Herter: Amerika is diep geschokt
door onderdrukking in Tibet
Perscommentaren op De Gaulles
verklaring over Duitse grenzen
klankbord
PROF. VAN DEN BRINK WEIGERT
KABINET TE FORMEREN
TWEE GEVANGENEN ONTSNAPT
UIT HAAGSE GEVANGENIS
VRIJDAG 27 MAART 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE 'COURANT
3-
„MENSELIJKE GEEST NIET TE OVERWINNEN"
Tsjang kai Tsjeks beloften
met reserve ontvangen
De Amerikaanse plaatsvervangende minister van buitenlandse zaken,
Christian Herter, heeft gisteravond een verklaring uitgegeven waarin hij
zegt „diep geschokt" te zijn over „de meedogenloze onderdrukking van
de menselijke vrijheden in Tibet".
Herter spreekt voorts van „de pogingen van de Chinese communisten om
de religie en de cultuur van het Tibetaanse volk te vernietigen". Acht
jaar geleden verklaarde China de culturele en religieuze autonomie te
zullen eerbiedigen „doch zij hebben deze overeenkomst kennelijk geschon
den om alle individualiteit en menselijke waarde in hun rijk te vernie
tigen".
„De communisten 'beschuldigen
voortdurend anderen van agressie en
inmenging in de binnenlandse aan
gelegenheden van andere staten,
maar wanneer een moedig volk in
hun territoir zijn vrijheid tracht te
herwinnen is hun antwoord medo-
genloze onderdrukking", aldus Her
ter.
„Het lijden van het Tibetaanse volk
stemt ons droevig. Niettemin zien
wij in het verzet een opwekkend
voorbeeld dat de geest van de mens
niet te overwinnen is".
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft zich gisteren
beziggehouden met Tsjang-kaï-Sjeks
verklaring dat Nationalistisch China
de Tibetaanse opstandelingen zal
steunen.
Gezien de praktische moeilijkheden
bij steunverlening tussen Tibet en
Nationalistisch China liggen de
Meer mans
(Slot van pag. 1)
daad de promotie voor vele jonge
ren vaak een zaak van tientallen ja
ren wachten geworden.
Het feit blijft echter bestaan, dat
het grote aantal niet-produktie-
ve oudere mensen een zware
druk legt op de samenleving en dat
toch eigenlijk de verlenging van de
levensduur inhoudt, dat men ook
wat langer aan de produktie moet
deelnemen.
In Nederland is gebleken, dat 80%
van de bejaarden nog tot zelfwerk
zaamheid in staat is en dat deze
groep de vrije tijd nuttig besteedt
al is het danvaak niet produktief.
Het zou in het belang van de gehele
samenleving zijn indien, die onpro-
duktieve omgezet kon worden in
Êroduktïeve vrije-tijdsbesteding.
taarvoor is thans door een groot
bedrijf in Eindhoven een proef op
gezet, die algemene aandacht ver
dient. Het gaat om de oprichting
van een werkplaats, welke de naam
zal dragen „sterk door werk" en
waar op coöperatieve basis nuttig
werk verricht zal worden.
Het denkbeeld is uitgegaan van
prof. dr. ir. Roeterink, die voor ge
pensioneerden een kans wilde schep
pen om ook na het 65ste jaar iets
nuttigs te doen en iets te verdienen.
Reeds direct gaven zich ruim 100
gepensioneerden op voor de nieuwe
coöperatie.
Er zal halve dagen gewerkt worden
en in ploegen. Over vijf dagen per
week worden 15 werkuren gemaakt.
Vooral zal gelet worden op een pret
tige werksfeer. Men zal speciaal
zoeken naar arbeid die in het nor
male. arbeidsproces moeilijk uitbe
steedt of verricht kan worden en die
juist voor gepensioneerden lonend
kan zijn. Het ligt in de bedoeling, dat
alle deelnemers aan deze gemeen
schap een batig saldo gezamenlijk
delen.
Bij de eerste aanblik lijkt dit een
voortreffelijk plan. Het zal ongetwij
feld door velen in Nederland met
grote belangstelling worden gevolgd
en mocht het slagen, dan verdient
het algemene navolging, want het
zal dan een mooie vorm van prakti
sche bejaardenzorg blijken te zijn.
Een zorg, die mensen inderdaad
sterkt maakt door werk!
WERELDREKORD HET IIOF MA
KEN. Als er nog eens een record-
lijst hofmakerij wordt aangelegd, is
de 32-jarige Britse luchtvaartfunctio
naris Peter Rainbird met een tijd
van twee uur en dertig seconden wel
verzekerd van een goede plaats.
Hij vestigde dit rekord dinsdag
avond in een koffiebar in Manches
ter. Het ging als volgt:
6.15 uur: Peter komt binnen en ziet
de portretschilderes Malika de Fer
nandez die er tijdelijk werkt als ser-
veuze.
6.17 uur: Het meisje brengt hem een
kop koffie.
6.30 uur: Peter nodigt haar uit met
hem te dineren.
8.15 uur: Peter vraagt haar hand.
8.15.30: Malika zegt ja.
9 uur zaterdag aanstaande: Het hu
welijk wordt gesloten.
Dat dit laatste zo lang uitgesteld is
komt doordat de mensen op het ge
meentehuis hen niet wilden trouwen
op Witte Donderdag of Goede Vrij
dag.
POOL-WEE. Alfredo X. won in '55
de hoofdprijs van een Italiaanse voet
balpool: 60 miljoen lire. Hij had toen
al verkering met het meisje dat hij
een jaar later trouwde. Maar dat
meisje heeft nooit een cent van de
poolwinst gezien. Nu heeft ze bij de
rechtbank in Turijn een els tot echt
scheiding ingediend, op grond van
het feit dat haar man op geen enke
le wijze getracht heeft haar levens
omstandigheden te verbeteren. Dat
was hij, vindt zc, toch wel verplicht.
Straat van Formosa en ongeveer
2500 km vasteland ziet men deze
verklaring in eerste instantie als be
doeld om de rebellen moreel te steu
nen en eventuele opstanden in China
zelf aan te moedigen.
De Tibetanen hebben altijd al vijan
dig tegenover Chinezen gestaan, of
dezén nu communistisch of nationa
listisch zijn.
De correspondent te Gangtolc van
het Indische blad „Statesman" meldt
van een donderdag aldaar uit Ja-
toeng aangekomen Tibetaanse han
delaar te hebben vernomen dat ver
scheidene honderden leden der in op
stand gekomen Tibetaanse Khamba-
stammen bij de gevechten te Lhasa
om het leven zijn gekomen.
Deze handelaar bevestigde voorts de
berichten volgens welke de opstan
delingen erin geslaagd waren' de Da
lai Lama uit Lhasa te laten ontsnap
pen. De geestelijke en wereldlijke
leider der Tibetanen zou zich thans
veilig en wel onder de rebellen be
vinden.
Volgens de Indische journalist zou
dit feit tot een geleidelijke afnemen
van het revolutionaire geweld kun
nen leiden.
Te Emmeloord is gisteren opgesloten
de 25-jarige G. uit Nagele, boekhou
der bij de firma Norda aldaar. G.
wordt ervan verdacht kasgelden te
hebben verduisterd tot een bedrag
van enige duizenden guldens. Hij zal
worden voorgeleid aan de officier
van justitie te Zwolle.
(Vervolg van pag. 1
Een dergelijke „weigering" komt niet
vaak voor. In 1918 bedankte dr.
Colijn in verband met persoonlijke
omstandigheden voor de opdracht tot
vorming van een kabinet, nadat het
kabinet-Cort van der Linden ter
gelegenheid van de verkiezing van
een nieuwe Tweede Kamer zijn ont
slag aan koningin Wilhelmina had
aangeboden.
Een recenter voorbeeld van het niet
accepteren van een opdracht stamt
uit 1956. Toen prof. Lieftinck tijdens
de langste kabinetscrisis, die ons
land kent, op 22 augustus eindrapport
over zijn informatie aan de koningin
had uitgebracht, werd prof. Romme
uitgenodigd een nieuw kabinet te
vormen. Hij verzocht de koningin
echter de opdracht niet te behoeven
aanvaarden. Daarop is prof. De
Gaay Fortman een nieuwe informa
tie-opdracht verstrekt.
Nu zal ook prof. v. d. Brink aan
de koningin voldoende duidelijk ge
maakt hebben, dat er gewichtige re
denen voor hem zijn om voor de
opdracht te bedanken. Prof. v. d.
Brink, oud-minister van Economi
sche Zaken, is directeur van de Am
sterdamse Bank en bekleedt verschil
lende commissariaten. Wellicht
spreekt hier de omstandigheid mee,
dat hij nog al eens last van astma
heeft.
Overigens was al lang bekend, dat
prof. v. d. Brink er niets voor voelde
weer in de praktische politiek be
trokken te worden.
Toen het kabinet-Drees aan het eind
van de parlementaire periode in
1952 ontslag aanvroeg, vond prof. v.
d. Brink (die sinds 1948 minister
was) het welletjes. Hij ambieerde
geen portefeuille meer. Op dit ogen
blik denkt hij er nog precies zo over
en zijn bedanken voor de opdracht
komt dus niet onverwacht.
Wie heeft de koningin geadviseerd
om aan hem tc vragen zich met de
formatie te belasten? Dat kunnen
niet haar „gewone" raadgevers in
zulke zaken o.a. de beide Kamer
voorzitters en de vice-president van
de Raad van State geweest zijn,
want die heeft zij nu het. bezoek van
prof. Beel aan Huis ten Bosch in
Den Haag om haar zijn rapport aan
te bieden, niet meer ontvangen. Wij
menen niet stelligheid te weten, dat
het advies ook niet in het rapport
van prof. Beel vervat is. Het ligt
voor de hand aan te nemen, dat prof.
Beel de koningin tijdens het lang
durige onderhoud, dat hij gisteren
met haar heeft gehad, aangeraden
heeft een verzoek tot kabinetsforma
tie aan prof. v. d. Brink te richten.
Het vreemde is dan, dat prof. Beel
zich niet eerst even overtuigd heeft,
Koning Hoessein van Jordanië maakt
een goodwill-reis door de Verenigde
Staten. In Washington had hij een
ontmoeting met president Eisenho
wer.
of prof. v. d. Brink bereid was een
opdracht te accepteren.
De koningin zet opnieuw haast ach
ter de zaak. De aanwijzing van prof.
Beel tot informateur kwam zeer snel
en donderdag moet de koningin nau
welijks uit Den Haag terug op Soest-
dijk geweest zijn, of prof. v. d. Brink
kwam bij haar op bezoek. Wellicht
zal, nu prof. v. d. Brink geen poging
zal wagen ons land weer een kabi
net te bezorgen, zeer spoedig een
ander aangezocht worden.
In r.-k. kring geloofde men, dat de
koningin opnieuw een K.V.P.-er zou
uitnodigen. Men kon echter niet zeg
gen, wie dit eventueel zou zijn. Be
halve prof. v. d. Brink is de laatste
paar dagen ook prof. dr. J. E. de
Quay, commissaris van de koningin
in Noord-Brabant, die van 4 april
tot 24 juni 1945 minister van oorlog
in het tweede ministerie-Gerbrandy
geweest is, genoemd als de moge
lijke formateur.
Men neemt in Haagse politieke
kring als vrijwel vaststaand aan,
dat de formateur, wie dit ook zal
zijn, op grond van de gegevens,
die hij in het dikke dossier-Beel
aantreft, in de eerste plaats zal
zoeken in de richting van een ka
binet, bestaande uit rechtse mi
nisters, met medewerking van li
beralen. Onderling zijn de drie
confessionele partijen namelijk
wel tot overeenstemming geko
men, al denken zij over verschil
lende zaken niet hetzelfde. Dat
wil echter nog niet zeggen, dat
de formatie van een rechts-libe-
raal kabinet, zelfs als dit een
extra-parlementair karakter zou
dragen, een peuleschilletje zou
zijn. Vermoedelijk zijn nog ver
scheidene moeilijkheden te over
winnen.
VERKLARING IN BONN:
Oder-Neisse linie niet
huidige Oostduitse grens
De Westduitse bondsregering kan de
Oder-Neisse-linie (de grens tussen
Oost-Duitsland en Polen) niet be
schouwen als de huidige Oostduitse
grens, zo heeft een regeringswoord
voerder in Bonn donderdag ver
klaard. Hij zei dit naar aanleiding
van de verklaring van generaal De
Gaulle van woensdag, dat de Duit
sers hereniging binnen de huidige
Duitse grenzen moeten proberen te
bereiken.
De bondsregering meent, aldus de
woordvoerder, dat de westelijke ge
allieerden ook de uiteindelijke vast
stelling van de Duitse oostgrens
moeten reserveren voor het ogen
blik waarop een vredesverdrag
wordt gesloten waarover met een
regering voor geheel Duitsland kan
worden onderhandeld.
Hij legde er evenwel de nadruk op,
dat de Westduitse regering herhaal
delijk heeft verklaard dat er niet ge
dacht wordt aan een gewelddadige
regeling van deze kwestie. Integen
deel, zo zei hij, de bondsregering
hoopt dat er op precies dezelfde ma
nier als in het westen een oplossing
voor de kwestie zal worden bereikt.
(Vermoedelijk doelde hij hier op de
volksstemming die indertijd over de
Saarkwestie is gehouden.)
Dag Hammarskjöld, de secretaris
generaal van de V.N., vertoeft twee
dagen in Moskou om besprekingen
te voeren met de Russische regering.
Gisteren had de heer Hammerskjöld
een onderhoud met de heer Koeznet-
zow (rechts.). Links de heer Dobri-
nin, ondersecretaris van de Verenig
de Naties.
Overeenstemming over
samenwerking in Rijnmond
De studiecommissie voor de boven-
gemeentelijke samenwerking in de
Rijnmond is het eens geworden over
de wijze waarop de verschillende ta
ken bij de uitvoering van de onder
scheiden werkzaamheden door de ge
meenten zullen worden vervuld.
Het zogenaamde professorenrapport
had bij de betrokken gemeenten aan
vankelijk de indruk gewekt, als zou
de autonomie van de gemeenten
worden aangetast. De opstellers van
het professorenrapport hebben ech
ter doen weten, dat dit allerminst de
bedoeling is, al leek dit mogelijk
doordat was voorgesteld dat „De
Rijnmond" van de verschillende ge
meentebesturen ambtenaren zou le
nen voor het uitvoeren van bepaalde
taken. De gemeenten zullen zelf kun
nen bepalen, welke taken zij in hun
gebied zelf ter hand kunnen nemen.
Politieman zeiIk ga ze
halen" en had succes
Gistermiddag omstreeks vijf
uur hebben twee gevangenen
kans gezien uit te breken uit
destraf gevangenis I aan de
Van Alkemadelaan te Den
Haag. Zij verdwenen in het na
bijgelegen duinterrein. De po
litie begon onmiddellijk de om
geving met behulp van speur
honden af te zoeken.
De ontsnapten zijn de 24-jarïge A.
A. O. uit Den Haag en de even oude
M. L. van H. uit Utrecht. Zij waren
gistermiddag aan het werk in de
boekbinderij van de gevangenis in
een grote hal, die door een glazen
schot en een kantoortje van de
werkopzichter in tweeën is geschei
den. Op een gegeven ogenblik ver
wijderde de opzichter zich om een
van de andere gedetineerden een
aanwijzing te geven.
Hiervan maakten de twee man
nen gebruik om, waarschijnlijk
langs de verwarmingsbuizen,
naar de draadglasramen boven in
de muur te klimmen, deze stuk te
slaan, zich naar buiten te hijsen
en via het erf over de gevangenis
muur te verdwijnen.
Vijf uur na hun uitbreken uit de ge
vangenis zijn de twee ontsnapte ge
vangenen op de Zijdeweg in Wasse
naar, in de nabijheid van het viaduct,
aangehouden door een politieman in
burgerkleding.
De politicman ging per bromfiets
op surveillance („ik ga ze halen")
en kon om tien minuten voor half
tien om assistentie van de bereden
politie vragen.
De twee ontsnapten werden weer
overgebracht naar de gevangenis.
Wat alle Fransen
juist achten"
Het regeringsgezinde Westduit
se blad „General Anzeiger"
schreef gisteren dat De Gaulles
verklaring dat de huidige gren
zen van Duitsland ongewijzigd
moeten blijven, slechts weer
geeft wat „alle Fransen juist
achten".
Inzake de kwestie van de Duit
se territoriale eisen heeft De
Gaulle één lijn getrokken met
de Russen. In dit opzicht blijkt
de traditionele Frans-Russische
belangengemeenschap tot nu
toe te hebben standgehouden,
aldus het blad. Het merkt dan
op dat de woorden van De
Gaulle Adenauer in grote ver
legenheid hebben gebracht,
maar dat het desondanks on
juist zou zijn de politiek van de
Bondsrepubliek tegenover
Frankrijk te laten bepalen door
gevoelsop wellingen, zelfs als
deze gerechtvaardigd zijn.
Geschokt
Het in Frankfort verschijnende
blad „Abendpost" bracht De
Gaulles verklaring onder de kop
„Bonn geschokt: De Gaulle laat
het oosten van Duitsland aan zijn
lot over". Het blad zegt dat De
Gaulle op zijn persconferentie de
oostelijke gebieden van Duitsland,
die het verdrag van Potsdam zelfs
niet definitief aan het Duitse volk
heeft durven te onthouden, heeft
weggegeven.
Het grootste deel van de Westber-
lijnse bladen heeft de verklaringen
van De Gaulle met voldoening ont
vangen. Er wordt echter vanzelf
sprekend voorbehoud gemaakt ten
aanzien van De Gaulles mededelin
gen over de grenzen van het her
enigde Duitsland.
Nog geen standpunt
Het christen-democratische blad
„Der Tag" vond het wel eigenaardig
dat De Gaulle de kwestie van de'
Duitse grenzen heeft aangesneden.
„Laten we hopen dat De Gaulles
woorden niet betekenen dat hij op
dit punt een standpunt heeft ingeno
men, doch slechts beschouwd moe
ten worden als een „lapsus linguae".
verspreking
De sociaal-democratische „Telegraf"
gaf geen commentaar. Het blad be
perkte zich tot een verslag van
De Gaulles persconferentie onder de
kop „verrassende verklaring te Pa
rijs: De Gaulle eist dat wij afzien
van de Duitse gebieden in het oos
ten."
Pools gejuich
Het Poolse communistische blad
„Trybuna Ludu" schreeft dat de ver
klaring van De Gaulle dat een her
enigd Duitsland zijn huidige gren
zen moet houden, toegejuicht moet
worden wat ook de motieven mogen
zijn die tot deze verklaring geleid
hebben.
Sommige Franse waarnemers waren
van mening dat De Gaulle de Fran
se publieke opinie, die zich nogal be
zorgd heeft gemaakt over de toene
mende eenheid van de Franse en
Westduitse politiek, heeft willen kal
meren, aldus het blad.
Eerste wolk
De Londense „Times" schreef giste
ren dat de „suggestie" van presi
dent Charles de Gaulle, dat Duits
land „zou moeten afzien van de oos
telijke gebieden", de eerste wolk se
dert enige tijd Is, die aan de zon
nige hemel van de Frans-Dnitse be
trekkingen is verschenen".
De correspondent van de „Times" in
Bonn voegde daar echter aan toe.
dat „de meeste mensen, die naden
ken, beseffen, dat er weinig kans op
bestaat de oostelijke gebieden terug
te krijgen, maar algemeen voelt men
er niets voor, bij voorbaat van die
gebieden afstand te doen en het is
officiële politiek, dat zij rechtens
aan Duitsland behoren".
Het Wereldgebeuren
Sprookjesprinses
Charles de Gaulle heeft herhaalde
lijk de pers bijeengeroepen om
te vertellen hoe hij dacht over
de problemen die op een bepaald
ogenblik de gemoederen bezig hiel
den. Op het eind van 1944 stond hij
tie journalisten te woord in een scha
mele Parijse hotelzaal. later legde
hij als premier vei-klaringen af in
het Hotel Matignon en vorig jaar
hield hij tijdens de hoogspanning die
door de Franse rebellie in Algerije
was ontstaan, in de balzaal van Ho
tel Palais d'Orsay te Parijs zijn be
faamde persconferentie waarin hij
zei te menen „dat mogelijk de tijd is
aangebroken waarop ik het land
weer rechtstreeks van nut kan zijn".
Donderdag heeft hij opnieuw een
openbare verklaring afgelegd, nu in
een paleis waar nog nooit een pers
conferentie was gehouden: in het
Elysée waar hij woont in zijn waar
digheid van president.
In de jaren van afzondering op zijn
buitenverblijf te Colombey-les-
deux-Egliscs die aan zijn nieuwe
premierschap in 1958 en aan zijn hui
dige presidentschap voorafgingen,
heeft De Gaiille via zijn memoires
een kijkje gegeven op de missie die
hij niet alleen maar voor zichzelf
maar voor zijn land ziet weggelegd
en die op de achtergrond staat van
zijn gedragingen: „Ik was ervan
overtuigd dat Frankrijk reusachtige
beproevingen zou dooimaken; dat 't
nut van leven erin bestond, het land
eens een buitengewone dienst te be
wijzen en dat ik de gelegenheid zou
hebben dat te doen". Hij stelt zich
Frankrijk voor als „de prinses uit de
sprookjes, voor wie een verheven en
uitzonderlijke toekomst is wegge
legd". „Instinctief heb ik het gevoel
dat de voorzienigheid Frankrijk heeft
geschapen óf voor volledige succes
sen óf voor wrekend ongeluk. Maai
de positieve kant van mijn geest
verzekert me ook. dat Frankrijk niet
werkelijk zichzelf is tenzij het op de
eerste i-ij staat; dat alleen veelom
vattend initiatief in staat is een te
genwicht te vormen voor de gisting
van gebrek aa neensgezindheid waar
aan het land onderhevig is; dat de
Fransen hoog moeten mikken en fier
rechtop moeten gaan. omdat anders
dodelijk gevaar dreigt. Om kort te
gaan, naar mijn mening kan Frank
rijk niet Frankrijk zijn zonder groot
heid".
Gjen wonder dat deze president be
reid is om zijn land te vertegen
woordigen op „de top", waar het
wereldgebeuren zal worden gewikt
door een uitgelezen gezelschap van
„groten". Frankrijk moet daar, al
mist het dan de atoombom, die het
als een soort symbool-van-meetel
len ziet, present zijn. Het zou daar
met een eigen opvatting „grandeur"
aan zijn reputatie kunnen toevoegen.
Het getuigt dan ook van grote zelf
beheersing. dat De Gaulle op zijn
persconferentie aankondigde dat z'n
land slechts met top-overleg zal in
stemmen als eerst de conferentie van
ministers van buitenlandse zaken
wezenlijke vorderingen te zien geeft.
Veel aandacht" heeft hij vooral ge
trokken met zijn mededelingen over
de Duitse kwestie: „dat hereniging
van een vrij Duitsland ons de nor
male bestemming van het Duitse
volk schijnt te zijn, mits dit niet zijn
huidige grenzen in het geding
brengt". Deze woorden, zo meent
men in West-Duitsland. zullen het de
Russische premier Nikita S. Kroesj-
tsjew op een topconferentie gemak
kelijker maken om de huidige Oder-
Neisse-grens (die op de conferentie
van Potsdam werd vastgesteld,
waarmee een grote oostelijke moot
van Duitsland bij Polen werd ge
voegd) definitief vastgesteld te krij
gen zonder dat hij daar zelf belang
rijke concessies tegenover stelt.
Men krijgt inderdaad de indruk, dat
De Gaulles sympathie voor Adenau
ers politiek toch gepaard gaat met
een zekere vrees voor een toekom
stig herenigd Duitsland, dat dezelfde
grenzen zou hebben als dat van voor
de Tweede Wereldoorlog.
In dit opzicht heeft, zoals een West-
duits blad gisteren schreef, „de tra
ditionele Frans-Russische belangen
gemeenschap tot nu toe blijkbaar
standgehouden".
Maar misschien is Adenauer zelf ook
wel ervan overtuigd dat het geen zin
heeft, langer aanspraak te maken op
de vijftien jaar geleden aan Polen
toegewezen gebieden. Hij kan in alle
geval erop rekenen, dat in de kwes-
tie-Berlijn het westen solidair aan
zijn zijde staat, ook de vertegenwoor
digers van de Franse sprookjesprin
ses.
PRESIDENT DE GAULLE
...voor de pers in het Elysée...
