Nu ook onlusten in
Noord-Rhodesia
Neg onzekerheid over het komende
oecumenische concilie
KLANKBORD
HUURVERHOGING BEPLEIT
IN LIBERAAL RAPPORT
ZATERDAG H MAART 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
NA VERBOD VAN „Z AM BI A-PART IJ"
Betogers gooiden
met benzine
bommen
ïn de straten van Loesaka, de
hoofdstad van Noord-Ehodesïa,
hebben grote groepen betogende
inboorlingen vrijdag winkelrui
ten vernield en met brandende
benzinebommen gegooid als ge
volg van het besluit waarmee
het gouvernement de extreem-
nationalistische ,,Zambia"-partij
die zich ook „het Afrikaans Na
tionaal Congres" noemt, ver
bood. De „Zambia" is een splin
tergroep, waarin een aantal ex
tremistische elementen zich
heeft verenigd.
Wenst regering te lange
termijn voor aangaan
Deltacontracten
De vaste commissie voor Deltazaken
uit de Tweede Kamer heeft verslag
uitgebracht over het wetsontwerp tot
verlenging van de termijn voor liet
aangaan van overeenkomsten over
werken als bedoeld in de Deltawet. In
dit wetsontwerp werd voorgesteld dat
zulke overeenkomsten kunnen worden
aangegaan voor een tijdperk van ten
hoogste tien jaren voor het geval de.
constructs der bedoelde werken zulks
noodzakelijk maakt. In beginsel zegt
de commissie zich met verlenging
van de termijn te kunnen verenigen.
Het is duidelijk, aldus haar verslag,
dat de in artikel 32, lid 2, van de
comptabiliteitswet genoemde termijn
van vijf jaar niet voor alle Deltawer
ken voldoende zal zijn. De commis
sie is er zich echter van bewust, dat
de bevoegdheid, welke de regering
thans vraagt, namelijk om zulke
overeenkomsten voor een termijn
van ten hoogste tien jaar te mogen
aangaan zonder wettelijke machti
ging, wel ver gaat. Als voorbeeld van
een voor een groot aantal jaren të
sluiten overeenkomst heeft de rege
ring in de toelichting een contract
over een onderdeel van de dam in het
Haringvliet genoemd, met welks con
structie ongeveer 6 jaar gemoeid zal
zijn. Gaarne zal de commissie verne
men of te verwachten is,, dat talrijke
overeenkomsten voor meer dan 5 jaar
gesloten zullen moeten worden. Kan
de regering hier.van reeds andere
voorbeelden noemen? Is de termijn
van 10 jaar niet ruimer gesteld dan
nodig is?
Toen het verbod van de partij be
kend werd stroomden grote groepen
inboorlingen door de straten. Winkels
van Europeanen en Aziaten waren de
eerste en voornaamste doelwitten,
ook kranten waarvan de uitgevers
Europeanen zijn kregen het zwaar
te verduren. De betogers gebruikten
benzinebommen en stenen, maar
richtten betrekkelijk geringe schade
aan: enkele kleine brandjes ontston
den, maar werden snel bedwongen.
Dè politie heeft de betogers uiteenge
jaagd en een aantal arrestaties ver
richt.
Het is de eerste keer geweest dat
ook ïn Noórd-Rhodesia onlusten
zijn ontstaan. In de beide andere
delen van de federatie, Njassaland
en Zuid-Rhodesia, is het al weken- j
lang onrustig. In NjaS3nIand zijn
meer dan veertig dodeu gevallen, j
„WANVERHOUDING OPHEFFEN"
Gevolg zou daling van
bouwkosten zijn
„Het is geboden thans in de eerste
plaats de wanverhouding tussen de
huren en de overige prijzen op te
heffen. Dit dient echter tc gebeu
ren voordat de woningmarkt verza
digd is. Wanneer nog langer wordt
gewacht en er, in verhouding tot de
vraag, eenmaal te veel woningen zijn
gebouwd, zal het niet meer mogelijk
zijn de huren nog te verhogen. Dan
zullen de exploitatietekorten van de
woningwetwoningen nog groter wor
den en zit het rijk voor een reeks
van jaren vast aan nog hogere jaar
lijkse bijdragen. Alleen door thans de
huren te verhogen kan straks een
oververzadiging van de markt en een
daaruit voortvloeiende ineenstorting
in de bouwactiviteit worden voorko
men en in plaats daarvan een ge
leidelijke ontspaninng van de bouw
markt mei als gevolg een daling
van de bouwkosten worden bereikt.
Aldus een van de conclusies van een
rapport, dat de liberale prof. mr- B.
M. Teldersstlchting heeft gepubli
ceerd over het woningvraagstuk.
In dit rapport wordt voorts gezegd;
dat een lonende exploitatie van de
vooroorlogse woning en op de duur
wanneer de bouwkosten en de ren
te weer op een redelijk peil zijn ge
komen mogelijk is bij een huur-
peil, dat ongeveer driemaal zo hoog
lii'gt als het peil van 1940. Aangezien
de huren van de oude woningen mo
menteel 85 pet. hoger zijn dan in 1940,
zouden zij gemiddeld nog met een 50
a 60 procent moeten worden ver
hoogd.
ROKEN. Lezen, schrijven en reke
nen, het waren allemaal dingen die
niet de minste aantrekkingskracht
hadden op een 13-jarig schoolmeisje
uit de Londense voorstad Wimbledon.
Zij bleef liever thuis roken en moord-
verhalen verslinden. Daarom stond
ze voor de kinderrechter. Tussen sep
tember van verleden jaar en janu
ari had ze liefst 61 keer gespijbeld.
Gevraagd of ze iets tot haar verdedi
ging had aan te voeren, zei het meis
je: „Ik heb het roken eraan gege
ven".
DRIE. Johnny Jackson, een bekend
dobbelaar, verscheen te Miami, in de
Verenigde Staten, voor rechter Mit
chell Goldman, op beschuldiging van
dobbelen.
Hij bekende het hem ten laste ge
legde.
„Hegt U dobbelstenen bij U?" vroeg
Goldman.
„Ja", antwoordde Jackson.
„Gooi eens" zei de rechter.
„Nee, liever niet", repliceerde Jack
son.
„Geef hier, dan zal ik het voor je
doen", zei de rechter.
Hij wierp en het resultaat was een
aas en een twee.
„Hum, drie punten", constateerde de
rechter. „Laten wij er dertig dagen
van maken". En daarbij bleef het.
Twee Deense meisjes, Birthe en Han-
ne zvjn een tocht aan het maken van
Kopenhagen naar Rome en terug. Zij
maken de reis per paard op hun
eigen paarden nog wel, die zij van
hun zakgeld kochten, toen de dieren
op weg waren naar het slachthuis.
De meisjes denken een half jaar on
derweg te zijn. In die tijd werken zij
voor de kost.
Voorkeurstemmen op
mr. Van Rijckevorsel
overtroffen kiesdeler
De voorzitter van het Centraal
Stembureau in Den Haag heeft mee
gedeeld dat op mr. K. M. van
Rijckevorsel, die op de lijsten van de
Katholieke Volkspartij in de kies
kringen in de provincies Zuid-Hol
land, Zeeland en Utrecht als kandi
daat nummer 19 voorkwam, meer
stemmen uitgebracht zijn dan de
kiesdeler bedroeg. Het juiste aantal
op hem uitgebrachte stemmen is nog
niet precies bekend, doch vast staat
reeds dat hij do kiesdeler ruim heeft
gehaald.
Het A.N.P. heeft gisteren meegedeeld
dat de zetels van de Pacifistisch-So-
eialistische Partij in de Tweede Ka
mer zullen worden bezet door de he
ren H. J. Lankhorst en N. van der
Veen. Dr. O. Noordenbos die gisteren
als P.C.P.-Kamerlid was genoemd,
is dus niet gekozen.
Daarbij moet vooral worden bedacht,
aldus het rapport, dat het hieT niet
gaat om een dwingend voorgeschre
ven huurverhoging, maar om een ma
ximaal toegestane verhoging van de
huurprijs. Het is niet «dlecn denk
baar maar zelfs zeer waarschijnlijk,
dat voorni de oudere woningen dit
percentage niet zullen halen. Wanneer
het aantal woningen dat de wettelijk
toegestane huurprijs met haalt groter
wordt kan de huurmarkt zoals
thans reeds het geval is met de markt
voor koopwoningen worden vrijge
laten.
Op die manier bereikt men, zo zegt
het rapport:
a. een intensieve bewoning van de
oude huizen zonder dat daarvoor een
ambtelijk apparaat nodig is dat diep
ingrijpt in de vrijheid van het indi
vidu
b. een geleidelijke ontspanning van de
bouwmarkt met als gevolg een daling
van de bouwkosten en
c. een ontspanning van de kapitaal
markt met als gevolg een daling van
de rente-
Naarmate de bouwkosten en de rente
teruglopen, aldus het rapport, kun
nen ook de subsidies worden vermin
derd en op de duur worden afge-
schafl. Een uitzondering zou kun-
neh-'worden gemaakt voor de woning
bouw ten behoeve van de minst draag-
krachtigen: de woningwetbouw. Men
zou kunnen voortgaan met het sub
sidiëren van deze bouw- Het is dan
echter wel gewenst om het bewonen
van deze permanent gesubsidieerde
woningwetwoningen aan een inko
mensgrens te binden, aldus het rap
port.
De kosten van een huurverhoging
van ca. 50 pet. bedragen volgens het
rapport ongeveer 500 miljoen gulden.
Hiertegenover nemen de overheids
middelen jaarlijks met ongeveer 250
a 300 miljoen gulden toe. Het ligt
daarom voor de hand de compensatie
in de eerste plaats ten laste te laten
komen van de overheidssector. Te
denken valt bijv. aan een verlaging
van de omzetbelasting en een ver
laging of zelfs afschaffing van de
(Zie slot pag. 11 kol. 1)
Op de rijksweg nabij Schore is vrijdagochtend omstreeks kwart over elf
een militaire vrachtwagen in de sloot gereden. De twee inzittenden bleven
ongedeerd. Het ongeluk gebeurde toen een vrachtauto met aanhangwagen
die de militaire auto inhaalde in aanraking kwam met het linker-voorwiel
van de militaire auto. De militaire bestuurder van liet laatste voertuig, M.
L. uit Halsteren, raakte de macht over het stuur kvnjt met het gevolg,
dat zijn auto in de rechter-wegberm terecht kwam en daarna in de vlak
langs de weg liggende sloot. De bestuurder van de vrachtauto, A. W. uit
Oude Niedorp, stopte onmiddellijk. De militaire truck, welke op weg was
naar Ossendrecht, werd zwaar beschadigd. De auto moest met behulp van
kraanwagens uit de sloot worden gesleept.
(Foto P.Z.C.).
Geleerde at kippen, best emd
voor proefnemingen, op
If De Siciliaanse geleerde Giovan-
ni Biondo bevond zich weer in
§1 de rechtszaal in verband niet
H de beschuldiging, dat hij kip- >\-
pen zou hebben opgepeuzeld,
die bestemd waren voor expe-
H rimentele arbeid op het zoo-
technische instituut van de
universiteit van Messina.
H Verleden jaar werd de 34-jari-
ge geleerde schuldig bevonden
M aan de „wetenschappelijke
transformatie" van kippen, die n
aan proefnemingen onderwor- y
pen hadden moeten worden, in.
gastronomische „objecten". Hij
had zich daar al geruime tijd
i mee beziggehouden zonder dat g
een haan er naar kraaide. n
Toen het tenslotte ontdekt werd s=
ën hij voor de rechtbank had
moeten verschijnen, kreeg hij
15 dagen gevangenisstraf en
een boete van 3000 lire (onge-
vèer 12 gulden), welke boete, §j
gezien de prijs van kip niet
hoog is. n
Maar Biondo is er als de kip-
pen bij geweest om hoger be-
roep aan te vragen. Het hof ff
van beroep heeft nu lieslist, dat
de zaak later voor zal komen.
Dan zal Biondo zijn zaak op-
nieuw verdedigen. Zijn colle- ff
ga's echter zijn het er over
eens, dat hij zich heeft laten
verleiden door zijn voorkeur n
voor kipgerechten en dat hij
gehandeld heeft als een kip
zonder, kop. ff
urn!
9 De Britse componist I-Iaydn Wood, die
het beroemde lied „Roses of Picardy" op
zijn naam heeft staan, is op 76 jarige
leeftijd overleden. Hij was ook een be
gaafd violist.
Verklaring van
generaal Taylor
De stafchef van het Amerikaanse
leger, generaal Maxwel Taylor, heeft
woensdag op een besloten vergade
ring van een congrescommissie in
Washington verklaard, dat de leger
leiding concrete, plannen gereed heeft
om aan elke gebeurlijkheid als ge
volg van de crisis om Berlijn het
hoofd te kunnen bieden. Zijn verkla
ring is vrijdag' gepubliceerd.
Op dezelfde dag dat president Eisen
hower tijdens een persconferentie
verklaarde dat Amerika geen oorlog
te land in Europa zal voeren en dat
het geen zin heeft nog een paar dui
zend man of zelfs enige divisies naar
Europa te zenden, zei de generaal in
de subcommissie voor de militaire
paraatheid van de senaat, dat de vijf
Amerikaanse divisies in Europa vol
doende zijn voor een periode van drie
maanden, te rekenen vanaf „M-day",
de dag der mobilisatie. In Amerika
staat nog een divisie gereed die bin
nen 24 uur naar Europa kan vertrek
ken. Voorts zijn de marine en de
luchtmacht op de hoogte gebracht
van de schepen en vliegtuigen die het
leger in geval van nood nodig heeft
om aanvullende eenheden naar hun
bestemming te vervoeren.
In Sorong werd ziekenhuis
voor lepra-lijders geopend
In Sorong, Nederlands-Nieuw-Guinea,
is onlangs op het terrein van de
daar gevestigde leprozerie met enige
plechtigheid een door de stichting het
Nationaal Nieuw-Guïnea Comité ge
schonken ziekenhuis met laborato
rium in gebruik genomen, dat het
centrum zal worden voor het onder
zoek en de behandeling van lijders
aan lepra, aldus deelt deze stichting
mede.
STEMMEN UIT DE KERKEN
Weinig hoop dat het
alle christenen zal omvatten
Het is alweer bijna twee maanden geleden dat paus Johannes XXIH aan
kondigde dat er een oecumenisch concilie door hem zou worden bijeen
geroepen. Ook deelde hij bij die gelegenheid mee dat het op dit concilie
zou gaan over „een eventueel herstel van de kerkelijke eenheid", in het
bijzonder over de vereniging van de Russische en Griekse Orthodoxe Kerk
en andere oosterse katholieken met de Rooms Katholieke Kerk. Sinds de
aankondiging zijn er een reeks van berichten over dit concilie, dat niet
eerder dan in 1961 zal worden gehouden, in de pers verschenen. Het is
een hele reeks wensen en veronderstellingen die in deze berichten werd
geuit, terwijl een heleboel vragen werden gesteld. Vanuit Rome heeft men
officieel weinig nieuws meer losgelaten. Paus Johannes, want hij moet
uiteindelijk alles beslissen, zal zich nog wel eens tegen het voorhoofd
tikken, wanneer hij er aan denkt hoe het alles moet, vooral met die uit
nodigingen, tenzij alles reeds beslistis, wat we eigenlijk wel geneigd
zijn te veronderstellen.
hannes te zullen vragen zijn oproep
voor een oecumenisch concilie ook uit
te strekken over jodeu, boeddhisten,
confucianen, hindoes, moslims en sjin-
toïsten. Dat hij aan de joden denkt, is
op zichzelf nog zo gek niet. Joden en
christenen behoren nu eenmaal bij elk
aar. Wanneer al die anderen wérden
uitgenodigd, zou het concilie een ge
heel ander karakter krijgen, al heeft
de gedachte die hij lanceerde wel iets
aanlokkelijks om „alle godsdienstige
leiders in de wereld" bijeen te bren
gen, opdat „dit een factor zou kunnen
zijn die het gevoelen van de wereld
zou kunnen doen veranderen". Voor
zo iets is de tijd nog niet rijp. De ge
dachten van onze rabbijn uit New
York kunnen we verwijzen naar het
rijlc van de fantasie als het gaat om
het concilie dat men over een paar
Er zijn een paar punten die telkens
weer naar voren komen wanneer er
over het a.s. concilie wordt geschre
ven. De eenheid van de christenen
zal een van de voornaamste onderwer
pen worden, waarmee de paus met alle
eminenties, excellenties, hoogeerwaar
de en zeereerwaarde heren zich denkt
bezig te houden. Ze kunnen dat
moeilijk doen zonder hen, met wie zij
de eenheid zoeken. Maar hoever heb
ben zij deze eenheid gedacht? Alleen
met dé Oosters Orthodoxe kerken, of
gaat hun blik verder?
In het koor van hen die zo het een en
ander over het komende concilie ten
beste hebben gegeven, was ook een
Amerikaanse rabbijn uit New York,
de voorzitter van de Vereniging van
Amerikaans-Joodse gemeenten. Hij
heeft bekendgemaakt aan paus Jo.
jaar te Rome denkt te houden.
We hebben ook een bericht gelezen
dat heette afkomstig te zijn van „des
kundigen uit de naaste omgeving van
de paus, op grond van diens toespra
ken, brieven enz.''. Daarin werd een
vijftal punten genoemd dat „speciaal
onderwerp van bespreking zal uit
maken op het komende oecumenische
concilie". Die punten zouden dan zijn:
1. Bestrijding van dwaalleringen. 2.
Het opnieuw de nadruk leggen op de
geestelijke en bovennatuurlijke roe
ping van de mens, tegenover de enor
me aantrekkingskracht van de stof
felijke goederen. 3. Versterking van
de 'eenheid der kerk, die in verschei
dene gebieden en in het bijzonder in
communistisch China, wordt bedreigd.
4. Bevordering en organisatie van een
doeltreffende herderlijke activiteit, in
overeenstemming met de eisen van het
huidige tijdsgewricht, voor de ver-
spreiding van het Evangelie over de
gehele wereld. 5. Nadere omschrijving 1
van de leerstellingen over de kerk en
het bisschoppelijk ambt, waarvoor
men op het Vaticaanse concilie van
1870 geen tijd meer had. Aan dit be-1
richt is nog toegevoegd dat op het i
concilie ook aandacht zal worden ge- j
schonken aan de wereldvrede en de
kernwapens. Men verwachte niet dat
leerstellingen over Maria op de agen-
da zouden komen, hoewel men er niet
zeker van is dat mariologen niet hun
best zullen doen een verdere uitwer-
king van de leerstellingen aangaande
Maria op de agenda te krijgen.
Wanneer we dit bericht bekijken, is
er voor de eenheid van de christen
heid in de wereld op het a.s. concilie
niet veel te verwachten. Het wordt
dan niet meer dan een overleg over
de versterking van de eenheid bin
nen de R.-K. Kerk en alle andere
kerken zullen vragen welk belang
zij daarbij hebben. Nu is het bekend
dat, wanneer het gaat om de een- j
heid van de christenheid, er ook in
de kerk van Rome verschillende ge-
Zie slot pag. 5 kol. 5)
Het Wereldgebeuren
Barrière
Aan de politieke storm over de
Britse Centraal-Afrikaanse Fe
deratie is nog steeds geen ein
de gekomen. In het Britse Lagerhuis
was het voortwoeden ervan deze
week goed merkbaar. De minister
van koloniën Alan Lennox-Boyd wei
gerde donderdag, het Huis inzage
te geven van de inlichtingen die vo
rige week tot de conclusie hadden
geleid dat er een massamoord dreig
de in Njassaland, een der gebieden
die tot de federatie behoren. Onder
de Afrikanen er zijn er niet min
der dan drie miljoen in Njassaland
i zou een komplot zijn gesmeed om
een wreed einde te maken aan het
leven van de 8000 blanken die er
ondernemingen leiden of in het be
stuursapparaat werkzaam zijn. Men
is door cie ministeriële weigering dus
niet aan de weet gekomen hoe het
met deze dreiging gesteld was: wel
werd bericht dat de ongeregeldheden
in Njassaland tot dusver een veer
tigtal mensenlevens hebben geëist-
i allemaal levens van negers.
Onder de noodtoestand, die naai' aan
leiding van de inlichtingen over
moorddadigheid werd atgekondigd,
nemen de veiligheidstroepen geen
halve maatregelen.
Garfield Todd, die vorig jaar
moest aftreden als premier van
Zuid-Rhodesia, dat ook tot de
federatie behoort, heeft zich dezer
dagen uitgesproken over de moeilijk
heden. Zoals bekend, heerst ook in
Zuid-Rhodesia de noodtoestand. De
onrust houdt verband met het feit,
dat besprekingen over toekenning
van de domimonstatus aan de fe
deratie naderen. In Zuid-Rhodesia,
waar de getalsverhouding tussen
blanken en negers zo ongeveer over
eenkomt met die in Zuid-Afrika,»
overheersen apartheidsïdeeën. En de
Afrikanen in Njassaland vrezen,
in een soortgelijk „klimaat" als hun
lotgenoten in Zuid-Afrika te zullen
vei-Keren wanneer het ministerie van
koloniën in Londen geen toezicht
meer houdt op het beleid dat te Sa
lisbury, hoofdstad van Zuid-Rhode
sia en tegelijk van de federatie,
wordt gevoerd.
Todd heeft nu op een congres van
zijn Centraal Afrikaanse Partij de
burgers opgeroepen tot volledige
steun aan de regering, opdat de
noodtoestand zo spoedig mogelijk
kan worden beëindigd. Hij liet het
niet bij deze oproep, maar koppel
de daaraan een zeer fundamentele
kritiek vast: dat er slechts één poli
tiek is die de veiligheid van alle
burgers kan garanderen, namelijk
die van deelgenootschap. Maar zo'n
politiek kan niet bloeien in een land
met een strakke kleurbarrière. Ten
zij die barrière doorbroken wordt,
zal zij binnen vijf jaar door de Atri-
kanen tegen de Europeanen gebruikt
worden, zo zei deze ingewijde poli
ticus.
Rassenkwesties hebben een be
langrijke rol gespeeld op het
emu van Todds ambtsperiode,
en eigenlijk hebben meningsverschil
len op dit punt mede tot liet aflopen
van zijn eerste-ministerschap geleid.
Deze uit Nieuw-Zeeland afkomstige
ex-steenbakker heeft het bedrijf van
zijn vader indertijd verlaten om na
theologische studie zendeling in Zuid-
Rhodesia te worden. Eenmaal in de
rimboe aan het werk kon hij zijn
dienstverlening aan de negers nog
uitbreiden door medische studies aan
de universiteit van Witwatersrand en
tenslotte kwam hij in de politiek te
recht. Als premier is Todd nogal eens
fel opgetreden tegen Afrikaanse po
litieke bewegingen; vandaar mis-
i schien dat hij de afkondiging van ae
noodtoestand en het verbod van het
Afrikaanse Congres door de huidige
autoriteiten niet bekritiseert hoewel
hij in zekere zin „in de oppostilie is".
Maar hij steide indertijd zo vooruit
strevende plannen op voor het onder
wijs aan de Afrikaanse jeugd, deed
zo zijn best om het ontstaan van een
Afrikaanse middenstand te stimule
ren en ijverde met zoveel vuur voor
verhoging van de levensstandaard der
Afrikaanse arbeiders, dat de meerder
heid der blanken het einde van zijn
politieke leven wenste, vervuld als
zij was van denkbeelden waarin de
nü weer door Todd aangevallen kleur
barrière een belangrijke rol speelt.
De ontwikkelde Afrikanen, zo heeft
Todd nu id zijn toespraak voor
de Centraal Afrikaanse Partij
betoogd, moeten in regeringsaangele
genheden een even belangrijke stem
krijgen als de Europeanen. In plaats
van in 1960 zullen de verschillende
regelingen van de federatie thans bij
een moeten komen om te spreken
over de economiscne kansen voor alle
delen van de gemeenschap op basis
van gelijkheid, over zelfbestuur van
elke staat binnen de federatie en over
verbetering van de verhouding tussen
de rassen. Het is te hopen dat zijn
woorden weerklank vinden en dat
niet, zoals tijdens zijn premierschap,
velen zeggen- „We vertrouwen hem
niet. Hij is zendeling geweest, be
grijpt U".
mÊmmm.
GARFIELD TODD
...zendeling geweest...
