ABRAHAM LINCOLN
de man uit het volk
Vele Javanen moeten verhuizen
REDDER VAN AMERIKAANSE EENHEID
SYNODE HERVORMDE KERK
SPRAK OVER SPORT EN GOKKEN
r~n
Van en voor de boekenplank
CHARMANTE UITGAVEN VOOR
PEUTERS EN KLEUTERS
DONDERDAG 12 FEBRUARI 1959
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Honderdvijftig jaar geleden geboren
A ls de bevrijder van de slaven is Abraham Lin
coln, die 150 jaar geleden, op 12 februari, in een
blokhut werd geboren, de wereldgeschiedenis
ingegaan. Tijdens de burgeroorlog, die hij voor de
Amerikaanse vrijheid voerde, stond, geheel Europa
aan zijn kant. Voor Amerika echter betekent hij .veel
meer. Het motto van zijn partjj luiddej.Vrg land,
vrije arbeid, vrije mensen, vrije meningsuiting." De
opgewonden massa, waaruit hij de nieuwe republi
keinse partij vormde, ging het beslist niet uitsluitend
om het humanitaire doel de „schandvlek van het zui
den" te vernietigen.
q oimnige mensen zien in Abraham Lincoln de man, die, vriendelijk, ge-
LJ makkelijk in de omgang, en een tikje sentimenteel, de geest van Ame
rika belichaamde; de man die niet van uiterste maatregelen houdt,
maar kalm en onverzettelijk streeft naar het bereiken van een verheven
doel, Voor anderen vertegenwoordigt hij een land, dat een rechtschapen sa
menleving vormde van zich zelf respecterende mensen, die door sterke ban
den verbonden waren in hun strijd tegen de elementen, tegen onderdrukkers
en tegen al wat de vrije ontwikkeling bedreigde van vrijheid, waardigheid
en persoonlijke verantwoordelijkheid.
Ofschoon het niet gemakkelijk is een
duidelijk beeld van de mens Lincoln
te geven bestaat er geen twijfel of on
zekerheid omtrent zijn geloof in de
Amerikaanse Onafhankelijkheidsver
klaring, Waarin wordt verkondigd dat
„allé mensen als gelijken geschapen
zijn" en „begiftigd met bepaalde on
vervreemdbare rechten", zoals „leven,
vrijheid en het nastreven van geluk".
Volgens de geschiedkundige James
G. Randall was „Lincoln niet tevreden
met het betuigen van lippendienst aan
deze woorden" en trachtte hij vóór al
les de dippere zin van die woorden in
praktijk to brengen.
Lincoln was in wezen een produkt
van het leven in de weinig her
bergzame streken van het uitge
strekte continent hulpvaardig
heid en een onverzettelijke wil
steunden hen in zijn streven naar
een betere toekomst van zijn volk.
Met betrekking tot zijn jonge jaren
gaf Lincoln zelf later de juiste om
schrijving, dat deze in niets onder
scheidden van de „ongecompliceerde
levensgeschiedenis der armen". Hij
moest als duizenden anderen zich een
bestaan verwerven in de wildernis en
elke bezigheid aanpakken, die zich
aanbood. Maar waarin hij zich van an
deren onderscheidde was zijn doelbe
wust bijeengaren van alles waarmee
hij zijn kennis kon verrijken.
Hij las alles waarop hij beslag kon
leggen en legde er zich oo toe logisch
te' leren denken. In deze jaren van
vorming was hij onder meer'hoofd van
een klein postkantoor, winkelbediende
en opzichter. Wanneer hij mensen ont
moette sprak hij met hen over hun
problemen en in korte tijd werd hij zo
zeer om zijn eerlijk, van gezond ge
tuigend oordeel gewaardeerd dat bij
gekozen werd in het parlement van de
staat Illinois en later ook als lid van
het Amerikaanse Congres.
Na afloop van zijn ambtstermijn keer
de hij uit Washington naar zijn woon
plaats terug om er zijn rechtskundige
praktijk tediervatten. De kwestie van
de slavernij in 't zuiden zou echter
geen ogenblik uit zijn gedachten gaan.
De beroemd geworden debatten over
de slavernij, die hij tijdens de verkie
zingscampagne van 1858 met Stephen
A. Douglas hield, baanden voor Lin
coln de weg naar het Witte Huis. Men
sen uit verleden en heden hebben ge
tracht zich een oordeel over deze uit
zonderlijke man te vormen. Beroemd
is het gedicht van Hendrik Ibsen, „De
moord op Abraham Lincoln", waarin
de dichter zijn smart over dit vreselijk
gebeuren uit en scherpe verwijten
richt tot staatshoofden, zoals de kei
zer van Frankrijk, die hij herinnert
aan „vergeten toezeggingen en valse
woorden" aan „verscheurde en niet
Deze tekening geeft een beeld van
de bijeenkomst, die in Illinois in 1858
werd gehouden, Lincolm debatteerde
toen met zijn tegenstemder Stephen
A, Douglas.
nagekomen verdragen" en wier
uitingen van smart hij als huichelaar
aan de kaak stelt, daar ze nog sléchts
enkele maanden tevoren de Ameri
kaanse president hadden bespot.
Talrijke dagbladen in vele landen
plaatsten naar aanleiding van de
moord lange commentaren, dié veelal
in de trant waren van dat van een der
grootste dagbladen, waarin werd ver
klaard dat „Lincoln dé zaak der demo
cratie in de ruimste en algemeenste
zin van het woord had gehuldigd".
Van de eerste president van China,
Soen Yat-Sen, wordt gezegd dat hij
grote bewóndering had voor Lincoln's
rede in Gettysburg en de elementen
daarvan heeft gebruikt voor de op
bouw van zijn beschouwingen over re
gering en staat.
r~\ at Lincoln voor mensen overal
ter wereld een „afspiegeling
van Amerika" is geldt heden
de belangstellende met een bijna ont
stellende uitwerking: men behoeft zich
hem alleen maar eens voor te stellen
in galakostuum, kniebroek, nauwslui
tende kousen en lage schoenen met
gespen".
Lichamelijk was Lincoln het produkt
van de wildernis, die mensen uit alle
delen van de wereld aantrok en on
derling mengde. Maar dit alleen was
niet voldoende om hem tot de afspie
geling van zijn land voor ver van
elkaar wonende volken te maken. Eer
der is het, zoals The New York Herald
van 1865 opmerkt, dat „in hem veran
kerd liggen de aandriften, eigenaar
digheden. en verlangens van ons volk"
en dat deze gemakkelijk als zodanig
herkend worden.
Jaarverslag Britse defensie.
Reikwijdte van „Blauwe
straal" bedraagt 3500 km
De Britse regering zegt in liaar
jaarverslag over de defensie, dat zij
haar raketprogram in verband met
de technische ontwikkeling in Enge
land en de Verenigde Staten, op
nieuw bezien heeft en daarbij tot de
conclusie is gekomen dat de „Blauwe
straal" (Blue Streak) het type raket
is dat het meeste aan de Britse be
hoeften beantwoordt.
Dit wapen wordt dan ook verder ont
wikkeld, aldus het verslag. De
„blauwe straal" heel't een reikwijdte
van circa 3500 km en zal, naar men
verwacht, een waterstofbom lcunnén
vervoeren. In hét verslag dat dé
eerste twee jaar van het vijfjaren
plan voor kerndefensie behandelt,
wordt rekening gehouden met een
defensiebegroting voor 19591960
van circa 16 miljard gulden.
De Britse regering merkt voorts in
het verslag op dat Engelands pro-
duktie van waterstofbommen met
een explosieve kracht van een mil
joen TNT gestaag voortgang vindt.
Oolc de voorraad bommen van een
khoton (duizend) ton neemt steeds
toe.
Het verslag vermeldt, dat de drié
nieuwe kruisers van de tijgerklasse
en het eommando-vliegdekschip
„Bulwark" een waardevolle bijdrage
zullen vormen voor de Britse ma
rine.
Tenslotte wordt opgemerkt, dat de
marine, luchtmacht en leger in 1957
gezamenlijk 700.000 man sterk wa
ren en dat het plan om de dienst
plicht in 1962 op te heffen en een
vrijwilligerssysteem op te bouwen,
betekent dat de omvang van de
strijdkrachten met 300.000 man zal
worden verminderd; 150.000 man zul-:
len tegen 1 april 1959 afgevoerd zijn.
In dicht kreupelhout bij Sydney
heeft een verdwaalde 50-jarige man
vier dagen ïahg geleefd van sprinkha
nen, mieren, larven en bessen. Toen
hij tenslotte de bewoonde wereld te
rug-vond, verklaarde hij dat dit dieet
hem genoeg kracht had gegeven om
negen bergen të beklimmen en enkele
stroomversnellingen te overwinnen.
OP TWEEDE ZITTINGSDAG
Sportprijsvragen bedreiging
voor samenleving geacht.
De Generale Synode van de Neder
lands Hervormde Kerk behandelde op
de tweede zittingsdag het ontwerp-
rapport over „Kerk en sport".
xaiiuuii „uun v». - -
ten dage nog even zo zeer als ten Dr. Van Rhijn zei dat het rapport
tijde van zijn dood. De premier van
India, Nehroe, heeft in zijn werkka
mer een koperen afgietsel van de
rechterhand van Lincoln. „Een
prachtige hand sterk en stevig en
toch fijn gevormd", zeide hij eens.
„Ik kijk er iedere dag naar en hij
geeft mij kracht".
Zo vormen dus zelfs Lincoln's handen
een deel van „het beeld" dat men zich
door hem van Amerika kan vormèn,
want hoe sterk en groot ook, zij kon
den warme brieven schrijven aan lien
die door de oorlog zware verliezen
brieven getuigen van onwrikbare
hadden geleden, maar ook konden zijn
brieven getuigen van onwrikbare
kracht, zoals die brief waarin hij
schreef dat het zijn belangrijkste en
enig doel was de Unie te redden, „ik
zal minder doen telkens wanneer ik
meen dat wat ik doe de zaak schaadt
en ik zal meer doen telkens wanneer
ik meen dat meer daden de zaak ten
foede komen."
len zegt dat de eerste minister van
Canada John Diefenbaker de geschrif
ten van Lincoln leest omdat er zoveel
goede adviezen in te vinden zijn. De
president van Argentinië, Arturo
Frondizi heeft volgens zijn -zeggén
nooit de Verenigde Staten bezocht,
maar heeft zich uit de bewonderens
waardige geschriften van Lincoln een
beeld van 't land gevormd. Interes
sant is ook dat in landen als India en
Canada Lincoln-genootsehappen zijn
opgericht, die studie maken van de
man en zijn geschriften.
Lincoln is inderdaad de man wiens
karakter en woorden het moge
lijk maken een beeld van Ameri
ka te vormen. James G. Randall ves
tigde de aandacht op zijn fysieke ver
schijning. „Het Amerikaanse van de
man", zo zegt hij, „openbaart zich aan
meer een voorlichtend en minder een
richtinggevend karakter heeft. Hij
zei, dat uit het onderzoek is gebleken
dat 77 proeent van de kerkeraden
geen enkele belangstelling voor het
sportleven heeft.
Dr. Rijsdorp wees er op dat in de
sportwereld een grote drang leeft
naar het antwoord op de vraag, waar
wij naar toe gaan. Hij meende dat de
kerk nog niet toe is aan de beant
woording van deze vraag. Zij moet
volgens hem eerst de wéreld van de
sport kennen; pastorale arbeid kan
pas daarna geschieden.
Er zijn ruim een miljoen georgani
seerde sportbeoefenaars, aldus dr.
Rijsdorp. Bij de jeugdorganisaties 15
procent van de leeftijdsgroep 8 tot
15 jaar omvattend, bereikt de sport
25 procent van deze groep. De sport
wereld staat voor de vraag wat het
vormend element in de jeugdsport-
club moet zijn. Er is en gevaar dat
de sport de richting van de show en
het zaken-doen gaat.
Dr: Rijsdorp zag ook krachten in de
sportwereld, die dit tegen willen
gaan. De kerk zal daarbij moeten
helpen. Een herderlijke brief wordt
pas belangrijk als sport en kerk
elkaar hebben leren kennen, aldus
was zijn oordeel.
In de synode bestond de stérke aan
drang- om na dit rapport, dat de si
tuatie beschrijft, êen aantal richtlij
nen te geven aaii de ouders en jeugd
leiders, vooral ook met het oog op de
zondagsport. Zfoü het ook niet juist
zijn na te gaan wat de functie van
sport en spel in het gemeenteleven
is? zo werd gevraagd. Het jeugd
werk verplaatst zich zo langzamer
hand van het lokaal achter de kerk
naar het sportveld. Moet de kerk niet
meegaan
De synode besloot aan de raad van
kerk en samenleving op te dragen na
te gaan wat met dit rapport dient te
gebeuren. De conferentie behandelde
oolc het ontwerp-rapport over het
gokspel. Dr. Van Rhijn wees op „de
verlegenheid der kerk" op dit punt.
Dit geld zowel voor het binnen- als
voor het buitenland.
De voornaamste punten van dit rap
port zijn:
1. De kerk nioet tegen dé gevaren
van het gokken ernstig waarschu
wen. Gokken is schadelijk voor de
geestelijke volksgezondheid,
brengt schade aan het sociale le
ven en deformeert het sportleven,
dat vercommei'cialiseerd wordt.
2. Er is verschil tussen de taak van
de kerk en van de overheid. Wat
de; kerk afwijst, kan de overheid
niet zonder meer verbieden.
3. Het rapport sluit zich aan bij de
Situatie in Nederland. Er is een
sterke drang naar kansspelen.
Verbod brengt ongecontroleerde
activiteiten en uitwijken naar het
buitenland voor dit doel. De over
heid wil thans blijkbaar het
kwaad kanaliseren. Dit dient ge
waardeerd te worden. Het rap
port acht dit het geringste kwaad.
Het heeft géén standpunt ingeno
men over de vraag of de kerkelij
ke organen 'Vöor haar sociaal-cul
turele doeleinden de gelden af
komstig uit de sportopbrengsten
moet aanvaarden.
kJ
Improvisaties over
rijmpjes en „Er komt
een nieuw kindje"
Een opstopping. Een graaf stapte
uit zijn rijtuig met zijn zoon, die
Jantje heette, om te kijken wat
er gaande was. Op een brug hup
pelden een heleboel keurige defti
ge heren en dames op de muziek
van een fluitspeler. De graaf vond
dit eerst „een toppunt", maar hij
kon zich ineens niet weerhouden
mee te huppelen. Toen dit „inci
dent" voorbij was, en het rijtuig
met vader en zoon weer in Den
Haag aankwam, zeiden de men
sen, naar Annet van Battimi
schrijft:
„Kijk, daar heb je de' graafmet zijn
zoon Jantje! Wat is hij toch def
tig. En kleine Jan, die wordt ze
kér net zo deftig als hijwant
nergens vind je een jongetje dat
Ds. P. J. F. Aalders uit Middelburg
achtte het gevaar van het gokken
groot, vooral voor jongeren. Deze
worden, zo zei hij, aangegrepen door
een verkeerde mentaliteit tegenover
scheppende arbeid. Hij vroeg zich af
of de kerk niet voor verbod van de
toto's moet opkomen, althans ertegen
moet waarschuwen.
In de discussies stonden tegen
over degenen, die de toto geheel
afwijzen, anderen die ter. vermij
ding van groter kwaad zeer ge
matigde toelating aanvaardbaar
achten.
De synode besloot het rapport in
handen te stellen van de raad
voor de kerk en de samenleving.
Zij wilde in ieder geval uitspre
ken dat zij sportprijsvragen een
bedreiging voor de samenleving
acht. Het moderamen kan over
wegen of zij haar standpunt aan
gemeente, volk en overheid be
kend moet maken, aldus de confe
rentie.
MASSA-MIGRATIE IN INDONESIË
Indonesië wil het overbevolkingsprobleem: van het eiland Java binnen
de eerstkomende tien jaren oplossen door niet minder dan 31 miljoen
Javanen naar de „buitengewesten" over te brengen. Voorlopig echter is
het geld voor dit enorme plan niet beschikbaar. Het bevolkingsvraag
stuk op Java is al zeer lang geleden bestudeérd. De geweldige groei van
de bevolking op dit eiland werd reeds in de vorige éeuw door de Neder
landse bestuurders voorzien. Omstreeks de eeuwswisseling zijn de Ne
derlanders dan oolc, op bescheiden schaal, begonnen met de migratie
van Javaanse gezinnen naar elders.
Er werd een deskundige benoemd,
die het probleem verder moest be
studeren eii gebieden moest aan
geven waar de overtollige bevol
king van Java het beste kon wor
den overgeplant.
Tot de Tweede Wereldoorlog
brachten de Nederlanders onge
veer 50.000 Javanen per jaar naar
elders over. In 1951 werd de mi
gratie hervat. Sinds die tijd wor
den ongeveer 23.000 Javanen per
jaar van hun eiland weggevoerd.
Dat is ongeveer de helft van wat
de Nederlanders bereikten.
Kosten: eerste jaar
200 miljoen roepiah.
De Indonesische regering is echter
van oordeel dat het tempo thans
veel te traag is. De chef van het
transmigratiebureau, R. M. Noto-
widjojo, vertelde dat Java in 1969,
onder de huidige omstandigheden,
een bevolking van 71 miljoen zie
len zal hebben. Economisch ver
antwoord is slechts een maximum
van 40 miljoen. Er moeten dus in
de komende tien jaren 31 miljoen
mensen elders worden onderge
bracht.
Men stelt zich voor de overgrote
meerderheid, van de Javaanse
overbevolking nieuwe woonsteden
te bezorgen op Borneo, dat im
mers met zijn 4 miljoen inwoners
op een gebied bijua twintigmaal
zo groot als Java, zeer dun be
volkt is. Borneo moet 21 miljoen
Javanen opnemen, aldus Notowicl-
jojo. Naar Sumatra (ruim 3 maal
zo groot als Java, 12 miljoen in
woners) moeten 6 miljoen inwo
ners van Java en Madoera worden
overgebracht. De rest moet plaats
vinden op Celebes, de Molukken en
andere eilanden,
„Gebrek aan geld en vervoersmo
gelijkheden zijn de moeilijkste
vraagstukken", zo zegt hij. En
zijn de mensen haar net nieuwe
gebied overgebracht, dan moeten
er dorpen worden gebouwd, land
bouwgronden wordengereedge
maakt, wegen aangelegd, scholen
gebouwd. Er moet immers een ge
hele nieuwe gemeenschap worden
ingericht.
Dat kost tijd en geld. Notowidjojo
schat de kosten van overbrenging
van een gemiddeld gezin van vier
personen op ongeveer 10.000 roe
piah. De totale kosten voor het
eerste jaar schat hij op ruim 200
miljoen roepiah. Daarvan is tot nu
toe nog slechts ruim 30 miljoen
beschikbaar.
Het spreekt vanzelf dat de kosten
in de volgende jaren, als het mi
gratie-programma uitgebreid en
versneld moet worden, nog aan
zienlijk hoger zullen zijn. Velen
vragen zich dan ook af of het land
die kosten wel zal kunnen dragen
Notowidjojo echter is ervan over
tuigd dat het programma, ook fi
nancieel, kan worden uitgevoerd.
Illustratie van Laura Gerding in het
boekje ,Er komt een nieuw kindje
netter en beleefder is". En toen
de graaf en Jantje uitstapten, bo
gen de mensen diep. Maar toen zé
weer opkeken, zagen ze dat ze al
lebei, vader en zoontje, bij elke
vier stappen dat ze liepen een
gék huppeltje maakten. ,fHes",
zeiden de mensen toen weer, „sie
je dat! Dat zal de nieuwste ma
nier van. deftig lopen zijn! Hoe
grappig!" En natuurlijk probeer
den ze Tiet na te doen, Zo hebben
de mensen in Den Haag jaren
lang telkens, om de vier passen,
een huppeltje gemaakt. Ze waren
ervan overtmad dat iedereen die
maar een greintje deftigheid be
zat, zo behoorde te lopen. Pas veel
later leerden ze- het langzaam af.
Maar echt, sinds die tijd t's Den
Haag niet zo deftig meer":
Deze improvisatie op het thema „In.
Den Haag daar woont een graaf"
is te vinden in een charmante uit
gave van J. M. Meulenhoff te Am
sterdam, die getiteld is „Rijmpjes
en versjes verteld". De onder
titel luidt „Nieuwe verhaaltjes bij
goedé oude bekende versjes". An
net van Battum heeft onze kin
derlectuur door dit werkje te
schrijven ongetwijfeld een gees
tige aanwinst bezorgd. Zij heeft
niet alleen over dé graaf en zijn
zoon Jantje, maar ook over Be
rend Botje', Broeder Jacob, een
hoedje van papier, Hollebolle Gijs
en andere hoofdpersonen in rijm
pjes en versjes haar fantasie de
vrije loop gelaten. Ook de grappig
gestileerde plaatjes maken, dat
dit boek dubbel en dwars een aan
beveling waard is.
Ook „Er komt een nieuw kindje" van
W. M. Nijkamp is een aardig
voorleesboek. Het is voor een zeer
geselecteerd publiek bestemd, na
melijk voor heel kleine jongetjes
en meisjes die binnenkort een
broertje of zusje verwachten. Op
speelse manier worden de klein
tjes erop voorbereidt dat zij
straks niet meer in het middel
punt van de belangstelling zullen
staan, maar dat de mensen zich
dan vooral voor de baby zullen
interesseren. Bij deze tekst heeft
Lanra Gerding even speelse illu
straties gepenseeld. Een uitgave
waarmee Ploegsma, Amsterdam,
ongetwijfeld eer inlegt.
Bouw van proefreactor
in Duitsland
Krupp te Essen en Brown Bover! en
Co. zullen een proefreactor van 15.000
kw. gaan bouwen voor de levering
van elektriciteit aan tien Westduit-
se steden. De kosten zullen ruim 40
miljoen D.M. bedragen. Een worod-
voerder van Krupp deelde mede, dat
men door deze reactor hoopt te kun
nen vaststellen, of het mogelijk zal
zijn later een reactor van 100.00 kw te
bouwen.
Het Westduitse ministerie voor kern
energie zal het contract voor de proef
reactor binnenkort geven aan een
door Brown Boveri en Krupp opge
richte maatschappij. In de kosten zul
len de steden, Aken, Bremen, Duis
burg, Diisseldprf, Hagen, Herford,
Krefeld, Miincheu, Würzburg en Wup-
pertal 20 miljoen mark bijdragen en
de staat de andere helft. Over een
paar maanden zal waarschijnlijk met
de werkzaamheden voor de proefreac
tor begonnen worden te Jülich ten
westen van Keulen, waar zich ook
het onderzoekcentrum voor kernen
ergie van het land Noord-Rijnland-
Westfalen bevindt- De reactor zal van
het nieuwe gas-geköelde type zijn, dat
geheel in West-Duitsland werd ont
wikkeld en zal uitsluitend dienen
voor het opwekken van kernenergie;
voor de produktiè van elektrische en-