Werken onder Bruinisse nu in eindfase
Van vissersdorp tot toekomstig
verkeersknooppunt
Middenstand enV.V.V.
op het vinketouw
EEN VISSERSHAVEN MET EEN „BIJSMAAKJE
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
De tot verdwijnen gedoemde j|
mde vissershaven een tijha-
jen van Bruinisse, die in
iet kader van de Deltawerken
vervangen wordt door een
:ieuwe gemeentehaven met
whntsluis. Foto P.Z.C.) f§
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliül
Vernieuwingen in een snel tempo
sinds het begin van de Deltawerken
ALS EEN GLOEDNIEUWE schakel in een oude, roestige ket
ting pronkt aan de voet van de Noorddïjk in Brninisse een in
moderne stijl opgetrokken café-restaurant tusens de oude,
verweerde huizen die daar al jaar en dag staan weg
gezakt in de klei van „Bru", zoals de gemeente in de wan
deling genoemd wordt. Het zijn van die huisjes, waar de tand
des tijds danig zijn best op heeft gedaan en die daardoor het
wat gelooide uiterlijk hebben gekregen van mannen, die hun
leven lang in weer en wind over de zeven zeeën hebben gezwalkt.
Temeer springt de gladde nieuwheid van dat koffiehuis in het
oog het heeft het ongerepte van het nog baardeloze jong
maatje temidden van de verweerde mannen.
Als een vooruitgeschoven post...
Het staat er sinds het begin van de Deltawerken bij Brninisse, in mei
1958 en dat is als het ware symbolisch voor de vernieuwingen, die zich nu
In een snel tempo aan dit tot voor kort nog zo stille vissersdorp voltrek
ken. Dat koffiehuis, heel toepasselijk „Bru" genaamd, zou men zelfs kun
nen zien als een vooruitgeschoven post van het nienwe Bruinisse, dat
immers naar schatting in 1964 (bij het gereedkomen van de Grevelin-
gendam) van vissersdorp tot verkeersknooppunt zal zijn uitgegroeid.
Want dMr is bij de bonw van restaurant „Brn" op gerekend dit pand
is tijdelijk. Aan de nieuwe weg door de Grevelingen mogen de eigenaren
straks een nieuw, permanent pand bonwen......
Dat zal dus naar schatting in 1964
zijn, maar ook nu reeds is die struc
tuurverandering van Bïuinisse merk
baar, Mét de Deltawerken begon in
de zomer van 1958 het vreemdelin
genverkeer toe te nemen en voor dit
jaar koesteren de exploitanten van
restaurant „Bru" zoveel verwachtin
gen, dat zelfs dit als tijdelijk bedoeld
etablissement uitgebreid wordt. Er
komt een terras, de restauratie zal
vergroot worden en zo hoopt men de
komende toeristenstroom nog beter
te kunnen opvangen. Waar die vreem
delingen naar komen kijken
Boven de kruin van de dijk
zwaait de langgerekte, ijzerge-
ribde arm van een dragline
langzaam, met gerichte bewe
gingen heen en weer, schuin uit
stekend boven een met veel
chroom in de voorjaarszon glin
sterende personenauto, die daar
wat slordig hoog op de dijk ge
parkeerd staat als een ver
dwaald luxe paard temidden van
nijver zwoegende werkezels.
miiiiimiiiiiiiiiiniiiiniiiRiiiiiiiiiiM
jjf Een goednieuw café-restaurant II
temidden van de oude, ver- s
weerde woningen als een
H nieuwe schakel in een oude
ketting. Als het ware een
symbool van het nieuwe Brut-
nisse... (Foto P.Z.C.)
Het comfortabele vervoermiddel
staat scheef weggezakt aan de
kant van de stukgereden dijks-
kruin, waar zware vrachtauto's
ronkend af en aan rijden, soms
met een opengeklapte laadbak
waardoor zij iets weg hebben
van monstrueuze torren met
opstaande schilden. Zo kruipen
ze ook door de losgewoelde aar
de, de laadbakken vol met zand
en stortsteen, met stortsteen en
zand
Als een waggelende kolos nadert
over een dwarsdijk langzaam een
dragline de enorme grijparm
eigenwijs haaks op de voorkant
van dit bizarre voertuig. En aan
de binnenkant van de dijk klotst
geduldig het in de omarming van
stalen damwanden en grijze be-
tonsteïgers gevangen water van
de nieuw gegraven gemeenteha
ven. Op dat water het voor Zee
land zo langzamerhand vertrouw
de beeld van „bakken" stortsteen
en basaltblokken zuigerinstal-
laties, een heen en weer varend
motorbootje en onaantastbaar te
midden van dit woelige wereldje
de directionele woonschuit, met
heel huiselijk de kamerplanten
achter de vitrages en een redde
rende huisvrouw achter het ven
ster van de kombuis. Al die paar-
dekrachten van vrachtauto's,
draglines en schepen vervullen de
lucht met een voortdurend ge
ronk, dat een soort passende ach
tergrondmuziek vormt voor al die
bijenkorfachtige bedrijvigheid van
af en aan rijden, heen en weer va
ren en op en neer lopen
Een boeiend bedrijf, het „water
werk". Een schouwspel dat ook de
leek altijd weer fascineert en van
daar ook dat toegenomen vreemde?
lingenbezoek aan Bruinisse. Maar
het boeit niet alleen de leek. „Er zit
meer romantiek in dan in het droge
werk het is lang „zo droog niet",
verklaarde de heer J. Boltje uit Zwol
le, uitvoerder van de werken, die op
het ogenblik de eindfase naderen.
De technisch hoofdambtenaar van
Rijkswaterstaat, de heer L. Becu, as
sistent van ir. P, H. v. d. Weele, uit
voerend ingenieur, bevestigde dit vol
komen. Beide bij deze werken zo
nauw betrokkenen waren het er ver
der over eens, dat de gang van zaken
bijzonder vlot. is geweest. Men heeft
volkomen volgens het tijdschema
kunnen werken en op het ogenblik is
men toe aan het dempen van de oude
vissershaven, aanleg van omliggende
wegen en aan het „binnenwerk"
(slaan van steigerpalen e.d.) van de
nieuwe haven. Voorts rest nog het op
diepte brengen van de bouwput voor
de schutsluis en dan zullen in de loop
van deze zomer gereedgekomen zijn:
a) het ten dele dempen van de oude
vissershaven; b) de aanleg van de
nieuwe gemeentehaven én van de
werkhaven voor de dijkbouw en c)
de bouwput voor de schutsluis, waar
van de bouw ook nog dit jaar zal
worden aanbesteed.
„De volgende slag" wordt dan het
opwerpen van het dijkvak tussen
de aan zowel de kant van Sehou-
wen-Duiveland als aan de Flak-
keese wal geprojecteerde sluitga
ten; een object, dat voor de bui
tenwacht minder spectaculair zal
zijn, dan het complex van wer
ken, dat nu uitgevoerd is.
Langzaam maar zeker neemt de
bedrijvigheid direct onder de
kust van Bruinisse dus af. Het
legertje arbeiders is intussen
al geslonken van rond 200 man
tijdens de „hoogtijdagen" tot
rond dertig op liet ogenblik en
van de veertien draglines zijn er
nu nog vier over. De laatste rijs-
werkers nit Werkendam, hoog
in de lieslaarzen, werpen elkaar
nog de brokken stortsteen toe,
die een zinkstuk moeten ver
zwaren. Uit het water rijzen al
de eerste steigerpalen op, waar
straks de vissersboten van
„Bru" aan zullen meren
£lllllllllllllllllllllllll!lllllllll!l!llll!llllllllllllllllllllllllllllll!!lllllllllll!llljll
Hoog op de Noorddijk staat M
H een rijtje huizen, waarin o.m.
Rijkswaterstaat tijdelijk on-
derdak heeft gevonden. Deze n
woningen zullen moeten ver-
dioijnen. Foto P.Z.C.)
„STEMMEN UIT HET DORP"
„Bru" gesteld op
zondagsrust
„De middenstand van Bruinisse ziet
met veel belangstelling uit naar de
voltooiing van deze Delta-werken. We
weten niet wat er dan gaat gebeuren,
maar we zijn toch hoopvol gestemd.
Daarnaast koesteren wij echter ook
de vrees, dat onze zondagsrust, die
ons in Bruinisse bijzonder zwaar
weegt, in gevaar zal komen".
Deze, deels optimistische, deels pes
simistische woorden kwamen uit de j
mond van de voorzitter der afdeling
Bruinisse van de Kon. Ned. Midden
standsbond, de heer A. de Koning.
De middenstand van Bruinisse is bui
tengewoon verheugd dat van hoger
hand allerlei voorlichting wordt ge
geven hoe straks de nieuwe situatie
moet worden overzien.
„Daarnaast laat men ons zelf toch
ook initiatieven uitdenken. Zo zien
wij straks nit naar recreatie, maar
dat is punt twee. In eerste instantie
hopen wij, dat wanneer ons eiland
straks met het vasteland zal zijn ver
bonden, zich hier industrieën zullen
vestigen.
Dat garandeert ons middenstanders
een blijvende boterham, terwijl wij
met recreatie, we denken dan aan
de mogelijkheden voor de zeilsport,
hoogstens enkele maanden zijn ge
baat", aldus de heer De Koning.
Over die watersport sprekend, denkt
de heer De Koning al aan de tijd, dat
de werkhaven van nu zal kunnen wor-
99
Verscholen achter zware,
pas verrezen dijklicha-
men en de met bekisting
versterkte zeewering
koestert het oude, sfeer
volle vissershaventje van
Bruinisse zich in het
vroege voorjaarszonne
tje. Met een wijde boog
vaart een vissersboot de
nauwe trechter die de
haven vormt binnen, ter
wijl een dozijn andere
„kotters" aan de ruwe
houten brugetjes ligt ge
meerd. Zacht kabbelen
de golven tegen de boeg,
hoog in de mast wiegen
wimpels in de wind en
op het dek zijn schipper
en knechts bedrijvig in
de weer
Een beeld van alle dag
in Bruinisse, waar de
nauwe bochtige straten
op een of andere wijze
altijd weer op de vissers-
haven „uitmonden". Een
beeld ook, dat typerend
is voor dit dorp, maar
dat gedoemd is te ver
dwijnen. Want „Bru"
krijgt een nieuwe haven,
die in het kader van de
Deltawerken wordt uit
gevoerd en die thans
vrijwel gereed is. Als de
40 mosselkotters van
Bruinisse over twee a
drie wekèn naar hun vis
gronden op de Wadden
zee zullen uitvaren, zal
het zeer waarschijnlijk
de laatste reis zijn van
do oude tij-haven nit.
Want als de vissersvloot
in juni weer terugkeert,
kunnen de kotters al in
de nieuwe haven meren.
Hoe denken de vissers
daar nu over? De ruim
vijftig jaar oude schip
per van de „Bru 50", J.
de Waal-van Engelen, is
zeer resoluut in zijn ant
woord:
„Voor ons is het een ha
ven met een bijsmaak
je", vertelt hij zonder
aarzeling. „Bij de nieu
we haven komt altijd de
gedachte aan de afslui
ting van de zeegaten.
Over vier jaar Is de dam
door de Grevelingen aan
gelegd en ongeveer vijf
tien a twintig jaar later
die door het Brouwersha-
vense Gat.
Gn dan nog eens
mossels kweken In de
GrevelingenGeen kijk
op! En wij maar varen
naar de Waddenzee. Eu
waar zullen de mossels
verwaterd moeten wor
den, als het zoute water
straks zoet is gewor
den?" Zo gehoord zit er
voor de vissers van Brui
nisse inderdaad een „bij
smaakje" aan de nieuwe
haven!
Overigens gaat men er
wat accommodatie be
treft wel op vooruit.
Daar is schipper De
Waal het over eens. „In
de eerste plaats kunnen
de schepen op ieder mo
ment van de dag en de
nacht de haven binnen
varen, hetgeen niet het
geval is bij de oude tij-
haven. Verder kunnen de
vissersvaartuigen beter
en gemakkelijker worden
gemeerd en zijn er nog
enkele andere voordelen.
Maar het intieme karak
ter is weg. Onherroepe
lijk!"
Havenmeester S. van
Gilst, een kleine, maar
stevig gebouwde zesti
ger, die tot zijn veertig
ste jaar heeft gevaren,
vertelt, dat de nieuwe
haven er moest komen,
omdat de oude een zwak
punt in de zeewering
,J5en haven met een bij
smaakje", menen sommi
ge vissers van ,J$ru",
wanneer ze spréken over
de nieuwe haven. De oude
haven is nog altijd een
vertrouwd punt van sa
menkomst.
Foto P.Z.C.)
vormt. Hij is van me
ning, dat van een hele
verbetering kan worden
gesproken, vooral ten
aanzien van het laden en
lossen. „Maar ja, het is
toch jammer, dat de vis
sersschepen uit de oude
haven verdwijnen. Deze
zal gedeeltelijk worden
gedempt, terwijl het
voorste gedeelte als re
paratiehaven zal worden
gebruikt." Havenmeester
Van Gilst weet ons ook
te vertellen, dat Bruinis
se vijftig jaar geleden
meer dan 150 vissers
schepen rijk was. Alle
maal ranke zeilers. Veer
tig schepen zijn er thans
nog over. Schepen van
prima kwaliteit en met
sterke motoren. Schepen
ook. die het in de nieuwe
haven toch heel wat „ge
makkelijker" krijgen.
1AIfeïKi
A. DE KONING
...hoopvol gestemd...
den gebruikt als jachthaven. Men
hoopt, dat de Kon. Ned. Roei -en Zeil
vereniging „De Maas" uit Rotterdam,
Bruinisse als uitgangspunt zal kiezen.
Te vaag
Het optimisme van de heer De Ko
ning wordt niet gedeeld door ds. H.
W. v. d. Brink, Ned. hervormd predi
kant te Bruinisse. Dominee v. d.
Brink geloofde wel, dat het Delta
plan mogelijkheden zou kunnen ge
ven, maar ze waren voor zijn gevoel
toch nog te vaag om een positief oor
deel uit te kunnen spreken. De ver
beteringen, die in de verbindingen zul
len ontstaan, juicht hij toe, maar
daarnaast betreurt hij het toch ook,
dat de sfeer die de kaai aan het le
ven te Bruinisse geeft, zou verdwij
nen.
Ds. v. d. Brink gelooft, dat er een
wat vrijere zondagsviering zal ko
men, hoewel heel Bruinisse thans,
kerkelijk of niet kerkelijk, bijzonder
op deze rust is gesteld.
Voorts wijst hij op de Delta-commis
sie van de Ned. herv. kerk. In deze
commissie wordt bekeken hoe de pro
blemen die rond dit plan zullen ont
staan het best op zijn te vaneen. „In
de Westhoek van Schouwen ligt de
zaak duidelijker, omdat daar in de
nabije toekomst een grote ontwikke
ling op recreatief gebied zal komen",
zegt ds. v. d. Brnik.
„In ons achterhoofd zijn we wel be
zig met de mogelijkheden die er even
tueel straks voor ons liggen, maar 'n
vastomlijnd plan hestaat er nog niet."
V.V.V. ziet
mogelijkheden
„Natuurlijk zal ons dorp profijt trek
ken van deze vernieuwing, maar toch
zal het bestaan van Bru afhangen
van de ontwikkeling van de oester
cultuur. Zal het water na de afslui
ting voldoende zout blijven bevatten
om deze bron van inkomsten te be
houden?", vraagt de heer C. H. v. d.
Linde, gemeentesecretaris van Brui
nisse zich af. Wie in het optimistische
gezicht van de heer v. d. Linde kijkt,
weet dat deze ambtenaar, die ook nog
de zorgen van het V.V.V.-werk op
zijn schouders ziet rusten, de toe
komst vol vertrouwen tegemoet ziet.
Als V.V.V.'er heeft de heer v. d. Lin
de natuurlijk ook al maatregelen ge
nomen. Zo bestaan er plannen om in
samenwerking met de middenstand
in verschillende grote kranten de aan
dacht te vestigen op de uitvoering van
de Delta-werken.
Dan heeft de heer v. d. Linde gedacht
aan het houden van rondvaarten,
maar hiervoor zou een particulier
zich dan moeten interesseren.
„Het is jammer dat bij benadering
nog geen beeld kan worden gegeven
van de industrie, hoe die zich zal ont
wikkelen. „Zo hier en daar", en nu
spreekt de heer v. d. Linde even als
gemeentesecretaris van Bruinisse,
„zijn we wel eens gepolst, maar over
het algemeen wenst men toch eerst
de kat uit de boom te kijken."
DS. H. W. VAN DEN BRINK
...sfeer verdwijnt...
r 1
