Romantiek in de verkiezingstijd Voorburgenaar zit al vijftig jaar (als kijker) in Tweede Kamer KABINETTEN IN VARIATIES zaten zij bijeen.... HAART 1959 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 9 555 Parlementaire, interim-, koninklijke, zaken- en rompministeries (Van onze parlementaire redacteur) We zouden niet in Nederland wonen, als we niet alles netjes gerangschikt in vakjes, keurig voorzien van een etiket, opborgen. We houden er in ons land van etiketten op te plakken. Ook onze kabinetten ontkomen daar niet aan. Het is al weer even typisch Nederlands om onderling grondig van mening te verschillen over wat er op die etiketten dient te staan. We had den liet kabinet-Beel en men heeft zich beijverd om het een karakteris tieke aanduiding te geven. Het was een rompkabinet, zeiden sommigen. Anderen spraken van een interim kabinet. Men heeft het een inter- mezzokabinet en een noodkabinet ge noemd. Uit de verwarring blijkt al, dat al deze begrippen een nog al wazige inhoud hebben. De verwarring wordt nog groter, als men de lijst van be namingen uitbreidt met eveneens voor kabinetten in zwang zijnde aan duidingen: koninklijk kabinet, demis sionair kabinet, parlementair kabi net, extra-parlementair kabinet en zakenkabinet. Natuurlijk moet er tussen de kabi netten, die men pleegt aan te duiden als parlementair kabinet, iets over eenkomstigs zijn, doch ae grenzen tussen het ene soort kabinetten en het andere soort vervagen snel, zodat het uiterst moeilijk, zo niet onmoge lijk is zulke rake definities te geven, dat de verschillende kabinetten er precies onder te vangen zijn. Daar om laten we, om de lezer althans enigszins wegwijs te maken in het labyrinth van namen, enige algemene karaktertrekken volgen. Er bestaat een duidelijke tegenstel ling tussen'een aantal kabinetten van vóór 1868 het jaar, waarin in ons land het parlementaire stel sel voor goed gevestigd werd en van erna. Vóór 1868 sprak men wel van koninklijke kabinetten: de mi nisters baseerden hun positie veel al op het vertrouwen, dat de ko ning in hen stelde; niet op het ver trouwen van het parlement. Zolang het vertrouwen van de koning bleef, handhaafden zij zich, ook al bleek, dat de Kamermeerderheid het niet met hun beleid eens was. Verloren zij het vertrouwen van de koning, dan traden de ministers af. Van 1868 af kan geen kabinet aan het bewind blijven, dat niet in over eenstemming regeert met de wil van de volksvertegenwoordiging. Geeft de volksvertegenwoordiging door de aanneming van een motie te kennen, dat haar vertrouwen in het kabinet verdwenen is, of neemt zij voorstellen aan, die de regering onmogelijk met haar verantwoordelijkheid kan dek ken, dan treedt het kabinet af. Is bij de kabinetsformatie een duidelijke afspraak tussen de formateur en de in de Tweede Kamer vertegenwoor digende fracties gemaakt omtrent de steun, die het parlement aan het dooi de fox-mateur opgestelde regerings program zal verlenen, dan spreekt men van een parlementair kabinet. Zijn zulke afspraken niet gemaakt, voelen de partijen in het parlement zich dus niet gebonden aan het rege ringsprogram en zijn de ministers tot het kabinet toegetreden zonder uit drukkelijke toestemming of goedkeu ring van hun partij, bestaat er dus in het algemeen geen of slechts een zeer los verband tussen kabinet en frac ties, dan is men geneigd om van een extra-parlementair kabinet te spre ken. Dikwijls maakten bovendien de ministers, toen zij werden aange zocht, geen deel uit van het parle ment. zeggen om een politiek beleid te voe ren en principiële beslissingen te ne men en besluit het op grond daarvan om alleen niet-politieke zaken af te doen, dan noemt men zo'n kabinet een zakenkabinet. Het bestaat meest al uit niet-politieke personen. Is een soortgelijk kabinet aan het be wind met de bedoeling de tijd te overbruggen, waarin het niet moge lijk blijkt een kabinet samen te stel len, dat op een meerderheid in de Kamer steunt, dan noemt men zo'n kabinet, vooral als er politieke per sonen in zitten, wel een interim- of nog liever een intermezzokabinet. Onder een rompkabinet dient men te verstaan het kabinet, dat blijft door regeren, als enige ministers, tot een zelfde politieke partij behorend, zijn uitgetreden. Een demissionair kabinet tenslotte Is elk kabinet, dat om welke reden dan ook te kennen heeft gegeven, dat het wenst af te treden of althans zijn portefeuilles ter beschikking van de koningin heeft gesteld en waaraan het staatshoofd heeft verzocht om, totdat een nieuw kabinet is genoemd, Ontbreekt in het parlement een meer- „al datgene te verrichten, wat in het derheid, die het kabinet in staat stelt politieke zaken af te doen, dat wil belang van het geacht wordt". rijk noodzakelijk DE begonnen en de en met de rest vcm de voorman van de katho- stijfsel plakten we hier De oud-journalist gen uit de bus zou ko- gen. lezen: KIEST Tjeerd Adema, die on- men was vaak met De mannen verdwenen PAUW NIET! geveer 50 jaar geleden geen mogelijkheid te met hum ladders en De Bevelanders hadden lieke groep schudde mij en daar nog enkele pe als jong journalist in voorspellen. touxoen en wij staarden er schik in, maar al als een rijpe pruim veis vol maar de rech- Zeeland werkte, zond Ik behoorde tot een somber naar de raad spoedig werden er twee naar beneden zodat ik te animo icas verdwe- ons do volgende her- groepje van jonge libe- welke daar aan de Goe- borden weggehaald en met een smak op de nen. innering aan de ver- ralen, die 's avonds bij- se kiezers werd gege- voor de rest van de grond terecht kwam. Jar er kiezingscampagne in eenhwamen in een café Den. dag was er alleen nog In mijn woede greep een terras op het Vrijt- 1912 tè Goes. of hotel van een onzer Er was slechts een op- maar NIET! te lezen. ik het emmertje stijf- hof in Maastricht toen (Ter toelichting diene, geestverwanten. Wij lossing. Wij togen te- sël en keerde het bo- een heer op een vrije dat toen nog net dis- trokken er zo tegen de gen middernacht naar De volgende nacht gin- ven zijn hoofd om. Het stoel naast mij kwam trictenstelsel bestoud. verkiezingsdatum vaak het huis van een schil- gen wïj met vijf man werd een ogenblik zitten. Hij was iets aan Elk district had _zijn 's nachts op uit om de der en knutselden daar op donker avontuur, doodstil in het straatje, het proefstation en had Jaren later zat ik op kandidaten, die elkaar stad te controleren. bestreden. De winnen- Op een late avond de kandidaten verte- twee dagen voor de ver- genyvoordigde uitein- kiezingsdatum werd delijk het district in er onraad gesignaleerd. do Kamer). Op het grote vierkante In Goes ik was be- marktplein met zijn -.««« zijn. EEN GOESE HERINNERING De katholieke jongeling vroeger in Goes ge was blijkbaar eerst van loerkt. Ik vertelde hem plan iets te zeggen dat ik Goes wel kende misschien wel veel te zeggen, maar hij klem- hij zei: „lk geloof, dat ik het genoegen gin 1912 naa/r de Goe- café-têrrassen en zij sche Courant over ge- fraaie herenhuizen wa- in elkaar" waarop met ladder, één 'n rol aan gaan xoas de politie- ren mannen verschenen koeien van letters het plakbiljeiten, en één de zijn lippen vast op gehad heb U daar eens elkaar toen de stijfsel te ontmoeten". gezamenlijk een bord Twee droegen er een in zijn mond begon te Hij was de man boven _ti lopen. wiens hoofd ik destijds - - Toen verscheen er een mijn stijfselemmertje ke belangstelling altijd die over hoge ladders woord NIET! was te emmertje dunne stijf- van die gemoedelijke omgekeerd had. groot. In de hoofdstad naar de daken klom- lezen. Wij belden de sel en de vijfde een ra- politiemannen, zoals Hij had eenmaal „het van de welvarende Be- men en met stevige eigenaar van het pand gébol aan een stok. Goes er toen een zeven- genoegen gehad..." velanden kwamen niet touwen borden naar naast de huizen toaar Wij plakten onze bil- tal had en met wie wij Het was een heel be- minder dan vier kran- boven hesen. de borden hingen uit jetten hier en daar te- lange wandelingen ten uit, de Goesche KIEST DE PAUW zijn bed en hij was zo gen de gevels maar maakten als ze nacht- Courant vrijzinnigde katholieke kandi- enthousiast dat hij zelf loerden in een donker dienst hadden. De Zeeuw anti-revolu- daat dat ivas even la- op het dak klom om straatje overvallen We mochten tionair), de Nieuwe ter te lezen op twee ons te helpen. Zeeuwsche Courant naast elkaar hangende De volgende morgen ge katholieken. ken waarvan (katholiek) en een neu- borden van anderhalve was het dinsdag de Terwijl ik het natte bil- naren ons traal volksblad dat meter die ter hoogte dag waarop handelaren jet van de liberale kan- toestemming maar eens in de week van de eerste etage, uit het gehele eiland didaat tegen een gevel geven. Wij wezen die nog romantiek in de po- verscheen. over de breedte van naar Goes komen. Zij drukte was er een he- huizen aan, hij belde litiek zat. Wie er bij de verkiezin- twee herenhuizen hin- kregen al van verre te vig gevecht om de lad- de bewoners wakker leefde heer en we heb ben, toen hij wat meer uit de plooi kwam, har- alleen telijk om ons nachtelijk door een patrouille jon- maar de huizen beplak- avontuur gelachen. de elge- Het was voor ons bei- daarvoor den een herinnering zouden aan de jaren toen er TJEERD ADEMA. VRIJE TUD VERDEELD TUSSEN HUISKAMER EN PARLEMENT der kamerboden, die stukken ronddelen, stembriefjes ophalen, voor de afgevaardigden boeken uit de bilbliotheek halen of hen naar de telefoon roepen en die vele andere diensten aan de leden bewijzen. Als de voorzitter van zijn plaats af naar links kijkt, ziet hij de plaatsen van wat men eertijds al gemeen de linkerzijde noemde. De confessionele partijen zitten al thans in de aftredende Tweede Kamer rechts van hem: K.V.P., AR.P, C.H.U. en S.G.P. Zij vor men de „rechterzijde". De P.v.d.A. de V.V.D. en de beide communis tische groepen zitten links van hem: de „linkerzijde" De aandui- De lege vergaderzaal van de Tweede Kamer wacht de nieuwe afgevaardigden. Waar zullen zij komen te zitten? Er bestaat wel al een indeling, maar die veran dert zij 't vaak in geringe mate als een oude Tweede Kamer door een nieuwe vervangen wordt. Want de fracties komen na een verkiezing niet altijd even sterk terug. Dat maakt kleine verschui vingen noodzakelijk. Ook kunnen nieuwe partijen hun intrede in de Kamer doen, waarvoor een plaats moet worden ingeruimd. Toen de Tweede Kamer nog 100 leden telde, zaten er twee afge vaardigden in een bank. Na de uitbreiding tot 150 leden verdrin gen drie leden zich in één bankje. No. 1 is de plaats van de voorzit ter. Aangenomen moet worden, dat dr. L. G. Kortenhorst van de K.V.P. die al meer dan tien jaar lang deze functie bekleedt er in de komende vierjarige parlemen taire periode weer tronen zal. No. 2 is de plaats van de griffier vari de Kamer, mr. A. F. Schepel. De nummers 3, 4 en 5 zijn le plaatsen van de commiezen-grif fier. No. 6 is het spreekgestoelte. Van daar af voeren de afgevaardigden het woord. Op de lessenaar kun nen zij de paperassen, die zij daarbij nodig hebben, uitspreiden. De nummers 7, 8, 9 en 10 zijn de plaatsen van de stenografen. Deze „snelschrijvers" .maken een woor delijk verslag van al het gespro kene. In de regel worden zij na vijf minuten afgelost. Totdat zij weer aan de beurt komen, hebben zij gelegenheid hun stenogram uit te werken. No. 11 is de plaats van-de direc teur van de Stenografische Inrich ting van de Tweede Kamer. No. 12 is de ministerstafel met daar achter de zetels van de ministers. No. 13 is de plaats van de minis ter, die de vergadering toespreekt, bijvoorbeeld voor de verdediging van een wetsontwerp. Hij heeft de beschikking over een kleine lessenaar. Van deze plaats af legt ook de minister-president zijn ver klaringen tof» de volksvertegen woordiging af. Op het ogenblik is het nog een open waag, wie in de naaste toe komst de plaatsen achter deze ge wichtige groene tafel zullen bezet ten en vooral ook, wie er als mi nisterpresident achter de kathe der zal staan. Bij de aanduiding van de plaatsen der afgevaardigden is de indeling van de aftredende Tweede Kamer aangehouden. De nieuwe indeling die slechts gering van de tot nu toe gehandhaafde zal verschillen, moet nog worden vastgesteld. Het omlijnde vak, waarin het nummer 14 is geplaatst zijn de zetels van de fractie der K.V.P., die in de aftredende kamer 49 le den telt. Met nummer 15 zijn de banken aangeduid van de uit 13 leden be staande fractie van de C.H.U. De zetels van de 15 leden vari de fractie van de A.R.P. zijn die, waarbij het nummer 16 is ge plaatst. No. 17 is het enige bankje van de drie leden grote fractie van de S.G.P. No. 18 is de plaats van één Opening zitting van Staten/Generaal o" 20 maart Bij koninkli": besluit, is de minister van binnenlandse zaken gemachtigd namens de koningin de aanstaande zitting van de Staten-Generaal te openen in een verenigde vergadering op vrijdag 20 maart des namiddags te één uur. buiten z-ijn eigen belangensfeer ligt? Hij weet het niet, hoe hij deze vraag ook overpeinst. Hij is vijf tig jaar geleden, in 1909 dus, zo maar eens op de publieke tribune van de Tweede Kamer gaan zit ten. En hij vond de verhandelin gen daar zo interessant, dat hij besloot zo spoedig mogelijk terug te komen. Uit die prille liefde van toen is tenslotte zijn hobby voor het parlement gegroeid. In de herinnering van de heer Zoutendijk als toeschouwer en toehoorder van ontelbare Kamer vergaderingen steeks de kwestie Zeeuwsch-Vlaanderen als een zuil naar boven. „Ik zie die Zeeuwen daar nog op het Binnenhof staan", zei hij. „Ik hoor hen nog hun latere volkslied zingen, geestdriftig, maar niet ontbloot van ontroe ring". En dan zingt hij enthou siast de woorden, die hem zo ge troffen hebben: Van d'Ee, tot Hontenisse, Van Hulst tot aan Cadzand. Dat is ons eigen landje, Maar deel van Nederland! Er is nog een debat, dat de heer Zoutendijk nooit zal vergeten: dat namelijk over de R.T.C.-akkoor- den. Toen de beslissende dag ge komen was het was in 1949 heeft hij van half negen 's mor gens tot tien over twee de vol gende nacht in en om de Kamer rondgehangen. De ervaring heeft de heer Zouten dijk Inmiddels we! geleerd, of 'n Tweede-Kamerdebat veel of wei nig mensen naar de publieke tri bune zal trekken. Hij weet sinds lange tijd precies hoeveel uur hij van tevoren aanwezig moet zijn om een plaats te kunnen krijgen en slechts zelden vergist hij zich. De dienstdoende politieagenten en bodes kennen hem allemaal. Dit betekent niet, dat hij, op welke wijze dan ook, bevoordeeld wordt, want de queue en de wachtkamer zijn er ook voor hem. Eén wens heeft hij, een vurige wens, die volgens hem slechts een paar tientjes kost om verwezen lijkt te worden. Waarom geen lijn tje met een luidspreker naar de wachtkamer? De mensen, die geen gezicht op de Kamer konden hebben zouden dan in elk geval in staat zijn de debatten te vol gen, waardoor de teleurstelling niet zo volkomen zou zijn als zij op het ogenblik vaak is. Meer vaste bezoekers Komen er nog meer „old timers" naar de publieke ti'ibune van de v-Tweede Kamer, personen dus, die als de heer Zoutendijk zelf, als routinós betiteld zouden kunnen worden „Ja, die zijn er wel", verklaarde de jubilerende hobbyist. Maar nie mand zit er zo lang als ik en als het om uren in plaats van jaren zou gaan, geloof ik nog, dat ik iedereen zou slaan..." Hoe had zijn vrouw, hoe had den zijn kinderen altijd over deze zonderlinge liefhebberij van hun man en vader ge dacht Uit het antwoord van dhr. Zou tendijk bleek wel, dat er nooit een groot probleem van was ge maakt. Hoewel men er thuis op stond, dat hij, behoudens in bij zondere gevallen, bij het avond eten moest zijn, liet men hem verder vrij en had men hem het in het begin ook niet al te lastig gemaakt. Deze soepele opvatting spruit ongetwijfeld mede voort uit de omstandig heid, dat hij, wat de Tweede Kamer betreft, al hobbyist was, toen hij nog in het huwelijks bootje stappen moest. Het was zijn toekomstige vrouw dus al van te voren bekend, dat haar man zijn vrije tijd tussen twee kamers zou verdelen: de huis kamer namelijk en de Tweede Kamer. Als voornaamste verschil tussen vroeger en nu noemde de heer Zoutendijk de omstandigheid, dat er in de tijd van het districten stelsel betere sprekers in de volksvertegenwoordiging zaten dan tegenwoordig. Hij achtte dit een logisch gevolg van de invoe ring van het evenredige kiesstel sel. De Kamerleden hadden vol gens hem niet zo veel contact meer met de kiezers, terwijl zij vroeger als het ware uit hun kies kring voortkwamen en zich daar niet konden handhaven zonder 'n goed orator te zijn. „Als in het Engelse Lagerhuis, waar ik ook eens een paar keer ben geweest", zei hij tenslotte, „zou het eigenlijk verboden moe ten zijn een redevoering van een paar vellen papier af te lezen De levendigheid zou er zeker door verhoogd worden; bovendien zou er bedrevenheid in het vroeger zo fraaie spel van de interruptie komen Vijftig jaar lang heeft de Voor burgenaar J. P. Zoutendijk de Tweede Kamer beluisterd en be keken. Hier ziet U hem op de pu blieke tribune van onze volksver tegenwoordiging, waar hij bij elkaar zo'n vijfentwintigduizend uur heeft doorgebracht. dingen rechterzijde en linkerzijde worden echter weinig meer ge bruikt. Het omlijnde vak, genummerd 19 (zie onderste foto) zijn.de plaat sen van de vijftig afgevaardigden van de P.v.d.A. No. 20 zijn de ze tels van de fractie van de V.V.D., die in de aftredende Kamer 13 ze tels telt. No. 21 is het bankje van de drie leden grote fractie van de C.P.N. No. 22 tenslotte zijn de plaatsen van de vier communistische afge vaardigden, die de zogenaamde Brug-groep vormen. Vroeger be hoorden de zeven communistische Tweede Kamerleden tot één frac tie, die van de officiële C.P.N. (Van onze speciale verslaggever) Ik zit er nu al vijftig jaar en ik kan wel zeggen, dat ik geen belangrijk debat gemist heb... Honderden Kamerle den heb ik zien komen en gaan, evenals verschillende voorzitters... En eerlijk: van al die naar schatting vijfen twintigduizend uur, die ik op de publieke tribune in onze volksvertegenwoordiging ge zeten heb, heb ik me ér geen een verveeld... Nog steeds vind ik die Kamer trouwens interressant.Sinds ik aan 't rentenieren ben, kom ik er zelfs meer dan ooit..." We zaten tegenover de 72- jarige heer J. P. Zoutendijk, in Voorburg beter bekend als „de man van de besjes". Want tegen de gevel van het huis op de Prinses Marianna- laan, waarin deze Kamer enthousiast woont, groeit sinds jaar en dag een prach tige vuurdoorn, die allerwe gen belangstelling geniet. Vijftig jaar zit de heer Zou tendijk nu al in de Tweede Kamer, zonder er lid van te zijn. Bijna al zijn vrije tijd heeft hij aan zijn merkwaar dige hobby geofferd, zowel 's morgens als 's middags en 's avonds. Lijntje naar de wachtkamer „Ik ben kweker geweest", zei hij. „U begrijpt wel, dat was vroeg opstaan 's morgens en ook 's avonds werd het vaak laat... Maar als ik maar even in de ge legenheid was naa.r de Kamer te gaan, deed ik dat..." Hoe de heer Zoutendijk aan deze interesse gekomen is, die zo ver

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1959 | | pagina 5