Vier fasen in laatste strijd om
monding van Westerschelde
CANADEZEN VEROVEREN DE
BEIDE BEVELANDEN
.NO NAME'
oct.si- norjf
MOPPING UP
oct. si - noy. if
MOORD'
fiEVELANDj
•Domiurg
I WALCHEREN
WeslkaptH* V**r<71
Middelburg/
.VITALITY -I
oct. 25-3/
Wotnsdrecht
\Osi*niss*.
.CaJzarteJ
.INFATUATE I
nov.i-3
.VITALITY IT
Oct. 26-3/
.INFATUATE JT"
(ronoii fotcndcj
noY. /-3
DE SLOTAANVAL
„INFATUATE I". Deze opera-
tie bestond uit een recht
streekse aanval op Vlissingen
vanuit West Zeeuwseh-Vlaan-
deren, eveneens door de Twde-
envijftigste Divisie, in samen
werking met een bataljon Com
mando-troepen en met steun
van de marine.
„INFATUATE 11". Zij zou
op dezelfde dag en bijna op
hetzelfde uur als I. beginnen.
De „T.-force" van de Konink
lijke Marine met Commando's
(de Vierde speciale brigade),
amfibie-vaartuigen, zware en
lichte tanks zouden van Oosten
de uit een landing ondernemen
bij Westkapelle, teneinde de
kustbatterijen te vernietigen en
in noordelijke en zuidelijke
richting verder te gaan.
Beide operaties werden geleid
uit het hoofdkwartier van de
Tweeëmvijftigsto Divisie, die
onder commando stond van ge-
neraal-majoor E. Haltewell
Smith.
Met de meeste spoed werden de
voorbereidingen voor deze vier
hoofdfasen getroffen. Daarbij
toonde de Marine tekenen van on
geduld, want zij wist dat weer en
tij op niemand wachtten en dat
het aantal dagen, waarop met na
me een aanval uit deze mogelijk
zou zijn, met het verstrijken van
het jaar verminderden. Vandaar
ook, dat verkenningstroepen van
de Marine bij de strijd om de
kustplaatsen de infanterie en de
genie steeds op de hielen zaten.
Op de vijfentwintigste oktober bij
voorbeeld de dag waarop Fort
Frederik Hendrik viel arriveer
de er al een marine-afdeling in
Breslcens en op de zesentwintigste
verwijderde een opruimingsdienst
anderhalve ton explosieven van de
landhoofden, terwijl duikers de
haven en toegangswegen zuiver
den. Dat alles gebeurde onder
voortdurend vuur uit de Vlissing-
se kanonnen.
van een lagere orde geweest. Maar
juist daarop waren ze op hun ma
nier trots geworden, een soort
provinciale trots, de trots van de
niet-bejubelden, de niet gewaar
deerde^ een trots waaraan echter
een bittere spot ten grondslag lag.
Tenslotte vochten zij in een oor
log, zo redeneerden zij, en ging
't hem niet om vette koppen in de
kranten, zoals politici en toneel
spelersZo kwamen zij tot de
overtuiging, dat zij de zaak alleen
uitvochten in deze vergeten hoek,
dit vlakke, overstroomde stuk
land.
Dit alles had hen niet tot gemak
kelijk gezelschap gemaakt. Die
paar Amerikanen of Engelsen, die
dan blijft er een soort verva
gende indruk achter van afge
rukte voeten in een grijs futu
ristisch landschap, iets van Sal
vador DaliGolven uit de
lopen van het 20 mm geschut
dwong de mannen zich vast te
klampen aan de dijkbermen,
deed hen zelfs dankbaar voor
water zijn. Dan was ei; dat af
schuwelijke spervuur van mor
tieren met hun angstaanjagend
geluid. Medische troepen haal
den de mannen uit de modder,
het slijk en het water, brachten
VRIJDAG 16 JANUARI 1959 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
hen naar de hulpposten achter
de gevechtslinie om hun gevoel
terug te geven, ja zelfs het be
sef van pijn
Maar de Vierde Canadese Brigade
ging verder bij de Krcekrakdam.
De eerste dag de vijfentwintig
ste oktober kwam men een klei
ne vijf kilometer vooruit en op de
avond van de zesentwintigste ver
kenden vooruitgeschoven patrouil
les de oostelijke dijk van het Ka
naal door Zuid-Beveland. In een
gewone oorlogsvoering zou een
dergelijk kanaal worden be
schouwd als een niet geringe, mis
schien wel als een niet te passe
ren hindernis. Voor de Canadezen
scheen het niet veel meer te bete
kenen dan een routinezaak. De
Zesde Brigade was gereed om er
aan mee te helpen. De brigade
commandant, die eens poolshoog
te kwam nemen, werd met jeep
en al opgeblazen en ernstig ge
wond. Kleine groepen infanteris
ten en genie-mensen waren „uit
gewaaierd" langs het kanaal.
De sluizen in Hansweert en We-
meldinge, de Postbrug en de Vla-
kebrug lagen echter alle onder be
scherming van de vijandelijke bat
terijen en daarom moest het ka
naal met boten worden overge
stoken: op de avond van de ze
venentwintigste oktober slaagde
de Zesde Brigade er in twee brug-
gehoofden te vormen. Op een der
de punt werden de mannen door
vijandelijk granaatvuur terugge
slagen, maar voor de Duitsers was
dat een schijn-overwinning. Im
mers op de zesentwintigste okto
ber was inmiddels operatie „Vita
lity II" begonnen, de landing op
de Bevelandse kust vanuit Terneu-
zen. x) Daardoor werd de vijand
in de flank aangevallen en was hij
tot terugtrekken gedwongen. De
operatie „Vitality H" betekende
een herhaling van de „Switch-
back"-formule in West Zeeuwsch-
Vlaanderen. Daar had de landing
over de Braakman het geallieerde
bruggehoofd over het Belgische
Leopoldkanaal bij Eede verzwakt.
De landing op Zuid-Beveland nu
dwong de Duitsers hun positie
langs het kanaal door Zuid-Beve
land prijs te geven.
Op de achtentwintigste oktober
werden de sluizen bij Wemeldinge
veroverd en voorts kon snel in het
centrum worden doorgestoten. Op
de avond van de zevenentwintigste
had de vijand circa vijfhonderd
man op Noord-Beveland via de
Zandkreek teruggetrokken, ter
wijl een drieduizend man naar
Walcheren werd overgebracht. Al
met al waren er maar weinig
Duitsers meer in het Bcwelandse
gevechtsterrein. Doch de voort
gang van de geallieerden bleef nog
altijd 'n dodelijke gang: wegen en
dijken waren bezaaid met mijnen
en de Duitsers bestookten hen
voortdurend met artillerievuur.
Eind oktober tenslotte waren de
Bevelanden van de Duitsers gezui
verd. Het Achtste Verkenningsre-
gimerit van de Canadezen stak in
Nederlandse boten de Zandkreek
over en kon Noord-Beveland zon
der gevecht bezetten. Toen de
bunkers, die de toegang naar Wal
cheren bewaakten, tenslotte waren
omsingeld en tot capitulatie ge
dwongen, had de Tweede Canadese
Divisie haar taak bijna volbracht.
De Vierde Brigade begon zich in
Goes te verzamelen, waarbij het
hoofdkwartier werd gevestigd in
een gebouw, waarin de Duitsers
hadden gezeten. Daar had men
eindelijk weer eens wat comfort...
x) Deze operatie zal in een vol
gend artikel worden beschreven.
op hun weg kwamen, zouden zij.
behandelen met een soort onhan
dige verdraagzaamheid, zoals
mensen doen, die een hoop werk
voor de boeg hebben en dus geen
tijd voor zo-maar-een-babbeltje.
„Kom later maar'es terug als alles
achter de rug is. We hebben dan
het huis op orde en de koffie
klaarMen kon hen er beter
niet op wijzen, dat de Amerikanen
en de Engelsen toch ook nog aan
het vechten waren. Beter was het
maar niets te zeggen
Na de bittere gevechten rond
Woensdrecht waren de Canadezen
samengesmeed tot een soort hech
te familiegemeenschap. Maar in
feite wilden zij dit alleen-voelen
opzettelijk, alleen zijn in dit ge
vecht met die afschuwelijke erva
ring, die zij als iets persoonlijks
begonnen te koesteren. En nie
mand had het recht zich daarbij
in te dringen
Toen de Vierde Canadese In-
fanterie-brigade naar het wes
ten oprukte om zich een weg te
banen door de nauwe doorgang
naar Zuid-Beveland, was hun
geestkracht bewonderenswaar
dig. De weg, waarlangs zij
vochten zat vol gigantische
kraters, reusachtige gaten, die
zelfs een bulldozer versloegen.
Een man van de genie had er
een opgemeten en was tot een
doorsnede van meer dan twin
tig meter gekomen. En derge
lijke kraters waren geen zeld
zaamheid. Verder waren er lan
ge met draden verbonden pa
len in de overstroomde polders
geplant, had men bomen ge
rooid om het aantal obstakels
nog te vergroten en tenslotte
waren allerlei soorten mijnen
zorgvuldig over de hele route
gezaaid. Wanneer men nu nog
eens aan dat alles terugdenkt,
De Canadezen moesten dus vanuit
West-Brabant met de verovering
van Zuid-Beveland beginnen. Het
Canadese tanks passeren een
wegwijzer vlak bij Kruiningen.
gen met de Canadezen, om ver
volgens verder te gaan in de
richting van de Sloedam.
Zodra deze beide operaties hun
climax zouden hebben bereikt,
zouden de derde en de vierde
fasen starten, de operaties „In-
(VI) fatuate I" en „Infatuate II".
was met hen een eigenaardige
zaak. Sinds de Seine had zich bij
voortduring een bijzonder gevoel
van hen meester gemaakt. Dat
was eind september al merkbaar
geweest in Gent en in Brugge. Zij
waren namelijk gaan denken, dat
het voornaamste deel van de oor
log elders werd uitgevochten en
dat zij daardoor in toenemende
mate werden vergeten. Zij hoor
den de triomfantelijke echo's van
troepen, die ver waren doorgesto
ten, zij hoorden over lachen en
tranen, bloemen en champagne
rond de bevrijding van Brussel,
Parijs, ja zelfs van Antwerpen,
dat door de Engelsen was ingeno
men. Hun eigen ervaringen waren
DE OPERATIES VAN de Tweede en Derde Canadese Divisie
verzegeling van de Zuïdbevelandse „hals" en verovering van de
Breskense liaven waren noodzakelijk vóórdat de vijand van
het bolwerk Walcheren bon worden verdreven en vóórdat de ge
hele noordelijke oever van de Westerschelde kon worden vrijge
maakt. Op de 25-ste oktober waren die operaties achter de rug,
zodat zonder verder uitstel de eerste fases van 't uiteindelijk plan
werden aangevat. Eind oktober waren de Duitsers van drie kan
ten omsingeld en liep hun enige aanvoer- en ontsnappingsweg
over zee via Veere en het Veerse Gat. Doch deze smalle zee-arm
konden zij alleen gebruiken, indien zij er in slaagden Noord-Be
veland in handen te houden.
Begin oktober waren op Walcheren de dijken op vier plaatsen
doorgebroken, waarna bij Westkapelle het voornaamste gat was
verbreed door herhaalde luchtaanvallen. De kracht van de
R.A.F. had zich overigens in dit Zeeuwse strijdgebied op uitge
breide schaal doen kennen, want ter aanvulling van de nauwkeu
rige bombardementen op de dijken maakte het Bombardements-
commando tussen de elfde en de eenentwintigste oktober bijna
duizend vluchten, waarbij circa vijfduizend ton bommen werd
gedeponeerd op de Duitse batterijen aan de westkust. Deze aan
vallen evenwel maakten slechts de helft uit van het totale aan
deel der R.A.F. in deze slag.
Eind oktober 1944 waren de Duitsers
op Walcheren van drie zijden ingesloten
Op de eenentwintigste oktober
bleek uit luchtverkenningen, dat
Vlissingen en Middelburg eiland
jes waren geworden en dat de he-
ie vesting Walcheren nu bestond
uit een reeks geïsoleerde verdedi
gingseilanden. Niettemin bleven de
voornaamste Duitse verdedigings
punten, bestemd om een westelij
ke aanval uit zee te keren en de
Scheldemonding te beheersen, in
hun soort de geduchtste ter we
reld.
De geallieerden besloten de defini
tieve slag om de Schelde in vier
hoofd-fasen af te werken.
Er werden door de Canadezen
verwoede gevechten geleverd om
de toegang naar Ziiid-Beveland.
te verzegelen. Bij deze gevechten
xverd de prachtige kerk van-
Wouw grotendeels verwoest.
VITALITY I. De eerste fase,
operatie „Vitality I", bestond
uit de opmars van de Tweede
Canadese Divisie door de land
engte van Zuid-Beveland. Deze
troepen zouden Noord- en Zuid-
Beveland moeten veroveren en
dienden bovendien een brug-
bruggehoofd te vormen op Wal
cheren bij de Sloedam.
VITALITY H. De tweede fase,
operatie „Vitality n" zou wor
den ondernomen in combinatie
met „Vitality I". De Tweeën-
vijftigste Engelse Divisie, on
dersteund door marine, amfi
bie-voertuigen en tanks, zou
van Tér neuzen en de kop vau
Ossenisse uit de Westerschelde
oversteken naar Zuid-Beveland,
een verbinding tot stand bren-
