PHILIPS
DE KERKEN
Soms komen ook in ons land
FATA MORGANA'S voor
Beantwoorden de kerkdagen
aan hun bedoeling?
Voorbereiding op veranderingen
in de provincie Zeeland
stereofonische muziekweergave
B
H
4
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1958
j. maatschappij
Welke grondgedachten, waarvan
de Evangelische Kirchentage zijn
uitgegaan, hebben wij verwaar
loosd? zo vraagt ds. C. A. F. v.
Stipriaan Luiscïus, hervormd pre
dikant, zich „In de Waagschaal"
af. Hij meent dat de kerkdagen
te weinig rekening hebben gehou
den met de verscheidenheid van
het mensentype; dat te weinig
aandacht aan de zielszorg wordt
gegeven; dat het geestelijk bevat
tingsvermogen van onze gemeen
teleden wordt onderschat. In de
vierde plaats kunnen wij van de
leiding der Evangelische Kirchen
tage Ieren hoe zij op deze dagen
het kerkvolk in aanraking brengt
met de kunstenaars, aldus ae
schrijver. Verschillende letterkun
digen lezen hier voor uit straks
door hen te publiceren werk, com
ponisten geven hier de eerste uit
voering van hun werk. Schilders
en beeldhouwers richten exposities
in van hun jongste scheppingen.
De kunstenaars waren vaak de
verwaarloosde kinderen van de
Kerk. Zó echter wordt een prak
tische weg bewandeld, om de
Kerk en de Kunst dichter bij elk
aar te brengen en de laatste te
stimuleren zich in dienst van
Christus en de Kerk te stellen.
Tenslotte geloof ik, dat het apos
tolaat op onze kerkdagen veel te
weinig tot zijn recht komt. Toen
ik de kerkdag in Zutphen mee
maakte, was er geen enkel ken
teken, dat mij de weg wees, waar
deze dag gehouden werd.
Als je het niet wist, zou het he
lemaal aan je voorbijgaan, dat
zulk een belangrijke gebeurtenis
binnen de stadsmuren plaats vond.
In Frankfurt en Stuttgart stond
heel de stad in het teken van de
Kirchentage. Overal werd je er
aan herinnerd. Ieder werd door
enkele sprekende leuzen, door de
vele vlaggen en door de luidende
klokken aan de boodschap van de
Kerkdag herinnerd.
Maar het allerbelangrijkste was
wel, dat vele kerkdaggangers
soms ondergebracht waren bij
mensen, die al in geen jaren een
kerk van binnen meer hadden ge
zien, maar door „logies beschik
baar te stellen" graag wilden mee
werken aan het slagen van deze
organisatie. Niet alleen werden in
een geheel natuurlijke wijze door
de kerkelijk meelevenden vriend
schapsbanden aangeknoopt met
deze half of helemaal niet meer
kerkelijk geïnteresseerden, maar
zelfs werd in menig geval door de
nieuwe gasten belangstelling voor
het Evangelie gewekt.
Nu echter de praktische vraag: is
de opzet van een kerkdag (kerk
dagen) mogelijk zoals wij hierbo
ven schetsten in ons klein land
met zijn geweldig gebrek aan
woonruimte? Het lijkt mij van
wel. Wij moeten dan echter het
voorbeeld van onze broeders van
de Evangelische Kirchentage vol
gen en de regionale kerkdagen la
ten vervallen. Wij zouden dubbele
kosten besparen, als allerlei apar-
program van de landelijke kerk
dagen zouden worden opgenomen.
Lest but not least: Waarom wa
ren onze kerkdagen hervormde
kerkdagen
Op veel kerkdagen worden bui
tenlandse gasten uitgenodigd, om
de stem aer oecumene te doen
horen. Waarom beginnen wij ech
ter niet bij het begin door derge
lijke dagen op te zetten in overleg
en samenwerking met al die ker
ken, die bij de Nederlandse oecu
menische raad van kerken zijn
aangesloten? Waar de oecumene
beleefd wordt, worden half-kerke-
lijken en zeker de jeugd van zelf
enthousiast. En de goodwill bij
de buitenwereld wordt wakker, als
overduidelijk blijkt, dat wij, her
vormden niet vechten voor onze
eigen kerkelijke standjes, maar
de wereld willen dienen samen
met de anderen...
te toogdagen van ..In Dienst der
Kerk", van „De Jonge Kerk", van
andere jeugdgroeperingen in het
Protestantse kerkbladen
in beslag genomen
Twee wekelijkse edities van het
protestantse weekblad „Die Klr-
ehe" en van de „Potsdamer Kir-
che", die beide in Oost-Berlljn ver
schijnen, zijn door het departement
voor de pers van de Oostdultse re
gering in beslaggenomen. Beide
bladen hadden bericht over de of
ficiële houding die de kerk heeft
aangenomen tegenover de jongste
aanvallen tegen de Inwendige Zen
ding. In campagne met strooibla-
den en krantenartikelen werd de
Innere Mission ervan beschuldigd
dat zij een te Potsdam wonende
vftuw opdracht had gegeven „kin
derwagens te smokkelen naar de In
nere Mission van West-Berlijn te-
Êen de illegale geldkoers",
eidende kringen van de Evangeli
sche Kirche hebben deze aantijgin
gen van de hand gewezen. De
Evangelische Kirche in Deutsch-
land heeft bij de Oostduitse autori
teiten geprotesteerd tegen het feit
dat op enige pamfletten een afbeel
ding voorkwam van een vervalst
briefhoofd van de Innere Mission te
West-Berlijn.
Wat In andere delen van ons land
reeds lang gebeurt, dat de indus
trialisatie voor een belangrijk deel
mede het leven bepaalt, dat staat
ook Zeeland te wachten, aldus le
zen we In het jaarverslag 1957 van
de Provinciale Kerkvergadering
van Zeeland. „En het is maar te
hopen ook, want nu de landbouw
steeds meer mechaniseert, moet er
een andere bron van bestaan wor
den gevonden, wil de bevolking van
onze provincie in sommige delen
niet tot op de helft verminderen.
Dit Is het klimaat waarin de Pro
vinciale Kerkvergadering en haar
orgaan in 1957 hebben gewerkt. Dit.
wil niet zeggen dat we hiermee
bezig zijn geweest op iedere verga
dering en bij elke bespreking, maar
het is wel stellig de algemene ach
tergrond geweest van hetgeen ook
de Hervormde Kerk in onze pro
vincie heeft bezig gehouden.
We hebben echter nog niet de In-
Industrie-seminarie
in Finland
De Lutherse kerk ln Finland heeft
een „Industrie-seminarium" voor
theologen opgericht. De opleiding
duurt 3 maanden en begint met le
zingen over de moderne maatschap
pij en de levensproblemen der arbei
bevolking. Daarna volgen bezoeken
aan verschillende fabrieken. In
aansluiting hiermee worden dis
cussies gehouden met arbeiders en
werkgevers. Men is zeer verlan
gend te horen wat men van deze
zijde vernacht inzake concretee
medewerking van de kerk.
druk dat de schaduwen van mor
gen al voldoende zijn doorgedron
gen tot het grondvlak van de ge
meente. Ondanks al hetgeen ge
daan ls vanuit de Provinciale
Kerkvergadering om de kerkera
den wakker te schudden, opdat zij
zich zouden bezig houden met het
geen ook hun gemeente te wachten
staat, krijgen we telkens weer de
indruk dat men het wel hoort en
toch eigenlijk ook weer niet. Het
is ook moeilijk, wanneer het oude
leven nog doorrolt, zich bezig te
houden met en in te stellen op ge
heel andere toestanden. Toch zal
dit noodzakelijk zijn, wil men niet
overvallen worden door de komen
de gebeurtenissen.
Op een van de vergaderingen werd
het woord aangehaald van een die
zeer ter zake kundig is wat betreft
de toèkomst van onze provincie.
Hij heeft gewaarschuwd: laat de
Kerk geen drie jaar wachten.
Als men dat doet, is het te laat.
Al mag dit woord dan slaan op een
deel van de toekomst-plannen
die er zijn, we krijgen toch telkens
de indruk dat het wel gaat met de
veranderingen in onze provincie,
veel sneller dan wij dat oorspron
kelijk hadden gedacht. En zo zal
ook de Provinciale Kerkvergade
ring waakzaam moeten blijven
voor de dingen die komen, want dat
ze diep-ingrijpend zullen zijn voor
de Hervormde Gemeenten in onze
■provincie, staat vast.
Voor menige gemeente zal hiermee
samenhangen de vraag van be
staan of n iet-bestaan als zelfstan
dige gemeente. Er dreigt de aan
groei van enkele gemeenten en te
gelijk het verschralen van andere".
NIET ALLEEN IN DE SAHARA
(Van onze weerkundige medewerker)
en fata morgana is een schijnbeeld, dat ontstaat door een luchtspiege-
"^ling. Het is de meeste mensen bekend, dat ze woestijnreizigers een ver
rukkelijke oase kunnen voorspiegelen, die er in werkelijkheid niet blijkt
te zijn. Wat men niet algemeen zal weten, is dat fata morgana's beslist
niet aan de Sahara gebonden zijn. Onder bepaalde omstandigheden kunnen
ze ook in ons land voorkomen.
Schepen, die zo ver van het strand verwijderd zijn, dat men ze normaal
niet meer kan zien, worden opgetild en varen boven de horizon; aan de
horizon verschijnt plotseling een eiland met boomgroepen, dat er eerst niet
was. En wie deze verschijnselen in zijn leven nog nooit heeft meegemaakt,
zal toch wel eens de „waterplassen" boven een asfaltweg hebben opgemerkt
op warme, zomerse dagen: ook dit effect heeft te maken met luchtspiege
ling.
Onder gewone omstandigheden vol
gen de lichstralen een rechtlijnige
baan. Bij een door huizen of geboomte
onoverzichtelijke hoek, moeten we
voorzichtig rijden of stoppen, omdat
de lichtstralen, komend van een even
tueel van de andere kant naderend
voertuig, ons niet bereiken. De licht
stralen gaan „het hoekje om". Nu
kunnen zich in de atmosfeer toestan
den voorkomen, waarbij de lichtstra
len wel van het rechte pad afraken.
Het kan zijn, dat er een lichte krom
ming in hun baan komt, maar soms
ook Dereiken ze ons oog via een kink.
Het menselijk oog is een voortreffe
lijk zintuig, in staat tot het waarne
men van een zeer groot aantal details,
maar er zijn momenten, dat het zich
om de tuin laat leiden. Dat is b.v. het
{jeval, wanneer een lichtstraal het oog
angs een gekromde baan bereikt. Dan
tracht het ons wijs te maken, dat het
licht linea recta op ons afkomt. Het
voorwerp, dat de lichtstralen heeft
uitgezonden, wordt in verband hier
mee door het menselijk brein op een
verkeerde plaats geprojecteerd.
We gaan nu eens nader bekijken, door
welke oorzaken lichtstralen gedwon
gen kunnen worden een ommetje te
maken.
In het algemeen kan gezegd worden,
dat luchtlagen van verschillende
dichtheid, die vlak tegen elkaar aan
liggen, hier de hand in hebben. War
me en koude luchtlagen hebben een
verschillende dichtheid en wanneer de
temperatuurverschillen tussen beide
„soorten" nu maar groot genoeg zijn,
is aan de voorwaarden voor luchtspie
geling voldaan. De warme laag aoet
in feite dienst als spiegel.
De televisiekijkers zullen weten, dat
de aanwezigheid van een warme lucht
laag in de hogere niveau's (een „in
versie" noemt De Bilt dat) de t.v.-
stralen, die normaal in de ruimte wegb
raken, kan breken en naar de aarde
terugzenden. Op deze manier is het
mogelijk ver verwijderde zenders op
te vangen, zoals Italië en Rusland. De
lichtstralen nu gedragen zich in dit
opzicht net zo als televisie- of radio
golven. Ze laten zich ook spiegelen
tegen een warme luchtlaag. Er kun
nen zich twee gevallen voordoen: 1.
De warme laag ligt onder, de koude er
boven: we krijgen nu een spiegeling
naar beneden; 2. De koude laag ligt
onder, de warme erboven: hierbij
treedt een spiegeling naar boven op.
FI64
ASFALT
SPIEGELING NAAk BENEDEN
Op hete dagen verhit de zon de on
derste luchtlaag hoven een asfaltweg
soms wel tot plm. 50 graden Celsius.
De temperatuur op twee meter hoog
te stijgt niet verder dan 25 of 30
graden. De bovenzijde van het warme
onderlaagje gaat dan als spiegel wer
ken. Op figuur 1 ziet men, hoe een
lichtstraal uit A het asfalt niet be
reikt, maar op de grens tussen kou
en warmte wordt omgebogen. En
wat doet het oog t Dat geeft ons de
illusie, dat het licht uit punt 1 komt.
De warme laag levert een spiegel
beeld van de hemel; daarom lijkt het
vlak, dat automobilisten in de verte
boven een asfaltweg zien, op een wa
terspiegel: een waterspiegel weer
kaatst immers de hemel ook
Aan de Noordzeekust, maar ook
rondom het IJselmeer ziet men
soms, dat de horizon wordt op
getild. Schepen varen boven de dijk
en in bepaalde gevallen doemt er een
eiland or een groep bomen op, die tot
dusver niet zichtbaar waren. Op za
terdag 19 juli van dit jaar konden wij
vanaf het Amelander Noordzeestrand,
voorbijvarende schepen bijna volledig
waarnemen in tegenstelling tot de vo
rige dag, toen (bij overigens rustige
zee) alleen pijp en masten te zien wa
ren. Dit verschil in „zienswijze" hield
verband met een wisseling van lucht
soort.
Vrijdags was er een koude, polaire
luchtlaag aanwezig, 's-zaterdags lag
er boven een koude onderlaag een
warmere onderlaag, die de van sche
pen komende lichtstralen enigszins
kromde, waardoor het leek alsof de
boten over, in plaats van in het wa
ter voeren. We hebben hier te maken
met de tweede groep: nl. de luchtspie
gelingen naar boven.
Wat is stereo?
Buiten het gezichtsveld van het grote
publiek hebben in de achter ons lig
gende jaren de geluidstechnici zich in
tensief beziggehouden met de ontwik
keling van de stereofonische geluids
weergave. Hierbij wordt het ruimtelijk
geluidseffect van de muziek, in de con
certzaal of studio door minstens twee
microfoons opgenomen, via gescheiden
versterkers en twee of meer luidsprekers
onverkort weergegeven en beleefd. In
de professionele sector, zoals bioscoop
zalen, heeft men de toepassing van deze
techniek reeds leren kennen. Ook in de
Philips laboratoria worden reeds sinds
het begin der dertiger jaren demonstra
ties van stereofonische geluidsweergave
gegeven. Nieuw is stereo dus niet.
Stereo in huiselijke kring
Hoewel de ontwikkeling van de stereo
techniek allerminst als afgesloten mag
worden beschouwd, is het nu mogelijk
ook in huiselijke kring stereofonische
muziek ten gehore te brengen. Philips
presenteert reeds thans voor dit doel
een volledige reeks van nieuwe appara
ten en bijbehorende elementen, waar
mede stereofonische muziekweergave
vanaf stereo-grammofoonplaten kan
worden beluisterd. Hiertoe behoren
Philips stereo-platenspelers, stereo-pla-
t en wisselaars, stereo-opnemerelemen-
ten, stereo-radiogrammofoons en stereo
„Hi-Fi" versterken met -luidspreker-
combinaties.
Bestaande Philips apparaten eenvoudig geschikt te maken
voor stereo-weergave
Daar voor stereofonische weergave
twee versterkers en twee luidsprekers
nodig zijn, heeft Philips het zich in het
bijzonder tot taak gesteld, voor de be
staande Philips wisselstroom-radiotoe
stellen en radiogrammofoons speciale
aanpassingsapparaten beschikbaar te
stellen. Hiermede wordt voorkomen,
dat oudere toestellen niet voor stereo-
weergave gebruikt zouden kunnen wor
den. Dank zij de vooruitziende Wik van
de ontwerpers der huidige Philips pla
tenspelers en -wisselaars is het Philips
thans eveneens mogelijk aan de bezit
ters van deze apparaten de gelegenheid
te bieden deze grammofoons tegen een
redelijke vergoeding bij de Philips
Technische Diensten geschikt te laten
maken voor stereoweergave.
Normale langspeelplaten behouden hun waarde
De collecties langspeelplaten met een
snelheid voor 33 1/3 en 45 toeren zullen
hun waarde ten volle behouden. Op een
Philips stereo-weergavecombinatie zal
ook de muziek van deze platen voller
en klankrijker tot de luisteraars komen.
Met de Philips stereo-opnemer-elemen-
ten kunnen zowel platen voor 45 en
33 1/3 toeren als stereo-grammofoon
platen worden gespeeld.
Philips stereo-demonstraties op de Ffrato
Op de a.s. Firato te Amsterdam zal men
de uitstekende kwaliteit van de Philips
stereofonische muziekweergave kunnen
beluisteren en de uitgebreide serie
nieuwe Philips stereoweergave-appara-
ten kunnen bezichtigen. Ook de aan
passingsapparaten, die in combinatie
met een bestaand Philips wisselstroom
radiotoestel of radiogrammofoon een
prachtige stereo-muziekweergave bie
den, zullen op de Firato worden gede
monstreerd. Bij deze demonstraties zal
gebruik worden gemaakt van Philips
stereofonische grammofoonplaten.
Tevens is vanaf de openingsdag van de
Firato op aanvraag verkrijgbaar bij
Philips Nederland n.v., Eindhoven, een
vouwblad met een volledig overzicht
van de Philips apparatuur waarmede
combinaties voor stereofonische weer
gave kunnen worden samengesteld.
PHILIPS NEDERLAND N.V. - EINDHOVEN
Figuur 2 beeldt een en ander uit. Bij
de afgebeelde situatie is de spiegeling
zeer sterk en kan de waarnemer aan
het strand, die de lichtstralen zowel
rechtstreeks als via een gekromde
baan ontvangt, twee beelden waarne
men: één normaal en één omgekeerd.
Wanneer de koude en warme laag
niet goed zijn gescheiden, kunnen er
vreemde dingen gebeuren: er treden
dan vervormingen op en soms zijn
het echte en het schijnbeeld niet goed
van elkaar gescheiden. Is de spiege
lende laag maar een meter boven de
grond, dan krijgt men een soort lach
spiegeleffect.. Iemands benen kunnen
in dat geval worden uitgerekt, ter
wijl het bovenlichaam géén afwijkin
gen vertoont.
ijzondere waarnemingen van
luchtspiegelingen zijn te vinden
in de publikatie „Onweders, op
tische verschijnselen" van het K.N.M.
I. Op 6 juni 1939 zag de commandant
van Hr. Ms. „Gelderland", die zich
voor Texel en Vlieland bevond, sche
pen zowel rechtstreeks als gespiegeld
(omgekeerd). Op 17 januari 1940 za
gen twee zoons van de heer Businger
te Huizen bij Oud-Naarden aan de
kust van het IJselmeer het eiland
Marken boven de horizon. Ze zager
een eiland met kerktorentjes, boom-
Ejes, huisjes e.d. De atmosfeer was
uitengewoon helder, hoewel de hemel
geheel bewolkt was. Het winterde op
dat moment en in De Bilt kwam de
temperatuur de hele dag niet boven
6 graden.
Maar de fraaiste beschrijving van
fata morgana's zijn wel verricht door
dr. J. Pinkhof. Ongeveer drie kwar
tier lang zag hij in mei 1933, staande
op het strand in Zandvoort, twee ho
rizonnen, met vaak verdubbelde
stoomboten. Hij vervaardigde een
vijftal schetsen, waarvan we er één
overnemen. Die heeft betrekking op
een stoomschip, dat op een dusdanige
afstand voorbijvoer, dat het schip zelf
niet boven de horizon te zien ktoam.
Maar het omgekeerde beeld bewoog
zich rustig voort, hangend aan de
bovenste horizon
Amerika verwacht tekort
van 12 miljard dollar
Het Amerikaanse bureau voor de be
groting heeft voor het op 30 juni 1959
eindigende begrotingsjaar een tekort
op de federale begroting voorspeld
van 12,2 miljard dollar. In het midden
in het begrotingsjaar gepubliceerde
overzicht van het bureau wordt de re
cessie als de oorzaak genoemd, die
het door president Eisenhower in zijn
begrotingsboodschap aan het congres
van januari verwachte overschot van
500 miljoen dollar deed verdwijnen.
Het bureau raamt de regeringsuitga
ven voor het begrotingsjaar thans op
het recordbedrag voor vredestijd van
79,2 miljard dollar of 5,3 miljard dol
lar meer dan de oorspronkelijke ra
ming. De ontvangsten uit belastingen
en andere bronnen worden geraamd
op 67 miljard dollar, hetgeen een ver
mindering betekent van 7,4 miljard
dollar.
Volgens het bureau worden de gewij
zigde verwachtingen voor de inkom
sten hoofdzakelijk veroorzaakt door
lagere maatschappijwinsten en per
soonlijke inkomsten, die lagere belas
tingontvangsten meebrengen. Maat
regelen tegen de recessie en uitgaven
voor regeringsprogramma's veroor
zaakten de hogere raming van de uit
gaven.
eel zelden zal het voorkomen,
dat de natuur ons laat genie
ten van zo'n prachtige spiege
ling. Mogelijk maakt een mens het
maar eenmaal in zijn leven mee,
misschien wel in het geheel niet.
Toch komen er aan de zeekant vrij
zeker wel vaker interessante spie
gelingen voor, waarvan men aoor
het niel-ranporteren ervan nooit
iets hoort. We zouden het zeer op
prijs stellen ervaringen van lezers
te mogen ontvangen.