PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
BILT
Sowjet-Unie wenst van WEST-BERLIJN
onafhankelijke vrije stad te maken
Burgemeester Brandt:
.onaanvaardbaar"
Zeeuws-Vlaamse vlasindustrie zit inde knel
Russische nota aan westelijke grote drie
ZES ZEESLEPERS TRACHTEN
ZWITSERSE „NY0N" TE BERGEN
Vand
aag...
201e jaargang - no. 281
Dagblad, uitgave van de üirma
Provinciale Zeeuwse Courant.
Directie: F. v. d. Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteur: W. Leertouwer.
Adjunct-hoofdred.: G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week; 7.00 p. kw.; fr. p. p. 7.25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Vrijdag 28 nov. 1958
ADVERTENTIEPRIJS 25 cent per
mlm. Minim, p. advertentie 4.—.
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
23 cent p. regel met een minimum
van 1.—. ,3rleven of adres
bureau v. d. blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vllssingen Walstr. 58-60, tel. 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51, tel. 3841; Goes, L. Vorststr. 63, tel. 2475 (b.g.g. adv. 2234); Oostburg, G. F. de Pauwstr. 9, tel. 20; Terneuzen, Brouwerijstraat 2; Zierikzee, red. tel. 2425. adm. tel. 2094.
De Sowjet-Unie heeft donderdag het bezettingsstatuut
van Berlijn en alle overeenkomsten betreffende de be
zettingszone in Duitsland opgezegd. Dit is meegedeeld in
een nota, die de Russische minister van buitenlandse za
ken te Moskou aan de ambassadeurs van de westelijke
grote drie heeft overhandigd. In deze nota wordt voor
gesteld van West-Berlijn 'n vrije stad onder toezicht van
de Verenigde Naties te maken met een eigen bestuur.
De vrije stad" zou geheel onafhankelijk moetenzijn. Als
Aan Oost-Duitsland soevereiniteit
over verbindingswegen toegezegd
In dit verband wordt aangenomen, dat Oost-Duitsland volkomen han
delingsbevoegd is in kwesties, die haar gebied betreffen, dat wil zeggen
haar soevereiniteit uit te oefenen te land, ter zee en in de lucht, aldus de
nota. Premier Kroesjtsjew heeft donderdagmiddag op een persconferentie
met nadruk bevestigd, dat de Sowjet-Unie zes maanden lang niets zal on
dernemen om- aan de huidige status van Berlijn Iets te veranderen, als zij
daartoe niet wordt genoodzaakt door „ongewenste stappen" van de andere
mogendheden. Hij verklaarde dat de Sowjet-Unie zich door niets van de
uitvoering van haar plan met Berlijn zal laten afbrengen.
In de nota aan de Verenigde Sta
ten vraagt de Sowjet-Unie verder
om terugtrekking van alle N.A.V.
Monumenten
De Nederlandse minister van on
derwijs heeft vorige week een
opsomming laten verschijnen
van de monumenten, die in Neder
land gerestaureerd worden of die in
aanmerking dienen te komen voor
restauratie.
Dat is een reusachtige lijst van oude
gebouwen, kastelen, kerken, patri
ciërshuizen, stadswallen enz. enz.
Ook voor Zeeland staat er zo een en
ander op de lijst. Bij het bekijken
van die opsomming schrikt men wel
even. Wanneer men in Nederland al
het oude dat nu het oog nog boeit,
maar dat meestal toch verwaarloosd
is in stand zou willen houden dan
zijn bedragen van honderden miljoe
nen guldens nodig.
Bedragen, die Nederland onmogelijk
kan opbrengen, wanneer het tenmins
te ook aandacht wil schenken aan de
bouw van nieuwe woningen, fabrie
ken enz. En wanneer het bovendien
nog aan de minister van onderwijs in
de komende jaren een miljard gulden
beschikbaar wil stellen voor de bouw
van scholen en het uitbreiden van de
universiteiten.
Het is volkomen begrijpelijk, dat
vele mensen een warm plekje in
hun hart hebben voor een oude
binnenstad, waar ze als kind hebben
rondgelopen. Ze zien met droefheid
hoe historische gebouwen en huizen
achteruitgaan. De eigenaars kunnen
vaak niet de enorme onderhoudslas-
ten opbrengen.
Met de kastelen is het precies zo, kas
teeleigenaren van vandaag zijn niet
in staat deze kastelen voor verval te
behoeden.
Hetzelfde geldt voor een aantal ker
ken, die in het verleden als machtige
middelpunten van een welvarende
streek of van een stad zijn gebouwd
en die bij het achteruitgaan van zo'n
stad of streek nog slechts de func
tie van dorpskerk toebedeeld kregen.
Eigenlijk betekent zo'n oude kerk een
enorme last voor de hedendaagse
kerkbezoekers.
Moet men nu de liefde voor de
oude cultuuruitingen, voor de
historie van ons volk en voor de
schoonheid zover laten gaan, dat men
al die oude gebouwen probeert te
conserveren
Dat is een pijnlijke vraag, maar zij
moet gesteld worden want via de be
lastingbiljetten wordt het gehele ife-
derlandse volk daarmee geconfron
teerd.
Herstel van oude gebouwen vergt
niet alleen veel meer geld dan nieuw
bouw, maar men komt ook voor het
onaangename gevolg te staan, dat
zo'n hersteld gebouw of zo'n opge
knapte oude stadswijk nog maar een
gebrekkige functie heeft in het jach
tige leven van de 20ste eeuw.
Het ergst demonstreert zich dat wel
in Amsterdam, waar men de oude
en bijzonder mooie binnenstad met
grachten en fraaie huizen graag wil
behouden, maar zichzelf in een ware
noodtoestand heeft gebracht wat be
treft het verkeer.
Wanneer de Amsterdammers zich al
dat ongerief willen getroosten en
wanneer ze bovendien de grote som
men willen opbrengen, die in de vorm
van subsidies nodig zullen zijn om
oude panden op te knappen, dan moet
men daar in Amsterdam de eigen
boontjes maar doppen.
Elders echter zal de nuchterheid toch
gebieden, dat men de kosten van de
restauraties afweegt tegen het nüt
en dat men zich op dit terrein een
meer begrensde taak stelt. Dat be
hoeft niet te leiden tot de vrijmoe
digheid van de vorige eeuw toen men
met verbijsterende vlotheid allerlei
oude monumenten en gebouwen
sloopte. Men heeft het toen wel wat
te bont gemaakt en men zal het nu
dus behoedzamer moeten aanvatten.
Toch zal het onvermijdelijk zijn, dat
de geweldige lijst van minister Cals
aan een kritische schifting wordt on
derworpen. Eenvoudig omdat het res
taureren onbetaalbaar wordt I
termijn voor het komen tot deze „oplossing" wordt een
half Jaar voorgesteld. Wordt binnen die tijd geen over
eenstemming bereikt, dan zal de Sowjet-Unie., die thans
al nitgaat van de stelling dat vereniging van Oost- en
West-Berlijn tot een hoofdstad van Oost-Duitsland juist
en natuurlijk Is, met de Oostduitse regering In onder
handeling treden over de van Russische zijde reeds voor.
bereide oplossing.
Is dit voorstel aanvaardbaar, dan zal
de Sowjet-Unie op zich nemen bij de
regering van de Duitse democrati
sche republiek zijn goede diensten
aan te wenden, en officieel contact op
te nemen over Oost-Duitslands losla
ten van het Warschau-pact.
Daarover, zo werd opgemerkt, zijn
reeds inleidende besprekingen ge
voerd, voorafgaande aan de verzen
ding van de nota aan de westelijke
g-ote drie.
e regering van de Sowjet-Unie is
bereid om, tezamen met de andere
landen, garanties te verlenen voor de
onafhankelijkheid van de vrije stad
West-Berlijn.
De Sowjet-Unie heeft ook een nota
overhandigd aan de Oostduitse rege
ring. Daarin wordt gezegd, dat de
huidige toestand in Berlijn niet lan
ger kan worden geduld.
1. De Oostduitse regering zal volle
dige soevereiniteit te land, ter zee en
in de lucht krijgen;
2. Het Russische militaire hoofd-
O.-eenheden uit West-Duitsland en
gelijktijdige uittreding van dit
land uit de N.A.V.O., gepaard
gaande met terugtrekking van
OostrDuitsIand uit het pact van
Warschau.
REACTIES OP RUSSISCH VOORSTEL
9r
West-Berlijn afhankelijk
van oostblok
Volgens Westberlijnse kringen is het
Sowjet-voorstel om West-Berlijn tot
een „vrije stad" te verklaren, die
niet aan West-Duitsland of aan an
dere staten gebonden zou mogen
zijn, „volstrekt onaanvaardbaar".
Men acht het in deze kringen waar
schijnlijk, dat de Westerse mogend
heden en West-Duitsland dit voorstel
zullen verwerpen.
Men meent in Westberlijnse politieke
kringen voorts, dat het Sowjetrussi-
sclie voorstel ten doel heeft niet
slechts het vraagstuk-Berlijn, docii
ook het gehele Duitse probleem en
eventueel internationale vraagstuk
ken van nog wijdere strekking ter
sprake te brengen, dit om het ge
sprek over een eventuele topconferen
tie weer op gang te brengen.
De burgemeester van West-Berlijn,
Willy Brandt, heeft gisteren terwijl
hij voor de televisie sprak, het plan
voor een „vrije stad" verworpen. Hij
betoogde, dat op die wijze de Russi
sche troepen om Berlijn zullen blij
ven terwijl de westelijke troepen
Berlijn zouden verlaten. Voorts zul
len de verbindingen met het westen
juridische, financiële en economi
sche banden worden afgesneden.
In de plaats daarvan zal West-Ber
lijn afhankelijk worden van het oost-
blok.
Brandt herinnerde er aan, dat de drie
Westelijken „herhaaldelijk hun plech
tige uitdrukkelijke belofte hebben ge
geven zich te zullen houden aan hun
rechten en verplichtingen in Berlijn
tot Duitsland herenigd Is en Berlijn
weer de hoofdstad is.
Brandt's welhaast berispende rede
werd uitgesproken met volledige
instemming van de Westberlijnse
senaat, die vlak voor het uitspre-
(Zie slot pag. 5 kol. 1)
kwartier in Oost-Berlijn zal worden
worden opgeheven en de Russische
troepen zullen worden teruggetrok
ken, aldus een bericht van de Oost
duitse radio over de nota;
De Russen stellen bespr<
voor tussen Russische en
regeringsvertegenwoordigers over
kwesties die in verband staan met
beëindiging van de bezettingsomstan
digheden in Berlijn;
4. Oost-Duitsland zal een actieve rol
móeten spelen bii het waarborgen
van verbindingslijnen tussen West-
Berlijn en West-Duitsland;
5. De Sowjet-regering is zich ervan
bewust, dat de vestiging van de vrije
stad West-Berlijn een grote concessie
van Oost-Duitsland vraagt, omdat de
stad geheel op zijn grondgebied zou
liggen;
6. Een aanval van „Duitsers die uit
zijn op revanche en Duitse militaris
ten" op Oost-Duitsland of op met
Oost-Duitsland verbonden landen zul
len worden beschouwd als een aanval
op de Sowjet-Unie en alle leden van
het pact van Warschau.
„Indien heethoofden aanvallen zouden
ondernemen op Oost-Duitsland of met
dit land verbonden staten, zal hen
een „vernietigende tegenstoot" wor
den toegebracht, aldus de Russische
nota.
Koningin ontving
tablet chocolade
Gemaakt van cacao uit N.-Guinea.
Dezer dagen is het eerste tablet cho
cola, dat in Nederland is gemaakt
van uit Nederlands Nieuw-Guinea
afkomstige cacao, aan de konin
gin aangeboden.
De cacao komt van het eiland Japen,
waar in het ontwikkelingsplan de
nadruk ligt op de aanplant daar
van. De ontginning en aanplanting
wordt gemeenschappelijk verricht
door een groep Papoea's In een
daarvoor uitgekozen gebied. Daar
na wordt het bewerkte areaal in
gedeeld in individuele percelen ter
grootte van ongeveer twee ha, In
het begin van dit jaar besloeg het
cacao-areaal een oppervlakte van
175 ha.
Gebleken is. dat de cacao ln deze
streken sneller dan normaal vrucht
draagt. De eerste oogsten van een
nog onvolgroeide aanplant waren
gunstiger dan die van volwassen
planten in andere streken van de
wereld. Monsters van de aanplant
zijn in Nederland onderzocht op
kwaliteit en gunstig beoordeeld.
Van deze cacao zijn enkele tablet
ten gemaakt, waarvan het eerste
aan de koningin is aangeboden.
In Brussel hebben studenten van de
Vrije Universiteit een demonstratie
gehouden tegen het bewind van
Franco in Spanje. De manifestatie
had zich zullen afspelen voor de
Spaanse ambassade, maar de politie
hield de studenten op een afstand,
slechts één delegatie kon zich naar
de ambassade begeven. De bovenste
foto laat zien hoe een al te luidruch
tig student werd ingerekend. De on
derste foto toont een grote groep de
monstranten met spandoeken in de
buurt van de ambassade.
NADAT EXPLOSIEVEN WAREN GEBRUIKT
Schip wordt naar
New-Castle gebracht
Nog meer sterke zeesleepboten heb
ben Nederlandse bergers uitgestuurd
ter berging van 't Zwitserse motor
schip „Nyon" (5058 t.) dat op 15 no
vember op de rotsen bij St-Abb's aan
de Schotse oostkust is gestrand. Ook
springstoffen zullen er aan te pas ko
men om het achterschip van de
„Nyon" van de rotsen vlot te trekken.
Nadat eerst was getracht het gehele
schip met behulp van sleepboten en
zware bergingspompen vlot te krij
gen, is het schip in het weekeinde
van 22 en 23 november met behulp
van snijbranders achter de brug in
tweeën gesneden. Het was niet moge
lijk het gehele schip vlot te brengen
Bij de tiende Sint-Nicolaasveiling te
Krabbendijke werd niet alleen de
gouden medaille door de heer W. G.
van Nieuwenhuijze uit Waarde ge
wonnen, maar ook de eerste wissel
beker van de gemeente Krabbendij
ke, die hier aan een van de leden van
het winnende .bedrijf wordt overhan
digd door burgemeester L. Cnossen
van Krabbendijke (geheel rechts).
Tweede van links is de heer S. G.
Nooteboom, directeur van de veiling
krabbendijke en Omstreken".
(Foto P.Z.C.).
Vandaag een studiedag
in Terneuzen
Vele malen reeds hebben wij
aandacht gevraagd voor de
Zeeuwse, dat is praktisch ge
sproken de Zeeuws-Vlaamse
vlasindustrie. Men mag haar
wel een van de boeiendste be
drijfstakken van onze provin
cie noemen, eeuwenoud in tradi
tie, één van de weinige land
bouwindustrieën in dit agra
risch gewest en werk biedend
aan vele honderden arbeids
krachten. Bron ook van een ge
zonde zelfstandigheidskracht en
van zeden en gewoonten, die
nog niet of weinig zijn aange
tast door zo veel dat in onze tijd
naar gelijkschakeling dringt.
Vandaag wordt in Terneuzen
een studiedag gehouden, waar
de Zeeuwse vlassers met elkaar
hun problemen zullen bespre-
ken.En die zijn vele en zij zijn
bovendien urgent! Er moet snel
iets gebéuren!
De belangstelling voor de vlasserij
van het laatste jaar is niet zo bij
zonder plezierig. Wanneer zelfs een
modern geleid bedrijf als de coöpe
ratieve vlasfabriek Dinteloord te
kennen geeft, dat de toestand zeer
précair is en vele personeelsleden
ontslaat, bewijst dat toch wel iets.
Aanleiding tot deze crisissituatie is
de Russische dumping met vlas,
waardoor met overheidssteun de
Westeuropese markt beneden de
kostprijs wordt overvoerd en ont
wricht. In zo'n geval ziet men al
tijd dat nog meer kwaaltjes naar
buiten treden.
Het Kabinet bemoeit zich, daartoe
aangezet door enige Tweede Kamer
leden met name de heer J. van
Dongen, secretaris tevens van de
R.-K. Zeeuws-Vlaamse Vlassersbond
persoonlijk met deze zaak. Het
heeft aan de Economisch Technolo
gische Instituten van Zuid-Holland,
Noord-Brabant en Zeeland opgedra
gen over de situatie te rapporteren
en aanbevelingen tot verbeteringen
voor te stellen. Op grond van dit
rapport, dat op de departementen
zeer gunstig is ontvangen, is men
thans doende inderdaad tot die ver
beteringen te komen.
De belangrijkste maatregel is het
verlenen van een tijdelijke over
heidssubsidie van f 160 per ha,
welke aan de vlasnijverheid ten
goede komt en als vlasbewer
kingspremie bekend staat. De tij
delijkheid van de subsidie is van
zelfsprekend een bedrijfstak
moet zich op de duur zelf bedrui
pen en wijst er tevens op dat
de vlassers zelf ook iets moeten
doen. Vandaar dat de regering
voorwaarden heeft gesteld.
Er is iets mis!
Deze voorwaarden betreffen de be
drijfsvoering zelf en de organisatie
der vlassers. Bij produktiviteits-
metingen bleek het opbrengstvermo
gen per bedrijf enorm uiteen te lo
pen. Zo liggen de totale bewerkings-
kosten repelen, roten en zwinge
len in het slechtste bedrijf 85
boven die van het beste bedrijf. Bij
het repelen apart scheelt dit zelfs
145 en bij het roten 136 In
alle bedrijfstakken doet dit ver
schijnsel zich natuurlijk voor, maar
dan in zeer geringe mate. Hier is
dus iets mis.
Ook de financiering van de vlasse-
rijen is een probleem geworden, nu
de mechanisatie zo hoge kosten met
zich meebrengt en de voorraad-fi-
nanciering veel meer geld vraagt.
Door dit alles zit men op veel ho
gere vaste lasten die ook betaald
moeten worden als de zaak stil
(Zie slot pag. 2 kol. 5)
houdt het koninklijk ge-
aootschap voor landbouwweten-
schap in de aula van de land- s
Douwhogeschool te Wageningen
onder leiding van dr. S. L.
Mansholt een studieconferentie
over de landbouw in de E.E.G.
viert prinses Liliane van M
België haar 41e verjaardag. ff
liiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
met de 2400 p.k. van de Nederlandse
sleepboten „Simson" en „Hector" en
de 2000 p.k. van de Engelse sleepbo
ten „George V" en „Beamish" daar
het voorschip van de „Nyon" op de
rotsen rust en ernstige lekkage heeft
opgelopen.
De gaten in de romp waren niet te
dichten, hiervoor was 9 ton cement
aan boord gebracht. De machine het
roer en de schroef van de Nyon wa
ren echter nog intact. Daarom werd
besloten uitsluitend het achterschip te
bergen. De stalen platen in de bodem
van het schip konden niet met snij
branders worden bewerkt, zodat
maandag explosieven moesten wor
den gebruikt om de twee delen geheel
van elkaar te scheiden.
Bij laag water ontstond maandag
avond reeds een ruimte van ongeveer
een meter tussen de twee delen, ter
wijl het dek van het achterschip bij
hoog water meer dan een halve me
ter hoger lag dan 't dek van het voor
schip. Als men er vannacht in zou
slagen de laatste bodemplaten te ver
nietigen, zal het achterschip door de
vier sleepboten vlot gebracht kunnen
worden. Aan dit viertal worden heden
ochtend nog toegevoegd de zee»-
sleepboten „Noord-Holland", met
2500 p.k. en de „Stentor" 1200 pk.
De „Noord-Holland" die gisteren
om zeven uur van een anderhalf-
jarige reis om de wereld in IJmui-
den terugkeerde heeft ook op
dracht koers te zetten naar de
„N-on" aan 't achterschip van de
Nyon zullen dan in totaal zes
zeesleepboten met een totaal aan
tal van 8100 p.k. trekken. Een
maal vlot wordt het achterschip
naar New Castle gesleept om in
het dok te worden opgenomen.
Regering-Eyskens krijgt
vertrouwen van senaat
De Belgische senaat heeft donderdag
met 97 tegen 56 stemmen, bij één
onthouding zijn vertrouwen in het
kabinet-Eyskens, bestaande uit leden
der C.V.P. en liberalen, uitgespro
ken.
VERWACHT...
LAGERE TEMPERATUREN
Zwaar bewolkt met aanvankelijk hier
en daar motregen of mist, maar ook
enkele verspreide opklaringen.
Zwakke tot matige oostelijke wind.
Lagere temperaturen.
ZON EN MAAN
29 november
Zon op 8.22 onder 16.34
Maan op 19.37 onder 10.20
