Boumans „balans der werelddelen" stimulerend en raak boek Peking-China ontwikkelt zich tot economische wereldmacht TECHNICI HOPEN ABSOLUTE NULPUNT TE BENADEREN DONDERDAG 23 OKTOBER 1958 PROVINCIALE ZEEUWSE COU RANT DIAGNOSE VAN EEN KRANKE WERELD Maar de historicus zal het niet zonder kritiek kunnen lezen PROFESSOR BOUMAN'S „Revolutie der Eenzamen" heeft in de afgelopen jaren een instemming gevonden als weinig werken in Nederland. En daarom was er alle reden om met grote belangstelling zijn nieuwe boek „Vijf- stromenland" af te wachten. Het is dan nu verschenen en men mag zeggen, dat het de belangstelling waard is. Ik heb het van A tot Z gelezen en dat was in dit geval een historicus niet gemakkelijk. Want Bouman is socioloog en hij schrijft over de geschïedenih hinderlijke dingen, en hij schrijft over de geschiedenis hinderlijke dingen, waarbij hij zinnen aanhaalt uit het werk van de antisemi- Terwïjl hij hem aan het eind van het boek rustig laat vallenWant Bouman betoogt (bladzijde 347), dat „de samenvloeiing der stromen niet meer is tegen te gaan", waarbij hij met die stromen de vijf werelddelen bedoelt met hun menselijke inhoud. Samenvloeiing dus volgens Bouman. Maar de hele leer van Toynbee berust juist op de assumptie, dat beschavingen in het verleden, nu en in de toekomst, eenheden zijn met een eigen leven, die geboren worden, groeien en verwelken. De mogelijkheid, dat er eens één wereldbeschaving zou bestaan verwerpt Toynbee al in zijn eerste deel. Dan zijn er uitlatingen van de Groningse hoogleraar, waar over men zich toch wel op zijn zachtst gezegd moet verwon deren. Zoals deze: „De koude oor log... is een neerwaartse spiraal beweging die, metafysisch be schouwd, een verloochening van de geest demonstreert" (pagina 26). Of deze: „Een groot deskun dige op het gebied van de kern fysica verzekerde mij eens met welke empirische waarschijnlijk heid kan worden vastgesteld dat haat slechts haat kweekt en lief de liefde kan oproepen." En ten slotte, als Bouman bij het gebrui ken van het woord existentieel wist wat hij bedoelde, zou hij het ons misschien mogelijk maken om hem te begrijpen. Deze opmerkingen als begin van deze bespreking. Maar juist om dat zij zonder aarzeling en zon der voorbehoud werden gemaakt, zal de lezer er wellicht notitie van nemen wanneer ik hem tevens zeg, dat dit nieuwe boek van Bou man merkwaardig, stimulerend en raak is en dat ik hem dringend raad om het zo spoedig mogelijk te lezen. Want het is een hoogst- interessante samenvatting van de internationale toestand in 1958, een van die samenvattingen waar men werkelijks iets uit leert! De manier, waarop Bouman het geziene en beleefde want hij heeft veel gereisd ineenvlecht met het door hem alleen maar door lectuur beleefde hier denk ik bijvoorbeeld aan Ja pan is geen saaie geleerd heid: het is een kunstwerk. Echt zoals men het enkel maar in een prima reisverhaal zal vinden is bijvoorbeeld de pittige beschrijving van de Braziliaan se mulattenmeïsjes. „Sierlijk als kleine herten, bewegen ze zich met de gratie die bij hun sen suele vroegrijpheid past; .ze zijn zich bewust van de charmes van hun matte tint, hun wat kroezig haar, hun donkere ogen, hun wiegende gang." -Ên, in dat „reisverhaal", was een wijsheid! Uitstekend is de studie van de verhouding tussen Rusland en Hongarije (pagina 120), of van het contrast tussen Rusland en Amerika (pagina 160). Er is, inderdaad weinig verschil, onder de oppervlakkigheden, tussen de technocratie die Amerika heet, en die van Rusland. Nergens heb ik een door- dringerdër, begrijpender "en onpartijdiger voorstel ling gevonden van het con flict in Zuid-Afrika. Het standpunt van beide par tijen, de tragiek van de be dreigde blanke bevolking, en toch, het begrip voor het wrede onrecht de Ban toes en de kleurlingen aan gedaan, alles wordt in deze bladzijden duidelijk. India en de tweeheid van Neh- roes persoonlijkheid, ook dat kon niet beter. De conclusie van de wereldbe- sclirijving is, dat de mens heid nan vier euvelen lijdt. Ten eerste zijn er „de voortschrij dende tendenties van sociale ont worteling." Eén voorbeeld: de mil joenen mensen door het oorlogsge weld uit hun woonplaatsen ver dreven. Ten tweede zijn er de ras conflicten. Dan komt de snelle toeneming van de wereldbevolking met het gevaar van verhongering. En eindelijk is er het oorlogsge vaar, nu nog verscherpt door de ontwikkeling van nucleaire be wapening. Wat zijn tegen die bedreigingen de middelen, die Bouman ons aan beveelt? Realisme, dat is een on bevooroordeelde kijk op dé werke lijkheid. Elementaire eerlijkheid, wederkerig begrip en contact, zo- Nieuw boek van professor Bouman: „Vijfstromenland" Vandaag is verschenen het nieuwe boek van professor dr. P. J.Bouman uit Gronin gen: „Vijfstromenland, Ba lans der Werelddelen". Ge zien de grote belangstelling voor dit werk publiceren wij reeds thans een bespreking van het nieuwe boek, ditmaal van de hand van de histori cus prof. dr. G. J. Renier. v als door de Unesco wordt teweeg gebracht. Eri, wat het oorlogsge vaar betreft, het middel, door mijn vriend Commander Sir Stephen King-Hall aanbevolen: de weigering om het gevaar van Rusland met de wapens te keren en de voorbereiding van passieve weerstand en ondergronds werk als we ooit door de Russen moch ten worden veroverd. In de mond van een dappere zeerob maakt King-Halls theorie wel indruk, doch van een geleerde in zijn arm stoel komt het minder overtui- gftnd. Maar ieder van ons zal moe ten beslissen, al is het de vraag of de beslissing wel van ons zal ko men... In ieder geval beveelt ons Bouman een terugkeer tot het zuivere Christendom aan. Hij is niet de eerste, die in de ideaalloosheid van ons westen de leemte op deze wij ze heeft willen vullen. Doch de remedie, die. hij aanbe veelt, is niet de hoofdzaak in dit boek. Ook wie zijn prak tische conclusies niet kan aanvaarden, zal zijn diagno se bewonderen en zal het boek met beter begrip van onze kranke wereld sluiten. G. J. Renier. Dr. P. J. Bouman, Vijfstromen land, uitgave Van Gorcum, Assen. Veiligheidsonderofficier Oldebroek vrijgesproken De krijgsraad oost te Arnhem heeft vonnis gewezen in de zaak van de wachtmeester eerste klasse van de a-batterij van de 108e afdeling artil lerie 't Harde A. J. den O. en be klaagde vrijgesproken van het hem ten laste gelegde. De tenlastelegging was dat beklaagde als veiligheidsofficier bij een oefening op 4 februari te Oldebroek uit het eerste stuk van een batterij artille rie een brisantgranaat had laten af schieten, welke granaat in de nabij heid van de drukbereden spoorlijn Oldebroek-Wezep ontplofte en daar schade veroorzaakte. De auditeur had hiervoor twee maanden onvoorwaar delijke hechtenis geëist. Op grond van verschillende getuigen verklaringen is komen vast te staan, aldus de krijgsraad, dat de betrok ken vuurmond bij het afgeven van dat bepaalde schot, veel verder naar links stond, dan bij het afgeven van de overige schoten het geval was. Beklaagde had, naar hét oordeel van de krijgsraad, door een controle kun nen voorkomen, dat de vuurmond in onjuiste stand werd afgevuurd. In welk geval de spoorbaan ook niet zou zijn getroffen, dat beklaagde niette min werd vrijgesproken, is hierop ge grond, dat volgens de geldende voor schriften op beklaagde niet de ver plichting rustte om deze controle te verrichten, zodat op dit bepaalde punt de tenlastelegging niet bewezen kon worden verklaard, waardoor slechts vrijspraak kon volgen. De auditeur-militair, luitenant-kolo nel J. Deen, heeft tegen het vonnis appel aangetekend. Staatsvissershavenbedrij f wordt uitgebreid Het door Gedeputeerde Staten van Noord-Holland vastgestelde uitbrei dingsplan Staatsvissershavenbedrijf der gemeente Velsen is door de kroon goedgekeurd, met uitzondering van enige bepalingen der bebouwings voorschriften. (Advertentie) Voor elke gelegenheid voor elke smaak de verfrissende en verkwikkende 4711 Eau de Cologne of de romantische „Tosca" Eau de Cologna die de kostelijke 4711-frisheïd met de betoverende „Tosca'-geur in zich verenigt. Of u ze met de zakdoek op voorhoofd en slapen aanbrengt of haar geur diep inademt- altijd tveer schenken deze beidt Eau de Colognes het aangename gevoel van frisheid en verzorgdheid. 27.10 >4711< het Huis der edele Eau de Colognes SUPERMAGNEET VOOR 273 GRADEN KOUDE Nieuwe experimenten van koudevorsers (Van een medewerker) Nadat het Britse atoomonderzoekers gelukt is met behulp van een enorme magneet een hitte van ongeveer vijf miljoen graden te verwekken, hebben geleerden van de universiteit van Ca- lifornië dezer dagen de grootste elek tromagneet ter wereld in gebruik ge nomen, om daarmee niet de hitte maar juist zeer lage temperaturen te bereiken. „Adiabatische demagneti sering" heet dit proces. De koude- technici hopen op cleze wijze zo dicht mogelijk het absolute nulpunt te "be naderen, namelijk 273.16 graad Cel sius onder het vriespunt van water. Sinds de koude-onderzoeker Kamer- lingh Onnes te Leiden in het jaar 1908 voor het eerst door het vloeibaar maken van helium de laagst mogelij ketemperatuur wist te bereiken, staan cfé geleerden voor een reeks vreemde verschijnselen, die voor een gedeelte ook heden nog op een ver antwoorde wetenschappelijke verkla ring wachten. Het opvallendste verschijnsel was wel de in 1911 reeds ontdekte supergelei ding: van metalen en metaalverbin dingen. Koelt men bijvoorbeeld lood af tot ongeveer 266 graden onder nul, dan verdwijnt plotseling iedere weer stand voor elektriciteit. Een draad van lood, die bij kamertemperatuur en een aanzienlijk lagere stroom- sterkte zou doorsihelten, vertoont in supergeleidende toestand geen enkele warmteontwikkeling. Theoretisch is het zo, dat als men zulk een draad tot een gesloten circuit zou maken, eenmaal „erin gebrachte" elektriciteit er eeuwig in zou blijven circuleren Een tegenpool van dit wrijvingsloze elektriciteitstransport is de zoge naamde superfluiditeit van vloeibaar helium, dat bij temperaturen onder minus 235 graden door buizen stroomt die fijner zijn dan een mensenhaar, en door welke anders behalve on der zeer hoee druk geen normale vloeistof te leiden is. Nog indrukwek kender demonstreert het helium zijn wonderlijk gedrag bij lage temperatu ren, wanneer hét in een glazen vat uit een tweede, eveneens met vloei baar helium gevuld groter glas geno men wordt. Zonder dat daar een dui delijke verklaring voor is, vloeit het dan langs de binnenwand van het kleinste glas omhoog en over de rand in het buitenste glas. Dergelijke fantastisch verschijnselen hebben zelfs zeer terughoudende ge leerden verleid tot het maken van eveneens fantastische speculaties. De directeur van het Natuurkundig In stituut van de Oostberlijnse Humboldt Universiteit ziet thans reeds een pa radijs voor ingenieurs in het ver schiet. Verliezen van elektrische of mechanisatie energie zullen de inge nieur van de toekomst geen hoofdbre kens meer kosten Kyrill Stanjukowitsch, een der leiden de Sowjet-natuurkundigen, gaat zelfs nog verder. In het absolute nulpunt, zo meent hij, 'wordt ieder lichaam gewichtsloos. Om een wereldruimte raket aan te drijven zou het puur theoretisch reeds voldoende zijn de afkoeling van de staart van de ra ket te brengen op minus 273,16 graad Celsius, hetgeen voldoende zou zijn ANALYSES IN ZWITSERSE FINANCIËLE WERELD Offensief voornamelijk gericht tegen Japanse concurrentie (Van een speciale correspondent) Bern, oktober In de Zwitserse fi nanciële wereld analyseert men on der-andere in verband met de span ningen rond de kwestie Formosa de groeiende rol, die communistisch Chi na speelt in de economische politiek. Het is thans niet meer te betwisten, dat China bezig is, zich een voor sprong te verwerven op de belang rijkste Zuid- en Zuidoostaziatische markten en er daarbij doelbewust naar streeft zich in dit gehele gebied te vestigen als de belangrijkste han delspartner. Sedert mei van dit jaar voeren Pekingse handelsmissies en vertegenwoordigers via Hongkong een indrukwekkend krachtige cam pagne teneinde de belangrijkste con current, Japan, van de markt te ver dringen althans zo zien de schrij vers van de marktberichten zowel te Vrolijk Belgiëbiedt geenszins vrolijkheid meer, zoals de foto laat zien. Alles is uitgestorven en de lege slakkehuizen bij het kar retje van een koopvrouw maken het nog triester. Washington als San Francisco het. Een. belangrijk aandeel van de be hoefte van Zuid-Azië aan cement wordt bijvoorbeeld gedekt van Hongkong uit. Japan levert 54, China 44 procent. Drie jaar gele den was de verhouding nog 87-7. In dit jaar komt 75 procent van de via Hongkong verscheepte steen kool uit China, slechts twee pro cent uit Japan. Chinees, vers, be vroren en ingemaakt fruit heeft het. Japanse zo goed als verdron gen. In dit jaar zal ongeveer 70 procent van de op de Indonesische markt aangevoerde onbewerkte katoenen stoffen uit China komen. Opnieuw is het Japan, dat hier van de dupe is. Chinese radio's en grammofoons worden bij gelij ke kwaliteit 20 procent goedko per aangeboden dan Japanse, die op hun beurt weer oneindig goed koper zijn dan de Europese en Amerikaanse produkten. Een Bur mese suikerinschrijving werd on langs aan China gegund, dat 60 procent onder een Britse inschrij ving lag. Wat dit Chinese economische offen sief nog belangrijker maakt is het feit dat China tegelijkertijd in grootse stijl als inkoper optreedt, wat de con currenten niet kunnen. Toen in dit voorjaar in Egypte een katoenover schot de prijzen bedreigde en West- europese kopers reeds op de ineenstor ting der noteringen wachtten, kocht China zulke enorme hoeveelheden te gen de oude prijs, dat de markt volle dig gestabiliseerd kon worden. Op Malakka kocht Rood-China dit jaar in één niaand net zoveel natuurrubber als in het gehele jaar 1956. In Genève geeft men de volgende ver klaring voor het feit, dat een arm en nog in ophouw zijnd land zich iets dergelijks permitteren kan. De gelei de economie staat Peking de gróótst mogelijke elasticiteit toe in dc om vang van de produktie en de prijsvor ming. Verder steunt naar het schijnt de Sowjet-Unie alle manoeuvres op het gebied van de buitenlandse han del met omvangrijke sterlingkredie- ten. Ten derde geeft Peking zelf uit eigen middelen grote kredieten op lan ge termijn tegen een zeer lage rente. Indonesië bijvoorbeeld kreeg een kre diet van tien jaar tegen een 2% pro cent. Jemen bijna 60 miljoen gulden geheel zonder rente, Marokko een le ning tegen twee procent, betaalbaar in dadels, fruit en andere agrarische produkten. Daarentegen verkoDen de winkels in Tanger op het ogenblik Chinese confectiekostuums, regen mantels en hemden, die in kwaliteit overeenkomen met het gemiddelde Amerikaanse produkt. Geringe wijziging van prijsindexcijfers Het landelijke prijsindexcijfer van 't levensonderhoud voor gezinnen van hand- en hoofdarbeiders zoals dat maandelijks door 't centraal bureau voor de statistiek wordt samengesteld basis 1951=100, onderging van 15 augustus tot 15 september 1958 slechts een geringe wijziging. Het indexcijfer exclusief A.O.W. steeg door afronding 1 punt en wel van 115 tot 116. Het indexcijfer in clusief A.O.W. bleef onveranderd staan op 120. In de sector voeding gaven vooral de indexcijfers voor aardappelen en groenten een daling te zien. Een prijsstijging deed zich evenwei voor bij de suiker en in geringe mate bij de eieren. Buiten de voedingssector steeg het in dexcijfer voor bloemen, terwijl voorts een prijsstijging optrad voor vaste brandstoffen. Het indexcijfer voor de post woning steeg daardoor van 131 tot 132. Ook het indexcijfer voor kle ding en schoeisel vertoonde een stij ging en wel van 85 tot 87, wat geheel voor rekening komt van de kleding. Dit houdt verband met de overgang van de zomerkleding op de winter- kleding. De winterkleding is name lijk ten opzichte van de basisperiode 1951 minder sterk gedaald dan de zomerkleding. Vergelijkt men even wel het indexcijfer voor kleding met dat van de overeenkomstige maand van 1957 dan is er een prijsdaling voor de winterkleding te constateren. om de raket naar de maan te laten vliegen. Of overigens het absolute nulpunt ooit bereikt zal worden is zeer te vraag. Reeds in het begin van de vorige eeuw wees de Franse na tuurkundige Gay-Mussac, op grond van mathematisch-fysische berekeningen op de onmogelijk heid hiervan. Een eenvoudige be rekening op grond van de bekende wet van Gay-Lussac wijst name lijk reeds uit, dat een gas voor opgesteld, dat het niet tevoren reeds geheel „vervliegt" bij het bereiken van het absolute nul punt spoorloos verdwenen zal zijn. Berekeningen met behulp van de mo derne quanten-theorie van Max Planck maken eveneens het absolute nulpunt een steeds verder wegtrek kend ideaal: de koude-vorsers zullen het weliswaar steeds dichter kunnen benaderen doch nooit geheel berei ken. Olie-aspiraties Politiek verreweg het belangrijkst zijn de Chinese transacties met de Arabische landen, vooral met Irak. Peking heeft als een der eerste de nieuwe regering te Bagdad erkend na de revolte van juli en verdragen ge sloten voor de aankoop van ruwe olie en olieprodukten. Tegelijkertijd bouwt men in verschillende Chinese havens grote raffinaderijen, die men wil in zetten in de voorziening met oliepro dukten van die landen, die tot nu toe uit Russische bronnen bevoorraad werden of die moesten kopen bij de Anglo-Amerikaanse maatschappijen. Verder huurde China dit jaar meer dan 100 koopvaardijschepen, meest onder Engelse vlag, waaronder vele tankers, die ongetwijfeld de eigen olietransporten moeten verzorgen. In het Midden-Oosten gaat verder het gerucht, dat China thans Irak- kapi taal aanbiedt voor ontwikkelingspro jecten op lange termijn, olie-inge nieurs ter beschikking stelt van dit land en olieleveranties voor de komen de jaren garandeert. Men houdt er re kening mee, dat China op grond van deze hulp, Irak te zijner tijd zal voor stellen, de Iraakse olie te nationali seren, hetgeen gemotiveerd wordt door de bewering, dat bij een Weste lijke boycot Irak dan altijd nog voor het Oosten lees China kan blij ven werken.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1958 | | pagina 5