FRIENDSHIP F 27
Friendship F 27 volgt Douglas E 3 op
NIEUW VLIEGTUIG
Eerste toestel bestemd voor Aer Lingus
FOKKER ONTWIERP
Fokker legde in Amerika
basis voor luchtverkeer
H'
WOENSDAG 27 AUGUSTUS 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE O OU RAN T
CHEF-INVLIEGER A. P. MOLL zet nauwkeurig het nieuwe
vliegtuig aan de grond. Tevreden klimt hij uit de „kist", die
hij nog eens nauwkeurig heeft getest. Alles was in orde be
vonden. Het zal niet lang meer duren of het nieuwe vliegtuig zal
regelmatig van Dublin naar Parijs vliegen. In oktober zal het
toestel als eerste van een nieuw type voor het vervoer van passa
giers aan de. Ierse luchtvaartmaatschappij Aer Lingus worden
overgedragen. Dit is voor Nederland en in het bijzonder voor de
Koninklijke Nederlandse Vliegtuigfabriek Fokker van grote be
tekenis. Dan wordt een begin gemaakt met de uitvoer van een
vliegtuig, dat na de oorlog door Fokker ontworpen, geconstru
eerd en gebouwd is. Het vlietuig, charmant van lijn, kreeg de
naam van f27 Friendship. De Ieren zijn niet tevreden met één
Friendship, ze willen nog meer vliegtuigen van Fokker inzetten
op hun routes.
En de Aer Lingus is niet de enige luchtvaart
maatschappij, die haar vertrouwen heeft gesteld
in het nieuwe Fokker-vliegtuig. „We mogen niet
ontevreden zijn", vertelde ing. H. A. Somberg.
In totaal zijn reeds 120 tot 150 vliegtuigen ver
kocht. De ANSETT-A.N.A., een Australische
luchtvaartmaatschappij, bestelde zes Friend
ships, die in 19591960 zullen worden afgele
verd. Het Australische ministerie voor burger
luchtvaart was reeds voorgegaan. En de Trans
Australia Airlines kocht eerst zes en daarna
wees zes vliegtuigen. Deze maatschappij wil de
Friendships laten vliegen tussen vijf staten van
Australië. Deze orders zijn belangrijk, daar
Fokker thans voor een groot gedeealte de En
gelse vliegtuigen in Australië van de markt
heeft verdrongen.
Niet alleen Ierland, Australië, maar
ook Noorwegen toonde een belang
stelling die zo groot was dat spoe
dig in dit land Friendships zullen
vliegen. De Philippine Air Lines heeft
ongeveer twee jaar gezocht naar een
waardige opvolger van de Douglas
C 3.
Onlangs werd het contract voor de
levering van twee f 27 getekend. Zij
zullen regelmatig vliegen op de nor
male routes van deze Philippijnse
maatschappij.
Niet alleen in Nederland, maar ook
in Amerika wordt de f 27 gebouwd.
Op 22 juni van dit jaar leverde, de
Fairchild Engine and Airplane Cor
poration te Hagerstow de eerste Fok
ker f 27 Friendship af aan de West
Coast Airlines. Dezelfde maatschap
pij heeft een order lopen van meer
dan 70 Friendships. En nog 15 andere
Ameri kaanse luchtvaartmaatschap-
pijen hebben de keus op de nieuwe
Fokker laten vallen. In 1956 kreeg
Fairchild Engine de licentierechten
van de f 27. De basis voor het succes
in Amerika werd gelegd toen de f 27
het certificaat van vliegwaardigheid
kreeg. Het-werd uitgereikt in oktober
1957.
Het is duidelijk, aldus de heer
Somberg, dat Nederland met
het exporteren van dit soort
vliegtuig een goede slag heeft
geslagen. De Fokker f 27 ligt
een eind voor op de concurren
ten. En dat ondanks het feit, dat
de f 27 zijn sporen nog moet
verdienen.
De f 27 wordt aangeduid als de op
volger van de DC 3, een Douglas-
vliegtuig, dat vooral in de oorlog be
kend werd onder de naam Dakota.
Het vliegtuig is nog uitgerust met
twee zuigmotoren. In de oorlog werd
de turbine-motor ontwikkeld waar
door de vliegtuigen nog sneller konden
gaan en zelfs de geluidsbarrière kon
worden doorbroken. Om toch een mo
tor te hebben, die meer vermogen
heeft dan de oude zuigmotor, maar
die economischer voor korte afstan
den zou zijn dan de turbine motor
werd de zogenaamde schroef-turbine
motor geconstrueerd. Fokker liet de
keus vallen op de Rolls-Royce Dart
motor. Twee van dergelijk schroef-
turbine motoren worden in een
Friendship gebouwd.
Waarom de Rolls Royce motor
uitgekozen werd? De betrouw
baarheid was weliswaar nog niet
bewezen, maar de motor bood de
voordelen van groot vermogen, is
licht en sterk. Inmiddels trachtte
Fokker medewerking te verkrij
gen van het Nederlands Instituut
voor vliegtuigontwikkeling, thans
een semi-overheidsinstelling. Met
toestemming van de Eerste- en
Tweede Kamer werd een renteloos
voorschot verleend van 27 miljoen
gulden voor de bouw van vier pro
totypes.
Twee werden beproefd op de
vlieg vaardigheid en twee wer
den gebouwd voor statische en
vermoeidheidsproeven.
De berekeningen bleken te
kloppen met de werkelijkheid
Een Friendship in zijn e
En nu de serielevering begint,
wordt ook begonnen met het te
rugbetalen van 27 miljoen gul
den aan het rijk.
Admiral Richard Byrd, de eerste man
die over de Noordpool vloog, staat bij
zijn Fokker f Vil Josephine Ford.
Een nieuwe Friendship schiet
door de lucht
Comfort voor 32
passagiers
Het zal niet lang meer duren of
talrijke passagiers zullen een
luchtreis maken met de Friendship,
een vliegtuig dat plaats biedt aan
32 passagiers en indien de cabine
wat anders wordt ingedeeld kunnen
3ó tot 40 passagiers de reis meema
ken. De vleugels zijn zodanig ge
construeerd dat de vloer van de
romp laag is. Dat biedt het voordeel
dat men gemakkelijk in en uit kan
stappen, iets wat zeer belangrijk is
op korteafstand vluchten en bij lan
dingen op vliegvelden, die wat min
der goed zijn uitgerust. De hoge
stand van de vleugels staat toe dat.
propellers kunnen worden gebruikt,
die een grote middellijn hebben en
zeer betrouwbaar zijn bij het starten
en het stijgen.
r n de romp bevindt zich de cockpit,
de laadruimte, de cabine en een
ruimte voor de bagage van de pas
sagiers. Uiteraard is ook gedacht
aan een keuken en een plaats voor
de stewardess. Een luchtsysteem
zorgt er voor dat steeds in het vlieg
tuig een aangename temperatuur
heerst. De kruissnelheid van het toe
stel bedraagt op een hoogte van
20.000 voet 442 km per uur.
UNIVERSAL, JRIMOTOR F10
De naam Fokker is niet onbe
kend. Reeds in de eerste we
reldoorlog werd in de toen nog klei
ne luchtvaartwereld gesproken over
Fokker. Anthony Herman Gerard
Fokker was bij het uitbreken van de
eerste wereldoorlog een jongeman
van 24 jaar oud. Hij was geboren
in Kediri op Oost-Java, maar zijn
jeugd bracht hij door in Haarlem en
daar heeft hij reeds modelvliegtui
gen geconstrueerd, die een grote
mate van stabiliteit hadden.
Op zijn aanwijzingen bouwde Goe-
decker in Gönsenheim de Spin, waar
mee hij in 1911 het internationale
vliegbrevet behaalde. Een jaar later
nam hij deel aan een vliegconcours in
het toenmalige St. Petersburg en ves
tigde zich als vliegtuigbouwer in Ber
lijn. In 1913 verhuisde hij naar Gör-
ries. Daar begon hij met de bouw van
tien vliegtuigen voor de Duitse lucht
macht en tevens werd hij belast met
de opleiding van de militaire vliegers.
Grote faam kreeg Fokker toen hij in
een militair vliegtuig zodanig een
machinegeweer construeerde dat het
kon afgaan als de propeller zich niet
voor het wapen .bevond. Mede daar
door had het Duitse luchtwapen een
groot overwicht in de jaren 1915 en
1916. Gedurende de eerste wereldoor
log werden ongeveer zevenhonderd
Fokker vliegtuigen gebouwd.
Hij kwam in 1919 naar Nederland
et Nederlandse toestel Fok
ker f 27 is de opvolger van
het Amerikaanse Douglas
toestel DC 3. In de oorlog heeft
lit toestel uitstekende diensten
bewezen en werd vooral bekend
onder de naam Dakota. Thans
voldoet het niet meer aan de ei
sen, die internationale verkeers-
luchtvaart thans stelt. Men wil
nog sneller, nog comfortabeler
en economischer reizen, dan met
een DC 3 mogelijk is.
De voorganger van de DC 3 was
een Fokker en wel het drie mo-
torige toestel f VII. Dit was een
toestel dat voor de oorlog veel
vuldig op de luchtvaartlijnen
in vrijwel alle landen werd ge
bruikt.
Anthony Fokker was in de zomer
van 1925 in Amerika. Hij hoorde dat
in september een demonstratievlucht
zou worden gehouden. Onmiddellijk
nam hij het besluit zijn f VII te de
monstreren met de stille hoop de
Amerikaanse markt te veroveren. Hij
liet geen tijd voorbijgaan en nam
zijn maatregelen. Vier september
?e"kVILiSfe°h\73tviLXÏnht.a7£ fokker met zijn nieuw toestel
was het toestel op weg naar Amerika, weer zijn beroemde plaats van
Hij overwon en het duurde niet lang voor de oorlog
of er werden drie vliegtuigen afgele-
verd.
In Nederland werd begonnen met een
seriebouw bestemd voor de K.L.M. en
voor vele andere luchtvaartmaat
schappijen.
Er zijn belangrijke en beroemde
vluchten met de f VTI gemaakt.
De HNAEA „Postduif" vloog in
1927 met post van Amsterdam
naar het toenmalige Batavia. Dit
leidde tot een regelmatige dienst
tussen Amsterdam en Batavia, die
werd gevlogen met een Fokker
toestel.
In hetzelfde jaar waagde in Spaatz,
Ira C. Eaker en Elwood Quesada het
met een f VII deel te nemen aan de
Question Mark. Zij bleven honderd
vijftig uur en veertig minuten in de
lucht. Dat was een record voor die
tijd. En de Bird of Paradise vloog
van Oakland naar Honoloeloe be
stuurd door de piloten Mailand en
Hegenberger.
Er zijn nog vele andere beroemde pi
loten geweest, die een bekende vlucht
met een toestel van Fokker hebben
gemaakt, admiraal Richard Byrd
was de eerste, die over de Noordpool
vloog. Het vliegtuig was een drie mo-
torige Fokker-motor Josphine Ford.
En de eerste vrouw, die een
vliegtuig over de Atlantische
Oceaan stuurde was Amelia
Earhart. Het toestel, een f VH
uiteraard, heeftte toen Friend
ship en met deze naam herovert
terug en richtte de N.V. Nederland-
sche Vliegtuigenfabriek Fokker op.
Het bedrijf kwam spoedig tot grote
bloei vooral dank zij het feit, dat
Fokker verkeersvliegtuigen bouwde.
Deze vliegtuigen hadden goede
eigenschappen. De K.L.M. verwierf
in de eerste jaren van haar bestaan
een goede reputatie en dat is in
hoofdzaak te danken aan de Fok
kervliegtuigen, die bij deze maat
schappij werden gebruikt.
Fokker trok naar Amerika. In
1920 vestigde hij in New-York een
verkooporganisatie, de Nether
lands Aircraft Mfg. Co. In 1927
bestond de fabriek Fokker Air
craft Corp of America. Deze fa
briek bouwde types als Fokker
Universal, Trimotor, Super Uni
versal en F 10, waarmee de grond
slag werd gelegd voor het geregel
de luchtverkeer in Amerika.
In 1936 trok Fokker zich langzaam
uit het zakenleven terug. Zijn gezond
heidstoestand liet het niet langer toe
dat hij zich intensief met de zaken
bezig hield.
Hij vestigde weer de aandacht op zich
toen het 34 meter lange motorjacht,
gestroomlijnd en uiterst licht, naar
zijn aanwijzingen was gereedgeko
men.
Het einde voor deze pionier in de
1939 in New-York. 1
De minister van verkeer in Nigeria,
Akintola, bracht een bezoek aan de
Fokkerfabrieken op Schiphol. De heer
Akintola maakte met de chef-invlie-
ger A. P. Moll een vlucht in een
Friendship.
