Twee nieuwe reeksen Salamanders:
pocketuitgaven en geïllustreerde
Paul Pesson vermeldt vele nieuwe
gegevens over insektenwereld
Van en voor de boekenplank J
HOEPLA...
ZEE-PRISMA'S „SCHIP IN NOOD"
EN „WIND IN DE ZEILEN"
ERFENIS DER EEUWEN DEEL III
VOLDOET AAN VERWACHTINGEN
WOENSDAG 26 NOVEMBER 1958
PROVINCIALE ZEEUW8B COURANT
13
(Advertentie)
Welkome populair-wetenschappelijke
werken door bekende deskundigen
fTOT EEN VAN DE allerbekendste en oudste goedkope boeken-
reeksen in ons land behoort „De Salamander" van Querido's Uit
geverij te Amsterdam. Deze „reeks van de beste oorspronkelijke
en vertaalde romans", zoals hij sinds lang aangeprezen wordt,
brengt voor uiterst lage prijs 2,50) gebonden boeken. Vroe
ger waren het linnen bandjes, maar dat kan tegenwoordig na
tuurlijk niet meer voor dat geld. Het zijn nu stevige kartonnen
bandjes, zo bedrukt, dat ze eventjes linnen suggereren. Deze
bekende reeks nu, blijft bestaan. Vier nieuwe delen en herdruk
ken zijn er in verschenen: „De Weglopers" van Max Dender-
monde (bevattende drie in 1942 en 1946 afzonderlijk verschenen
novellen)„Gabriel, de geschiedenis van een mager mannetje",
door Henriëtte van Eyk (zesde druk in de Salamander), de
tweede druk van „De verborgen bron" van Hella Haasse, en „De
verliefde gevangene", novellen van Cees Nooteboom. Het laatste
is een nieuw boekje. In de verhalen is de stof verwerkt die Noo
teboom opdeed tijdens zijn reizen in beide Amerika's. Naast deze
bekende, vertrouwde Salamanders zijn er nu twee nieuwe zuster-
reeksen ontstaan. Iedere uitgeverij dient nu eenmaal tegenwoor
dig een pocketfonds te hebben, en ook Querido is gezwicht. Er
zijn nu behalve de gewone gebonden Salamanders Pocket-Sala
manders en Geïllustreerde Salamanders.
Het pocketboek heeft een groot voor
deel: het is goedkoop, en ook de voor
treffelijke werken die er vaak tussen
ziten zijn dus goedkoop. Voor boeken
waar men gewend was tientjes voor
neer te tellen, legt men nu evenveel
guldens neer, of minder. Maar nooit
wordt het boek van een gulden een
boek van een tientje. Wie van boeken
houdt, wie met boeken als met vrien
den omgaat, wie de band streelt, de
geur, oud of nieuw, behaaglijk op
snuift, de kwaliteit van het papier
keurt, de typografie proeft... hij
(Advertentie)
j Ach ja... Nu huivert Holland. Kou,
nattigheid, rilwind - actieve hand-
gangers van verkoudheid zijn in
2 do aanval. Bescherm Uzelf met
<Agré-Gola van Philips-Roxana!
AGRÉ-GOLA
Voorkomt verkoudheid,
aandoeningen van da
luchtwegen, hoest,
heesheid enz. Doosje met 60 ta
bletten f 0.98.
PHIUPS-ROXANE
Doem de naam - voor alle asekeriieid
Succesvolle Flamingo's
Bij Meulenhoff's uitgeverij te Am
sterdam verschenen in de Flamingo-
reeks enkele boeken in herdruk.
„Bouwmeesters der beschaving" van
dr. F. Houk Law behandelt op
boeiende en interessante wijze het
leven en de uitvindingen van de voor
naamste uitvinders vanaf Leonardo
da Vinei tot Thomas Edison. Het is
ingeleid en bewerkt door dr. J. H. C.
Merckel. „Ja dappere, kleine Marlon"
van Emmy Tollenaar is een aardige
roman voor jonge vrouwen. De
schrijfster Alexandra David-Neel
slaagde er als eerste blanke vrouw
sinds de schepping in door te dringen
tot in het hart van Tibet. Haar be
levenissen in het land van de Dalai-
Lhama legde zij va3t in het aantrek
kelijke boek „Pelgrims, rovers en de
monen", geïllustreerd met een aan
tal foto's uit Tibet.
komt nimmer aan zijn trek bij het
pocketboek. Het blijft een flodderig
lelijk ding voor hem, hoogstens een
gebruiksvoorwerp, dat goedkoop is.
Van het pocketboek kan men moei
lijk houden, het pocketboek wordt
geen vriend. Het is een wat gênant
familielid van het boek, dat men
graag wat achteraf zet. Laat het
maar pralen en heersen in kiosken
en op draaimolentjes nabij de para
plustander in de boekwinkel. In de
boekenkast slaat het een armzalig
figuur.
Daar komt nog bij dat de pockets
in bijna alle gevallen ontstellend le
lijk van uiterlijk, van omslag vooral,
zijn. Weliswaar is wat Amerika op
dat gebied gepresteerd heeft nog nooit
overtroffen, maar vrijwel alle Euro
pese uitgeverijen hebben zich toch
nog zó laten beïnvloeden door dit
Amerikaanse voorbeeld en deze
slechte smaak, dat weinige reeksen
de dans ontsprongen. De Penguin-
Classics zijn een uitzondering, de
nieuwe Duitse Ro-ro-ro uitgaven
eveneens.
De nieuwe pocket-Salamanders nu,'
steken in een soort „beschaafd-sma-
keloze" plastic jasjes, enigszins in de
trant van de pockets van de Fischer-
Verlag. De binnenuitvoering is keu
rig, en volkomen gelijk aan die van
de gebonden Salamanders. Ze kos
ten 1,50 per deel. Er verschenen
als pocket 12 titels, oud en nieuw, en
wel: Wampie, van A. den Doolaard;
De druivenplukkers, van dezelfde
schrijver; De Weglopers, van Max
Dendermonde; Gabriel, van Henriet-
te van Eijk; De verborgen bron, van
Hella Haasse; Orkaan bij nacht, van
Albert Helman; In de greep, van
Henry James; Het Proces, van Franz
Kafka; Yvette, van Guy de MaupaS'
sant; Goud onder golven, van Jan
Mens; De verliefde gevangene, van
Cees Nooteboom; De verduisterde
hemel, van Franz Werfel.
Het meest verheugd zijn we over de
„Geïllustreerde Salamanders", die
2.25 kosten. Dit zijn populair-we
tenschappelijke werken, geschreven
door bekende deskundigen, rijk ge
ïllustreerd, omvang ongeveer 230 pa
gina's.
Ook deze boeken zijn in glanskaftjes
geplakt; de foto's, hoewel op ge
woon papier afgedrukt (men kan nu
eenmaal niet dlles verwachten voor
die prijs) zijn zeer duidelijk.
Verschenen zijn „Film" door Emile
Brumstede. De hele geschiedenis van
de film, van de „bibberfoto" af tot
de cinemascope toe, wordt hier vak
kundig en aan de hand van vele il
lustraties, uit de doeken gedaan.
„Mensen testen" van L. Deen, J. H.
G. Bokslag en anderen, handelt voor
namelijk over het advertentiewezen
(de psychologische achtergronden
daarvan), het nut van testen en psy
chologisch onderzoek, e.d., een on
derwerp waar velen meer over zullen
willen weten. Een prima boek is ook
„Sport voor sport" van Bok Spaak,
waarin alles wat met de sport ver
band houdt, de oorsprong ervan, de
moderne sportbeoefening, amateuris
me, commerciële sport, de verdwa
zing, etc. etc. te berde komen. Rijk
en interessant verlucht.
Doch de kroon in deze serie spant
,tot nu toe „Volken en Volkenkunde"
Van dr. Herman Wouters, de beken
de, nog jonge Belgische volkenkundi
ge, die overigens doctor in de rech
ten is. Een unieke verzameling foto's
en een boeiende tekst maken dit
werkje zeer aanbevelenswaardig. Al
deze deeltjes zijn voorzién van glos
saria ën andere "nuttige referenties,
literatuurlijsten, etc. Een warm aan
bevolen reeks, H. W.
Hoela-hoep in het goede leven waar een verkwikkende dwaasheid de zorgen soms doet
ophoepelen. Vooral als je er een Lexington bij opsteekt from America's Best Tobaccos.
Bij de uitgeverij Het Spectrum ver
scheen in de Prisma-reeks het boek
„Het zout van de zee" van de Franse
schrijver Edouard Pelsson, Peisson
heeft veel en graag over de zee en de
schepen geschreven. Eerder verscheen
van hem in de Prisma-reeks het boek
„Schip in Nood".
„Het zout van de zee" behandelt het
proces voor de Raad van Scheep
vaart tegen kapitein Godde, gezag
voerder van de „Canopus", die in zijn
ijver om het in nood verkerende schip
.Marco Polo" te hulp te komen een
belangrijk ding (de kerende tij-
stroom) veronachtzaamt en daardoor
zelf in moeilijkheden geraakt. Het
verloop van het proces wordt de le
zer zo duidelijk verteld, dat hij zich
zelf erbij betrokken gevoelt.
Dezelfde uitgeverij liet het boek van
W. L. Leclercq „Wind in de zeilen"
in herdruk het licht zien. De schrijver
vertelt zijn belevenissen op een reis,
die hij als lichtmatroos maakte aan
boord van de „Herzogin Cecilie", één
van de laatste grote zeilschepen, van
Australië naar Engeland. Het boek is
zeer boeiend en men krijgt een uit
stekend beeld van het harde en moei-
De aarde en haar
levensvormen
Bij de uitgeverij „Het Spectrum" te
Utrecht verscheen In de nieuwe
Prisma-boekenserie een tweetal
werkjes getiteld „De aarde en haar
levensvormen", geschreven door Gus-
tav Fochler-Hauke.
In het eerste deel schildert de schrij
ver de verschillende theorieën over
het ontstaan /an de aarde. Het ge
heel is geen wetenschappelijke be
schouwing, maar een interessant,
goed te begrijpen verhaal, geïllu
streerd met verschillende tekeningen.
Het tweede deel, dat in dezelfde
trant is geschreven als het eerste,
behandelt de ontwikkeling van het
planten- en dierenleven, vanaf de
vroegste sporen tot aan de laatste
ijstijd.
„Laten wij vrede sluiten": goed
jeugdboek over Israël
Mevrouw Karah Feder-Tal, een uit
Nederland afkomstige Israëlische,
schreef een boek voor jongelui boven
twaalf jaar, dat ongetwijfeld „ver
slonden" zal worden. De avonturen
van een Israëlische jongen, die een
kibboets is ontvlucht omdat hij niet
wennen kan, zijn onderhoudend en
spannend geschreven. Een Arabische
jongen brengt 't hoofdpersoontje uit
het boek weer op het rechte spoor en
krijgt ook zelf de gelegenheid om op
de kibboets te werken. Door een on
gelukkige samenloop van omstandig
heden wordt het jonge Arabiertje op
zeker ogenblik ervan verdacht, dat
hij met Arabische dieven heeft ge
heuld, maar tenslotte komt alles op
zijn pootjes terecht. En ongemerkt
is de lezer vertrouwd geraakt met
het leven van voortrekkers in de Ne-
gebwoestijn
Dit boek, dat werd geïllustreerd door
Alie Evers, is 'n uitgave van Ploegs-
ma, Amsterdam,
lijke leven van de voor het grootste
deel jonge bemanning van het oude
zeilschip. „Wind in de zeilen" is ge
ïllustreerd met foto's, voor het groot
ste deel uit het want van de „Herzo
gin Cecilie" genomen, en met enige
tekeningen van de tuigage van een
zeilschip als de „Herzogin Cecilie".
Onderhoudend, bondig
en helder
Het derde en laatste deel van „Er
fenis der eeuwen" voldoet onge
twijfeld aan de hoge verwachtin
gen die de eerste twee delen had
den gewekt. Wederom staat men
verbaasd over de bondigheid van
deze boeken over „geschiedenis en
beschaving van het westen", een
bondigheid die met een bijzonder
onderhoudende stijl gepaard gaat.
De Amerikaanse hooggeleerde
schrijver Crane Brïnton, John B.
Christopher en Robert Lee Wolf
weten nun intense belangstelling
voor ons aller voorgeschiedenis
naar het schijnt met groot gemak
op de lezers over te brengen. Maar
men mag aannemen, dat het in
feite geenszins gemakkelijk is ge
weest om de stof zo systematisch
te ordenen dat een zo overzichte
lijk geheel kon worden verkregen.
En wie dit boek doorwerkt, mag
ook wel eens denken aan de ver
zuchting dat „een gemakkelijk
leesbare verhandeling moeilijk ge
schreven wordt".
Dezé lof geldt vanzelfsprekend
ook Johan Winkler, die dit
standaardwerk voor. het Neder
landse taalgebied bewerkte en niet
alleen foto's uit het oorspronke
lijke boek opnam maar ook" vele
welke direct met ons vaderlandse
verleden te maken hebben. Naar
verhouding is in dit derde deel
minder plaatsruimte dan" in dé an
dere ingeruimd voor de culturele
ontwikkeling, maar in het hoofd
stuk over de intellectuele revolu
tie kan men toch veel vinden dat
bijdraagt tot een beter begrip voor
onze tijd. Voor zover in dat hoofd
stuk de gang van zaken in de laat
ste tientallen jaren (Sartre, Pi
casso) niet aan bod komt, wordt
dit enigszins goedgemaakt in het
laatste hoofdstuk waar conclusies
en perspectieven worden opgete
kend. Maar de theorieën van Dar
win en het freudianisme worden,
uitvoerig en helder behandeld,
waarbij onder meer wordt aange
tekend dat de r.-k. kerk en tal van
protestantse denominaties - ten
slotte op z'n minst een neutraal
standpunt hebben ingenomen te
genover het darwinisme, dat zij
als een biologische hypothese be
schouwden, die noch noodzakelij
kerwijze juist, noch noodzakelij
kerwijs onjuist behoefte te zijn.
„Een christen kan heel goed te
vens darwinist zijn; miljoenen zijn
dat dan ook".
En, over de invloed van het
freudianisme: „Hoever het 18e
eeuwse rationalisme en de
freudiaanse psychologie wel
van elkaar afliggen, beseft men
pas goed, als men het vroegere
geloof in de onschuld en de na
tuurlijke goedheid van het kind
vergelijkt met de freudiaanse
opvatting van het kind als 'n
bundel onmaatschappelijke en
zelfs antimaatschapelijke aan
driften en daarmee als toch
eigenlijk een wildeman in de
dop".
Zeer uitvoerig worden het negen-
tiende-eeuwse imperialisme en de
tegenkrachten die het opriep be
sproken. En wie zich wil verdie
pen in de geschiedenis der beide
Wereldoorlogen, in het karakter
van de Sowjet-Unie „hoe het oude
Rusland onder het vernis van het
Inzichten laatste
twintig jaar
sterk veranderd
Het is mogelijk, dat iemand,
die zich sterk voor insekten in
teresseert, bij het doorbladeren
van „De Wereld der Insekten",
een uitgave van H. J. W.
Becht, Amsterdam, enigszins
teleurgesteld zou kunnen zeg
gen: Niets voor mij, er staan
te weinig vlinders in. Zo zou
ieder op eigen terrein voor zijn
geval kunnen redeneren met
het gevolg, dat dit bijzonder
interessante boek van de Farij-
se hoogleraar Paul Pesson niet
de aandacht zou ontvangen, dir
het verdient. Hoe mooi, hoe dui
delijk en hoe goed afgewerkt
het illustratiemateriaal ook is,
het is niet het belangrijkste
deel van dit boek. De nadruk
moet vallen op de tekst, waarbij
de ongeveer 250 afbeeldingen
dienen om speciale verschijnse
len in het leven der insekten
op sprekende wijze onder de
aandacht te brengen.
Komt zulk een verschijnsel (stel in
verband met het leggen van eieren)
voor bij diverse groepen van insek
ten, dan worden daarmee In verband
ook de vlinders behandeld, al ont-
nieuwe voortleefde" in de achter
grond van het fascisme enz. zal
in dit boek ongetwijfeld uitge
breide beantwoording vinden.
De na-oorlogse ontwikkeling is bij
gewerkt tot het midden der ja
ren vijftig. Aan de westelijke de
mocratieën geven de schrijvers de
raad, zich vooral in de onderont
wikkelde gebieden van Azië en
Afrika, niet de schijn te geven
van de bestaande orde tot elke
prijs te willen handhaven en zich
tegen alle maatschappelijke en
economische veranderingen te ver
zetten.
Op de laatste bladzijde wordt het
perspectief getekend dat er tus
sen de christenen en „de gelouter
de kinderen der Verlichting" een
praktisch akkoord mogelijk is.
„Die overeenstemming is trou
wens in het westen een toege
past feit. In die overeenstem
ming ligt de mogelijkheid, dat
de groep der vijanden van de
democratie verslagen kan wor
den en dat de democratie al
leen al door haar voortbestaan
de profeten van de ondergang
logenstraft. In dat akkoord ligt
ook de mogelijkheid, dat wij,
rekening houdende met alle
menselijke beperktheid, onvol
maaktheid en leed, nochtans de
hoop blijven koesteren van een
wereld van „vrijheid, gelijk
heid en broederschap".
Aan het eind van deze rijk ge-
illustreerde Elsevier-uitgave is
een register op de inhoud van alle
drie delen opgenomen. De titel
van het derde deel luidt: „Van
Bismarck tot heden".
leent men het illustrerend voorbeeld
mogelijk aan de libellen. Het kan
voor de vlinderkenner niet
ken ook eens te lezen, wat zich bij
andere insekten zoal op die gebied
voordoet.
Paul Pesson geeft colleges aan het
nationaal landbouwkundig instituut
te Parijs, waar men zich uiteraard
interesseert voor het gedrag van de
insekten, en alles wat dat gedrag
maar kan beïnvloeden. Daar bestrij
ding van insekten voor vele landen
een levenskwestie is geworden en
daarvoor veel geld moet worden be
schikbaar gesteld, hebben de vele ge
leerden, die yoor deze bestrijding
Anthia collaris, een loopkever uit de
woestijn. Deze insecten kunnen een
produkt uit de anaalklieren tot op
grote afstand wegschieten. Verdedi
gingsgedrag.
werden ingezet, gelegenheid gekre
gen binnen vrij korte tijd massa's
gegevens te verzamelen.
De kennis van de gedragingen der
insekten is in de laatste twintig jaar
dan ook zo toegenomen en het in
zicht zo radicaal gewijzigd, dat een
breed uitgewerkt overzicht, zoals
Pesson dat geeft, beslist onontbeer
lijk is voor ieder, die ook maar van
verre op de lioogte wenst te blijven.
We mogen gerust zeggen, dat welk
onderdeel van het leven, het gedrag,
de vorm, de kleur, de organen, de
zintuigen, de nestbouw, etc. van de
insekten door Pesson ook wordt be
handeld, er altijd wel iets (en soms
heel veel) bij is, dat de lezer nog
□ooit onder de ogen heeft gehad.
Een klein voorbeeld. Dezer dagen
zag ik een vlinder bij sterke wind
vliegen en moest mij al spoedig
verwonderen, dat het diertje niet
eens een ogenblikje ging rusten.
Pesson vertelt van de proeven, die
zijn genomen om vermoeidheid bij
insekten te meten en opeens be
grijpt men, dat zo'n vlindertje zich
ook tijdens sterke wind niet zo
sterk behoeft te vermoeien, als een
mens, die tegen de wind in fietst.
De uiteenzetting is opgenomen in
het hoofdstuk over: Voortbewegen
en weerstandsvermogen.
De heer Hubert, die de stof voor Ne
derland bewerkte heeft naar onze
mening de helderheid in de betoog
trant weten te handhaven. Ons ad
vies is dus: wie ernaar streeft zijn
kennis van de insekten te vergroten,
vrage niet slechts inzage van dit
werk maar leze één a twee bladzij
den. Men zal dan zeker trachten dit
prachtig uitgevoerde boek in bezit
te- krijgen. Z.