ABRAHAM LINCOLN de man uit het volk Vele Javanen moeten verhuizen REDDER VAN AMERIKAANSE EENHEID SYNODE HERVORMDE KERK SPRAK OVER SPORT EN GOKKEN r~n Van en voor de boekenplank CHARMANTE UITGAVEN VOOR PEUTERS EN KLEUTERS DONDERDAG 12 FEBRUARI 1959 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Honderdvijftig jaar geleden geboren A ls de bevrijder van de slaven is Abraham Lin coln, die 150 jaar geleden, op 12 februari, in een blokhut werd geboren, de wereldgeschiedenis ingegaan. Tijdens de burgeroorlog, die hij voor de Amerikaanse vrijheid voerde, stond, geheel Europa aan zijn kant. Voor Amerika echter betekent hij .veel meer. Het motto van zijn partjj luiddej.Vrg land, vrije arbeid, vrije mensen, vrije meningsuiting." De opgewonden massa, waaruit hij de nieuwe republi keinse partij vormde, ging het beslist niet uitsluitend om het humanitaire doel de „schandvlek van het zui den" te vernietigen. q oimnige mensen zien in Abraham Lincoln de man, die, vriendelijk, ge- LJ makkelijk in de omgang, en een tikje sentimenteel, de geest van Ame rika belichaamde; de man die niet van uiterste maatregelen houdt, maar kalm en onverzettelijk streeft naar het bereiken van een verheven doel, Voor anderen vertegenwoordigt hij een land, dat een rechtschapen sa menleving vormde van zich zelf respecterende mensen, die door sterke ban den verbonden waren in hun strijd tegen de elementen, tegen onderdrukkers en tegen al wat de vrije ontwikkeling bedreigde van vrijheid, waardigheid en persoonlijke verantwoordelijkheid. Ofschoon het niet gemakkelijk is een duidelijk beeld van de mens Lincoln te geven bestaat er geen twijfel of on zekerheid omtrent zijn geloof in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsver klaring, Waarin wordt verkondigd dat „allé mensen als gelijken geschapen zijn" en „begiftigd met bepaalde on vervreemdbare rechten", zoals „leven, vrijheid en het nastreven van geluk". Volgens de geschiedkundige James G. Randall was „Lincoln niet tevreden met het betuigen van lippendienst aan deze woorden" en trachtte hij vóór al les de dippere zin van die woorden in praktijk to brengen. Lincoln was in wezen een produkt van het leven in de weinig her bergzame streken van het uitge strekte continent hulpvaardig heid en een onverzettelijke wil steunden hen in zijn streven naar een betere toekomst van zijn volk. Met betrekking tot zijn jonge jaren gaf Lincoln zelf later de juiste om schrijving, dat deze in niets onder scheidden van de „ongecompliceerde levensgeschiedenis der armen". Hij moest als duizenden anderen zich een bestaan verwerven in de wildernis en elke bezigheid aanpakken, die zich aanbood. Maar waarin hij zich van an deren onderscheidde was zijn doelbe wust bijeengaren van alles waarmee hij zijn kennis kon verrijken. Hij las alles waarop hij beslag kon leggen en legde er zich oo toe logisch te' leren denken. In deze jaren van vorming was hij onder meer'hoofd van een klein postkantoor, winkelbediende en opzichter. Wanneer hij mensen ont moette sprak hij met hen over hun problemen en in korte tijd werd hij zo zeer om zijn eerlijk, van gezond ge tuigend oordeel gewaardeerd dat bij gekozen werd in het parlement van de staat Illinois en later ook als lid van het Amerikaanse Congres. Na afloop van zijn ambtstermijn keer de hij uit Washington naar zijn woon plaats terug om er zijn rechtskundige praktijk tediervatten. De kwestie van de slavernij in 't zuiden zou echter geen ogenblik uit zijn gedachten gaan. De beroemd geworden debatten over de slavernij, die hij tijdens de verkie zingscampagne van 1858 met Stephen A. Douglas hield, baanden voor Lin coln de weg naar het Witte Huis. Men sen uit verleden en heden hebben ge tracht zich een oordeel over deze uit zonderlijke man te vormen. Beroemd is het gedicht van Hendrik Ibsen, „De moord op Abraham Lincoln", waarin de dichter zijn smart over dit vreselijk gebeuren uit en scherpe verwijten richt tot staatshoofden, zoals de kei zer van Frankrijk, die hij herinnert aan „vergeten toezeggingen en valse woorden" aan „verscheurde en niet Deze tekening geeft een beeld van de bijeenkomst, die in Illinois in 1858 werd gehouden, Lincolm debatteerde toen met zijn tegenstemder Stephen A, Douglas. nagekomen verdragen" en wier uitingen van smart hij als huichelaar aan de kaak stelt, daar ze nog sléchts enkele maanden tevoren de Ameri kaanse president hadden bespot. Talrijke dagbladen in vele landen plaatsten naar aanleiding van de moord lange commentaren, dié veelal in de trant waren van dat van een der grootste dagbladen, waarin werd ver klaard dat „Lincoln dé zaak der demo cratie in de ruimste en algemeenste zin van het woord had gehuldigd". Van de eerste president van China, Soen Yat-Sen, wordt gezegd dat hij grote bewóndering had voor Lincoln's rede in Gettysburg en de elementen daarvan heeft gebruikt voor de op bouw van zijn beschouwingen over re gering en staat. r~\ at Lincoln voor mensen overal ter wereld een „afspiegeling van Amerika" is geldt heden de belangstellende met een bijna ont stellende uitwerking: men behoeft zich hem alleen maar eens voor te stellen in galakostuum, kniebroek, nauwslui tende kousen en lage schoenen met gespen". Lichamelijk was Lincoln het produkt van de wildernis, die mensen uit alle delen van de wereld aantrok en on derling mengde. Maar dit alleen was niet voldoende om hem tot de afspie geling van zijn land voor ver van elkaar wonende volken te maken. Eer der is het, zoals The New York Herald van 1865 opmerkt, dat „in hem veran kerd liggen de aandriften, eigenaar digheden. en verlangens van ons volk" en dat deze gemakkelijk als zodanig herkend worden. Jaarverslag Britse defensie. Reikwijdte van „Blauwe straal" bedraagt 3500 km De Britse regering zegt in liaar jaarverslag over de defensie, dat zij haar raketprogram in verband met de technische ontwikkeling in Enge land en de Verenigde Staten, op nieuw bezien heeft en daarbij tot de conclusie is gekomen dat de „Blauwe straal" (Blue Streak) het type raket is dat het meeste aan de Britse be hoeften beantwoordt. Dit wapen wordt dan ook verder ont wikkeld, aldus het verslag. De „blauwe straal" heel't een reikwijdte van circa 3500 km en zal, naar men verwacht, een waterstofbom lcunnén vervoeren. In hét verslag dat dé eerste twee jaar van het vijfjaren plan voor kerndefensie behandelt, wordt rekening gehouden met een defensiebegroting voor 19591960 van circa 16 miljard gulden. De Britse regering merkt voorts in het verslag op dat Engelands pro- duktie van waterstofbommen met een explosieve kracht van een mil joen TNT gestaag voortgang vindt. Oolc de voorraad bommen van een khoton (duizend) ton neemt steeds toe. Het verslag vermeldt, dat de drié nieuwe kruisers van de tijgerklasse en het eommando-vliegdekschip „Bulwark" een waardevolle bijdrage zullen vormen voor de Britse ma rine. Tenslotte wordt opgemerkt, dat de marine, luchtmacht en leger in 1957 gezamenlijk 700.000 man sterk wa ren en dat het plan om de dienst plicht in 1962 op te heffen en een vrijwilligerssysteem op te bouwen, betekent dat de omvang van de strijdkrachten met 300.000 man zal worden verminderd; 150.000 man zul-: len tegen 1 april 1959 afgevoerd zijn. In dicht kreupelhout bij Sydney heeft een verdwaalde 50-jarige man vier dagen ïahg geleefd van sprinkha nen, mieren, larven en bessen. Toen hij tenslotte de bewoonde wereld te rug-vond, verklaarde hij dat dit dieet hem genoeg kracht had gegeven om negen bergen të beklimmen en enkele stroomversnellingen te overwinnen. OP TWEEDE ZITTINGSDAG Sportprijsvragen bedreiging voor samenleving geacht. De Generale Synode van de Neder lands Hervormde Kerk behandelde op de tweede zittingsdag het ontwerp- rapport over „Kerk en sport". xaiiuuii „uun v». - - ten dage nog even zo zeer als ten Dr. Van Rhijn zei dat het rapport tijde van zijn dood. De premier van India, Nehroe, heeft in zijn werkka mer een koperen afgietsel van de rechterhand van Lincoln. „Een prachtige hand sterk en stevig en toch fijn gevormd", zeide hij eens. „Ik kijk er iedere dag naar en hij geeft mij kracht". Zo vormen dus zelfs Lincoln's handen een deel van „het beeld" dat men zich door hem van Amerika kan vormèn, want hoe sterk en groot ook, zij kon den warme brieven schrijven aan lien die door de oorlog zware verliezen brieven getuigen van onwrikbare hadden geleden, maar ook konden zijn brieven getuigen van onwrikbare kracht, zoals die brief waarin hij schreef dat het zijn belangrijkste en enig doel was de Unie te redden, „ik zal minder doen telkens wanneer ik meen dat wat ik doe de zaak schaadt en ik zal meer doen telkens wanneer ik meen dat meer daden de zaak ten foede komen." len zegt dat de eerste minister van Canada John Diefenbaker de geschrif ten van Lincoln leest omdat er zoveel goede adviezen in te vinden zijn. De president van Argentinië, Arturo Frondizi heeft volgens zijn -zeggén nooit de Verenigde Staten bezocht, maar heeft zich uit de bewonderens waardige geschriften van Lincoln een beeld van 't land gevormd. Interes sant is ook dat in landen als India en Canada Lincoln-genootsehappen zijn opgericht, die studie maken van de man en zijn geschriften. Lincoln is inderdaad de man wiens karakter en woorden het moge lijk maken een beeld van Ameri ka te vormen. James G. Randall ves tigde de aandacht op zijn fysieke ver schijning. „Het Amerikaanse van de man", zo zegt hij, „openbaart zich aan meer een voorlichtend en minder een richtinggevend karakter heeft. Hij zei, dat uit het onderzoek is gebleken dat 77 proeent van de kerkeraden geen enkele belangstelling voor het sportleven heeft. Dr. Rijsdorp wees er op dat in de sportwereld een grote drang leeft naar het antwoord op de vraag, waar wij naar toe gaan. Hij meende dat de kerk nog niet toe is aan de beant woording van deze vraag. Zij moet volgens hem eerst de wéreld van de sport kennen; pastorale arbeid kan pas daarna geschieden. Er zijn ruim een miljoen georgani seerde sportbeoefenaars, aldus dr. Rijsdorp. Bij de jeugdorganisaties 15 procent van de leeftijdsgroep 8 tot 15 jaar omvattend, bereikt de sport 25 procent van deze groep. De sport wereld staat voor de vraag wat het vormend element in de jeugdsport- club moet zijn. Er is en gevaar dat de sport de richting van de show en het zaken-doen gaat. Dr: Rijsdorp zag ook krachten in de sportwereld, die dit tegen willen gaan. De kerk zal daarbij moeten helpen. Een herderlijke brief wordt pas belangrijk als sport en kerk elkaar hebben leren kennen, aldus was zijn oordeel. In de synode bestond de stérke aan drang- om na dit rapport, dat de si tuatie beschrijft, êen aantal richtlij nen te geven aaii de ouders en jeugd leiders, vooral ook met het oog op de zondagsport. Zfoü het ook niet juist zijn na te gaan wat de functie van sport en spel in het gemeenteleven is? zo werd gevraagd. Het jeugd werk verplaatst zich zo langzamer hand van het lokaal achter de kerk naar het sportveld. Moet de kerk niet meegaan De synode besloot aan de raad van kerk en samenleving op te dragen na te gaan wat met dit rapport dient te gebeuren. De conferentie behandelde oolc het ontwerp-rapport over het gokspel. Dr. Van Rhijn wees op „de verlegenheid der kerk" op dit punt. Dit geld zowel voor het binnen- als voor het buitenland. De voornaamste punten van dit rap port zijn: 1. De kerk nioet tegen dé gevaren van het gokken ernstig waarschu wen. Gokken is schadelijk voor de geestelijke volksgezondheid, brengt schade aan het sociale le ven en deformeert het sportleven, dat vercommei'cialiseerd wordt. 2. Er is verschil tussen de taak van de kerk en van de overheid. Wat de; kerk afwijst, kan de overheid niet zonder meer verbieden. 3. Het rapport sluit zich aan bij de Situatie in Nederland. Er is een sterke drang naar kansspelen. Verbod brengt ongecontroleerde activiteiten en uitwijken naar het buitenland voor dit doel. De over heid wil thans blijkbaar het kwaad kanaliseren. Dit dient ge waardeerd te worden. Het rap port acht dit het geringste kwaad. Het heeft géén standpunt ingeno men over de vraag of de kerkelij ke organen 'Vöor haar sociaal-cul turele doeleinden de gelden af komstig uit de sportopbrengsten moet aanvaarden. kJ Improvisaties over rijmpjes en „Er komt een nieuw kindje" Een opstopping. Een graaf stapte uit zijn rijtuig met zijn zoon, die Jantje heette, om te kijken wat er gaande was. Op een brug hup pelden een heleboel keurige defti ge heren en dames op de muziek van een fluitspeler. De graaf vond dit eerst „een toppunt", maar hij kon zich ineens niet weerhouden mee te huppelen. Toen dit „inci dent" voorbij was, en het rijtuig met vader en zoon weer in Den Haag aankwam, zeiden de men sen, naar Annet van Battimi schrijft: „Kijk, daar heb je de' graafmet zijn zoon Jantje! Wat is hij toch def tig. En kleine Jan, die wordt ze kér net zo deftig als hijwant nergens vind je een jongetje dat Ds. P. J. F. Aalders uit Middelburg achtte het gevaar van het gokken groot, vooral voor jongeren. Deze worden, zo zei hij, aangegrepen door een verkeerde mentaliteit tegenover scheppende arbeid. Hij vroeg zich af of de kerk niet voor verbod van de toto's moet opkomen, althans ertegen moet waarschuwen. In de discussies stonden tegen over degenen, die de toto geheel afwijzen, anderen die ter. vermij ding van groter kwaad zeer ge matigde toelating aanvaardbaar achten. De synode besloot het rapport in handen te stellen van de raad voor de kerk en de samenleving. Zij wilde in ieder geval uitspre ken dat zij sportprijsvragen een bedreiging voor de samenleving acht. Het moderamen kan over wegen of zij haar standpunt aan gemeente, volk en overheid be kend moet maken, aldus de confe rentie. MASSA-MIGRATIE IN INDONESIË Indonesië wil het overbevolkingsprobleem: van het eiland Java binnen de eerstkomende tien jaren oplossen door niet minder dan 31 miljoen Javanen naar de „buitengewesten" over te brengen. Voorlopig echter is het geld voor dit enorme plan niet beschikbaar. Het bevolkingsvraag stuk op Java is al zeer lang geleden bestudeérd. De geweldige groei van de bevolking op dit eiland werd reeds in de vorige éeuw door de Neder landse bestuurders voorzien. Omstreeks de eeuwswisseling zijn de Ne derlanders dan oolc, op bescheiden schaal, begonnen met de migratie van Javaanse gezinnen naar elders. Er werd een deskundige benoemd, die het probleem verder moest be studeren eii gebieden moest aan geven waar de overtollige bevol king van Java het beste kon wor den overgeplant. Tot de Tweede Wereldoorlog brachten de Nederlanders onge veer 50.000 Javanen per jaar naar elders over. In 1951 werd de mi gratie hervat. Sinds die tijd wor den ongeveer 23.000 Javanen per jaar van hun eiland weggevoerd. Dat is ongeveer de helft van wat de Nederlanders bereikten. Kosten: eerste jaar 200 miljoen roepiah. De Indonesische regering is echter van oordeel dat het tempo thans veel te traag is. De chef van het transmigratiebureau, R. M. Noto- widjojo, vertelde dat Java in 1969, onder de huidige omstandigheden, een bevolking van 71 miljoen zie len zal hebben. Economisch ver antwoord is slechts een maximum van 40 miljoen. Er moeten dus in de komende tien jaren 31 miljoen mensen elders worden onderge bracht. Men stelt zich voor de overgrote meerderheid, van de Javaanse overbevolking nieuwe woonsteden te bezorgen op Borneo, dat im mers met zijn 4 miljoen inwoners op een gebied bijua twintigmaal zo groot als Java, zeer dun be volkt is. Borneo moet 21 miljoen Javanen opnemen, aldus Notowicl- jojo. Naar Sumatra (ruim 3 maal zo groot als Java, 12 miljoen in woners) moeten 6 miljoen inwo ners van Java en Madoera worden overgebracht. De rest moet plaats vinden op Celebes, de Molukken en andere eilanden, „Gebrek aan geld en vervoersmo gelijkheden zijn de moeilijkste vraagstukken", zo zegt hij. En zijn de mensen haar net nieuwe gebied overgebracht, dan moeten er dorpen worden gebouwd, land bouwgronden wordengereedge maakt, wegen aangelegd, scholen gebouwd. Er moet immers een ge hele nieuwe gemeenschap worden ingericht. Dat kost tijd en geld. Notowidjojo schat de kosten van overbrenging van een gemiddeld gezin van vier personen op ongeveer 10.000 roe piah. De totale kosten voor het eerste jaar schat hij op ruim 200 miljoen roepiah. Daarvan is tot nu toe nog slechts ruim 30 miljoen beschikbaar. Het spreekt vanzelf dat de kosten in de volgende jaren, als het mi gratie-programma uitgebreid en versneld moet worden, nog aan zienlijk hoger zullen zijn. Velen vragen zich dan ook af of het land die kosten wel zal kunnen dragen Notowidjojo echter is ervan over tuigd dat het programma, ook fi nancieel, kan worden uitgevoerd. Illustratie van Laura Gerding in het boekje ,Er komt een nieuw kindje netter en beleefder is". En toen de graaf en Jantje uitstapten, bo gen de mensen diep. Maar toen zé weer opkeken, zagen ze dat ze al lebei, vader en zoontje, bij elke vier stappen dat ze liepen een gék huppeltje maakten. ,fHes", zeiden de mensen toen weer, „sie je dat! Dat zal de nieuwste ma nier van. deftig lopen zijn! Hoe grappig!" En natuurlijk probeer den ze Tiet na te doen, Zo hebben de mensen in Den Haag jaren lang telkens, om de vier passen, een huppeltje gemaakt. Ze waren ervan overtmad dat iedereen die maar een greintje deftigheid be zat, zo behoorde te lopen. Pas veel later leerden ze- het langzaam af. Maar echt, sinds die tijd t's Den Haag niet zo deftig meer": Deze improvisatie op het thema „In. Den Haag daar woont een graaf" is te vinden in een charmante uit gave van J. M. Meulenhoff te Am sterdam, die getiteld is „Rijmpjes en versjes verteld". De onder titel luidt „Nieuwe verhaaltjes bij goedé oude bekende versjes". An net van Battum heeft onze kin derlectuur door dit werkje te schrijven ongetwijfeld een gees tige aanwinst bezorgd. Zij heeft niet alleen over dé graaf en zijn zoon Jantje, maar ook over Be rend Botje', Broeder Jacob, een hoedje van papier, Hollebolle Gijs en andere hoofdpersonen in rijm pjes en versjes haar fantasie de vrije loop gelaten. Ook de grappig gestileerde plaatjes maken, dat dit boek dubbel en dwars een aan beveling waard is. Ook „Er komt een nieuw kindje" van W. M. Nijkamp is een aardig voorleesboek. Het is voor een zeer geselecteerd publiek bestemd, na melijk voor heel kleine jongetjes en meisjes die binnenkort een broertje of zusje verwachten. Op speelse manier worden de klein tjes erop voorbereidt dat zij straks niet meer in het middel punt van de belangstelling zullen staan, maar dat de mensen zich dan vooral voor de baby zullen interesseren. Bij deze tekst heeft Lanra Gerding even speelse illu straties gepenseeld. Een uitgave waarmee Ploegsma, Amsterdam, ongetwijfeld eer inlegt. Bouw van proefreactor in Duitsland Krupp te Essen en Brown Bover! en Co. zullen een proefreactor van 15.000 kw. gaan bouwen voor de levering van elektriciteit aan tien Westduit- se steden. De kosten zullen ruim 40 miljoen D.M. bedragen. Een worod- voerder van Krupp deelde mede, dat men door deze reactor hoopt te kun nen vaststellen, of het mogelijk zal zijn later een reactor van 100.00 kw te bouwen. Het Westduitse ministerie voor kern energie zal het contract voor de proef reactor binnenkort geven aan een door Brown Boveri en Krupp opge richte maatschappij. In de kosten zul len de steden, Aken, Bremen, Duis burg, Diisseldprf, Hagen, Herford, Krefeld, Miincheu, Würzburg en Wup- pertal 20 miljoen mark bijdragen en de staat de andere helft. Over een paar maanden zal waarschijnlijk met de werkzaamheden voor de proefreac tor begonnen worden te Jülich ten westen van Keulen, waar zich ook het onderzoekcentrum voor kernen ergie van het land Noord-Rijnland- Westfalen bevindt- De reactor zal van het nieuwe gas-geköelde type zijn, dat geheel in West-Duitsland werd ont wikkeld en zal uitsluitend dienen voor het opwekken van kernenergie; voor de produktiè van elektrische en-

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1959 | | pagina 5