KlEVOn
een
Farrell's „Studs Lonigan"
uiting van Amerikaans realisme
Latilit
DE KERKEN
maatschappij
„Moord
in de krantenwijk"
J
i> I
GROTE BELANGSTELLING VOOR
ZWEEDSE BABY'S
Vraagwaarom kiezen de
kardinalen geen jongere paus
Teklco Taks op de vliegende Hollander
WYBERT
PROVINCIALE ZE EU IV SE COVRAN T
VRIJDAG 7 NOVEMBER 1958
„The Robe" nu ook
in pocketuitgave
James T. Farrell werd in 1904 in een
der armste wijken van Chicago ge
boren en zijn omvangrijke trilogie
Studs Lonigan, in één deel in de
Signet-editie als pocketbook herdrukt
over de jeugd en de jaren als jonge
man van Studs, opgroeiend in de
sloppen van Chicago heeft dan ook
een achtergrond, die hem terdege be
kend is. Studs Lonigan is een van de
meest indrukwekkende voorbeelden
van Amerikaans realisme, een groot
en rauw en waar boek. Studs moet
zich in het milieu van arme Ierse
emigranten handhaven onder de jeug
dige bandieten, die zijn vrienden zijn;
hij gaat uiteindelijk ten onder aan
drank en ziekte in de grimmige crisis
jaren.
Verhalen uit de tijd van Jezus' omme
gang op aarde zijn sinds Ben Hur en
Qou Vadis bijna altijd suceessen ge-
Door Jacques den Haan
weest. Hierop vormt The Robe van
Lloyd C. Douglas geen uitzondering.
Het verscheen in oktober 1942, be
leefde in de gebonden uitgaaf maar
liefst 66 herdrukken en is than> vqor
de eerste keer verkrijgbaar als „soft
cover" (Cardinal Giant, Pocket Books
Inc.). Het is de roman over de jonge,
Romeinse soldaat Marcellus, die bij
het dobbelen op Golgotha Jezus'
kleed verwierf, waarmee zijn leven
een andere fase inging. Douglas is een
vlot verteller zonder literaire preten
tie en de velen, die zijn vroeger werk
als Green Light en Magnificent Ob
session gelezen hebben, zullen ook
The Robe als pocketbook wel aan een
grote verkoop helpen.
Ivy Compton-Burnett, A House
and Its Head (Penguin Books),
Het is voor hét eerst dat een ro-
man van deze geheel op zichzelf
staande figuur in de Engelse let
terkunde als pocketbook ver
schijnt.
Zij is een schrijfster, wier wrang
heid vrijwel exact tegengesteld is
aan 't zoet van Lloyd C. Douglas,
'n schrijfster die eer gelooft aan 't
volstrekte kwaad dan aan het vol
strekte goed. Haar boeken spelen
altijd in de althans naar uiterlijk
„betere" kringen; 't kenmerkende
van haar werk is de dialoog. Er
wordt eindeloos veel gepraat in
haar boeken en zij vergt opmerk
zame lezers, die erop verdacht
moeten zijn dat haar figuren zich
juist in hun versprekingen onthul
len. Dit geldt zozeer voor haar he
le, vrij omvangrijke oeuvre, dat
sommigen beweren: heb je één
boek van haar gelezen, dan heb je
ze allemaal gelezen. U kunt het
eens proberen met A.. House and
schuimrubber-matras
Its Head een roman over het
machtsmisbruik van de hoofdper
soon tegenover een heel gezin.
In de Penguin Books verscheen Mon
taigne's Essays in een vertaling van
J. M. Cohen, De vertaling is voortref
felijk maar het is mij niet duidelijk,
waarom cr maar 26 hoofdstukken
vertaald zijn van de 107, die de drie
boeken van Montaigne tellen. „Het
was te groot geworden", beweert de
P af (he nmtök óf'jlt (imd?
Vertaler in zijn inleiding, maar wat
is er op tegen om dit werk in drie de
len uit te geven?
Van The Yearling van Marjorle Raw-
lings, de roman waarmee ze in 1939
terecht de Pulitzerprijs verwierf, ver
scheen een herdruk in de Four Square
Books. Het is een aardig, levendig en
gevoelig geschreven boek over een
jongen, een hertekalfje en hot moei
lijke leven van de pioniers, de arme
blanken in de wildernis van Florida,
het land waar Marjorie Rawlings,
zelf gewoond heeft, een achtergrond
dus, die ze goed kende. De'film, die
ervan gemaakt is, was een wereld
succes evenals trouwens de roman
zelf in de gebonden edities.
De jaren tussen de belde wereldoor
logen zijn de bloeitijd geweest van de
Engelse dectectieveroman. In die tijd
hebben schrijvers als Dorothy Savers,
Freeman Wills Crofts, Agatha Chris
tie, Anthony Berkeley om slechts en
kelen te noemen het genre in alle
kringen tot die der ministers toe
-r- populair gemaakt. Onder hen was
Philip Macdonald met zijn wat defti
ge, maar uiterst vindingrijke ama
teur-detective Anthony Gethryn de
meester in het opschroeven van de
spanning. Na de oorlog heeft hij, net
als alle andere genoemden, met uit
zondering van Agatha Christie, niets
meer van zich doen horen. Wie met
zijn werk wil kennismaken kan te
recht hij The White Crow, herdrukt
in Fontana Books Collins)Het ver
scheen ïn 1928 en het is naar mijn
smaak niet zijn beste boek, maar aan
de andere kant heb ik al zijn boeken
uiterst boeiend en spannend bevon
den.
In de Zweedse haven
stad Goten burg is enige
tijd geleden een Ameri
kaanse dame, die juist
op het punt stond om
samen met een baby
aan boord te gaan van
de boot naar Amerika,
door een agent van de
Zweedse grenspolitie
aangehouden.
Degenen, die erbij wa
ren, toen de dame met
haar baby weggeleid
werd, veronderstelden
dat liet een smokkel-
affalre betrof, maar uit
berichten in de pers
bleek dat die veronder
stelling toch niet juist,
was, althans niet hele
maal.
De grenspolitie had de
dame met haar baby
aangehouden op ver
zoek van het ministerie
van sociale zaken. En
het was niet zozeer om
de dame zelf dan wel
vooral om de baby te
doen. Die baby name
lijk had de Zweedse
nationaliteit, en de da
me was niet de moeder
ervan.
Zij had het kind ge
adopteerd, met volle
medewerking van de
werkelijke ouders; al
leen hadden de betrok
ken partijen nagelaten
de toestemming te vra
gen van de Zweedse re
gering. Zonder deze
tóestemming heeft
adoptie geen geldigheid
en wordt het meene
men van een ander
mans kind naar het
buitenland een straf
bare handeling.
De Amerikaanse moest
haar Zweedse baby
dus achterlaten.
De Zweedse regering
heeft vooral de iaatste
tijd de controle op
adoptie van Zweedse
kinderen door buiten
landers verscherpt. Het
is namelijk gebleken,
dat men in het buiten
land, met name in
Amerika en Engeland,
maar zelfs ook in
Frankrijk, een bijzon
der grote belangstel
ling heeft voor Zweedse
babies. Waarom weet
men niet; misschien
wel vanwege de popu
lariteit van blond haay
en blauwe ogen.
Hoe dan ook en waar
om dan ook, Zweedse
babies zijn op het ogen
blik erg populair. Re
gelmatig komen er bij
de kindevverzoi'g-auto-
riteiten en zelfs ook bij
de klinieken verzoeken
binnen van buitenlan
ders om een kind te
mogen adopteren.
Gedurende het vorig
jaar werden er meer
dan 3000 kinderen ge
adopteerd door Zweed
se families, en aange
zien het aantal kinde
ren dat voor adoptie in
aanmerking komt, ge
lukkig steeds minder
wordt, ziet 't er niet
naar uit, dat men ooit
de hulp van buiten
landse pleegouders zal
moeten inroepen.
de
De foto laat. het interieur zien van
de evangelische kerk in Ziirich; de
architecten Franz Steinbreuchel
en Ulrich Kraegel zijn de bouwers.
De kerk, welke tweeëntwintig me
ter hoog is, bestaat uit stalen ko
lommen, cement, onbewerkt hout.
en BVz cm dik glas. Het gebouw
is zo geconstrueerd, dat een
„maximum" aan licht kan binnen
dringen.
Achter het altaar geven de hoge
ramen een merkwaardig licht
effect. Op S november is het ge
bouw als Maarten Luther-kerk ut-
gewtjd.
Nog geen voldoende geld
om protestantse Expo-
paviljoen te behouden.
Met een Avondmaalsdienst in de
kapel hebben 150 mensen op de
laatste Expo-dag de activiteit van
het paviljoen der Protestantse ker
ken besloten. Men schat, dat onge
veer een half miljoen mensen het
protestantse paviljoen heeft be
zocht; Zoals men weet, is het nog
lang niet zeker of men het bedrag,
dat nodig is om het paviljoen te
behouden en in te richten als een
oecumenisch centrum in België
bijeen kan brengen. De fatale da
tum, waaroo het gebouw van het
terrein moet zijn verwijderd, is 30
november.
Een van de merkwaardigste bie
ders onder de eventuele kopers is
een Nederlandse dierentuin, die
van het paviljoen een huis voor
apen wil maken. Ds. Fagel, de di-
reoteur van het paviljoen, zei:
„Het zou werkelijk ontzettend
zijn, wanneer de protestanten in
de gehele wereld niet voldoende
geld zouden kunnen bijeenbrengen
om dit paviljoen er voor te vrijwa
ren, dat het een tehuis voor apen
Neem en lees.
„Neem en lees" is de titel van een
uitgave, die het Nederlandsch Bij
belgenootschap op Hervormings
dag het licht deed zien. In afwij
king van de tot dusver gevolgde
gewoonte heeft dit drukwerk niet
het aanzien van een folder, maar
eerder van een weekblad van hoog1
gehalte. Zo waren het voor het
merendeel hooggeleerde schrijvers,
die dit 22 pagina's tellende blad
vulden met tal van belangwekken
de beschouwingen. Op aantrekke
lijke manier zijn deze geïllustreerd
en opgemaakt. „Neem en lees" Zal
ongetwijfeld niet ongelezen gela
ten worden door degenen bij wie
het in handen komt. En dat zijn,
naar bestuurders van het Bijbel
genootschap in oen voorwoord
zéggen te hopen, niet alleen men
sen voor wie de bijbel een levens
boek is, maar ook zoekers naar
dit levende contact.
In Rome is niet alles goud wat er
blinkt. Deze waarheid klinkt her
haaldelijk door in de „Brieven pit
Rome" van pastoor J, Brouwers In
te Elfder Ure. Brieven, die niet
zelden niet onverbloemde kritiek
handelen over het recht der
waarheid en de vrijheid van het
woord, over curiale gesprekken,
over Italianisme in de kerk én over
de pauselijke apotheose en haar
pendant.
Sinds 1870 hebben dé pausen
zich hermetisch opgesloten en hun
enige tocht geldt de basilieken van
Rome of hun buitenverblijf. En
toch: juist in deze moderne, ont
kerstende tijd zou van een pause
lijk contact met de leiders en hun
volkeren ontzaglijk veel invloed
kunnen uitgaan. Eertijds moesten
de kudden hun herders opzoeken,
thans is het de tijd dat de herders
naar hun kudden gaan.
Waarom verlaat de paus, nooit
Rome, om een apostolisch bezoek
te brengen aan de hoofdsteden der
christenheid
Zou dat met de huidige verkeers-
gemakken zo'n naïeve utopie zijn
en zoveel tijd vergen (denk aan
vroegere pausen, die te voet, te
paard en per rijtuig ovèr modder
wegen en besneeuwde Alpenpassen
togenDe wereld is klein gewor
den; op één dag voert een vliegtuig
de reiziger vanuit Rome naar het
noorden van het continent of tot
in het hart van Afrika. Verbeeld
U deze filmfUts: de paus, te Stan
leyville toegejuicht door duizenden
gedoopte negers; de paus te mid
den van zijn allerjongsté kerlcen.
Zeker, men kan op bedetochten
trekken naar Rome en de paus
„zien". Doch deze reis is alleen
mogelijk voor bemiddelden, als ze
van verre landen moeten komen.
Bovendien is het psychologisch ef
fect van een pauselijk bezoek veel.
sterker, wanneer de herder per
soonlijk komt en meeleeft met zijn
kudde. Ik zie reeds een glimlach
uw gelaat omspelen. Ik begrijp
uw scepticisme; immers de paus
is veel te bejaard voor dergelijke
„buitennissigheden". Hoe zou een
grijsaard bestand zijn tegen zulke
inspanningen op deze hoge leef
tijd?
Maar juist hier wringt de schoen.
Hier naderen we een ander aspect,
het grondaspect en de oorzaak
van de gesignaleerde verstarring:
de hoge leeftijd der pausen, soms
reeds bij hun keuze.
Waarom kiezen de kardinalen niet
een jongere paus, die vitaal Is, in
de kracht van zijn jaren, en die
midden in zijn tijd staat, zijn tijd
begrijpt en hem aandurft Als
men van pastoors verlangt, dat ze
op tijd weten heen te gaan. waar
om mag men dit niet en met zo
veel meer reden vragen van de
pastor pastorum, de opperherdev,
de man, die heel een Wereldrijk op
zijn schouders torst, wiens last eri
verantwoording groter en zwaar
der zijn
Wellicht kan de oplossing van dit
leeftijdsprobleem hierin bestaan,
dat de paus steeds jonge, vitale
kardinalen benoemt. Dan is er
minder kans, dat de nleuwgekozen
:paus bij zijn ambtsaanvaarding
reeds hoogbejaard is.
(Advertentie)
33. Nog net op tijd kon
Charles Brills zich, bleek en
bevend, plat op zijn buik
naast zijn cameraman op
het dek werpen.
„Sorry Boss!" riep de came
raman hem in het oor, bo
ven de loeiende storm uit.
„Zegt men niet, dat wie het
schip „De Vliegende Hollan
der" ontmoet, een ramp zal
overkomen?" Niet meer vat
baar voor wat ook maar
even voor een grapje kon
doorgaan, wilde Mister
Brills iets heel erg nijdigs
terugzeggen. Dank zij een
zware golf, die plotseling
over hem heenrolde, kon de
kletsnatte regisseur echter
niets anders uitbrengen dan
een dikke straal water, die
hij hoestend én proestend
uitspoog.
Aan boord van de Vliegen
de Hollander zagen ze natuurlijk direct wat er
aan de hand was. Trouwens zij zagen het niet
alleen, zij merkten het ook terdege. „Een
tyfoon!" gilde Terry, alsof dat wat hielp. En
Tekko schreeuwde hoven het tumult uit:
hens aan dek. En allemaal het want in!"
op muren van Jaffa
De stad Jaffa, welke pretendeert één
van de oudste steden ter wereld te
zijn, die zonder onderbreking is be
woond, heeft hiervoor nieuw bewijs
materiaal gekregen door een recente
ontdekking. Men heeft namelijk op
stukken steen, afkomstig van een der
muren, welke vroeger ae oude stad
omgaven, hiërogliefen gevonden.
Oudheidkundigen, die de InscrlptL-
hebben ontcijferd, hebben verklaard
dat deze uit de tijd van de 19e Egyp
tische dynastie 'afkomstig zijn. dat
wil zeggen uit de dagen van Rèmses
de Tweede (tussen 1300 en 1200 voor
Christus). De bekende archeoloog
prof. W. F. Albright heeft de vondst
eén van de interessantste genoemd,
die ooit op dit gebied In Palestina
zijn gedaan.
Pauselijk antwoord aan
koningin Juliana
Paus Johannes XXIII heeft H. M. de
Koningin het volgende antwoordtele-
gram gezonden:
„Wij danken Uwe Majesteit voor
haar wensen, waarvoor wij zeer ge
voelig zijn en van onze kant roepen
wij van ganser harte de Goddelijke
bescherming in voor haar, voor de
koninklijke familie en voor geheel
Nederland".
I'KUIIXHTON
DOOR ANDREW GARVE.
46
Hoe dan ook, nu is ze van oordeel,
dat ze dom heeft gehandeld en neemt
het zichzelf kwalijk, dat ze zich niet
heeft gerealiseerd, dat hij het ernstig
zou kunnen menen. Zij zei, dat zij zo
luchthartig wa9, dat die mogelijkheid
nooit bij haar was opgekomen". Hai
nes pauzeerde een ogenblik. „Ik ben
geneigd haar te geloven het is een
lamelijk alledaagse situatie en zii
maakte op nïij de indruk dat zij veel
van Ede houdt. Zij was ongetwijfeld
volkomen in de war door die gebeur
tenis van gisteren. Als je het mij
vraagt, was Ede ietwat te veel met
de krant getrouwd en heeft zij zich
geamuseerd op een wijze, die zij on
gevaarlijk achtte".
„Dus zij staat erbuiten, ehef?"
„Dat denk ik wel. Ze maakte aller
minst de Indruk van een vrouw, die
met haar minnaar het plan had be
raamd om haar echtgenoot te ver
moorden. Haar houding tegenover
Cardew was daar niet naar. Zij was
ta
iets.
openhartig, evenals hij, voor zo
s. Zij deed geen pogingen om hem
voldoende, te dekken. Het solieen niet
bij haar te zijn opgekomen, dat hij
onder verdenking zou kunnen staan
totdat ik haar vragen ging stellen
over zijn gemoedstoestand toen hij
haar verliet. Zij maakte zich toen
ernstig ongerust over hem en haar
houding was zoals ik had verwacht,
indien haar relaas en het zijne over
eenkomstig de waarheid zijn. Natuur
lijk betekent dat niet, dat we Car
dew geheel kunnen uitschakelen
hij zou het op eigen houtje hebben
kunnen doen. Hij is nog altijd de
enige persoon, van wie wij weten, dat
hij toegang tot Edes kamer had
tenzij jij dienaangaande iets meer te
weten bent gekomen?"
„Ja, ik denk, dat ik nu iets moet
gaan vertellen, chef", zei Ogilvie.
„Sinds gisteravond heb ik heel- wat
terrein verkend". Hij bracht aan Hai
nes een gedetailleerd verslag uit over
zijn vruchteloze onderzoekingen wat
de sleutels betrof en over zijn veel
beter geslaagd half uurtje uithoren
van de werksters.
„Ik zie deze zaak thans zo, chef", zei
hij tenslotte. „We weten nu, dat het
een vaststaand feit is. dat het blauw
zuur er niet is neergelegd vóór kwart
over zeven gisterochtend, toen Mrs.
Little gereed was gekomen met het
schoonmaken van de kamer. Als wij
de portiers en Miss Timmins kunnen
geloven, had de moordenaar geen ge
legenheid meer, zodra de werksters
waren vertrokken, In dat geval moet
hij het goedje er vóór kwart voor
acht hebben neergelegd, toen Mrs.
Little opnieuw Edes kamer afsloot.
Er is nog meer bewijsmateriaal ter
staving van die theorie ten eerste
de krant, die de moordenaar daar
neerlegde. Ik vermoed dat hij dat
heeft gedaan om te voorkomen, dat
het blauwzuur met de natte vloer in
aanraking kwam. Indien mijn theorie
juist is, dan volgt daaruit, dat de
daad werd bedreven bijna onmiddel
lijk nadat Mrg. Little de douchechel
had verlaten, omdat anders de vloer
reeds zou zijn opgedroogd en deze
voorzorgsmaatregel niet nodig was
geweest. En dan is er nog een ander
punt een man die de gehele nacht
in het gebouw heeft doorgebracht
met de bedoeling om na de werksters
de kamer binnen te gaan, is juist de
man, van wie men kan verwachten
dat hij een exemplaar van de eerste
editie in zijn zak zal hebben, terwijl
dat op een later uur zeer onwaar
schijnlijk zou zijn. Ik wil niet zeggen,
dat deze theorie absoluut sluit, maar
het schijnt mij toe, dat alles erop
wijst, dat het karwei in dat half uur
werd gedaan".
Haines kon daar veel voor voelen.
(Advertentie)
Voorkom W
heesheid door
regelmatig gebruik
van
„Dat is een knap stukje reconstruc-
tiewerk geweest, hoe dan ook", zei
hij. „Echt iets voor jou, Ogilvie". Hij
deed enige trekken aan zijn pijp en
overwoog de situatie eens in het licht
van deze nieuwe ontdekkingen. „Als
ie gelijk hebt", zei hij tenslotte, „dan
heeft Cardews bezoek om zes uur
's avonds natuurlijk niets te beteke
nen. Want op dat moment zou de
vloer reeds droog zijn geweest".
„Hoe weten wij, dat hij het niet was
die 's nachts in het gebouw heeft
rondgeslopen?" vroeg Ogilvie.
„Indien hij het blauwzuur daar
's morgens vroeg had neergelegd", zei
Haines, „dan zou hij heus niet naar
Edes kamer zijn gegaan juist op het
moment, dat zijn slachtoffer op het
punt stond zijn fatale douche te ne
men. Dat zou krankzinnig zijn ge
weest en onze man is een sluw
iemand".
Ogilvie was het daarmee eens. „Wel
licht heeft Cardew du? de waarheid
gezegd. Hij is niet de enige kiezel
steen in de beek, chef, zoals U giste
ren zei. Het idee, dat hij zijn voordeel
heeft gedaan met de moord van een
ander om er zelf een te plegen is wel
iswaar aanvaardbaar, vind Ik, doch
het is toch wel iets waarschijnlijker,
dat één ker«è beide karweitjes heeft
opgeknapt, vindt U ook niet?"
„O, zeker", zei Haines. „Wij zijn Car
dew als verdachte nummer één gaan
beschouwen, omdat hij een zeer goed
motief had, maai' de zaak tegen hem
zit nog vol gaten". Hij zat een ogen
blik rustig na to dénken over de ver
schillende mogelijkheden. Naar Ire-
dales gedragingen zou absoluut een
nader onderzoek moeten worden inge
steld en eveneens naar die van Pring-
le. Deze laatste had hijna een even
goed motief als Iredalc om Hlnd te
willen vermoorden en nog een beter
om Ede kwijt te raken. Indien Ede
was gestorven, had hij zeer waar
schijnlijk zijn baantje en zijn bijver
dienste kunnen behouden, en zoals de
zaken nu stonden zou hij er bijna ze
ker weldra worden uitgesmeten.
„Goed", zei Haines tenslotte, „laten
wij' voorlopig Cardew vergeten. We
zullen van het standpunt uitgaan, dat
dezelfde kerel beide daden heeft ge
pleegd en dat het blauwzuur er in dat
halve uur werd neergelegd door
iemand die in het gebouw was ach
tergebleven en dan zullen we eens
zien, waar dat toe leidt. Dat betekent
dus. dat we moeten gaan controleren
waar zich op dat moment de achten
zestig personen bevonden, die geen
I alibi hadden in de moordzaak-Hihd.
I Akkoord?"
„Prachtig", zei Ogilvie, zijn handen
wrijvend. „Het zal heel wat gemak
kelijker gaan dan de vorige maal
de meesten van de achtenzestig men
sen moeten op dat uur in de morgen
thuis ^ijn geweest en het zal niet
moeilijk zijn dat na te gaan. We
moeten dan een mooie korte lijst
overhouden". Hij verlangde ernaar
om aan het werk te gaan. „Weet U,
chef, ik heb een gevoel, dat we binnen
niet te lange tijd de Kill van de drijf
jacht zullen hebben".
„Zulke dingen moet je niet zeggen",
zei Haines berispend. „Het zou best
kunnen, dat niet wij dat zullen zijn.
Ik kan het maar niet uit mijn hoofd
zetten, dat de moordenaar hier nog
altijd met zijn blauwzuur rondwaart.
Denk erom een paar inademingen,
een druppel op de tong, en dan heb
ben we opnieuw een slachtoffer. Er
zijn zoveel versohillende manieren
waarop hij dat kan doen". De blik
van de inspecteur dwaalde naar het
plafond, waar vier sproeiers uit het
pleisterwerk staken. „Zijn dat geen
brandblussers
Ogilvie keek omhoog. „Inderdaad",
"zei hij.
„Zie je wat ik bedoel?" vroeg Haines
grimmig. „We konden ze beter uit
schakelen.
„Goed ehef", zei Ogilvie bedaard.
„Maar wanneer U zien daarover zor
gen maakt, laten we dan hier een
soort waarschuwing doen circuleren?
Maakt de mensen óp hun qui-vive".
„Een goed idee", zei Haines, „ik ge
loof, dat ik het ga doen".
(Wordt vervolgd)
