klei werd dreigende
jnvasie vermeld
(in)
der
verdwenen
VRIJDAG 27 MAART 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE
COURANT
II
Een
vromv uit 1300
voor Christus. Zij
behoort tot een
stoet, die op weg
is om offeranden
te brengen. Een
detail van een
wandschildering in
blauw en rood in
een paleis te Ti-
ryns.
/^vp een septembermorgen
verleden jaar kwam
een personenauto nabij Hat
field in botsing met een
vrachtwagen, waarbij Mi
chael Ventris het leven ver
loor. Hij was waarschijnlijk
de meest opmerkelijke jonge
geleerde van deze generatie.
Van beroep was hij architect
maar in zijn vrije tijd zat hij
in zijn woning te Hampstead
gebogen over een van de
grootste archeologische raad
sels aller tijden. Een raadsel,
waarop hij ten slotte het ant
woord wist. Hij ontcijferde
het schrift van een verdwe
nen volk, de Mycenen, die
4000 jaar geleden in Grieken
land leefden.
Gedurende meer dan zeventien
jaar eerst als schooljongen, la
ter als navigator in de R.A.F. en
ten slotte in de vrije tijd, die zijn
werk als architect hem liet tob.
door
Felix Barker
de Michael Ventris over de beteke
nis van de inscripties van de klei
tabletten, die in de aarde van de
Peloponnesus waren gevonden.
Hij gebruikte de methoden, die
werden benut voor het ontcijferen
van vijandelijke codes in de oorlog;
hij wisselde zijn ervaringen uit
met geleerden over de gehele we
reld; hij bracht uren geconcen
treerd door om allerlei combinaties
en mogelijkheden te proberen.
En toen op een zekere dag, nu drie
jaar geleden, was de puzzel, die de
archeologen voor meer dan vijftig
jaar had beziggehouden, plotseling
opgelost. De betekenis van de ka
rakters was ontdekt. Michael was
in staat de kleitabletten te lezen.
Het is grotendeels te danken aan
de vertalingen van deze rustige en
bescheiden geleerde, dat we nu in
staat zijn de geschiedenis van de
Mycenen te vertellen.
Om ons de Grieken uit het. Myceen-
so tijdperk to kunnen voorstellen
moeten we de beelden verbannen,
die ons bekend zijn van de klas-
sieke Grieken, met hun Parthenon
in Athene, hun Olympische Spelen,
hun kunst en filosofie. We moeten
500 tot 1000 jaar meer teruggaan,
terug naar de donkere eeuwen van
de Griekse beschaving, voor de
tijd, dat do geschiedenis werd ge
boekstaafd. De enige overlevering
uit die periode zijn kleitabletten,
die Ventris voor ons verstaanbaar
heeft gemaakt.
Het Griekenland van 1500 voor
Christus was een feodaal land, dat
geregeerd werd door opperhoof
den en koningen, die op de heuvels
versterkingen lieten bouwen en op
de rotsen vestingen stichtten wel
ke over de schaars bebouwde vel
den en olijfbosjes uitkeken.
Mycene
Van deze plaatsen is My
cene een van de best
bewaarde herinneringen aan
het volk, dat in de vergetel
heid werd gedompeld. Het
ligt op 900 voet hoogte en
wordt beschermd door hoge
bergen, die voor een natuur
lijke dekking in de rug zorg
den. Het was het versterkte
paleis van de Griekse leiders
uit het Heldentijdperk, waar
van Homerus heeft geschre
ven.
Tiryns in de Argolisvallei is een
tweede overblijfsel. Het was de ze
tel van de machtige Hercules. Een
bekende Myceense stad is ook
Sparta, waar de beeldschone Hele
na woonde, die door Paris werd ge
schaakt, wat aanleiding gaf tot dc
Trojaanse oorlog.
Door de Leeuwenpoort de oud
ste monumentale beelden in Euro
pa marcheerde koning Aga
memnon op weg naar zijn vloot,
die hem naar Troje moest brengen.
Sinds 1876 heeft dit zondoorstoofde
land met zijn schaarse bomen lang
zamerhand zijn geheimen prijsge-
geven aan de onvermoeide archeo
logen.
In dat jaar immers begon de Duit
se onderzoeker Schliemann, na zijn
opzienbarende ontdekkingen 'in
Troje, ook in de aarde van Mycene
te graven. En zijn geluk liet hem
niet in de steek.
Met zestig losse werklieden en in
gezelschap van zijn Griekse vrouw
Sophia, begon hij op korte afstand
van de Leeuwenpoort met zijn op
gravingen. Al spoedig stootten ze
op gebeeldhouwde grafstenen en
een stenen altaar.
Gouden ring
a korte tijd bereikten ze
een stevige rotsforma
tie, maar tegelijkertijd ont
dekten ze in het gesteente
verticale schachten, die naar
grotere diepten voerden.
Zorgvuldig werd de aarde
van vele eeuwen weggeschept
en daaronder zag Sophia iets
schitteren in de julizon. Het
was een gouden ring.
Voor Schlieman was dit het teken,
dat nog grotere schatten zouden
kunnen worden ontdekt. Hij ont
sloeg zijn zestig werklui en alleen
met Sophia lag hij dagenlang op
zijn knieën de grond voorzichtig
weg te scheppen. Op 21 voet bene
den het oppervlak deden zij hun
ontdekking: een grafcirkel, waarin
de lichamen lagen van elf mannen,
zes vrouwen en twee kinderen.
De gezichten van de mannen droe
gen gouden maskers, op hun borst
waren gouden platen bevestigd.
Een van de vrouwen droeg een
gouden diadeem om het hoofd en
de kinderen waren gewikkeld in
lakens van grouddraad geweven.
Dit moest het „Gouden Mycene"
zijn van Homerus. En toen Schlie
mann een van de mooiste maskers
optilde kwam hij tot een overwel
digende, zij het wat haastige con
clusie. „Ik heb het gelaat van
Agamemnon aanschouwd", tele
grafeerde hij de Griekse koning.
Tot twee jaar geleden toen de
Griekse regering verdere opgra
vingen in Mycene verbood, had het
land al heel wat schatten opgele
verd.
In 1955 voegde professor Alan
Wace, die zijn leven aan de My
ceense opgravingen heeft gewijd,
meer inlichtingen toe aan onze
kennis over dit volk. Op een heu
velrug buiten de massieve muren
legde hij de ruïnes bloot van een
huis, dat kennelijk bewoond was
geweest door een welvaren burger.
Het was er een uit een flink aantal
privé-woningen en het vertelde pro
fessor Wace, dat in tegenstelling
tot de middeleeuwse steden, de
Mycenen de gewoonte hadden bui
ten de beschermende muren van de
citadel te leven. Slechts personen
van koninklijke bloede of hoge
ambtenaren was de eer gegund in
de acropolis zelf te verblijven.
Kleitabletten
HOE belangrijk ook de opgra
vingen waren, de geschreven
overleveringen waren nodig
om diverse witte plekken in onze
kennis omtrent de Mycenen aan te
vullen. En daarvoor was aan de
kleitabletten die Ventris ontcijfer
de, de voornaamste rol toebedeeld.
Deze tabletten, waarvan er honder
den zijn gevonden in Mycene en
ook op Kreta, zijn bijna alle docu
menten, die door de klerken van de
koninklijke huishouding werden
bijgehouden. Met een scherpe punt
werden de rechthoekige tabletten
van zachte, grijze klei beschreven
en daarna in een archief opgebor
gen, zoals dat gebeurt met zaken
brieven. Door pachtcontracten, die
in Pylos werden gevonden, krijgen
we een indruk van de feodale ge
meenschap, die door een koning
werd geregeerd, bijgestaan door
een militaire figuur, de aanvoerder
van het leger.
Deze twee leiders kregen automa
tisch een gedeelte van het land,
evenals trouwens de priesters en
priesteressen van de verschillende
godsdienstige secten. Uit een van
de tabletten blijkt, dat deze con
cessie aan de kerk een onenigheid
veroorzaakte met de bevolking,
wat overigens ook in deze tijden
nog wel voorkomt. De rest van het
land werd. verdeeld onder het volk,
maar het is niet duidelijk of de ge
meenschap het land ook in bezit
had op grond van een collectieve,
democratische basis.
Uit de veelheid van beroepen kun
nen we een tamelijk ingewikkelde
maatschappij onderscheiden: ze
varieerden van badknechten tot
bronssmeden, van herders tot tim
merlieden en van vuurmakers tot
slaven van de priesteres.
Ondergang
E
ter, dat de kleitabletten
voortdurend spreken over
een dreigende ondergang van
het volk.
De Mycenen, zo weten we nu, wer
den weggevaagd door een onbeken
de vijand ongeveer 1100 voor
Christus en de militaire voorberei
dingen, waarvan de tabletten ge
wag maken, tonen aan, dat het
volk gebukt ging onder de last van
een totale mobilisatie, zoals profes
sor L. K. Palmer uit Oxford dit
heeft gekarakteriseerd. De wapen
fabrieken hadden druk werk. We
lezen bijvoorbeeld over een toewij
zing van brons aan 300 smeden in
23 verschillende plaatsen, een hoe
veelheid voldoende om 500.000
speerpunten te maken.
En een ander tablet uit de konink
lijke archieven van koning Nes
tor te Pylos draagt tot titel: „Hoe
de wachters de kust bewaken". Het
bevat een volledige opgave van
militaire eenheden, hun officieren
en het deel van de kust, dat zij had
den te bewaken. Er waren zelfs
verbindingsofficieren, die contact
onderhielden tussen de kustverde
diging en het hoofdkwartier van
de koning.
Er is een merkwaardige parallel,
dat het deel van de kust. waar 3000
jaar geleden de mannen van ko
ning Nestor de wacht betrokken,
door de Duitsers in de laatste we
reldoorlog werd beschouwd als het
punt, waar zij de invasie konden
verwachten. Het was een kleine
misrekening, want de werkelijke
aanval gebeurde op de westkust
van Fiankrijk.
Gebakken
AAN het feit, dat de Mycenen
er niet in slaagden hun land
tegen de geheimzinnige aan
vallers te verdedigen, danken we
nu het bestaan van de kleitablet
ten. De brand, die het paleis van
koning Nestor verwoestte, ontwik
kelde zoveel hitte, dat de kleitablet
ten werden gebakken en op deze
wijze bewaard bleven. Dank zij de
opgravingen van de Amerikaanse
archaeoloog, prof. Carl Blegen, is
Pylos als een van de merkwaardig
ste steden uit Mycene te voorschijn
gekomen. In de ruïnes van het pa
leis van Nestor werd twee jaar ge.
leden zelfs een badkamer gevonden
compleet met een bad van terra
cotta, een opstapje en een afvoer
voor het water. In dezelfde badka
mer moet, volgens Homerus, Tele-
machus. de zoon van Odysseus, een
bad hebben genomen tóen hij een
bezoek bracht aan Pylos op zoek
naar zijn verdwenen vader. Vol
gens Homerus werd Telemachus
gewassen en gewreven met olie
door prinses Polycaste, de jongste
dochter van de koning.
En, zo kan men zich afvra
gen, als er een bad was in
Pylos, waarom dan ook niet
in Sparta? En waarom zou
Helena, de vrouw van Mela-
nus niet een zelfde hoffelijk
gebaar hebben gemaakt te
genover de knappe Paris van
Troje? Als we dan ook de
bloedige tienjarige strijd in
herinnering roepen, die op
hun romance is gevolgd, dan
is het vrij duidelijk, waarom
onze badkamers een stevige
knip op de deur hebben.
(Copyright P.Z.C.-A.B.C.-pers)
venals de Grieken uit de
klassieke tijd vereerden
de Mycenen Zeus, Athene en
vele andere goden, van wie
men later aannam, dat ze op
de berg Olympus leefden. Het
meest opzienbarende is ech-
Londens beroemde baken, de hoge klokketoren van de parlements
gebouwen, die aan miljoenen mensen over de gehele wereld bekend
is als de Big Ben, viert deze 'zomer zijn 100ste verjaardag. De klok
begon op 31 mei 1859 de tijd aan te geven, maar pas elf dagen
daarna begon zij ook de uren te slaan. In juni zal een tentoon
stelling worden gehouden om de 100ste verjaardag te vieren.
De lclok heet niet Big Ben, dat is feitelijk de naam van een der
tien en een halve ton wegende klok, die de laagtste tonen produ
ceert bij het klokkespel. Er waren 16 paarden voor nodig om deze
klok van de gieterij in Whitechapel door Londen naar zijn plaats
van bestemming te trekken. De Londenaren doopten haar al spoedig
Big Ben, naar Sir Benjamin Hall, de eerste commissaris voor pu
blieke werken, die in het parlement verantwoordelijk was voor de
installatie. De herdenkingstentoonstelling zal worden gehouden in
de Jewelltoren van Westminster, een van de laatste overgebleven
gedeelten van het oude paleis van Westminster. De gehele zomer
zal de klokketoren door schijnwerpers worden verlicht.
jjf||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||löllinfllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllflllM^^^
Italiaanse leraar tijdens les
opgepakt: naar gesticht
Terwijl hij voor de klas Franse les
stond te geven is een leraar aan een
middelbare school in het Italiaanse
stadje Santa Vittoria in Matenano
dinsdag door twee ziekenbroeders in
een dwangbuis gestopt en naar een
tehuis voor geesteszieken gebracht.
De leraar vroeg wat er aan de hand
was, maar kreeg geen bescheid. De
directeur van het gesticht heeft ge
zegd dat hij op orders van de politie
had gehandeld, en wilde verder al
leen zeggen dat de leraar twee tot
vier weken in observatie zal worden
gehouden.
De leerlingen van de weggevoerde
leraar hebben zich daar niet bij neer-
gelegd. Redenerend dat hun leraar
heel normaal schijnt geloven ze dat
er iets anders achter deze geschiede
nis steekt. Daarom zullen ze de
school niet bezoeken zolang hun le
raar in het gesticht wordt vastge
houden.
Nieuwe leden in werkgroep
voor Europese verkiezingen
De „werkgroep voor de Europese
verkiezingen" van het Europees par
lement is maandag onder voorzitter-'
schap van Fernand Dehousse in
Brussel bijeen geweest. Tot lid van
de groep werden benoemd de Fran
sen Faure en Legendre. Maurice
Faure vervangt René Pleven.
Legendre bestudeert op het ogen
blik de interpretatie, die gegeven
moet worden aan de artikelen van de
Europese verdragen, waarin voorzien
wordt in directe en algemene verkie
zingen van de leden van het Euro
pees parlement.
De groep hield zich in Brussel bezig
met de samenstelling van het aldus
gekozen parlement en de wijze van
stemming.
De volgende vergadering van de
groep zal op 8 april in Straatsburg
worden gehouden.
Geldomzet tuinbouwveilingen
in 1958 sterk gedaald
De omzet in geld van de Nederlandse
tuinbouwveilingen was in 1958 onge
veer 25 miljoen gulden minder dan in
1957 namelijk 542.800.000. Deze da
ling was voornamelijk het gevolg van
de veel grotere fruitoogst, die aanzien,
lijk lagere prijzen met zich bracht,
dan de gedeeltelijke misoogst van '57.
Zeeland bevond zich in 1957 daarbij in
een zeer gunstige positie. Bij de gro
te oogst van 1958 zetten de Zeeuwse
veilingen elf miljoen gulden minder
om, de Noordhollandse veilingen vijf
miljoen gulden en de Utrechtse veilin
gen vier miljoen gulden minder. De
veilingomzetten aan nieuwe aardappe
len daalden bij een grotere aanvoer
met drie miljoen gulden.
De situatie bij 't hard fruit, aldus
het jaarverslag van het Centraal
Bureau van de Tuinbouwveilingen,
is niet bijzonder gunstig geweest.
Bij het zachte fruit echter werd
een belangrijk grotere produktie
geconstateerd bij vrij sterk ge
daalde gemiddelde doch over het
algemeen nog lonende prijzen.
In een vallei bij de Italiaanse plaat*
Asti is een skelet van elf meter lengte
gevonden, dat waarschijnlijk een Ich
thyosaurus behorend tot een prehlsto
rlseh zeereptielensoort is. Het werd in
versteende vorm gevonden bij opgravin
gen onder leiding van afgevaardigden
van het museum van Turijn.
