Mijn buiging voor de Lezer
Mexicaans burgemeester maakt
zijn stad gezond
ADVIES AAN MONTGOMERY:
DOE ER HET ZWIJGEN TOE
Drie paarden op onbewaakte
overweg gedood.
Haghefilm moet aan Cefa
journaal leveren.
DONDERDAG 18 SEPTEMBER 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
{k heb de redactie van de
Provinciale Zeeuwse
Courant mijn geregelde
medewerking aangeboden, en
tot mijn groot genoegen is zij
op mijn voorstel ingegaan.
Nu weet die redactie heel
goed wat ze doet, en ze denkt
eerst en vooral aan voorkeur
en belang van haar lezers.
Dat ze hoedster is van een
traditie, neen, van provinciale
tradities, beseft ze. De P.Z.C.
is een stroom, ontstaan uit
het samenvloeien van vele be
ken en rivieren. Laat „de
Zeeuwse professor" maar wat
met zijn provincïegenoten
keuvelen. Zo iets mogelijk te
maken ligt helemaal op de
weg van een leidend provin
ciaal orgaan.
Toch kan ik me er niet van
weerhouden om nog iets an
ders in het bereidwillige aan
vaarden van mijn medewer
king te willen zien: een warm
en hartelijk gebaar. „Je
zocht een tribune, provincie-
genoot? Na je 44-jarig uit
stapje naar Engeland wou je
zo graag bij ons terug al
zij het dan niet in den vleze?
Kom maar binnen, hoor. Je
bent hier thuis!"
Daar hebben we de twee aspecten
van essayschrijven en van alle
persoonlijke journalistiek. Men
wil zich uiten, maar aan ande-
ren. Je gemoed luchten in de leeg
te helpt niet veel. Wie schrijft
wendt zich tot anderen, en hoopt
gelezen, en zelfs begrepen te wor
den. En nu was het voor mij de
tijd, om eens een ander gehoor
te zoeken. Laat ik liever uitleggen
hoe dat eigenlijk zit.
Ik ben een zonder de minste geest
drift onder de leeftijdsgrens afge
treden hoogleraar. Ik verlies,
Goddank! mijn collega's. Onge
lukkiglijk ook mijn studenten. En
dan begin ik maar liever helemaal
opnieuw. Ik wilde eigenlijk ook
maar afstand doen van mijn En
gels gehoor. Meer dan veertig
jaar ben ik doende geweest om de
Engelsen te vertellen wat ze ei
genlijk van zichzelf behoren te
denken, als ze juist willen denken.
En tevens, wat ze oyer ons. Ne-,
derlandërs bèhoren té weten. En
daar heb ik nu zo langzamerhand
genoeg van. Ik heb mijn bood
schap afgeleverd.
Er is trouwens iets gebeurd dat
me sterk naar die bevrijding heeft
doen verlangen. Al een hele poos
drong een uitgever er op aan, dat
ik" eens een boek zou schrijven
over de veranderingen die ik ge
durende mijn lange verblijf in
Engeland heb mogen gadeslaan.
Dat boek is af, en ik ben er niet
mee tevreden. Ach, er staan wel
een paar aardige dingen in, denk
ik, maar het fonkelt niet, het is
literair maaksel, het was niet iets
dat eruit moést. En laat het dan
maar binnen blijven, binnen in de
la. Nee, het gaat niet naar de zet
ter, en ik had gelukkig geen con
tract getekend. En dan is er een
andere uitgever, die wilde dat ik
voor hem een soort ironische ge
schiedenis van het Britse volk zou
schrijven. Dat heeft onlangs ie
mand voor Frankrijk gedaan, en
van dat boek zijn honderdduizend
exemplaren verkocht. Ironisch en
sarcastisch! Mensen, ik heb er
niet de minste zin in.
door
prof. dr. G. J. Re nier, London.
Dat is in mijn leven trouwens
geen nieuw verhaal. Het is
me, meer dan een kwart
eeuw geleden, nog eens overko
men. Ik had toen een boek gepu
bliceerd, The English, are they
human wat men zou kunnen ver
talen als. Engels, of menselijk
Ik meen 'niet onbescheiden te zijn
als ik dat oude succes uit mijn
schrijversloopbaan hier vermeld:
het heeft zo n grote rol in mijn
bestaan gespeeld. Maar zodra was
het niet verschenen, en gunstig
ontvangen, of ik kreeg van drie
verschillende uitgevers drie voor
stellen om een boek te schrijven:
Eén: de vreemdeling in Engeland;
twee: huwelijk en geslachtsleven
in Engeland; en drie: godsdienst
in Engeland. Want, ziet U, als
men in de literaire wereld in dit
land met iets slaagt, dan wordt
ook verwacht dat men ermee door
gaat. Specialiseer U, zoek geen
nieuwe grasvelden, ga niet op
avontuur uit. Acteurs, actrices
houden zich zoveel mogelijk aan
één rol, predikers en radiosprekers
aan één thema.
Van het gevaar dat ik hofnar van
John Buil zou worden werd ik
verlost door een uitnodiging om
lector in de Engelse geschiedenis
te worden. Want een Engels his
toricus had ontdekt, dat er in dat
zelfde boek over Engeland ook
een echte en oorspronkelijke op
vatting van de Engelse geschiede
nis zat. Nu, evenals toen, waag ik
de grote sprong en begin een
nieuw leven.
Hoe ik de nodige formule ontdekt
heb? Ik ben net voor een korte
poos In Nederland geweest. Daar
heb Ik twee lezingen gehouden, de
ene aan studenten in Utrecht, de
andere aan Rotarians in Terneu-
zen. Beide keren heb ik van een
welwillend gehoor een waarderen
de ontvangst mogen genieten.
En daarop heb ik begrepen tot
wie ik, om mijn geestesleven uit
te leven en om mezelf te blijven,
me moest wenden. Mijn taal ben
ik, gedurende al die jaren in den
vreemde, blijkbaar niet helemaal
vergeten. Ja, het gaat nog, en het
is net datgene, waar ik al zo lang
naar hunker. Dagen aan een stuk
kan ik rondlopen met een brok
Vlissingen, Terneuzen, Veere, Zie-
rikzee, Goes, ja zelfs, en vaak,
Amsterdam, en dat laatste hoort
toch niet tot mijn kinderjaren,
in mijn hart. Dan voel ik een
schrijnende vrees: o, als ik dat
eens nooit mocht weerzien! Nooit
leeft in mijn beeldenvormende her
innering een hoek uit Engeland of
Italië of Frankrijk, neen, zelfs
niet uit Parijs, met die ontroeren
de en dwingende helderheid. Mijn
wortels zijn in Nederland geble
ven.
En nu ga ik déarom een boek
schrijven, in vele delen, als
de tijd me gegund wordt,
over mijn bewogen leven in En-
Seland, maar, in 't Nederlands,
n daar komt dan bij deze voor
mij zo aantrekkelijke en beteke
nisvolle correspondentie voor uw
blad. Ik wil er op aansturen om
de vele aspecten van mijn per
soonlijkheid en van mijn geest
voor U te formuleren. Nu eens
zal de hoogleraar spreken, in een
ernstig stuk over geschiedenis of
een aanverwant onderwerp, een
andere keer hoort U de dieren
vriend, of de oude Zeeuw, of de
psycholoog met zijn intense be
langstelling voor al wat menselijk
is. Ook wel de babbelende oudé
heer, die H. G. Wells, Bernard
Shaw, E. M. Forster, Lytton Stra-
•chey, Epstein, en zovele anderen,
levend of overleden, kent of ge
kend heeft. Maar ook wil ik U in
de sfeer laten treden van iemand
die op de zoom van het grotere
Londen woont, in een mooi oud
huis, daar veel bezoek krijgt, en
met allerlei mensen jong en oud
meeleeft, die vaak een spreek
beurt houdt en nieuwe plaatsen
bezoekt en in nieuwe kringen op
treedt. Ik wil wel eens een boek
van de plank halen, een oude,
dierbare bekende, en daarover
vertellen, of het mijne tenbeste
geven over iets dat net gepubli
ceerd is.
„L.S." Lectori salutem: mijn
groet aan de lezer. Ik heb mijn
buiging voor tJ gemaakt wat
stram? maar heel eerbiedig.
Ik hoop dat we 't met elkaar kun
nen vinden. Zoals onze voorouders
in de zeventiende eeuw het zo
vaak, en zo graag, zeiden: de tijd
zal 't leren.
WERELDSTAD OP EEN SPONS
Al gaat het dan ten koste
van zogenaamde romantiek
(Van een medewerkster)
Romantiek is een even belangrijk exportartikel van Mexico als
zilver. Hele horden toeristen, merendeels Amerikanen, hebben
Mexico in lofliederen bezongen, want het leverde alles waarnaar
zij dorstten: kleurige markten, bouwvallige hutjes van stokken
en lompen, Indianen in kakelbonte kleren, vieze halfnaakte kin
dertjes en kreupele bedelaars. Kortom heel het felgekleurd, tro
pisch arsenaal dat toeristen zo bekoort.
Heel anders is het om er tussen te leven en te werken, er je huis
te hebben en er je kinderen groot te zien worden. Men kan nu
eenmaal niet blijven leven van sodawater en sandwiches-uit-cel-
lophaan en dat veilige Amerikaanse eten, dat zo veel restaurants
in grote, springerige neonletters aanprijzen is niet alleen te duur
maar gaat tenslotte ook vervelen.
Eenmaal gevestigd in Mexico, bekijk
je de stad met heel andere ogen. Jc
combineert de nauwe vervuilde
straatjes met het abominabel hoge
Derde Wereldoorlog
met Rusland. Hij heeft
gezegd: „Wij zouden
een echt goed feest ge
had en heel wat jonge
mensen gedood heb
ben".
Het lijkt of de gene
raals van de jongste
oorlog niet kunnen op
houden met kletsen. Zij
kunnen niet nalaten te
babbelen en te krabbe
len en de wereld advies
te geven over onder
werpen waarvan zij
weinig verstand heb
ben.
Spoedig zal Montgo
mery zijn memoires pu
bliceren. „Mogen we
daarna hopen op een
periode van bedacht
zaam zwijgen? Mogen
we hopen, dat hij
bevrijd van gedachten
aan oorlog en veldsla
gen, in vrede achteruit
leunt en nadenkt voor
hij zijn mond weer in
het openbaar openzet?
We wensen niet dat een
van onze grootste gene
raals in de geschiedenis
wordt opgetekend als
„een bijzonder verve
lende kletsmajoor".
sterftecijfer (op één na het hoogste
ter wereld). En de dysenterie en an
der ingewandsziekten met de door
vliegen bespikkelde eetwaren op de
zo pittoreske markt, waar de ratten
tussen de kraampjes krijgertje spe
len en het ergert je dat de buren het
huisvuil zo maar voor de huisdeur
„dumpen". Wanneer je dan slootje-
springend je huisdeur bereikt omdat
de buizen van de riolering en de wa
terleiding het weer eens opgaven, lo
pen je ondanks het gulle zonnetje, de
rillingen langs de rug als je bedenkt
wat er al zo niet in het leidingwater
terechtkomen kan!
Tot voor enkele jaren wisten wij
niet beter of het hoorde zo! Maar
plotseling is het ons duidelijk ge
maakt dat het niet alleen anders
kén maar ook anders moet. Me-
xicostad heeft sinds 1953 een bur
gemeester die een lyrisch man
met een ijzeren vuist is. De Me
xicanen moesten in het begin om
hem lachen en gaven hem een bij
naam. bloemen en Fonteinen"
heet hij nu, omdat hij overal de
trieste kale vlakten, oorspronke-
lend als parken bedoeld, opnieuw
met bloemen en struiken beplant
te en er fonteinen in liet klateren.
Dat was een lieflijk begin, die
bloemen. De ijzeren vuist kwam
later pas.
Want onmiddellijk daarop ging
hij met zo'n snelheid saneren dat
het leek of hij overal tegelijker
tijd opdook. Reeds lang wist hij
wat het zwaarste probleem van
zijn stad was: de schijnbaar niet
te stuiten verzakking van de bo
dem. Elk jaar tenminste 30 cm.
De wolkenkrabbers van het mo
derne stadsdeel staan op poten die
jaarlijks opgehoogd dienen te
worden wil het bouwsel niet als
een kaartenhuis neerstorten. Dat
is al jarenlang zo, maar het
wordt, door de toenemende in
dustrialisatie, steeds erger. Want
het water; dat nodig is voor de in-
dustrie put men in de meest let
terlijke zin uit de grond. Al die
putten zuigen het water uit de
spons, waarop de stad .werd ge
bouwd. Mexicostad rust namelijk
de vroegere bedding van een
meer en die onderlaag is poreus
omdat zij uit zand, grint en klei
bestaat. Een uitgedroogde spons
schrompelt ineen; wat men er op
legt gaat mee de diepte in.
Burgemeester Uruchurtu zag en on
derkende het gevaar, zoals anderen
voor hem, maar hij dééd wat!
Hij haalde, over een afstand van
meer dan 100 kilometer water uit het
omringende gebergte dat hij opsloeg
in een reservoir. Meer reservoirs zul
len volgen en voor 1960 zal Mexico
stad zuiver leidingwater voor zijn in
dustrie en voor huiselijk verbruik
hebben en zullen de duizenden putten
die nu nog de spons doen verschrom
pelen, overbodig zijn. Dan zal er
geen breuk meer in de riolering of de
waterleiding komen en houdt het
verzakken op.
Dit is Uruchurtu's voornaamste doel,
maar hij deed meer om zijn stad ge
zond te krijgen. Ook de pittoreske
markten trachtte hij door overreding
naar hygiënische markthallen met
koelruimten en waterleiding, over te
plaatsen. Toen overreding niet hielp,
de kromme nauwe straatjes door
marktstalletjes geblokkeerd bleven
en de nieuwe markthallen niet werden
betrokken, liet hij de overreding va
ren en bereikte hij zijn doel door
„overrijding". Met bulldozers en
sloophamers werden de onwillige
marktkooplui van de straten ge
veegd, terwijl de kraampjes brekend
sneuvelden. Dat was de ijzeren hand,
die tevoren nog bloempjes hield!
Nu zijn al vele van die markten-in-de
-zon verdwenen en de vieze in lompen
gehulde marktlui dragen witte ka
toenen jassen en wassen hun han
den schoon uit vrees voor die hand,
die beurtelings bloemen, boetes en
straffen uitdeelt.
Niemand gooit meer huisvuil voor
zijn voordeur, sterker, geen baby
verliest meer het papiertje van zijn
ulevel op straat, omdat „Bloemen en
Fonteinen" dan kwaad wordt en
straft.
O zeker, er gaat veel verloren van de
romantiek, maar Mexicostad is zo
wondermooi, dat het die kleurige,
zieke plekken best missen kan zon
der haar schoonheid te schaden. En
wat belangrijker is, men kan nu
met vreugde leven in de stad met
haar schone straten en zindelijke le
vensmiddelen. Dat wij de dakloze
kinderen en de zieke bedelaars niet
meer tegenkomen, moet ons verheu
gen. Er is heel wat veranderd de
laatste jaren. Nu kan men zelfs na
zonsondergang, ook in de oude wij
ken, een brief gaan posten zonder de
kans te lopen in de" pistoolloop van
een straatrover te kijken.
Mevrouw Th. Laue-Drucker te Den
Haag heeft het Frans Halsmuseum te
Haarlem met 2 schilderstukken verrykt,
n.l. een „interieur met figuren" door
Alxander Hugo Bakker Korff (1824 tot
1882) en een „Kerkinterieur" door Jo
hannes Bosboom (1817 tot 1891).
Twee landbouwpaarden en een veu
len, die ontsnapt waren uit een wei
in de gemeente Schelluinen in de
Alblasserwaard, zijn gisteravond ge
dood op een onbewaakte overweg on
der de gemeente Hardinxveld-Gies-
sendam.
Ze hadden vooraf enige consternatie
veroorzaakt op rijksweg 15 (weg van
Ridderkerk naar Meteren) waar au
tomobilisten, die hinder ondervonden
van deze weggebruikers vergeefs ge
tracht hadden de dieren op te drijven.
Het drietal ontsnapte en zette koers
naar de gemeente Giessenburg, waar
toe een onbewaakte overweg in Har-
dlnxveld-Giessendam gepasseerd
moest worden. Juist op het moment,
dat de paarden zich op deze weg in
de spoorlijn Dordrecht—Geldermalsen
bevonden, naderde een losse lokomo-
tlef. De drie paarden werden hierdoor
gegTepen en gedood. Een van de die
ren werd 150 meter meegesleurd. De
lokomotief werd licht beschadigd en
kon spoedig de reis voortzetten. Ei
genaar van de gedode dieren was de
landbouwer De Krey uit Schelluinen,
die met dit verlies een schadepost
kreeg van f 2500, waarvoor hij niet
was verzekerd.
In liet moderne poppetihuis
mag natuurlijk de televisie niet
H ontbreken. Het behoeft wélis-
waar geengrootbeeld te zijn,
H maar uiteraard moet het wel
echt werken. Een Duitse firma
heeft nu een tv-toestel op de
H markt gébracht, dat aan al de-
H ze eisen voldoet. Op de techni-
H sche jaarbeurs in West-Berlijn
H was het te zien in een poppen- M
kamer, die in een normaal tv-
H toestel ivas ingebouwd.
IlllllllllÊM
Rijksmunt maakt nieuwe
zilveren rijksdaalders.
Blijkens de begroting van het staats-
muntbedrïjf voor liet dienstjaar 1959
is in het produktieprogramma voor
het eerst sinds 1940 weer de zilveren
rijksdaalder opgenomen. Hierbij is
uitgegaan van de veronderstelling,
dat tegen ultimo 1958 een voldoende
aantal zilveren guldens zal zijn aan-
gemunt om de vervaardiging daar
van te kunnen stopzetten.
Teneinde dit laatste te kunnen be
reiken is het noodzakelijk om de pro-
duktie van zilveren guldens, welke
aanvankelijk voor 1958 werd geraamd
op 20.000.000 stukken, in dit jaar on
geveer te verdubbelen. Voor het
dienstjaar 1959 is uitgegaan van het
volgende muntprogramma
15.000.000 rijksdaalders; 5.000.000
kwartjes; 50.000.000 dubbeltjes;
5.000.000 stuivers; 20.000.000 guldens;
in totaal dus 95.0000.000 stukken met
•Kt nominale waarde van f 44.200.000.
Haghefilm N.V. zal met ingang van
22 september haar journaal leveren,
zo heeft gisteren de president van de
rechtbank in Den Haag, jhr. mr. G.
Witsen Elias bevolen in zijn uit
spraak in een kort geding, dat de
Cefa tegen de vervaardiger van dit
filmnieuws aanhangig had gemaakt.
Haghefilm N.V. had vorig jaar no
vember aan de Cefa een offerte ge
maakt voor de levering van een jour
naal, dat zij per 1 januari 1958 zou
vervaardigen. In maart antwoordde
de Cefa dat zij het journaal wilde be
trekken met ingang van 15 septem
ber. Haghefilm weigerde dit. Zij
meent dat een offerte niet ten eeuwi
gen dage van kracht blijft en dat het
usance is in het filmbedrijf, dat men
een contract aangaat voor een jaar,
lopende van 1 januari tot en met 31
december.
Het komt de president van de recht
bank voor, zo staat in de overwegin
gen van het vonnis, dat uit de offer
te niet zonder meer volgt dat de af
nemer zich niet op latere datum dan
1 januari zoir' kunnen abonneren. Bo
vendien kon Haghefilm weten dat
Cefa het journaal later zou betrekken
omdat dit bij besprekingen tussen
beide partijen ter sprake is geko
men.
De president beveelt Haghefilm N.V.
elke week te beginnen met 22 sep
tember aan de Cefa drie copieën te
leveren voor de prijs, die in de offer
te stond namelijk 70 per copie. Het
vonnis is bij voorraad uitvoerbaar,
Het Britse dagblad Dai
ly Herald (Labour)
heeft veldmaarschalk
Viscount Montgomery,
Engelands publiciteit-
lievende oorlogsheld,
verweten een vervelen
de man te zijn en te
vergeten „de deugd van
het zwijgen" te leren.
Het blad voegt hier aan
toe dat Montgomery's
afscheid uit de dienst
zich verlengd heeft tot
een van de langste
naarwels uit de geschie
denis. Het bland drong
er op aan dat Montgo
mery er meer vaart
achter zet.
Montgomery, de aftre
dend plaatsvervangend
commandant van het
Navohoofdkwartier in
Europa, had op 7 no
vember van het vorig
jaar bekend gemaaltt
dat hij zich uit de
dienst terugtrok.
„Hij neemt er de tijd
voor. Sedert Melba, de
operazangeres, haar af
scheid uitsmeerde over
een jaar of twee, is er
niet zulk een stroom
van afscheidsredevoe
ringen en loftuitingen
geweest. Het zijne moet
een van de langste
vaarwels uit de geschie
denis zijn", aldus de
Daily Herald.
Het blad constateerde,
dat geen week ver
strijkt zonder dat
Montgomery een open
bare uitspraak doet. En
er gaat geen dag voor
bij, zonder dat zij onder
oris die hem zo sterk
bewonderd hebben als
een soldaat, zich afvra
gen, welke bok hij nu
weer zal schieten. Zijn
handelingen hebben dit
land veel goed gedaan.
Zijn toespraken hebben
het geen geringe scha
de berokkend.
Als „bokken" noemt
het blad bijvoorbeeld:
Monty heeft onze jon-
gemensen verteld dat
zij bang, zelfzuchtig en
lui zijn. Hij heeft de
Amerikanen verteld dat
ze moesten ophouden
vliegdekschepen te bou
wen. Hij heeft opvoe
ders verteld dat school
jongens slaag dienen te
krijgen. Zijn grootste
bokken betroffen de
mogelijkheid .van een
Advertentie
Wij zijn het er over eens, dat de
is, wat een eerste klas sigaret moet zijn -
zacht, voldoening schenkend,
subliem aroma, steeds
gelijkblijvende kwaliteit.
Ik houd van het
„Silk Filter" - hij heeft ze
liever zonder mondstuk.
s hmc King Size sigaret alles
Gladstone met of zonder
Silk Filter houdt de smaak
waarvan U houdL