ZO WAS HET IN ZEELAND
„Pathétique" van Tsjaikowsky
werd 65 jaar geleden geschreven
Zeeuwse artsen op de planken
ZATERDAG 4 OKTOBER 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
Zeeuwse artsen en artsenvrouwen op
de planhen! Een scène uit het blij
spel Armoede en Hovaardij", dat
gisteravond in het Scheldekwartier
werd opgevoerd voor honderden con-
gresserende medici met hun dames.
V.l.n.r. mevrouw A. HuijgensBeu-
kema als een standbewuste Donna
Olympia; mevrouw Schierbeek
Kunst als een lieftallige én verliefde
dochter; (zittend) haar papa de
heer P. Schierbeek als de trotse edel
man; de heer Kiviet als een serviele
page en de heer H. J. Jongepier als
een lepe lakei (Foto P.Z.C.).
Bezorger verduisterde
2000 van werkgever.
Uitspraken rechtbank.
De rechtbank te Middelburg; heeft
vrijdag de agent-bezorger Van de B.
uit St. Jansteen, die zich gedurende
de periode van augustus 1956 tot de
cember 1957 een bedrag van ruim
2000 had toegeëigend van zijn
werkgever, veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van 6 maanden, waar
van 8 onvoorwaardelijk en 3 voor
waardelijk met een proeftijd van 3
jaar, alsmede ondertoezichtstelling
van de r.-k. reclassering.
Conform de eis van de officier van
justitie werd de landbouwer C. R.
uit Retranchement, die als bestuur
der van een personenauto geen door
gang had verleend aan een op een
voorrangsweg rijdende auto en waar
door een botsing ontstond tengevolge
waarvan een Belgische dame was
overleden, veroordeeld tot een
boete van 250 subs. 2 maanden
hechtenis. R. staat niet bekend als
een roekeloos rijder.
De belastingconsulent S. had tijdens
de verzorging van de loonadministra
tie van de kooibaas P. F. V. uit
Zaamsiag onjuiste aangifte gedaan
aan de belastingen. S. werd Veroor
deeld tot een voorwaardelijke gevan
genisstraf van 2 maanden met een
proeftijd van 3 jaar, alsmede een
boete van 500, terwijl V. tot een
zelfde straf veroordeeld werd wegens
het opzettelijk uitlokken van onvol
ledig aangifte doen.
Wegens valsheid in geschrifte werd
de bedrijfsleider R. L. uit Clinge
veroordeeld tot een voorwaardelijke
gevangenisstraf van 1 maand met
een proeftijd van 2 jaar, alsmede
een boete van 250. De officier had
100 boette geëist.
Tenslotte achtte de rechtbank niet
bewezen, dat de 18-jarige chauffeur
C. H. J. uit Zaamsiag een merel zou
hebben geschoten. Het werd dan ook
vrijspraak.
HET ROTTERDAMS PHILHAR-
MONISCH ORKEST, geeft dins
dag een concert in Goes met een
programma, waarop drie graag
?;ehoorde werken prijken, name-
ijk de Onvoltooide van Schubert,
het derde pianoconcert van Beet
hoven en de zesde symfonie van
Tsjaikowsky. Een programma,
dat zeker de moeite waard is en
dat weer velen naar de Grote
Kerk zal doen trekken.
Het is opvallend, dat de zesde
van Tsjaikowsky vandaag de dag
zo populair is. Toen het werk in
oktober 1893 deze maand dus
juist 65 jaar geleden voor het
eerst werd uitgevoerd, schreven
de critici, dat de componist ken
nelijk niet bijzonder geïnspireerd
was geweest bij het schrijven van
dit werk. Een onverwachte op
merking, want Tsjaikowsky ver
zekerde tijdens het componeren
bij herhaling dat hij aan „zijn
beste werk" bezig was, een werk,
waarvan hij zeker wist dat hij
het niet meer zou overtreffen.
Dat laatste is op een vrij tragi
sche wijze uitgekomen, want de
componist overleed een maand la
ter plotseling en de zesde symfo
nie werd daardoor zijn zwane-
zang. Hoe dan ook, de aanvanke
lijke ontvangst was matig, niet
alleen in Rusland, maar ook in
andere landen.
In Nederland bijvoorbeeld
moest een man als Diepen-
brock er niets van hebben. Hij
sprak van een „smakeloos
maakwerk" en van een „meng
sel van verlepte coquetterie en
Siberische barbaarsheid". Een
oordeel, dat van een Latijnse
geest als Diepenbrock mis
schien wel verklaarbaar is.
Niettemin, ondanks alle ver
oordelingen, heeft deze Pathé-
Bij het Z.V.U.-concert, S
dinsdag in Goes S
VWAWWWMVWVVW
tique zoals het werk meest
al wordt genoemd repertoire
gehouden, ja is zelfs bijzonder
geliefd geworden.
Die bijnaam „Pathétique" heeft
het altijd „goed" gedaan, maar
zij is niet van de componist zelf.
Bij het schrijven van het werk
verklaarde hij volgens een zeer
bepaald programma te werken,
een programma dat hij echter
niet bekend wilde maken. En toen
hij de compositie af had en met
zijn broer Modeste er over sprak
welke naam er aan gegeven moest
worden, stelde deze de naam
„Programmatische symfonie"
voor. Maar daar voelde Tsjai
kowsky niet voor, want zo
zei hij: „Ik maak het programma
immers niet bekend..." Waarop
zijn broer weer: „Noem hem dan
de Pathétique". Tsjaikowsky was
enthousiast en schreef onmiddel
lijk deze naam op het schutblad.
Daarop bracht hij het werk naar
de post om naar de uitgever te
verzenden. Maar de andere dag
reeds ging er een briefje achter
aan met de opdracht het werk
toch alleen maar „Zesde symfo
nie" te noemen. Blijkbaar was de
componist achteraf niet erg ge
lukkig met de toevoeging „Pathé
tique".
Niettemin is het juist deze naam
waaronder de laatste gedachten
in muziek van de grote Russische
componist bekend zijn geworden.
Laatste gedachten, vol weemoe
dige lyriek, obsederende thema's,
die nog altijd een aangrijpende
indruk maken. Opmerkelijk met
name is het laatste deel, dat zo
volstrekt anders eindigt dan bij
voorbeeld een Beethoven-symfo
nie, waarin vrijwel altijd naar een
grote klankenclimax wordt toege
werkt. In deze zesde lijkt het
echter wel alsof Tsjaikowsky zich
ontdoet van alle geweld en zijn
werk wil doen eindigen in het vol
strekte Niets
BEETHOVEN
Over Beethoven gesprokende
pianiste Annie d' Arco speelt dins
dag zijn derde pianoconcert. Dit
concert is nog niet behept (of is
dat hier een profaan woord met
de heroïsche trekken die men bij
voorkeur aan Beethovens werken
toedicht. Het is frisse, speelse
muziek, die in het middendeel
wordt afgewisseld met een prach
tig Adagio, dat tot het beste be
hoort wat de componist heeft ge
schreven: een prachtig, ingeto
gen lied voor piano, dat na het
vitale eerste deel als een schone
bloem onverwacht opbloeit.
SCHUBERT.
Begonnen wordt dinsdag met de
„Unvollendete" van Franz Schu
bert. Ook weer zo'n werk met een
merkwaardige geschiedenis: het
werd voor het eerst uitgevoerd in
1865, bijna veertig jaar na de
dood van de componist. Dat
kwam omdat een van de trouw
ste Schubert-paladijnen, meneer
Hüttenbrenger, het nodig vond
het manuscript jarenlang onder
zijn berusting te houden en het
aan niemand te geven. Maar toen
het werk dan ook eenmaal bekend
wa3, bleek het binnen vrij korte
tijd zo ongeveer het populairste
stuk van Schubert te zijn. Over
het al of niet voltooid zijn van
deze symfonie is bijna een kleine
bibliotheek volgeschreven en
daarom is het wellicht het veilig
ste om er op te wijzen, dat deze
symfonie „onvoltooid" wordt ge
noemd, omdat zij slechts twee de
len heeft in plaats van vier. Maar
die twee zijn dan ook van zulk
een superieur gehalte, dat men
er heus wel genoeg aan heeft.
Zo kan men dus dinsdagavond in
Goes drie bekende werken horen,
uitgevoerd door het Rotterdams
Philharmonisch Orkest onder lei
ding van Eduard Flipse. Het con
cert begint om half acht.
Van Strien, wacht even..."
En zolang de K 15 stilstond ging
alles goed. Gemakkelijk heeft de
ze Zuidbevelandse autopionier het
niet gehad.
Hi] reed met zijn K 15 over de
toen zeer smalle wegen van
Zuid-Beveland en bij iedere til
bury het rijtuig van de boe
ren in die dagen die naderde,
moest de pionier de berm in.
En overal de volksoplopen uiter
aard...
Op de 's Heer Hendrikskinderen-
dijk werd de Hirio waarin de
dochters van de heer Van Strien
hadden plaatsgenomen; de pionier
zat zelf aan het stuur ver
eeuwigd. De eerste Goese automo
biel kwam met inzittenden keurig
op een roodbruine afdruk te
staan. Dat was in 1907.
Nu, ruim vijftig jaar later,
heeft er op diezelfde plaats
eenzelfde meneer Simon van
Strien geposeerd een kleinzoon
van de pionier en óók autohande
laar bij een model, dat zelfs
Voor een dankbaar
(medisch) publiek
De heer H. J. Jongepier speelde de
lepe lakei met een bewonderens
waardig gemak en mevrouw W. Chr.
van MaanenCohen Tervaert zette
daar een uitgeslapen en niet op haar
mondje gevallen dienstmaagd vaar
dig tegenover. De heer C. F. Frumau
wist zijn boer en zijn hofnar (een
dubbelrol) de goede kluchtige toon
te geven en ook de dames H. Schier
beekKunst (als de verliefde doch
ter), A. E. VosWolfson (als haar
schoonzusje) en de heren J. P. Roos,
HET IS AL weer meer dan
vyftig jaar geleden, dat wij
len de heer Simon van Strien als
de eerste Goese autobezitter de
straten van zyn stad en met na
me de Zak van Zuid-Beveland
„onveilig" maakte. Maar de le
zers van om en nabij en
dan zestig zullen zich nog wel
herinneren, hoe de „K 15"
'n ééncylinder Hirio, van Franse
makelij ganse volksoplopen in
de Ganzestad veroorzaakte, toen
de heer Van Strien hij
een prachtige baard-magistraal
op de „bok" van de automobiel
gezeten, van af zijn woning en
werkplaats aan de Nieuwstraat
uitrukte.
De allereerste keer dat de heer
Van Strien hij was rijwielhan
delaar en werd later de eerste Goe
se autohandelaar het „rode
monster", zoals de auto spoedig
bij de Zuidbevelandse bevolking
bekend stond, aan het nieuwsgieri
ge Goese publiek zou tonen, ging
er iets mis.
Het schakelen de versnel-
lingshandle zat in deze wagen
aan het stuur! was ook
voor de vooruitstrevende heer
Van Strien een onbekende ri
tusEn zo stoof de Hirio
de le keer de beste achter-, in-
plaats van vooruit, waardoor
enkele kisten sneuvelden
Maar de rit, die daarop volgde,
slaagde volkomen. In triomf
werd over de 's Heer Hen-
drikskinderendijk naar Wol-
phaartsdijk en terug gereden, zon
der dat de eerste Goese automo
biel één keer weigerde.
Anders was het met de „tege
moetkomende" paarden...
Zodra de trouwe viervoeters, die
een voertuig van dergelijke con
structie „een dienk zonder
paerden" zei men in die dagen
nog nimmer hadden aanschouwd,
de rode automobiel ontwaarden,
werden zij wild, sloegen op hol
of liepen de sloot in... En dat gaf
uiteraard conflicten met de eige
naars van de dieren, die in het
vervolg bij de nadering van de
K 15 halfsmekend riepen „Oh,
i....l958: nog progressief
Medici zijn veelzijdiger dan ge
denkt, zo kan men in deze da
gen op Walcheren gewaar wor
den, nu hier het tiende leden
congres van de Kon. Ned. Maat
schappij tot Bevordering der
Geneeskunst wordt gehouden.
Er zijn schilderende, fotografe
rende en musicerende artsen,
zoals ge bereids in deze krant
hebt kunnen lezen. Gisteravond
is gebleken, dat er ook toneel
spelende artsen zijn, die mét
hun vrouwen kans zien om
een 18e eeuws blijspel alle kleur
en leven te geven, die het
vraagt en die daarmee honder
den toeschouwers tot een ova
tioneel applaus brachten.
Dat was in de toneelzaal van het
Scheldekwartier te Vlissingen, waar
onder regie van Jan Lemaire jr.
door artsen en artsenvrouwen uit
Zeeland het vijf bedrijven tellende
blijspel „Don Ranudo de Colibrados"
of „Armoede en Hovaardij" van de
Deen Ludvig Holberg voor het voet
licht gebracht werd. Een kluchtig
spel over een hovaardig Spaans adel
lijk echtpaar, dat liever honger lijdt
dan zijn dochter uit te huwelijken
aan een edelman, wiens stamboom
luttele geslachten minder terugvoert
dan die van 't trotse echtpaar. De
bijdehande dienstmaagd, die 'n com
plot smeedt om toch alles in 't reine te
brengen ontbreekt niet, evenmin als
de lepe lakei en de serviele page.
die buiten het complot gehouden
moet worden.
Er werd vlot en vaardig gespeeld en
de verschillende typen in dit stuk
kwamen uitstekend tot hun recht.
Zo zorgde mevrouw A. Huijgens
Beukema voor een vinnige en tege
lijk zeer standbewuste Donna Olym
pia, terwijl dokter P. Schierbeek
zich een hongerend, maar boven al
les uiterst waardig edelman toonde.
Kijkje in de kleedkamers van het
Scheldekwartier, waar mevrouw
SchierbeekKunst nog iets aan het
kostuum van haar echtgenoot ver
schikt, voor en aleer beiden als va
der en dochter de planken opgaan
om mede gestalte te geven aan het
blijspel „Armoede en Hovaardij".
(Foto P.Z.C.).
Tijdens de gisteravond voor en door
artsen in het Vlissingse Scheldekwar
tier gegeven toneelvoorstelling, had
men gezorgd voor „passende" pro
grammameisjes en zaalwachters; de
eersten waren in Walchers kostuum,
de tweeden waren uit Zeeland afkom
stige „groenen". Puck Vermeulen uit
Middelburg en Utrechts student
(psychologie) W. M. van Woerden,
eveneens uit Middelburg, in een pro
grammatisch dispuut
(Foto P.Z.C.).
A. C. Nieuwenhuyzen, H. J. M. Ki
viet en J. H. van Blommestein ver
tolkten de hun toebedachte rollen
oed.
loemen, een dankwoord en een lang-
durig applaus, waarin ook regisseur
Lemaire werd betrokken, waren een
duidelijke graadmeter voor de mate,
waarin de congresserende artsen met
hun dames van de opvoering geno
ten hadden. En zoals het een goed
congres betaamt, werd ook deze
avond dansend besloten.
Ruim vijftig jaar geleden reed
eerste auto door de Ganzestad
1907: eerste in Goes
In 1958 nog een progressieve ver
schijning mag worden genoemd
De bomen, die in 1907 een idyl
lisch decor vormden, zijn verdwe
nen. Er staat nu wat jong hout
en op de achtergrond prijkt de
televisietoren.
Vijftig jaar tussen twee maal een
meneer Van Strien met twee maal
een auto.
De Goese mevrouw C. Fierloos,
dochter van de Goese autopionier,
die op de oude foto als meisje van
elf voorkomt, weet zich nog te
herinneren, dat één van de reac
ties op het verschijnen van de Hi
rio in de Goese straten was:
„Waar-doen-ze-het-van..." Een
kreet, die men bij het verschijnen
van automobielen als die van de
foto van 1958 nog wel eens mag
beluisteren...
De vormgeving moge met de
tijden veranderen, het mag nu
allemaal een beetje sneller
gaan, er zijn dingen die niét
veranderen. En ook dat heeft
zijn bekoring...