Gokkoorts is nog steeds niet
verdwenen in Alaska
Moeilijkheden in Afrika van
Zending en Kerk
Slotartikel:
Dure winkels
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
NAAR DE TOP VAN AMERIKA (III)
Een Amerikaanse pionier pick
nickt met zijn vrouw en kind aan
de oever van een der talloze
prachtige meren in Alaska.
-j AUWELIJKS twintig
jaar geleden was het
J_ leven in Alaska veel
primitiever dan nu. De
grote „boomtown" (hoogcon-
junctuurstad) was toen het
plaatsje Platina, waar 48
blanke mannen en twee blan
ke vrouwen woonden. Op een
zandheuvel waren twee han
delsposten gebouwd, lange
gebouwen, van één verdie
ping. In één ervan was het
postkantoor. Iets verderop
lag een gloednieuwe herberg.
Het was een indrukwekkend
geval. Op de eerste verdie
ping had het een grote eet
zaal en een keuken en op de
tweede een enorme slaapzaal
vol kooien.
Tussen postkantoor en herberg
lagen plaatijzeren loodsen, er wa
ren twee barakken, waarin bier
werd verkocht en dan lagen er
nog wat witte tentjes, met houten
vloeren. Aan de horizon walmde
het. Daar zat het vrachtschip La-
porte op een zandbank, met voor
een half miljoen baggerwerktui-
door
HANSYKEMA
gen aan boord. Gelukkig kwam
-het juist op tijd vlot voor er een
geweldige storm opstak, waarin
het anders zeker vernietigd zou
zijn. Nu kon de modernste mijn-
bóuwuitrusting van allo tijden
hier worden gemonteerd en de
platinastroom begon rijkelijk te
vloeien.
DAT was de nieuwste tijd ,toen
al. Maar vijftig stappen van
de herberg draaide de klok
nog vijfduizend jaar vroeger. Daar
lagen de Eskimo-hutten, weinig
meer dan wat gaten in de grond,
waarboven op een geraamte van
drijfhout enkele huiden waren
gespannen en gedemonteerde ben-
zineblikken lagen uitgespreid. Dat
laatste was nieuw, maar het le
ven van de mensen was antiek.
De mannen gingen overdag vissen,
de vrouwen vlochten mandjes van
gras ,die zij met de blanken tegen
voedsel, dekens of nog liever dol
lars ruilden. Voor het overige ging
het leven van de blanke man
hoofdzakelijk langs deze Eskimo's
heen. De meesten van hen hadden
nog nooit een paard gezien of een
auto, maar toch keken hun kinde
ren bijna niet meer op als er een
vliegtuig over hun hoofd vloog,..
Alaska hoort nu al die jaren tot
een uithoek van de wereld, waai
de nieuwste vindingen dadelijk in
de aloude mijnbouw worden toe
gepast. Overal steken geweldige
graafmachines hun neus omhoog.
Mijnbouw is een zaak geworden
van wiskunde en van de juiste fi
nanciering. Avontuur is er nog
fenoeg, maar op een andere wijze
an in de dagen van het legenda
risch geworden Klondyke.
■yOIMER genoeg heeft de winst-
I gevende visserij wel iets van
haar kleurigheid en zwier ver
loren nu de mijnbouw zo mecha
nisch is geworden. In het korte
zalmseizoen stromen de vissers
naar zuid-oost-Alaska en het ge
bied rondom Bristol Baai. Ze ko
men zelfs van de Pacifickust. Pre
dikanten .onderwijzers, kantoorbe
dienden .oude mannen en opge
schoten jongens zetten er hun net
ten uit. Als er iets in zit rennen
zij ermee naar de conservenfa-
briek. Er worden dan goede prij
zen gemaakt. Zo was er laatst
zelfs een gevangene in het huis
van bewaring in Dillingham, die
ook zijn netten mocht uitzetten.
Hij ving voor 826 dollar!
Vroeger was het territorium een
land van risico's, van alles op één
kaart zetten en van goklust. Het
schatgraven is nu min of meer ge
normaliseerd, maar het gokken is
nog niet verdwenen. Sinds 1917
spant hier de Nenana IJs-pool
verreweg de kroon. Dit fantasti
sche gokspel wordt elk jaar door
duizenden mijnwerkers, kolonis
ten, dansmeisjes, rivierbootkapi
teins, Eskimo's en alle andere
gokkers tussen de poolzee en zuid
grens van het Yukon territorium
meegespeeld. De pool heeft al bij
na drie miljoen dollar aan prijzen
uitbetaald.
De grote gok begon op een april
dag, toen een werkman van een
spoorwegploeg zijn baas Tom
Riggs jr. later gouverneur van
Alaska uitdaagde, dat „het ijs
voor betaaldag gesmolten zou
zijn". Een collega gooide zijn bijl
op de grond, diepte wat geld op
en zei: „Ik wed dat 't ijs stuk is
op de volgende zaterdag!"
Dat was het sein voor een gok
koorts. die zich als een olievlek
verbreidde. Binnen 'n paar dagen
was het geld bij elkaar. En elk
daarop volgend voorjaar werd de
inzet groter, zodat die nu al tien
jaar telkens een eind boven de
100.000 dollar ligt! Een betaalde
staf zorgt, dat alles volgens de
regelen der kunst verloopt.
ET ijs, waarom het hier gaat,
blokkeert langer dan een
half jaar de Tanana-rivier,
zijtak van de machtige Yukon. Op
een grijze eh koude dag 't is al
mei - stroomt alles, dat zich
maar even vrij kan maken, naai
de oevers van de rivier. Men kijkt
gebiologeerd naar een met vrolij
ke rode strepen geverfde paal, die
midden op het ijs staat en die
kopje onder zal gaan als het ijs
breekt. Dan wordt er een ruk ge
geven aan de kabel, die er aan
vast zit en die dan aan het andere
einde de officiële chronometer
H'
BEVRIJDING. Het heeft drie dagen
geduurd voordat een poes kon wor
den bevrijd van onder een kracht
centrale in Milaan: Om het dier uit
zijn netelige positie te kunnen ver
lossen moest een 'muur wordèn afge
broken. Dit kon pas gebeuren na toe
stemming van de directie van de
maatschappij, waaraan de centrale
behoorde. Men weet nog niet hoe de
poes onder de centrale is gekomen.
SOLLICITATIE. De Amerikaanse
onderwijzer Alva Miller solliciteert
voortaan niet meer zonder eerst de
landkaart te hebben geraadpleegd.
Na terugkeer van het eiland St. He
lena in de Atlantische Oceaan, waar
hi] een jaar les heeft gegeven, ver
klaarde de onderwijzer aan verslag
gevers te Londen: „Ik dacht dat St.
Helena in de Middellandse Zee lag".
Ongewilde schietpartij
inErmelo: 2 gewonden
Tijdens een standwerkersparade, die
donderdagavond op een feestterrein
te Ermelo is gehouden, zijn de Am
sterdamse journalist Bussink en de
14-jarige H. Rutgers uit Apeldoorn
gewond geraakt toen plotseling ko
gels over het terrein floten. De jon
gen kon na behandeling in het zie
kenhuis naar huis gaan, maar de
Amsterdammer moest er lang blij
ven, aangezien hij een kogel in het
been heeft gekregen die operatief
moet worden verwijderd.
De kogels bleken afkomstig te zijn
uit het gebouw van de schietvereni
ging „Piet Cronjé", dichtbij het
feestterrein, waar geoefend werd.
De kogels moesten worden opgevan
gen door een ijzeren plaat van an
derhalve centimeter dikte. Deze be
scherming, die al sedert 1923 in ge
bruik is, bleek op een bepaalde plek
zo dun te zijn geworden, dat de pro
jectielen er doorheen gingen.
doet stoppen. Bij de stopwatch en
vooraan in de mensenzee staat
een enigszins rillige man met een
microfoon in zijn hand. Hij heeft
hier al een paar dagen gebivak
keerd om „zijn" uur af te wach
ten.
„Het is half vijf", zegt hij juist,
..en het ijsdek begint te rimpelen
als de vloer op een door storm ge
beukt schip! Het geweld daar be
neden wordt steeds heviger
Daar... juist kwam er een golf
modderig water over het ijs. Het
breekt! Dames en heren het ijs
gaat er UIT! Het is precies vier
uur veertig minuten en veertig se
conden..." Een gegil en geloei van
fluiten en sirenes breekt los. Alas
ka heeft weer de grootste gokpar-
tij van het jaar bezegeld. Een
handjevol mensen is even door
het rad van fortuin aangeraakt.
Onder hen beVond zich een van de
laatste keren een pionier van tach
tig jaar, die 27.000 dollar in con
tanten won. „Ik ga er mee naar
mijn vriend die hier in 1898 tij
dens de goldrush met me heen
trok" zei hij, „en we zullen samen
delen!"
EEN andere winnaar een
zekere A. M. Laska, die ju
welier in Anchora is
schreef op zijn deelnemingsfor
mulier per ongeluk „voormiddags"
in plaats van „namiddags". En
juist hierdoor won hij 20.000 dir.
Sindsdien is het traditie geworden
om geen wijziging op een formu
lier aan te brengen. Wie toch iets
wil corrigeren, koopt er nog een
bij. Iedereen in Alaska en het
Yukon territorium kan aan de Ne-
nana-pool deelnemen. Maar de or
ganisatoren hebben geweigerd an
deren te laten inschrijven, hoewel
er geregeld honderden verzoeken
om formulieren uit Amerika, Ca
nada en zelfs Europa komen. De
posterijen deden er nog een schep
je op: ze verboden de verzending
van formulieren. Die kunnen ver
der wonende deelnemers alleen be
reiken per expressetreinbrief, ski
vliegtuig, hondenslee of boot!
Een Eskimo-lid van de burger
wacht neemt afscheid van zijn
familie voor hij naar een herha
lingsoefening vertrekt.
In Utrecht opereert
telefonisch" een maniak
In Utrecht opereert momenteel een
man die er behagen in schept bestel
lingen op te geven voor een aantal
Utrechtse families dat In-dol ven
wordt onder bloemen, gebakjes, taar
ten, croquetjes, ijs en zelfs grafkran
sen.
De man gaat zelfs zover met zijn
spel dat hij begrafenisondernemingen
opbelt om voor bepaalde families de
teraardebestelling van een zoon, een
vader of een inwonende schoonmoe
der te verzorgen. Als de mannen Van
de lijkbezorgingsverenlgingen dan
diep in het zwart zich bij de families
vervoegen blijkt het dat er in totaal
geen overledene in huis is. Bloemis
ten die met dure grafkransen kort
voor de „begrafenis" arriveren, wor
den teruggezonden en zien zich ge
noodzaakt de vaak dure bloemen
weer voor andere doeleinden te ge
bruiken of weg te gooien.
De politie kan niets uitrichten tegen
deze „grappenmaker" van wie men
denkt dat hij niet alleen opereert,
maar assistentie krijgt van jongelui
die met hun vakantietijd geen raad
weten.
Schoolkwestie in België
weer actueel geworden
De schoolkwestie in België, is weder
om actueel geworden. Zij is indertijd
ontstaan uit de tegenstelling tussen
de Christelijke Volkspartij, die gro
te subsidies aan het confessionele
onderwijs toegekend wilde zien, en
de linkse partijen die in beginsel al
leen ondersteuning van het openbaar
onderwijs voorstonden. Thans wordt
ernaar gestreefd deze kwestie uit de
politieke sfeer los tc maken, dus een
soort compromis te bereiken.
Premier Eyskens heeft de gedachte
geopperd van instelling van een na
tionale commissie die de mogelijk
heid van een dergelijk compromis
zou moeten onderzoeken. De leider
van de socialistische partij, Buset,
heeft dit voorstel in beginsel aan
vaard op voorwaarde dat de commis
sie alleen verantwoordelijke figuren
uit de drie nationale partijen zal om
vatten en dat het recht van initiatief
van de staat inzake het onderwijs on
aangetast blijft. Ook de liberale par
tij heeft zich met het regeringsvoor
stel verenigd en thans zijn besprekin
gen met de premier aan de gang.
Nederland erkent nieuwe
Iraakse regering
Hr. Ms. buitengewoon gezant en ge
volmachtigd minister te Bagdad
heeft op 6 augustus de regering van
Irak medegedeeld, dat de Nederland
se regering besloten heeft over te
gaan tot erkenning van de nieuwe
Iraakse regering.
Politie op spoor van
Herman Kierdorf
Herman Kierdorf, oom van Frank
Kierdorf de „brandende fakkel", is
vrijdag beschuldigd van de onwettige
verkoop van een Cadillac, die het
eigendom was van het vakverbond
van vrachtauto-chauffeurs.
De procureur-generaal van de staat
Michigan, Pal L. Adams, verklaarde
dat hij de Kierdorfs en een derde
man in staat van beschuldiging zal
stellen terzake van brandstichting
in een wasserij in Flint.
Herman Kierdorf, 68, de oom van
Frank Kierdorf, en evenals zijn neef
een ex-veroordeelde en voormalige
vertegenwoordiger van het vakver
bond, wordt op liet ogenblik vermist,
maar de politie is donderdag op zijn
spoor gekomen door het vinden van
de Cadillac die hij verkocht had. De
wagen was het eigendom van de
plaatselijke afdeling van het vakver
bond.
Procureur-generaal Adams, de offi
cier van justitie van Oakland, Frede
rick Ziem en zijn assistent hebben
de bewering van Frank Kierdorf, dat
hij door twee mannen in brand was
gestoken, geheel weerlegd.
Een onderzoek bij de wasserij, waar
brand was geweest, bracht een
groot benzineblik van vijf gallon in
houd en andere bewijzen van brand
stichting aan het licht.
STEMMEN UIT DE KERKEN
Honderd jaar na Livingstone
Hel: is dit jaar 100 jaar geleden dat Livingstone zijn tweede ontdekkingsreis
door Afrika begon, welke reis tot 1864 zou duren. Naar hij voordien ver- I ka.
die er koloniën van maakten en dc
handel heeft hier goede mogelijkhe
den gezien. Maar eveneens hebben de
protestantse zending en de rooms-
katholieke missie hier mogelijkheden
gekregen. In het paviljoen van de
Congo op de wereldtentoonstelling in
Brussel, kunnen we enigszins een in
druk krijgen van de uitbreiding van
het christendom in dat deel van Afri-
Het Wereldgebeuren
'm.
Nutteloos?
Men moet wel met het hoofd
ver in de wolken lopen om te
durven verwachten, dat de al
gemene vergadering van de Verenig
de Naties iets kan uitrichten voor
het verminderen van de spanning in
het Midden-Oosten.
De eenentachtig staten, die aan de
vergadering deelnemen zijn het op
belangrijke punten fundamenteel on
eens. Zij hebben in het nabije verle
den reeds nadrukkelijk getoond, dat
ze niet tot het vinden van een vre
debrengend compromis voor het Mid
den-Oosten in staat of bereid zijn.
Men moet dus van de huidige ver
gadering niet anders verwachten
dan een reeks vermoeiende debatten
zonder resultaat.
President Leslie Munroe (van
Nieuw Zeeland) heeft vrijdag
voorgesteld, dat de eerste offi
ciële vergadering op woensdag a.s.
zal worden gehouden.
Verwacht wordt, dat de grote mo
gendheden hun ministers van buiten
landse zaken naar deze bijeenkomst
zullen zenden. Niet om daardoor
meer relief te geven aan de verga
dering, maar om de mogelijkheid te
openen voor het voeren van onder
handelingen binnenskamers.
De (Britse) Daily Telegraph merkt
op, dat het weinig realistisch zou
zijn. indien men niet rekende op een
sterk anti-Westerse tendens in de al
gemene vergadering.
Er is wel een overweldigende meer
derheid bijeen te brengen voor een
resolutie, die het koloniale stelsel
zou veroordelen of die de interventie
van grote mogendheden in kleine
landen zou afkeuren, maar over con
crete feiten is men het oneens.
Het Afrikaans-Aziatische blok in de
algemene vergadering zal zeker niet
unaniem de Amerikaanse en Britse
actie in de Libanon en Jordanië af
keuren. Het is niet denkbaar, dat bij
voorbeeld Turkije en Perzië zich te
gen die actie zouden verklaren. Zo
als de kaarten nu liggen kan de
Sowjet-Unie geen tweederde meer
derheid bij elkaar brengen voor het
veroordelen van Amerika en Enge
land, maar evenmin zal het aan Ame
rika en Engeland gelukken voor eni
gerlei andere motie zo'n tweederde
meerderheid te organiseren.
Toch zijn er enkele mogelijklie-
heden aanwezig zowel in als
buiten de vergadering van de
Verenigde Naties. Het is bijvoorbeeld
niet uitgesloten, dat men het eens
wordt over het vervangen van de
Amerikaanse en de Engelse troepen
in de Libanon en Jordanië door troe
pen van de Verenigde Naties.
En het is ook niet onmogelijk, dat
de ministers van buitenlandse zaken
zekere afspraken maken, die aan de
handhaving van de vrede ten goede
komen. Daarbij dient dan in de eer
ste plaats gedacht te worden aan
afspraken op economisch gebied en
op het zo precaire terrein van de
wapenleveranties.
Gemakkelijk zal dat niet zijn, want
hierbij gaat het om de vraag in hoe
verre bepaalde mogendheden vrede
willen of de voorkeur geven aan een
toestand van onrust in het Midden-
Oosten.
Men mag aannemen, dat enige on
rust niet onwelkom is aan Rusland
en ook dat de Egyptische premier
speculeert op de grootst mogelijke
onrust in het Midden-Oosten en
Noord-Afrilta om zijn droom van een
verenigd Groot-Arabisch rijk te kun
nen verwerkelijken.
Een toestand van blijvende stabili
teit kan dus vermoedelijk niet ver
kregen worden.
Het zal gaan om het voorlopig afba
kenen van bepaalde Arabische posi
ties, waarbij wel spanning en on
rust blijft bestaan, maar waarbij
de wereldvrede zo weinig mogelijk in
gevaar wordt gebracht.
klaarde, wilde hij in dit toen nog onbekende werelddeel een weg banen
voor de bundel en voor het christendom.
Livingstone is één van die figuren uit de vorige eeuw, die nog altijd sterk
tot onze verbeelding spreekt. Wie zal, wanneer hij in Londen komt, niet een
ogenblik stilstaan bij zijn graf, dicht bij dat van de onbekende soldaat, in
de Westminster Abbey Geboren in een arm maar kinderrijk gezin, moest
hij al heel jong naar de katoenfabriek. Maar altijd had hij een boek bij zich
en ieder ogenblik dat hij over had, gebruikte hij om zijn ideaal te kunnen
bereiken, namelijk om eenmaal als zendeling-arts naar China te kunnen
worden uitgezonden. Het zou echter anders lopen dan hij gedacht had. Toen
zijn speciale zeudiugsopleiding voltooid was, kon hij niet naar China, van
wege de Opiumoorlog. Zodoende aanvaardde hij voorlopig Zuid-Afrika als
zijn zendingsterrein, maar heel zijn verdere leven zou aan Afrika gebonden
blijven.
De woorden die hij 100 jaar geleden
sprak, voordat hij zijn tweede ont
dekkingsreis begon, maar nu niet
meer als zendeling, maar in dienst
van de Britse regering als consul van
Oost-Afrika, geven toch wel duidelijk
aan het tweeslachtige in deze grote
figuur. Hij wilde een weg banen voor
de handel en voor het christendom.
Toen hij zendeling was, ging hij toch
ten ondernemen in onbekende gebie
den. zij het dan ook dat zendingsdoel
einden zijn eerste drijfveren waren.
Toen hij. na een afwezigheid van 16
jaar in Engeland terugkeerde, was hij
echter al niet meer de grote zende
ling, maar de grote ontdekkingsrei
ziger. Doch, toen hij in 1858 als ont
dekkingsreiziger naar Afrika terug
keerde, vergat hij nooit om zendeling
te zijn en als zodanig heeft hij in dit
werelddeel ook een weg gebaand
voor het christendom.
Sedertdien is er in dit toen nog onbe
kende werelddeel veel veranderd.
Afrika is verdeeld onder de volken,
In het tegenwoordige .Afrika krijgt
echter de handel allerlei moeilijkhe
den. Ze is te veel uit geweest op winst.
En tegelijkertijd krijgt ook het chris
tendom allerlei moeilijkheden indit
werelddeel. „Waar de blanke man
komt. krijgt het land een ander aan
zien". De inboorlingen profiteren
daarvan ook wel. Het land wordt ge
pacificeerd. Aan de strijd tussen de
stammen onderling is een einde ge
komen. Steeds weer nieuwe plantages
worden aangelegd en mijnen ontgon
nen. Uit wijde omtrek worden daar
voor arbeidskrachten aangetrokken,
die zo goedkoop mogelijk in kampen
worden ondergebracht. Maar daar
door maakt men de Afrikaan los van
zijn stamverband en men „verstoorde
de tot nu toe bestaande familie- en
volksorde". Dit werkt een ongezonde
ontwikkeling in de hand. Drank en
onzedelijkheid worden steeds meer de
noden van deze volken.
In conflict
Zonder verdere uitleg kunnen we aan
voelen hoe de Kerk daarmee in con
flict komt. Zij voelt zich geroepen
(Vervolg op pag. 8)
Leslie Munroe zal de algemene
vergadering \an de (on)verenigde
naties presideren.
Beroving in scène gezet:
echtpaar aangehouden
Uit een onderzoek dat de recherche
heeft ingesteld is het gebleken, dat
mevrouw van der S., echtgenote van
de concierge van een verkooplokaal
in Dordrecht, die op 7 juli bij de po
litie aangifte deed van een beroving,
deze beroving samen met haar man
in scene heeft gezet.
De vrouw had op de bewuste dag de
politie opgebeld met het verzoek
haar te komen bevrijden uit haar
keuken, waar zij door een onbeken
de man was ingesloten. De onbeken
de zou volgens haar verhaal haar
een portefeuille met een inhoud van
f 1200.hebben afhandig gemaakt,
nadat hij haar verzocht had een bil
jet van f 25.te wisselen. Uit de
verklaringen van het echtpaar is
thans komen vast te staan, dat het
echtpaar in financiële moeilijkheden
verkeert en dat het daarom de bero
ving in scène heeft gezet. Het echt
paar is aangehouden en opgesloten in
't hoofdbureau van politie. Het heeft
bekend.