rm
P
±3
DE KERKEN
maatschappij
„Moord
in de krantenwijk'
RUSSISCHE SCHRIJVERS IN
ROL VAN PROPAGANDISTEN
EVEN NADENKEN
q
LU»
n
J
J
Reacties over de rede van prof.
Rogier voor Adelbertvereniging
Franse christen studentenbeweging
en de oorlog in Algerije
24
PROVINCIALE ZEEUWSECOURANT
ZATERDAG 18 OKTOBER 1958
OP CONGRES IN TASJKENT
Contact met Aziatische
en Afrikaanse collega's.
Een politiek succes voor Rusland
noemt het Franse blad „Le Monde"
het congres van schrijvers uit Afri
ka en Azië in Tasjkent. Honderze
ventig afgevaardigden uit vijftig lan
den werden ingeschreven. Vijfen
twintig schrijvers uit Europa en
Amerika waren als gasten uitgeno
digd. Het initiatief voor de conferen
tie werd genomen aan het slot van
een ontmoeting tussen schrijvers uit
geheel Azië in 1956 te New Delhi, de
hoofdstad van India.
De Russen deden tijdens die samen
komst hun uiterste best erkenning te
vinden als de machtige beschermers
van alle jonge volken en als de voor
vechters van alle vroeger koloniale
gebieden. Zij stelden Tasjkent kan
didaat als de plaats voor de volgende
ontmoeting en die kandidatuur werd
geaccepteerd.
r
H"
5*
6*
'alAUlBTidÜAri
«■►♦"HUH
■▼ÏIÜAUHYH
F
23
q
Horizontaal: 1 in groten getale do
den; 8 krachtig; 9 enkele; 11 Emi
nentie; 12 een ongenoemde, afk.; 15
rund; 16 boom; 17 muzieknoot; 19
spil; 20 onderdompeling; 23 rand,
boord; 26 soort compositie.
Verticaal: 1 lichaamsdeel; 2 Centraal
Station, afk.; 3 evenzo; 4 de mensen;
5 huldigen; 6 geloofsinrichting, afk.;
7 voorzetsel: 10 soort bijl; 11 gelofte;
13 muuruitholling; 14 tuingereed
schap; 18 bediende in een restaurant;
19 moet men halen om te kunnen le
ven; 21 Hongaarse Geh. Politie, afk.;
22 onzes inziens, afk.; 23 voorzetsel;
24 Eerw. Vader, Lat. afk.; 25 heden.
Men besloot tezelfder tijd voor de
conferentie niet alleen Aziaten, maar
ook Afrikaanse schrijvers uit te no
digen. Zelfs heeft men er een ogen
blik aan gedacht om vertegenwoor
digers van Latijns Amerika een uit
nodiging te sturen, een gedachte ove
rigens, die men spoedig weer heeft
laten varen.
Maandenlang, voordat het overleg
vorige week begon, heeft de Russi
sche pers over het evenement ge
schreven. Kranten en tijdschriften
gaven hun lezers gelegenheid kennis
te maken met de geesteskinderen van
de schrijvers, die gedurende het con
gres in het middelpunt van de be
langstelling zouden staan.
Vanzelfsprekend koos men vooral
die werken, die ln de communis
tische kraam te pas kwamen. Het
tijdschrift voor „buitenlandse lite
ratuur" was daar zeer sterk in.
Maar ook de Prawda bleef niet
achter. Volgens dit laatste blad
laten de Aziatische en Afrikaanse
schrijvers in hun werk „de stem
van de vrijheid klinken". Zij trach
ten de eenheid aan te tonen van
de arbeiders in oost en west en zij
beschrijven de koloniserende sta
ten' zoals zij zijn, „zonder masker".
HET PROGRAMMA
Reeds tijdens een voorbereidende
ontmoeting van de afgevaardigden
uit Rusland, China. Japan. India en
de Verenigde. Arabische Republiek
op 2 en 4 juni stelde men het pro
gramma vast.
Het eerste punt, waarover men
wilde spreken zou zijn „De ontwik
keling van cultuur en literatuur in
dé verschillende Afrikaanse en
Aziatische landen en hun rol in de
strijd tegen het kolonialisme en
vóór de vrijheid en de wereld
vrede. Een ander punt zou zijn „de
cultuur van de Afrikaanse en Azia
tische volkeren en hun relatie tot
de cultuur van het westen". Bij
zondere onderwerpen als theater,
bioscoop en de rol van de vrouw in
de literatuur, waren voor speciale
commissies bestemd.
De meest markante figuur van Sow-
jetzijde zou Rachidow zijn, die reeds
bij de voorbereidende ontmoeting in
juni te Moskou Rusland vertegen
woordigde en die president Is van de
sowjet van Oezbekistan, de provincie
waarvan Tasjkent de hoofdstad is.
„Rachidow", zo schreef de „Litera-
tournaya Gazeta", geeft de conferen
tie zijn politieke betekenis. Het moet
de taak van deze diplomaat zijn om
de oosterse landen te bewijzen, dat
Rusland erin geslaagd is alle gestel
de doelen te verwezenlijken." Dit te
bewijzen en propaganda te maken
voor de vorderingen van Aziatisch
Rusland was ook de opdracht van de
Russische schrijvers op het congres,
waarover tot dusver niet veel aan de
openbaarheid is prijsgegeven.
In gebouw ,.Arti et Amicitiae"
aan het Rokiti in A?nsterdam,
H worden voorbereidingen ge-
troffen voor de grote veiling
van schilderijen uit de collec-
ii tie Regnaultj welke volgende M
H week wordt gehouden. ij
llllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllü
Advertentie)
OimIx* Val Jciiocr
I 7.40 per liter
I nio»f I m' slijter
Pollen Y.\Kotlei-dam
alia- <l;««i «'-«'ii «;u :iiiiIi-i' mei
I h «lijn-r r«'n«"ll.
KERKNIEUWS
Congres vrijgemaakte
gereformeerde vrouwen
In de kringen van de Geref. Kerken
(vrijgemaakt) zal van 28-30 okt. a.s.
een congres voor vrouwen worden
gehouden in „De Bijenkorf" te Nun-
speet. Als referent zal o.a. optreden
mevr. M. V. SpronsenTaal van
Goes, die het nieuwste werk van P.
J. Risseeuw „Anneke Jan?" zal be
spreken.
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Vreeswijk W. H. van
Kooten te Hasselt.
Beroepen te Hedel C. van den Bosch te
Bodegraven; te Nieuw-Lekkerland (wijk
dorp) P. de Jong te Kootwijk, die be
dankte voor Nieuwe Tonge (toez.) en
Venendaal (toez.).
GEREF. KERK.
Examens: de classis Barendrecht
heeft praeparatoir geëxamineerd en
beroepbaar verklaard de heer J. Nie-
mantsverdriet, kandidaat -a.d. theo
logische hogeschool te Kampen, die
een eventueel beroep terstond in
overweging nemen zal. Het adres van
kandidaat Niemantsverdriet is Sta
tionsweg 8 te Barendregt.
CHR. GEREF, KERK.
Beroepen te Woerden P. H. Segge-
link te Maarsen.
BAPTISTEN GEMEENTEN.
Beroepen te Almelo J. A. Branósma te
Heerenveen.
en de
De rede, die prof. dr. L. J. Rogier
uit Nijmegen op de landdag van
de Sint Adelbertvereniging gehou
den heeft en waarvan de dagbla
den verslag hebben gegeven heeft
zowel in de r.-k. als de niet-r.-k.
pers reacties gewekt, waarvan
wij er enkele doorgeven.
De Linie (r.-k.) schrijft onder de
titel „De schapen van de herder
zijn geen kuddedieren": Plet mag
een teken heten van groeiende
bewustwording bij de Nederland
se, katholieken dat een rede als
door professor dr. L. Rogier uit
gesproken op de landdag van de
Sint Adelbertvereniging, in het
jaar. 1958 mogelijk was. De oude
ren .onder onze lezers zullen het
gemakkelijk beamen wanneer wij
stellen dat bij een, katholiekendag
uit de jarën dertig een dergelijk
betoog indien al door een leek
uitgesproken praktisch ondenk
baar leek. Wij Kunnen ons van
daag de openhartige vrijmoedig
heid van bladen als „Te Elfder
Ure"en van sprekers als Rogier
veroorloven zonder dat de Neder
landse kerkgemeenschap meteen
ondersteboven staat. Het luide be
vestigen van een eigen kritisch
oordeel over alles wat het kerke
lijk leven aangaat, verraadt een
behoorlijke groei naar de geeste
lijke volwassenheid, een groei, die
in de jaren twintig met een bewe
ging als „De Gemeenschap" mar
kant werd ingezet en na de oorlog
duidelijk in een verder stadium
is getreden.
Wij hebben sedert jaren aldus
„Het Volksweekblad" (r.-k.)
groot respect voor de talenten en
de werkkracht van prof. Rogier.
De vooraanstaande plaats, die hij
in de wetenschap en in de katho
lieke gemeenschap inneemt, heeft
hij te danken niet aan familietra
ditie of protectie, maar aan zijn
eigen bijzondere gaven, zijn ijze
ren zelftucht en bewonderens
waardige „Ausdauer".
Bij de bestudering van zijn wer
ken, zo vervolgt het artikel „Een
vergissing van Rogier", krijgt
echter de trouwe lezer herhaalde
lijk de indruk dat hij neigt tot
pessimisme in de beoordeling van
de situatie onder zijn geloofsge
noten. Wij hebben om te beginnen
ernstig bezwaar tegen zijn be
schrijving en verkettering van
de volgzaamheid tegenover het
kerkelijk gezag. „Volgzaamheid
is geen deugd; zij is het instinct
van de schapen", zegt de profes
sor, „zij is beneden-menselijk".
Het was waarlijk geen overbodi
ge weelde geweest als hij ons dul-»
Advertentiecampagne
voor kerkbezoek.
Deze maand zullen de Lutherse
Staatskerk in Zweden en de mees
te Vrije Kerken samen een grote
advertentiecampagne gaan voe
ren, ter stimulering van het kerk
bezoek. Op de vier zaterdagen in
oktober zullen in de bladen adver
tenties worden geplaatst ter waar
de van 100.000 Zweedse kronen.
Op de zondagen in oktober zal de
tekst voor de preek in alle kerken
dezelfde zijn. In de advertenties
zullen de te lezen Schriftgedeelten
worden opgenomen en worden de
mensen opgewekt de volg^ide dag
de kerk te bezoeken.
delijk had gemaakt wat hij onder
deze verderfelijke volgzaamheid
verstaat.
Wij voor ons hebben de volgzaam
heid, die ons werd aangepreekt
en die wij zelf preekten, nooit zó
verstaan alsof ze eigen oordeel
uitsloot. Wij zagen ze liever als
een complement, ja zelfs een ver
volmaking van de deugd van ge
hoorzaamheid, in zoverre zij de
bereidheid insluit niet alleen de
stringente geboden, maar ook de,
adviezen, de aansporing, de evi
dente verlangens van de overheid
met eerbied en ootmoed te ont
vangen en zo goed mogelijk ten
uitvoer te brengen, bedenkend
dat ook hierin de Geest werkzaam
is. Zulk een volgzaamheid behoeft
een eigen oordeel, meningsver
schil en zelfs opbouwende kritiek
geenszins in de weg te staan.
De opzienbarende rede, zo schrijft
„Het Vrije Volk" in „Kogel einde
lijk door de (r.-k.) kerk na felle
rede van prof. Rogier?", waarin
de Nijmeegse professor dr. L. J.
Rogier op de landdag van „St.
Adelbert,r de mentaliteit van zijn
r.-k. geloofsgenoten over de kling
van zijn scherpe kritiek joeg,
heeft ook' vele andersdenkenden
even de adem doen inhouden. Zij
vragen zich niet zonder spanning
af: Gaat de kogel nu eindelijk de
finitief door de kerk? Betekent
de rede van prof. Rogier de grote
aanloop tot een tijdperk, waarin
pogingen op oprechte samenwer
king met onze r.-k.
vereenzelvigen, het tenslotte dan
tóch moeten afleggen tegen de
met zoveel raffinement telkens te
ruggedrongen doorbraak naar een
gemeenschap, waarin men elkaar
óp medemenselijk niveau met
vertrouwen ontmoeten kan?
YVij weten het niet, maar we ho
pen met Velen, dat men in leiden
de r.-k. kringen de rede van de
Nijmeegse hoogleraar niet zal be
schouwen als een voorbijgaand
intern relletje, na de al dan niet
geluidloze liquidatie waarvan
men weer in alle gemoedsrust
overgaat tot de orde van de dag.
landgenoten
niet steeds weer zullen afstuiten
machinaties van machtspo
litieke aard
Zullen de conservatieve krachten,
die God en kerk met hun politieke
en maatschappelijke aspiraties
Onderzoek naar bet
zondagsscboolbezoek.
De Commissie voor Godsdienston
derwijs aan de jeugd van de
Schotse kerk is bezig een onder
zoek in te stellen naar het dalend
zondagsschoolbezoek. Toen dit jaar
de zondagsscholen hun werk her
vatten, bleek, dat het aantal kin
deren sterk teruggelopen was. Het
onderzoek beoogt de redenen voor
deze achteruitgang vast te stellen
en tevens wat de kerk kan doen
om het onderwijs te verbeteren.
Aan alle predikanten zijn formu
lieren gezonden, waarop zij kun
nen invullen hoeveel kinderen de
zondagsschool verlaten hebben en
wat de reden is.
Aan de hand hiervan hoopt men
dan nieuwe methoden samen te
stellen om een verbetering in de
situatie te krijgen.
De achteruitgang is het grootst in
de steden: in Edinburgh kwamen
1822 kinderen niet meer terug, in
Glasgouw 6000, in Aberdeen 946.
In het geheel is er een achteruit
gang bij het vorige jaar van
18.000 kinderen. In verscheidene
plattelandsgemeenten is er een
kleine toeneming van het aantal
kinderen, dat naar de zondags
school gaat.
De nationale conferentie van de
Fédération Frangaise des Associa
tions Chrétiennes d' Etudiants
heeft tot de Franse kerken de
vraag gericht of zij niet verplicht
zijn m de naam van Jezus Chris
tus
1. duidelijk uiteen te zetten wat de
aard van de oorlog in Algerije is.
Volgens de opvatting van de B'ran-
'se regering is deze oorlog uitslui
tend de onderdrukking van een
binnenlandse opstand. Als zodanig
zijn de bepalingen van de inter
nationale conventies (Genève 1866,
Den Haag 1907, Genève 1949) niet
van toepassing op de behandeling
van de krijgsgevangenen in Alge
rije.
2. De zwakheid aan te wijzen van
de regering, die Frankrijk regel
recht naar de ondergang leidt, met
name door deze Algerijnse kwes
tie, waarin de grondwettelijke
vrijheden verkracht, de waarheid
en de persoonlijkheid van de men
sen veracht wordt.
3. Aan te tonen dat de wijze waar
op de Algerijnse oorlog gevoerd
wordt en de staat te gronde ge
richt wordt tot gevolg kan heb
ben dat Christenen hun houding
jegens de overheid moeten herzien
en in plaats van de wet te gehoor
zamen deze ongehoorzaam zullen
moeten zijn.
Hulp
ten-militairen die in Algerije die
nen, indien zij weigeren bepaalde
opdrachten van hun superieuren
uit te voeren of zelfs om naar hun
onderdeel terug te keren.
5. Nauwkeurig aan te geven voor
hun leden welke grenzen niet over
schreden mogen worden bij deel
neming aan militaire acties.
Van de zijde der kerken werd tegen
over de regering verklaard: „dat
een steeds groeiend aantal predi
kanten, Ieraren en ouders uiting
geeft aan hun bezorgdheid voor
het denken vau vele jonge mensen,
die door verbijstering over wat
hun gezegd wordt, vervuld van
scepsis en cynisme, hun geloof in
de waarde van het leven verlie
zen".'
„Dat geen Fransman het recht
heeft in een gemakkelijke,
maar schuldige onwetendheid
te volharden. Nogmaals wordt
de regering verzocht ter wille
van haar gezag en de eer van
het land al die acties te staken,
die onberekenbare schade toe
brengen aan Frankrijk, ter wil
le van het eigen volk, de pu
blieke opinie in de wereld en de
inlandse bevolking, bij wie het
vertrouwen hersteld, moet wor
den".
VJat
oiV«9'"ia had et
«rdec moeten
FEUILLETON
DOOR ANDREW GARVE.
„Ik was slechts enkele minuten te
laat. Maar wat bedoelt U?"
„Het kwam bij mij op" zei Haines
vriendelijk, „dat als U het blauwzuur
in de olijven had gedaan, het begrij
pelijk kon zijn, dat U een beetje
achterbleef".
„Ik zie niet in waarom. Ik had geen
vergiftigde olijven hoeven te eten,
aleen omdat ik daar precies op tijd
kwam".
„Houdt U van olijven?"
„Ja".
„Dan had U kunnen denken, dat het
verdacht zou lijken te weigeren en
zou U iets later zijn gekomen om
geen olijf te hoeven nemen".
„Goeie hemel, wat heeft U kronkel
achtige hersenen".
„Niet kronkelachtig genoeg voor dit
geval, vrees lk. Dan is er nog Iets.
Als ik een collega had vermoord, dan
had ik getracht na het plegen van de
daad te arriveren, zoals U deed. Dat
„Ik twijfel eraan, of ik op zo'n mo
ment erg kieskeurig zou zijn ge
weest. In elk geval was het zuiver
toeval, dat ik later kwam. Op de af
deling-buitenland hield Edgar Jessop
mij op hij stond erop dat ik een
manuscript, waaraan hij werkte zou
inzien en ik kon niet zonder meer
weghollen zonder hem te beledigen.
Ik bleef niet ergens opzettelijk rond
hangen, zoals het uitdrukt ik
deed juist al het mogelijke om snel
weg te komen".
„Juist", zei Haines peinzend. „Het
schijnt dat U in dat geval mr. Jes
sop dankbaar moet zijn. Zonder het
te weten, heeft hij misschien uw le
ven gered". Haines liep nog eens zijn
papieren door. „Jessop, o ja, hij is de
souschef-buitenland". De inspecteur
schoof een beetje achteruit op zijn
stoel en begon op zijn beurt een pijp
te stoppen. „Nu, dat schijnt voor het
ogenblik alles te zijn. Wat denkt U
van de moord? U schijnt nogal een
gezond verstand te hebben en U
kent de meeste mensen in dit ge-,
bouw. Ik zou graag uw mening ho
ren".
Iredale glimlachte. „Behoort U wel
samen te werken met een verdach
te Of geeft U mij juist meer arm
slag?"
„Er zijn bijna tweehonderd verdach
ten", zei Haines. „Met de een of an
der moet ik daarovef spreken. Heeft
u enig idee?" Iredale-dacht na. „Al
leen dat het tamelijk dwaas was zo
iets te doen. In een krantengebóüw
nog wel. Dat wijst er niet op, dat
iemand in het bijzonder bedoeld was".
„De dwaasheid om de dood van vier
mensen te riskeren om één zekér te
treffen moet zelfs in een kranten-
gebouw ongewoon zijn".
„Ja, natuurlijk, maar er is heel7wat
van dat soort abnormaliteit, dat tot
dergelijke dingen zou kunnen leidén.
„Dat meent U toch niet in "ernst?"
„Waarom niet? Men behoeft niet zo
lang hier in Fleet Street te zoeken
om enige lichte gevallen van groot
heidswaanzin te ontdekken, weet U,
en dat betreft dan alleen nog maar:
enige mensen aan de top. Uwéét
wellicht, dat heel wat van de mén
sen, die bij eendagblad terechtko
men, artiesten zijn op een tamelijk
katterige wijze. Kerels, wier drang
om scheppend werk te verrichten,
niet bevredigd werd. Verscheidene
van hen worden teleurgestelde ar
tiesten. Zij voelen zich nutteloos en
worden kregelig en afgunstig. De
meeste krantenmensen boven de der
tig zijn verbitterd over iets. De
meerderheid van ons slaat aan het
drinken of lanterfanten en beschou
wen dat als een dagtaak, maar de
werkelijk slechten onder hen kunnen
volkomen de verkeerde weg opgaan"
„Heeft U dit ooit meegemaakt?"
„Ik heb ettelijke gevallen gezien, die
net op het kantje af waren, zenuw
instortingen en meer van die dingen.
Het is geen gezond leven, weet U, er
is teveel kunstmatige opwinding, te
veel spanning en een te erge over
drijving van onbelangrijke dingen. Ik
heb iemand gekend, die totaal aan
de drank is geraakt, enkel en alleen
omdat hij niet de juiste onderkop
voor een verhaal had kunnen beden
ken. Er is geen maatgevoel en de
atmosfeer is altijd zwaar geladen. Ik
wil niet zeggen, dat een krantenge
bouw een speciaal soort gekkenhuis
is, maar het is een even aannemelijke
plaats voor een werkelijk dwaze
moord, als iedere andere mij bekende
plek".
„Nu dat is een interessante ziens
wijze", zei Haines peinzend. „Een
mogelijk uitgangspunt, vermoed ik,
hoewel ik bang ben, dat we ons zul
len moeten concentreren op ons da
gelijks routinewerk". Hij glimlachte.
„Als U dergelijke dingen op het re
dactiebureau aanvoelde, zult U wel
blij zijn geweest, dat U weg kon ko
men naar een plek, waar het een
beetje rustiger toegaat".
Iredale glimlachte. „Ja, maar we ne
men ons temperament met ons mee".
Hij dacht aan zijn ruzie met Munro
en wierp een achterdochtige blik
naar de inspecteur, maar in diens
grijze ogen viel geen arglist te lezen.
„Niettemin, als je op je eentje bent,
kun je zo nu en dan weer eens op
adem komen. Ik zal blij zijn, wan
neer ik me weer op een afstand van
enige duizenden kilometers van Fleet
Street zal bevinden.
„Dat durf ik wedden", zei Halnes,
terwijl hij van zijn stoel opstond.
„Ik wil U niet ontmoedigen, mr. Ire
dale, maar het kon toch nog wel eens
een klein poosje duren eer dat ge
beurt".
HOOFDSTUK 15.
Edgar Jessop had het uur van de
avondmaaltijd rustig doorgebracht
met in zijn eentje langs de rivier te
slenteren en met even rustige tred
was hij thans weer op weg naar hot
redactiegebouw. De stille rust van de
avond was in overeenstemming met
zijn gemoedsgesteldheid, want hij
voelde zich tevreden wegens het sla
gen van de daad en de zekerheid dat
Hind hem nooit meer dwars zou zit
ten. Voör het ogenblik was zijn geest
even kalm als de Theems zelf.
De pogingen van de politie gaven
hem, voor zover bekend, alle reden
tot een soort verwaand gevoel van
leedvermaak, juist zoals Haines had
voorzien. Scotland Yard zat klaarblij
kelijk totaal met de handen in het
haar, want anders zou men niet de
hele dag hebben doorgebracht met
het systematisch uitkammen van de
redactiestaf. Jessop zelf was heel
kort ondervraagd door een van Ogil-
„vies assistenten, maar de detective
had spoedig alle belangstelling voor
hem verloren, toen bleek, dat hij
zich zelfs niet druk maakte over een
alibi. Enige onschadelijke vragen
over de positie die hij aan de krant
bekleedde .alles zuivere formali
teiten. Over zijn gezicht lag dan ook
een kalme glimlach toen hij Fleet
Street insloeg. Wat dachten ze met
zulke maatregelen te bereiken? Nu
moesten ze toch wel weten dat bij
na niemand een alibi had. Hij was
één uit de grote menigte en dat gaf
een gevoel van veiligheid.
De Voorzienigheid, zo meende hij,
had blijk gegeven van een goed oor
deel door juist Hind te treffen en
een nog beter door hem als haar
instrument uit te kiezen. Weinig
mensen zouden op het idee van zulk
een listig plan zijn gekomen, waarbij
alle onderdelen zo perfect waren uit
gewerkt. Het was alleen jammer, dat
hij niet aan iedereen kon vertellen,
hoe handig hij dat had gedaan zij
zouden zich dan gerealiseerd hebben,
hoezeer ze hem hadden onderschat.
Het feit, dat het Hind was, die het
slachtoffer werd, moest de politie
volkomen op een dwaalspoor hebben
gebracht. Per slot van rekening had
hij nooit openlijk ruzie met Hind ge
had; niemand had enig vermoeden,
hoezeer hij die man verafschuwde.
(Wordt vervolgd)
