Gezond volkshuisvestingsbeleid
onmogelijk door huurvraagstuk
Incidenten rond „Groot Batelaar"
verontrusten Lunterenaren
TIEN JAAR GEËIST TEGEN
POSTBODE UIT MONSTER
26
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 28 NOVEMBER 1958
Geen geld beschikbaar voor
noodzakelijke verbeteringen
(Van ecu speciale verslaggever)
„Die incidenten zijn ten dele een gevolg van tekorten In onze outillage",
verteldt mr. G. W. Arendsen Hein, eerste geneesheer van de reclasserings-
gemeensehap „Groot Batelaar" in Lunteren, die de laatste maanden her
haaldelijk door berichten over „strooptochten" van verpleegden in opspraak
is gebracht. „We hebben voor onze staf meer en beter personeel nodig.
Ook aan de technische outillage, de gebouwen bijvoorbeeld, moet nog veel
verbeterd worden. Het ministerie van Justitie heeft er wel begrip voor,
maar de regering stelt er de gelden niet voor beschikbaar".
Zo doet. het financiële element zijn intrede in een kwestie, die op de zuide
lijke 'Veluwe de gemoederen reeds enkele maanden in beroering brengt.
Een deel der. bevolking van Lunteren en omgeving is bepaald ongerust
over de tientallen gevallen van diefstal, oplichting, aanranding en inbraak,
die in 1957 en 1958 door verpleegden van „Groot Batelaar" werden ge
pleegd. Boeren in de naaste omgeving durven hun dochters 's avonds niet
meer alleen over de straat te laten gaan en doen elke avond deuren en
ramen van schuur en huls extra stevig op slot. Ouders uit het dorp zelf
waarschuwen hun kinderen met klem om vooral alle pogingen tot toenade
ring van „die jongens van Groot Batelaar" af te slaan.
Een verontrust raadslid heeft B. en
W. van Ede om maatregelen ge
vraagd. B. en W. verklaarden even
min gerust te zijn, maar er niets aan
te kunnen doen en deelden mede, dat
de minister van justitie van de klach
ten op de hoogte was' gebracht. „Maar
in Den Haag vinden die klachten
geen gehoor", fluistert men in Lun
teren. -
..Die ongerustheid is eerder ontstaan
door alarmerend geschrijf dan door
de feiten zelf", meent mr. Arendsen
Hein. „Er is geen spi-ake van een;
stroom van misdaden, die een ern-
stlg gevaar voor de bevolking vormt.
Op een totaal van 590 delicten in de
gemeento Ede in 1957 kwamen er 19
voor relieving van mensen van Groot
Batelaar. Dat is 3,2 procent. En daar
waren, slechts enkele agressieve de
licten en zedendelicten Bij".
Jav 1 maar ook bulten Ede maken
ze s vehtoffers, voert de heef W. Wel-
gravén. het verontruste gemeente
raadslid uit Lunteren, daartegen aan.
Bovendien wordt van sommige geval
len geen aangifte gedaan. Die komen
dus niet in de cijfers voor. Er moet
op korte termijn iets tegen gebeu
ren, is zijn mening. De politie is het
volkomen met hem eens. „Deze he
ren genieten blijkbaar een vrijheid,
die geenszins in overeensteming is
met een verantwoorde zorg voor de
veiligheid van de bevolking en haar
bezittingen", schrééf hij aan B. en W.
En dan komen de verhalen los.
Het relaas bijvoorbeeld van de
twee verpleegden, die op klaarlich
te dag inbraken in een villa in
Amersfoort. De bewoonster hoor
de gerucht, ging op onderzoek uit
en schrok even nard als de inslui
pers zelf. „Belt U de politie maar
op", moeten ze hebben gezegd.
„We zijn erbij". Toen de politie
even later voorreed, deden ze heel
gedwee: „blijft U maar hoven,
mevrouw, we gaan wel". Aan de
voordeur ontvingen ze de politie
gastvrij: „Oh, jullie komen voor
die inbrekers. Ga maar naar bo
ven." Terwijl de politie de trap
beklom joegen ze er met de po
litieauto vandoor.
Zulke door de wol geverfde misdadi
gers kun je toch maar niet vrij rond
laten lopen, vindt do heer Weigraven.
De mensen hier, die gewend zijn in
goed vertrouwen zaken te doen, vra
gen zich nu bij ieder vreemd gezicht
angstig af of het niet iemand van
„Groot Batelaav" zou zijn.
Dat is do les', die Lunteren trekt uit
de ervaring van dorpsgenoten, die
voor enkele tientjes werden opge
licht; van winkeliers, hij wie voor
honderden guldens horloges of foto
toestellen werden gestolen.
Tja, je moét de kat natuurlijk niet op
het spek binden, zegt mr. Arendsen
Hein zelf. Een paar weken geleden
werd een garagehouder uit Renswou-
de slachtoffer van twoe jongens, die
met een gehuurde auto Brabant en
Limburg introkken en de auto zonder
betalen terugbrachten. De garagehou
der schoot ër oen paar honderd gul
den bij in. Maar hij had dan ook
geen enkele borgstelling en zelfs geen
papieren gevraagd. Zo wordt de ver
leiding wel erg groot. Er wordt ook
veel ophef gemaakt van het geval van
een weduwe, die door een patiënt van
Groot Batelaar voor 27.000 gulden Is
opgelicht. „Maar men vertelt er niet
bij", aldus de heer Arendsen Hein,
„dat wij die dame al drie jaar gele
den herhaaldelijk hebben gewaar
schuwd om de man geen geld of zo
maar een auto te geven, omdat hij
dat niet verdragen kon..."
Strenge selectie
Zijn dc patiënten nu inderdaad een
gevaar voor openbare orde en vei
ligheid? „Geen enkele patiënt wordt
|llllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll<lllll!lllllllllll|
„Gewoon spijbelen"
H „Groot Batelaar" reclas.se-
ringsgemeenschap voor mensen,
die meermalen met de straf-
1 rechter in aanraking zijn ge
il A-eest, chronische recidivisten
dus maar ook: psychisch ge-
1 stoorde delinquenten, door de
j§ rechter ter beschikking gesteld
p van de regering.
Nochtans ziet men op „Groot
Batelaar" geen prikkeldraad,
geen hekken, geen wachttorens,
geen uitkijkposten, geen tralies.
De boerderij, de bungalows, het
hoofdgebouw zijn van de weg af
vrij bereikbaar. Ontvluchten is
hier niet mogelijk, want alles
staat open. Een patiënt kan
hoogstens weglopen, hetgeen
dan ook van tijd tot tijd gebeurt
maar komt dan meestal weer
terug. „Dat is geen ontvluch-
ten", meent mr Arendsen Hein.
„dat is gewoon spijbelen".
iiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiilliiiiiiiiiiiiiiiiiini
opgenomen zonder toestemming van
de minister van justitie", zo begint
mr. Arendsen Hein zijn toelichting.
„We zoeken mensen uit, die in prin
cipe geen ernstig gevaar opleveren.
In twijfelgevallen wordt tijdelijk de
bewegingsvrijheid beperkt. We moe
ten echter proberen hen aan de vrij
heid te wennen. Ik kan deze mensen
toch niet binnen een gesloten politie-
cordon voorbereiden op de vrije maat
schappij. Natuurlijk komen we wei
eens bedrogen uit, maar dat is het ri
sico van elke vorm van reclassering".
Die vrijheid is een essentieel onder
deel van de moderne psychiatrische
behandeling, die de patiënten van
Groot Batelaar ondergaan. Het ls de
eerste instelling in Europa wel
licht 70^° tot- irorolH tuaar Havo
Het therapeutisch proces woelt aller
lei dingen In deze mensen los", aldus
mr. Arendsen Hein. „Dan moet het
mogelijk zijn hen tegen zichzelf te
beschermen bijvoorbeeld door de deur
naar buiten tijdelijk voor hen te slui
ten. Maar die mogelijkheid bezitten
we niet." Zo zijn er meer wensen,
waarvan de verwezenlijking eigenlijk
noodzakelijk is, maar waarvoor geen
gelden beschikbaar zijn.
Toch druft de leiding van „Groot Ba
telaar" do verantwoordelijkheid nog
steeds aanvaarden. „Het is niet zo,
dat wijzelf of justitie verontrust zijn
over de incidenten, waardoor al dat
rumoer is ontstaan. Gezien tegen
de achtergrond van de totale crimi
naliteit is het niet onrustbarend. Het
is dan ook bepaald niet onverantwoord
om het werk op deze wijze voort te
zetten".
Zo wordt het rumoer om „Groot Ba
telaar" dus een kwestie van het af
wegen van moeilijk vergelijkbare be
langen. Enerzijds concludeert de lei
ding van het instituut, dat de maat
schappij de risico's moet aanvaarden
en dat de bevolking van de Veluwe
de gevolgen dient te acceptéren. An
derzijds is er de mening van bijvoor
beeld het gemeenteraadslid Weigra
ven, die de openbare orde en veilig
heid In ziin gemeente belangrijker
acht dan de tnerapie van- „Groot Ba
telaar".
Maar ook hier ligt de oplossing
waarschijnlijk in het midden. Uit ons
onderhoud met mr. Arendsen Hein ls
althans duidelijk geworden, dat de
regering het aantal incidenten zou
kunnen verminderen door het be
schikbaar stellen van geld vöor ver
betering van de outillage van „Groot
Batelaar". Wellicht kan daarmee de
bestaande onrust fn Lunteren en om
geving althans voor een deel worden
„afgekocht".
Tlnit>lntt r Ie T.tmferpM
Tijdens een sobere plechtigheid
in de beroemde St. Paul's ka
thedraal in Londen is de Ame
rikaanse herdenkingskapel in
gewijd.. We zien hier een beeld
tijdens de plechtigheid, tijdens
de_ toespraak van kanunnik
Marcus Knight.
Op de eerste rij van rechts
naar links zien tve de heer en
mevrouw Nixon, H.M. Konin
gin Elisabeth II, prins Philip,
de koningin-moeder, prinses
Margaret, de „princess royal",
de hertogin van Kent en prin
ses Alexandra van Kent.
Om alle aanwezigen de plech
tigheid goed te kunnen laten
volgen had men tien groot
beeld televisietoestellen opge
steld; een ervan ziet men linies.
VROUW NA HAMERSLAGEN
Geen verzachte
Geen verzachtende
De officier van Justitie bij de recht
bank te 's Gravenhage, mr. G. J- de
Lint, heeft gistermiddag een gevange
nisstraf van tien jaar met aftrek van
voorarrest gerequireerd tegen de 46-
jarlge postbode Gerrit V. uit Monster
(Z.-H.), die op 2 april zijn echtgenote
om het leven had gebracht door haar
eerst met een hamer enige raaien
hard op het hoofd te slaan en daarna
te wurgen.
Mr. De Lint zeide in zijn requisi
toir dat vele feitelijke gebeurte
nissen voorbedachte rade impli
ceerden, maar dat er toch niet vol
doende bewijs is voor moord. Hij
achtte wel bewezen dat de post
bode de opzet had zijn vrouw
moeder van twee kinderen te
doden. Er waren zijns inziens
§een verzachtende omstandighe-
en en volgens de psychiater, die
de verdachte had onderzocht
was deze geheel toerekeningsvat
baar. De officier van justitie acht
te de doodslag wel bewezen.
De postbode had een slecht huwelijk
met zijn echtgenote. Zij leefden zoals
de verdediger, mr. P. H. Piket het in
zijn pleidooi zeide als twee kille men
sen zonder gevoel naast elkaar.
Op de ochtend van 2 april j.l.,
postbode liep toen wegens een gebro
ken pink „in de ziektewet", was me-
vrouw'V. bezig met de grote schoon-?
maak.
De postbode zou, zo verklaarde hij,
een kinderledikantje van de zolder
halen voor de lorreboer en het luik
naar de zolder, dat al Jaren stuk was
vastspijkeren. Zijn vrouw was bezig
in de gang waar de ladder naar het
luik stond. Met een hamer en twee
spijkers ging de postbode de lad
op. Zijn vrouw stond er reeds op. Hij
passeerde haai-, hetgeen volgens de
reconstructie zeer moeilijk ging en
therapie wordt toegepast. Zoals met
elke nieuwe therapie moeten ook hier
ervaringen mee worden opgedaan.
Het zijn soms bittere ervaringen,
maar er zijn toch ook reed» bemoedi
gende resultaten geboekt.
„We krijgen hier herhaaldelijk hope
loze gevallen", vervolgt de heer
Arendsen Hein. „Uit die grote groep
selecteren we een kleinere van men
sen. die we in staat achten hier in de
vrije gemeenschap te leven. Wie zich
misdraagt of onhandelbaar blijkt of
wiens herstel na bijvoorbeeld een jaar
niet voldoende voortgang toont, gaat
terug naar het selectie-instituut in
Utrecht.
En nu leert de praktijk, dat bijna 40
procent van de mensen, die de hele
therapie volgen, als genezen in de
maatschappij terugkeren. Slechts 'n
zeer gering percentage van deze
groep struikelt naderhand opnieuw.
Maar bij andere vormen van roclas-
sering is de kans op recidive vrijwel
100
Toch verantwoord
Als psychiater acht mr. Arendsen
Hein zich verplicht bepaalde risico's
te aanvaarden. Als jurist heeft hij 'n
open oog voor het publieke belang
van openbare orde en veiligheid. Als
leider van „Groot Batelaar" zegt hij:
„We laten niet met ons sollen; we
handhaven ordo en regel". Maar ook
is hij gebonden aan de praktische mo
gelijkheden, die heni worden gege
ven om zijn therapie in toepassing te
brengen. En dat is een zwak punt,
CONGRES NEDERLANDSE BOND VAN BOUWONDERNEMERS
Particuliere bouw bemoeilijkt door
premieregeling en subsidiepolitiek
daarop zou de vrouw hem hebben
toegevoegd: „Aan venters heb je
niets. Ze doen niets voor je". In Ger
rit V. was de woede toen losgebarsten
en hij had zijn vrouw met de hamer
op het achterhoofd geslagen. Na eni
ge klappen gleed zij felbloedend de
trap af op de grond. De vrouw gilde
hard. „Ik schrok daar verschrikke
lijk van en hield daarom de hand op
haar mond", zei de postbode, die zich
niet zou herinneren, dat hij haar ook
de keel had dichtgeknepen.
De patholoog-anatoom, dr. J; Zelden-
rust zei als deskundige, dat hij blau
we plekken op de hals van de vrouw
had aangetroffen en dat een onder
zoek van de longen had uitgewezen
dat zij aan verstikking was overleden.
De slagen op het hoofd zouden naar
zijn mening de dood van de vrouw
niet hebben veroorzaakt.
De postbode zou hierop een ongeluk
hebben geënsceneerd, namelijk dat
zijn vrouw van de ladder zou zijn ge-
vallen.
De officier" van justitie zei -in zijn
requisitoir o.m. nog dat een fataal
aspect van deze zaak is dat de ver
dachte geen berouw toont over de
gruwelijke daad, maar slechts be
rouw heeft over de gevolgen, Het mo
tief van dc doodslag zag hij., in het
feit dat de postbode éen verhouding
had met éeii weduwe uit hot dorp.
De verdediger, mr.' Piket zeide
o.m. dat de postbode geenszins de
bedoeling had zijn .vrouw te doden.
Pleiter achtte de opzet tot doden
niet bewezen, maar wel zware
mishandeling do dood tongevolge
hebbende.
Advert untie)
Op het congres van de Nederlandse Bond van Bouwondernemers, dat
gisteren te Utrecht Is gehouden, heel't de voorzitter van deze bond, de lieer
D. J. Beukor, opnieuw de aandacht van de overheid gevraagd voor de be
tekenis van de particuliere woningbouw'in het kader van een gezonde
volkshuisvesting. Spreker herinnerde eraan, dat kortelings bij de begro
ting van volkshuisvesting en bouwnijverheid voor de eerste maal na de
oorlog door de minister van volkshuisvesting duidelijk is gesteld, dat de
particuliere woningbouw voorrang dient te hebben boven de overheidswo-
ningbouw en dat daarbij aan het particulier initiatief geen belemmeringen
in de weg moeten worden gelegd. I)e heer Beuker acht voor een gezond
volshuisvestingsbeleid allereerst liet oplossen van liet liiiurvraagstuk
noodzakelijk. De regering zal op dit punt eindelijk eens een vaste koers
moeten gaan volgen, een koers, die erop is gericht, dat een economische
op do kostprijs gebaseerde huur moet wordon betaald, welke kan variëren
met de bouwkosten en de rentevoet en een juiste waurdering aangeeft
van do woning.
Dodelijk ongeluk met olietrein
te Rotterdam
Omstreeks kwart over zeven gister
morgen is een bromfietser te Rotter
dam aangereden door een olietrein en
om het leven gekomen. Het was de
38-jarige schilder H. de R. te Rot
terdam- Hij reed evenals de trein in
de richting Pernis.
De bromfietser is te kort voor de lo
comotief overgestoken. Hij word on
geveer twintig meter meegesleurd en
viel tussen de rails. Alle wagons van
de trein reden over hem heen. Ver
moedelijk heeft hij een klap gekre-
Sen van een loshangende koppeling,
ie machinist van de trein heeft niets
van de aanrijding gemerkt en is door
gereden.
Uitvoerig behandelde de heer Beuker
vervolgens de subsidiepolitiek. De
subsidiëring van de woningwetbouw
vindt momenteel op tweeërlei wijze
plaats, namelijk door het vigerende
bijdragenstelsol, maar evenzagr door
het verstrekken van kapitalen van
overheidswege tegen een kunstmatige
laag vastgestelde rente, welke ander
half procent lager ligt dan de gel
dende marktrente, waarmede de par
ticuliere bouw te maken heeft.
Deze subsidiepolitiek .heeft evenwel,
volgens de hoer Beuker, niet kunnen
verhinderen dat ondanks dc zware
subsidios en ondanks de kunstmatig
laag gohouden kapitaalrente de hu
ren van de woningwetwoningen op
een niveau zijn komen te liggen dat
voor de grote massa van de arbei
ders blijkbaar niet meer is op te
brengen.
De mogelijkheden om zowel arbei
ders- ais middeustandswoningen t«
bouwen zijn de particuliere bouwon
dernemer, volgens de heer Beuker,
steeds onthouden. De achterstelling
van de particuliere woningbouw ten
opzichte van de woningwetbouw is
tot op de dHg van vandaag evld
terwijl dit op grond van de wet in
principe een voorrang heeft moeten
hebben, aldus de voorzitter van de
bond van bouwondernemers.
Ook de huidige premieregelingen leg
gen de patieulïere houw nog steeds
een aantal belemmeringen in de weg.
In dit verband wees de heer Beuker
op de'uitbetaling van de premie die
eerst, plaats kan hebben nadat de wo
ning is bewoond. Dc financiering van
de bouwondernemer wordt hierdoor
in belangrijke mate belemmerd. Ook
het verstrekken van eon voorschot op
deze premie biedt geen soulaas om
dat men daarvoor een bankgarantie
vraagt, zo zei spreker.
Belemmering en tegenwerking on
dervindt de paticuliere bouw, volgens
de heer Beuker ook van gemeente
besturen die tegen lage prijzen bouw
grond ter beschikking stellen aan de
bedrijven, die onder het mom van be
middelende organen in feite optreden
als bevoordeelde concurrenten van de
Ëarticuliere bouwondernemers.
»e heer Beuer toonde zich weinig op
timistisch ten aanzien van de voort
gang van de particuliere woning
bouw. Weliswaar is de rentevoet iets
gezakt, doch van een woningproduk-
tie, die is afgestemd op de reële be
hoeften kan, volgens hem, nog steeds
niet worden gesproken.
Naast een op de economische waar
de van een woning gebaseerde huur-
politiek, waartoe de overheid, volgens
do hoer Beuker op korto termijn zal
moeten komen, (pent, volgens hem,
evenzeer een ombuiging van het sub
sidiebeleid le geschieden en daarme
de tevens een antwoord dienen te
worden gegeven op de vraag op wel
ke wijze een economische huur door
liet Nederlandse volk kan worden be
taald, derhalve op welke wijze een
eventuele huurverhoging zonder
loonsverhoging kan worden opge
bracht.
Volgens de heer Beuker zou een. op
lossing In principe mogelijk zijn door
het invoeren van een subsidieregeling
waarbij de particuliere bouw in geen
enkel opzicht ten aebter wordt ge
steld bij de woningwetbouw.
De praktijk zal dan, volgens de heer
Beuker, aantonen, dat de woning
bouw op de meest economische wijze
door tie particuliere bouwondernemer,
voor eigen rekening en risico bou
wend, tot stand zal worden gebracht.
Wanneer na doorvoering van een
huurverhoging een categorie gezin
nen die verhoogde huur niet kan op
brengen, dienen, volgens de heer Beu
ker de gemeenten een huurtoeslag te
verlenen aan die gezinnen op basis
van het totale gezinsinkomen.
Wijziging pensioenwetten
De ministers Suurhoff en Struyckcii
achten de wijziging ran de verschil-
Ioiule pensioenwetten niet nodig. Zij
antwoorden dit op vragen van de
Tweede Kamer-leden de heren Blom
en Van Lier, met betrekking tot de
aftrek van ouderdomspensioen inge
volge de algemene ouderdomswet.
De ministers zijn van* oordeel, drtt
een oplossing van de moeilijkheden
piet gBvonden modt worden in een
wijziging van i de algemene ouder
domswet Evénwel is do ministér
van binnenlandse zaken bereid bij al
gehele herziening van de overheids
pensioenwetgeving tevens een wijzi
ging van de aanpassingsregelingen
aan de algemene ouderdomswet te
overwegen, waardoor aan de gesig
naleerde moeilijkheden zoveel als bil-
lijk is wordt tegemoet gekomen.
„KLACHTEN VINDEN GEEN GEHOOR"
