Welvarende Bevelandse gemeente p-evat „tussen Rijksweg en rails" Veiling is middelpunt van fruitcentrum Conservenfabriek in het centrum van dorp ACHTERKANTMET CONTINUBEDRIJF OMZET NAM MET SPRONGEN TOE EEN GLIMP VAN DE GROENE RIJKDOM KRABBENDIJKE, HET DORP aan de rijksweg, is een welvarend dorp. De automobilist, die er met een snelheid van honderd kilometer per uur langs raast, zal dat niet zo merken. Hoogstens vangt hij een glimp op van de groene rijkdom, die boomgaarden en moestuinen tentoonsprei den; ziet hij in een flits twee bescheiden, bijna identieke torentjes, die boven kloeke kerkgebou wen oprijzen en misschien ook ergert hij zich wel eens als er uit een zijweg alwéér een vrachtauto, hoog opgeladen met kisten fruit, de rijksweg opdraait. Die automobilist weet na tuurlijk niet, dat die zijweg de Johan Willem Frisostraat is en evenmin, dat in het verlengde van die straat de Noordweg ligt, met aan het einde de gebouwen van de Veilingvereniging. En met de spoorlijn. Want Krabbendijke ligt pre cies gevat tussen rijksweg en rails en zo ligt het goed. Zakelijk gezien ligt het zelfs prima. Met volop mogelijkheden voor aan- en afvoer en dat is voor veiling en industrie vanzelfsprekend van het grootste belang. Plannen voor sanering kruispunt De man, die zich dat uitstekend realiseert is de burgemeester van Krabben dijke, de lieer L. Cnossen rond anderhalf jaar geleden in deze Zuid- bevelandse gemeente benoemd. Kort na zijn benoeming reeds kwam hij tot de conclusie, dat de aansluiting vanuit het dorp op de rijksweg allesbe halve ideaal was. Tot dusverre waren nooit concrete plannen gemaakt om de situatie te verbeteren, maar na korte tijd kwam in overleg met een stedebouwkundige een plan op papier, dat zich uitstekend laat concretise ren. Het omvat de sanering van enkele panden op het kruispunt Dorps straat—NoordwegJohan Willem Frisostraat en het aanleggen van een ruim plein, met als compensatie voor de zaken, die dan zullen moeten verdwijnen een fraaie winkelgalerij. vereniging, waar vertegenwoordigers uit vrijwel alle sectoren van de sa menleving in Krabbendijke in verte genwoordigd zijn. Vergaderingen, bij eenkomsten en feestavonden zijn er in het winterseizoen dientengevolge volop en het is dus begrijpelijk, dat een betere zaalaccommodatie geen overbodige luxe zou betekenen. In Voorts zal dan de Johan Willem Fri sostraat verbreed moeten worden en ook de aansluiting van deze straat op de rijksweg dient verbeterd te worden. Op die manier hoopt men te zijner tijd in Krabbendijke een „uit valsweg" te krijgen, die niet alleen meer veiligheid zal bieden, maar die tevens volkomen geschikt zal zijn voor het zware verkeer, dat nu reeds dagelijks over de te smalle en in feite ongeschikte straten davert. Bovendien zal het op de kruising in het dorp geprojecteerde plein er toe bijdragen Krabbendijke een aantrek kelijk centrum te geven, dat nog ver fraaid zal kunnen worden door de aanleg van een grote brandvijver, met daaromheen een beplanting. Het huidige Krabbendijke bezit in feite namelijk geen centrum de dorps straat is een langgerekte, royale win kelstraat en alleen rond de brandvij ver, waar ook de muziektent staat, kan men min of meer spreken van een „trefpunt". Dat is het althans voor de bejaarde mannen van het dorp, die elkaar daar 's middags ple gen te vinden Zodra gunstiger tijden aanbreken hoopt burgemeester Cnossen echter, dat de ontworpen plannen werkelijk heid zullen kunnen worden en dat men dan ook in Krabbendijke van een waarlijk centrum zal kunnen spreken. WERKELIJKHEIDSZIN De burgemeester spreekt overigens met genoegen over die plannen. Zij getuigen dan ook van een grote wer kelijkheidszin en van een gezonde blik op de toekomst. Een kleine stap vooruit kon on langs reeds gedaan worden door de aankoop van het gebouw „De Driestar" aan de Noordweg. Daar hoopt men eerlang althans een Maatschappelijk Centrum te kun nen scheppen, dat geschikt zal moeten zijn voor bijvoorbeeld in- stuifwerk en als bejaardensocië teit. Verder in de toekomst ligt, als onderdeel van het uitbreidings plan der gemeente, een aula te bouwen bij een scholencomplex. Daarmee zal daadwerkelijk in een behoefte voorzien kunnen worden, want in Krabbendijke, dat zoals de burgemeester ons verzekerde, een bloeiend verenigingsleven kent, is de zaalaccommodatie te gering. Er zijn tal van verenigingen kent men naast de muziekvereniging „Concordia", die onlangs haar 70-ja- rig bestaan vierde, velerlei sportver enigingen en ook kerkelijke vereni gingen, waartoe bijvoorbeeld het her vormd kerkkoor gerekend kan wor den. Daarnaast is er de landbouw- BURGEMÈESTER CNOSSEN .werkelijkheidszin. ieder geval: ook hiervoor zijn de plan nen gereed. Zo blijkt wel, dat Krabbendijke zich door de welvaart, die er dank zij fruitteelt en industrie en vooral ook dank zij een uiterst nijvere bevolking heerst, niet in slaap heeft laten sus sen. Integendeel het gemeentebe stuur houdt het oog voortdurend op de toekomst gericht en in dit ver band verzekerde burgemeester Cnos sen ons nog, dat men zeer zeker ook op het vinkentouw zit voor wat be treft een verdere industrialisatie in de toekomst. Zodra mogelijk zal men er toe overgaan om hiervoor de (be schikbare) terreinen aan te wijzen en wie zich de gunstige ligging van Krabbendijke „tussen rijksweg en rails" nog eens realiseert, zal be seffen dat deze Bevelandse gemeente uitstekende kansen maakt. Opmerkelijk voor deze gemeente, die toch maar een kleine 2800 zie len telt, is overigens nog, dat het zelfverzorgende karakter er vrij wel volkomen is. Er zijn vele, goe de en moderne winkels op allerlei gebied en hoewel er vanuit Krab bendijke wel eens uitstapjes naar Goes en Bergen op Zoom worden ondernomen, toch kan men in gro te lijnen toch voor vrijwel alles in de eigen gemeente terecht. Zó ligt daar aan de rijksweg een dorp, dat bloeit en dat een sterk eigen karakter bezit. Voor de duizenden die er dagelijks per auto of per trein langs jagen, leeft dat alles niet of nauwelijks. „Krabbendijke" is voor die dui zenden hoogstens een begrip als mijlpaal langs rijksweg en rails maar het is méér, aanzienlijk meer dan dat! TUSSEN OUDE EN NIEUWE RIJKSWEG Bedrijf waar de minuien tellen... Dorp aan cLe rttjasweg; links de oude, nu tot Dorpsstraat geworden rijksweg en rechts de huidige, in 1931 aangelegde M s brede rondweg, waar dagelijks f§ vele automobilisten over heen H razen om Krabbendijke „links" te laten liggen 1 (Foto P.Z.C.) m Verscholen achter de huizen ligt tassen de oude en de tegenwoordige rijksweg in Krabbendijke een be drijf, dat men in de fruitstreek kan venvachten. „Herba" staat op de oude muren van wat eens een gas fabriek was, maar nu een conser venfabriek is. De directeur-eige naar, de heer A. W. van der Endt verklaarde deze naam. Het is de af korting van het woord herbarium en stamt nog uit de tijd, dat „Her- ba" geen conserven maakte, maar een grasdrogerij was. Dat was in de periode van 1941 tot 1949. De heer Van der Endt vertelde verder hoe de oude gasfabriek in 1938 werd gekocht. Er werd een graanhandel J in gevestigd, die bleef bestaan tot het begin van de oorlog. Nu vinden 50 mensen er werk met het conserveren van groenten en fruit. In de drukke tijd, wanneer de aardbeien en ander zacht fruit rijpen, kan men het werk bijna niet aan. Dan zijn er ruim 80 mensen in de weer om de aangevoerde vruchten te reinigen, te koken en in te blikken, ïn deze tijd van het jaar doet men het iets kalmer aan. Het is de tijd van het hard fruit, appels en peren, waarvan de helft voor de export bestemd is. De auto's van „Herba", die iedereen in Krabbendijke kent, rijden nu af en aan om via de rijksweg duizenden blikjes en glazen potten met appelmoes en bramen over de grenzen te brengen. De fabriek beschikt over een nieuw en modern wagenpark en dat is een eerste vereiste, want het fruit is sterk aan bederf onderhevig en het moet vaak uit afgelegen streken worden aangevoerd. De appels komen bij voorbeeld uit Limburg, want al staat de fabriek temidden van boomgaar den met bomen, waarvan de takken doorbuigen onder het gewicht „van het fruit, de blikjes van „Herba" worden met dit fruit niet gevuld. Dc kwali teit is daarvoor te goed en de prijs dus te hoog. Het zachte fruit voor de fabriek wordt wel in de omgeving- gekweekt. Tien miljoen kilo vervoe ren de „Herba"-auto's ieder jaar aan lege en volle blikjes. Blikjes met ap pels, peren, aardbeien, frambozen, groenten, pruimen en alle andere mo gelijke vruchtensoorten om de tien- ;allen verschillende groenten nog niet jens te noemen. Onophoudelijk rinkelen de blikjes, wanneer ze worden gevuld, gesloten en mét hun inhoud gesteriliseerd. Door ruim veertig paar mannen- en vrouwenhanden gehanteerd komen zij tenslotte in de ruime loodsen terecht, waar 's morgens vroeg begonnen wordt met het laden. Alle vervoer ge schiedt overdag. De chauffeurs laten 's avonds hun wagens in de loods achter en een aparte ploeg zorgt er voor, dat de auto's de volgende och tend vroeg geladen zijn. Het is een bedrijf, waarin de minuten tellen. Daarom werkt men ook door terwijl een nieuwe fabriek wordt gebouwd. De oude gasfabriek voldoet niet meer als efficiënte bedrijfsruimte. Reeds werd er een enorme loods bijgebouwd en inmiddels is men begonnen met over de oude fabriek heen een nieuwe te bouwen. Wanneer die klaar zal zijn, zal men de muren van de oude gasfabriek slopen en dan zal „Ilerba" een nieuw uiterlijk hebben gekregen en zal er geen reden meer zijn cpn zich achter de huizen te verschuilen... Het stationnetje van Krabbendijke is even onaantrekkely k als vele kleine stationnetjes. En wanneer men nieuws gierig verder kijkt, naar wat er achter dat grijze gebouwtje ligt, dan zal de blik van de reiziger niet lang gevangen blij ven. Nee, de entree van Krabbendijke aan de spoorlijn is weinig aan trekkelijk. Te verwon deren is dat echter niet. Het is immers het dorp aan de Rijksweg! Krab bendijke heeft het aan gezicht naar de Rijks weg gekeerd en de treinreiziger, die tegen de achterkant aankijkt, zal veel schoons ont gaan. Want Krabbendijke is een van de mooiste dor pen in Zuid-Beveland. Maar toch is die teleur stellende achterkant van het dorp ook heel be langrijk. Daar staan na melijk de gebouwen van de coöperatieve veiling vereniging „Krabbendij ke en Omstreken" en van de N.V. Handels- en Industriemaatschap pij „Zuid-Beveland". Dit laatste bedrijf vervaar digt de in de meubelin dustrie veel gebezigde polytex-vlasvezelplaten Ongeveer 35 inwoners van het dorp verdienen in deze fabriek hun brood. De heer C. P. van Velzen, de technisch directeur, spreekt, wan neer hij het over zijn fabriek heeft, ook al over de Rijksweg. „Alle vervoer gaat over de weg, zowel de grond stoffen, een bijprodukt van de vlasindustrie uit Zeeuwsch-Vlaanderen, als verschillende chemi caliën worden met auto's naar .Krabbendijke ge bracht". „Niets gaat per spoor", voegt de heer Van Velzen er nog aan toe. De plaatselijke ex pediteur, de heer Water man heeft het er bijzon der druk mee. Straks be ginnen voor hem de reis jes naar Zeeuwsch- Vlaanderen weer, naar 't centrum .van de vlasin dustrie in Zeeland. Het vervoer van het eindpro- dukt, de polytexplaten gaat het gehele jaar door, want iedere dag (en ook 's nachts) ver laten de platen de fa briek. Sinds 1955 werkt men namelijk continu en met de modernste ma chines. Hoewel de grond stof bijzonder bewerke lijk is, wordt het reini gen, het drogen en het aanmengen met chemi caliën door drie mensen uitgevoerd. In 1954, toen de N.V. Handels- en Industriemaatschappij „Zuid-Beveland" startte had men daar tien arbei ders voor nodig. „Alles ging toen nog met de hand". In de stoffige fabrïeks- ruimte vol dwarrelende vlasdeeltjes werken de arbeiders met stofmas- kers voor. Terwijl we naar hen stonden te kij ken stapelden in de ver- zendloods de platen zich op. Een volgeladen auto reed juist weg. Richting Rijksweg! Ruime tuinen voor de arbei dershuizen getuigen mede van de wélvaart in de bloeiende Bevelandse gemeente Krabben dijke. (Foto P.Z.C.) A. DOMMISSE -..weer uitbreiden-^ VEILING! -.zoeken Is niet nodig— Uitbreiding is weer nodig Het temidden van rijke boomgaarden gelegen Krabbendijke is in de jaren na Wereldoorlog n sterk in belangrijkheid toegenomen als het fruitcen trum van oostelijk Zuid-Beveland. Vele jaren lang heeft de veilingsvereni ging „K.E.O." Krabbendijke en Omstreken een bescheiden karakter gedragen, maar na 1945 zijn de zaken groots aangepakt. Niet alleen is een modern veilinggebomv verrezen met de nodige koel- en bewaarplaatsen, maar ook de aanvoer van fruit en daarmee gelijke tred houdend de omzet zijn met sprongen toegenomen. Het afgelopen jaar werd op de Krabben- dijkse veiling voor een slordige 3'/2 miljoen verhandeld, terwijl de totale aanvoer van appels, peren en zacht fruit meer dan 4.000 ton bedroeg. Dit jaar wordt zelfs een oogst van rond de 6.000.000 kilogram verwacht, hel- geen tot gevolg heeft, dat alweer uitbreidingsplannen op stapel staan. aanvoer van zeespinazie op, terwijl een jaar daarna het veilen van uien kwam te vervallen. De omzetcijfers lieten de eerste jaren van het bestaan zeker niet te wensen over, want in 1917 werd bijvoorbeeld voor niet min der dan 900.000 op de veiling ver handeld. In de twintiger en dertiger jaren bestond de aanvoer uit de reeds genoemde soorten bessen en vanaf 1927 uit aardbeien. De omzet bleef evenwel erg laag en bereikte in 1925 een dieptepunt met 33.000. Hoewel van 1925 af reeds boom gaarden in struikvorm werden De adjunct-directeur van de veiling vereniging „K.E.O.", de heer A. Dom misse, heeft ons het een en ander verteld over de geschiedenis van deze ruim 40 jaar oude veiling, die aan vankelijk in een klein gebouw aan de stationsweg was ondergebracht. In 1916 werd de veiling opgericht als onderafdeling van de landbouwver- ï'niging E.M.M.". De produkten, die in ae jaren 1916 tot 1920 werden aan geboden, bestonden hoofdzakelijk uit uien, zeespinazie (lamsoren), kruis bessen, zwarte en rode bessen en vroege aardappelen. In 1919 hield de aangelegd met appel- en perebo men, waren de telers voor 1940 niet te bewegen hun produkten op de veiling af te zetten. Opvallend is de toeneming van de oppervlak te pitvruchten, namelijk van circa 100 ha vóór 1930 tot bijna 500 ha in 1946. Met deze cijfers voor ogen besloot de algemene vergadering in 1946 tot de bouw van een nieu we veiling, met kantoor en af- mijnlokaal. Nadat verschillende moeilijkheden waren overwonnen kon het gebouw in 1949 in gebruik worden genomen. PER AUTO. Ongeveer 99 van de produkten die op de veiling van Krabbendijke wor den aangevoerd, wordt door de han delaren met vrachtauto's opgehaald en naar alle delen van ons land en enkele andere landen vervoerd. Van de spoorwegen wordt weinig gebruik gemaakt, ondanks het feit, dat een zijspoor naar de veiling loopt. Gun stig is de ligging van Krabbendijke ook, want thans is het een „door gangshuis" voor de handelaren, die naar Kapelle en Goes hun fruit gaan kopen. Men heeft het daar in Krab bendijke goed uitgekiend: er wordt om 10 uur geveild, in Goes en Kapelle begint het mijnen om 1 uur 'smid dags. Tijdens het drukst van het sei zoen zoals dat momenteel het ge val is werken ongeveer 45 mannen en vrouwen op de veiling, terwijl in de minder drukke tijd de personeels bezetting uit rond 20 mannen en vrouwen bestaat. Indrukwekkend zijn deze cijfers niet, maar als „plaatse lijke industrie" neemt de veiling toch een belangrijke plaats in. Het areaal appel- en pereboomgaar den is de laatste jaren sterk toegeno men en dat blijkt ook uit de aanvoe en de afzet. Sedert 1945 heeft de aan voer zich bewogen tussen de 3.000.00: kilo en ruim 5.000.000 kilo. De gelde lijke opbrengst is na de oorlog steed de één miljoen gulden te boven ge gaan met een recordbedrag in 1957 namelijk 3.447.264,85. Door de ram] van 1953 is ongeveer 25 van he' boomgaardenareaal van rond 600 h: verloren gegaan, maar thans ïs dez- achterstand alweer geheel ïngehaalr' Nu de rampgebieden weer in produk tie komen wordt dit jaar zelfs eei oogst van 5.500.000 tot 6.000.000 kilt- aan appels en peren verwacht. Het betekent, dat de veiling „K.E.O." ieder jaar aan belangrijkheid toe neemt en zich in de rij van de grote Zeeuwse veilingen mag plaatsen!

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1958 | | pagina 5