Klankstad Kerkrade klaar voor
een grandioos muziekfestijn
Bekend kunstenaarscafé Rotonde
te Parijs valt onder slopershamers
AMERIKAANS ATOOM-AFVAL IN
ATLANTISCHE OCEAAN
.14
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT.
ZATERDAG 12 JULI 1958
DOOR JOHAN SCHOLTES GEORGANISEERD
Klankstad Kerkrade Ik kan nu
wel zeggen, dat hier de beste docu
mentatie van muziekkorpsen, zang
koren en wat dies meer zij, ligt 1.
In totaal heb ik er al vijfduizend
Een meisje komt binnen, een paar-
destaartje, van een jaar of achttien,
met twee koppen koffie in de hand.
,Kijk", glundert Johan Scholtes
plotseling, „dat is één van de meer
dan tweeduizend cursisten, die de
Stichting deze winter vijf maanden
lang gratis conversatielessen in het
Engels, Frans of Italiaans heeft la
ten geven Ze heeft de taal van
de nazaten der Romeinen geleerd en
heeft, na afloo" van de cursus een
diploma gekregen... Vraag haar
maar eens wat..."
ITALIAANS.
Terwijl we de paar woorden Italiaans
die we kennen overwogen, zei het
meisje rap: „Un poco piu. prego..."
(„Een beetje langzaam, alstublieft").
Het is de zin die waarschijnlijk 't
meest in Kerkrade zal worden ge
hoord. maar wij kunnen er niet uit
komen.
„We geloven best dat uw Italiaans
goed is", stamelen we dan, daarmee
aan een pijnlijk intermezzo een einde
makend.
GEMEENSCHAPSZIN.
„Dit is een feest van muziekgenot",
zegt hij, „maar ook een van gemeen
schapszin en verbroedering
Kerkrade leeft de hele wereld kennén
en de hele wereld Kerkrade De
reacties, die we krijgen, zijn niet al
leen verbluffend, maar ook hartver
warmend". Daar is het verhaal van
die directeur van I.G.-Farben uit Le-
een Duits orkest, naar de Klankstad
verküsen, die, als beschermheer van
was gekomen en daarbij in 'n eenvou
dig mijnwerkersgezin werd onderge
bracht. Toén het Stichtingsbestuur
na een paar dagen hoorde, dat deze
gast liefst vijftienduizend mensen on
der zich had wérken, trachtte men
hem te overreden zijn intrek in een
hotel te nemen. De Duitser wilde hier
echter niets van weten, omdat hij,
zoals hij zei. 'voor 't eerst in z'n le
ven het arbeidersmilieu had leren
kennen. Een jaar later nodigde hij
het hele mijnwerkersgezin op z'n
landgoed uit, waar het zo lang kon
blijven, als het wilde.
HERKOMST.
Men krijgt na dit genre enthousiaste
verhalen ook eindelijk de vrijheid om
naar de herkomst van de fondsen
van de Stichting Wereldmuziekcon
cours Kerkrade te vragen. Voor Jo
han Scholtes blijkt de financiering
dan het ei van Columbus te zijn. voor
ons een geniale vondst, die, naar oiis
weten, nog nergens is toegepasto
Wat heeft deze „man in het groot'
namelijk gedaan
Dit: toen hij een beginkapitaal no
dig had vóór het organiseren van
zijn Tweede Wereldmuziekconcours,
heeft hij een spaarzegelactie voor
Kerkrade ontworpen, die hierop neer
kwam, dat de spaarders wel hun in-
leggeld. maar niet de rente er van
terug ontvingen. Ter compensatie
Ook dit midden-Afrikaanse
tam-tarn-orkest zal in Kerk
rade muziek maken.
wwwvwwwwvwww
van de rente, die in de stichtingskas
terechtkwam organiseerde hij, met
genummerde zegels asl inzet, de ene
loting na de andere. Er werden
overigens geschonken gasfornui
zen weggegeven, televisietoestellen,
strijkijzers, veertiendaagse vakantie
reizen...
VIER TON.
Met dit fonds, waarin weldra de ren
te van een kapitaal van anderhalf
miljoen gulden was gevloeid en ga
rantiesommen van rijk, provincie en
gemeente op de te verwachten en
treegelden is de bal aan het rollen
gegaan. Het budget bedraagt dit
jaar niet minder dan vier ton, terwijl
er toch geen cent subsidie zal wor
den gegeven.
Knap van deze Johan Scholtes, zo
buitenland verschillende aanbiedin-
knap zelfs, dat hij uit binnen- en
te nemen. Maar hij denkt er toch
gen heeft gekregen om de organisa
tie van grootscheepse acties op zich
niet aan Kerkrade te verlaten. De
Klankstad, waar hij geboren en ge
togen is, waar hij bugel, bariton, al-
to en piano heeft gespeeld, zal hij
nooit voor betere financiële perspec
tieven verlaten.
„Ik heb m'n hart aan dë mijnwerkers
en aan deze plaats verpand", zegt
hij. „Ik streef bovendien liever
Ideële dan materiële doeleinden na
en ik heb, ondanks de lawine van
werk, die elke dag weer over me
heen stort, het gevoel een steentje
bij te dragen aan het wederzijdse
begrip, dat toch een van de grond
slagen van de wereld moet zijn
ONDERZEESE MESTVAALT
„Mister G." is de atoom
vuilnisman van Boston
New York, jni Tien centimeter
beton en een vliesdunne stalen wand
dat is alles! Breekt deze bescherming
dan komen onvermijdelijk radio-ac
tieve stoffen aan de oppervlakte om
daar onheil te stichten. En deze tien
centimeter beton omhullen Ameri-
ka's atoom-afval, dat dagelijks in
grotere hoeveelheden geproduceerd
wordt, dat men ergens moet wegwer
ken, vóór hetr een catastrofe veroor
zaakt.
In de Golf van Maine, ter hoogte van
de stad Boston, is de Atlantische
Oceaan op veertig kilometer uit de
kust reeds honderd meter diep. Dit
gebied is door een beslissing van de
almachtige atoomcommisie van de
Verenigde Staten de twijfelachtige
eer te beurt gevallen, de atoom-
mestvaalt van de V.S. te worden.
Hierheen voeren geen scheepvaart
wegen én hier wordt' de bodeiri be
dekt door metersdik slib.
En daarom kan mister G. uit Bos
ton ook in de laatste jaren voortdu
rend zijn zaak uitbreiden en steeds
meer dollars op zijn bankrekening
brengen. Hij verricht eigenlijk heel
eenvoudig werk. Er is slechts één
„maar" aan verbonden:
Een tiende seconde kan voldoende
zijn om een dodelijke dosis stra-
HEMINGWAY GEBRUIKTE HET ALS DECOR VOOR „FIESTA"
Modigliani en Utrillo gingen
er niet zelden „op de vuist"
(Van een speciale correspondent.)
Een symbool voor Parijs, het café „La Rotonde" aan de Boule
vard Montparnasse, zal in de komende weken teil offer vallen
aan slopershamers. Op zijn plaats komt een moderne bioscoop.
Met dit café sterft een stuk van het beroemde kunstenaars
kwartier, dat van 1910 tot in de dertiger jaren punt van samen
komst was van schilders, dichters en politici. Op het terras van
„La Rotonde" ontmoetten Lenin en Trotski elkaar, Modigliani
en Strawinski, Hemingway en Ilja Ehrenburg.
Toen tussen 1905 en 1910 de uit
tocht uit Montmartre begon van de
voor de toeristen vluchtende kunste
naars, was Montparnasse nog een
landelijke voorstad van Parijs. Een
zekere monsieur Libion, een bekende
figuur uit de Parljse amusements
wereld en een specialist in cafés en
cabarets, kocht in 1912 een klein ge
failleerd schoenenwinkeltje op de
hoek van Boulevard Montparnasse ën
Boulevard Rospail en maakte er een
café van. Binnen enkele weken had
hij reeds een vol Muls, want hij was
bereid de eeuwig op zwart zaad zit
tende kunstenaars lange kredieten
te geven en in plaats van contant
geld hun schilderijen en manuscrip-
ten tegen een zucht prijsje als
betaling aan te nemen. In dit opzicht
concurreerde hij met de slager op de
andere hoek van het Carrefour Va-
vin zo heet deze kruising van de
twee boulevards die graag pente
keningen en aquarellen in betaling
aannam voor een biefstuk of een
schnitzel. Toen monsieur Libion zich
in 1935 uit zaken terugtrok, bezat
hij een verzameling van ruim hon
derd moderne meesters, die een
waarde van verscheidene miljoenen
vertegenwoordigde.
De eerste stamgasten van de „Ro
tonde" waren de Fauvisten: De-
rain, Vlaminck, Matisse, die hun
schilderijen in het café ten ver
koop ophingen. Zij ontmoetten er
de expressionistische .dichters, als
Apollinaire en de modellen van de
kunstscholen uit de omgeving. Zij
gingen ook om met de arbeiders
van de drukkerijen en fabrieken
uit de buurt, die 's avonds hier
heen kwamen om een glaasje rode
wijn te drinken en die vaak meer
geld op zak hadden dan de
kunstenaars.
Dit heterogene gezelschap schiep een
zo volkomen unieke sfeer, dat de
„Rotonde" al gauw te klein werd en
zijn gasten de als paddestoelen uit
de grond schietende établissementen
in de directe omgeving opzochten: de
Duitsers en Skundinavièrs maakten
de „Dómc" tot hun stamlokaal, de
Amerikanen verhuisden naar de „Se
lect", de Italianen en Balkanezen
naar de „Jockey".
Lenin speelde,op liet terras van de
„Rotonde" sch'aak met Lunatschars-
ki als hij zich tenminste niet met
een van de modelletjes amuseerde.
Trotski liet zich hier door Vlaminck
portretteren. Modigliani en Utrillo,
beiden tot de nok vol drank, gingen
hier talloze malen op de vuist, ter
wijl zij elkaar toeriepen: „Jij bent
de grootste schilder van deze tijd!",
tegen welke uitspraak zij dan beiden
heftig in opstand kwamen. De kel
ners verwilderden hen dan naar de
trottoirrand, waar ze in een vriend
schappelijke omarming bleven liggen
tot det morgenkou hun roes had weg
gevaagd.
Na het uitbreken van de Eerste
Wereldoorlog zakte „La Rotonde"
geheel weg in de schemering. De
buitenlanders zochten meer eikaars
gezelschap, terwijl de Franse stam
gasten zelf naar het front moesten
en onder de overgeblevenen mengden
zich thans handelaren in narcotica,
gigolo's en zware jongens, die alle
maal in staat waren geweest zich
bulten de militaire dienst te houden.
Toen de wapenstilstand kwam, had
de „Rotonde" de naam, de berucht
ste plaats van het continent te zijn,
hetgeen voor het établissement de
beste reclame was.
Daarna kwamen er de Russische
emigranten, rijk geworden Amerika
nen en Spanjaarden en ook een nieu
we generatie kunstenaars. Op de
fauves volgden de kubisten en de
futuristen. In de „Rotonde" werd de
beweging van de „Art Décoratif" ten
doop gehouden, de surrealisten ves
tigden hier hun hoofdkwartier. Er-
nest Hemingway maakte het café tot
het toneel van zijn boek „Fiesta" en
dong er naar de gunsten van Kiki-,
het beroemdste schildersmodel uit de
twintiger jaren.
Plotseling, op een dag in 1929, gin
gen de lampions voor „La Rotonde"
uit.. De beurskrach van Wallstreet
ontvolkte met één slag het terras. De
Amerikanen namen het eerste schip
naar huis en Jujita, de Japanse schil
der, die cr placht voor te rijden in
een twaalfcilinder met een chauf
feur in livrei, kwam weer als tevoren
te voet en dronk er alleen nog maar
een kopje koffie.
Tien jaar lang voerden de Montpnr-
nasse-cafés een armetierig bestaan,
slechts door een dunne stroom van
toeristen in leven gehouden. De „Ro
tonde" werd in de Tweede Wereld
oorlog gesloten. Daarna beleefde het
café een korte schijnopbloei, maar de
kunstenaars waren weggetrokken
naar de Boulevard Saint Germain en
het He St. Louis en de jeugd danste
bebop in het Quartier Latin. Toen
twee jaar geleden filmmensen opdo
ken aan het Carrefour Vavin om er
de reeds tot historie geworden ge
schiedenis van Modgliani te draaien,
toen wisten de meeste vaste klanten,
dat Montparnasse definitief verleden
tijd was geworden
ling op te doen. Mister G. bezit
een redelijk zeewaardige sleep
boot en twee redelijk stabiele lich
ters. Vlakke sleepschepen met
een groot laadvermogen en de
stabiliteit van een vlot.
Van de atoom-commissie kreeg hij
een licentie om het afval van de split
singsprocessen te mogen vervoeren
en het te lossen in de Golf van Maine.
Overheidsinstanties en particulieren
telt hij sindsdien onder zijn klanten.
Zij brengen hun atoomafval naar
Boston en daar gaat het om mister
G.'s lichters. Rechthoekige betonnen
blokken omhullen de r.onde stalen va
ten met de radio-actieve stoffen
van isotopen tot „besmette" gereed
schappen. Tien centimeter beton is
voldoende, wanneerhet tenmin
ste niet barst.
Mister G. laadt dit afval qp zijn dek
schuiten en vaart buitengaats. Ieder
bemanningslid draagt e«n geigertel
ler bij zich. Vaak genoeg dansen de
jïei'veuse wijzers over di^rode streep
om het maar eens heel onweten
schappelijk te zeggen wanneer de
radio-activiteit zijn vernietigend
werk doet. Maar wie heeft er op den
duur aan boord van die lichters nog
tijd voor, daar voortdurend op te let
ten
Aan de mast van de sleepboot wan-
pert de internationale kruitvlag. Hij
waarschuwt: „Voorzichtig, ga mij uit
de weg, ik heb explosieve lading aan
boord!" Maar wie let nu op zo'n
sleepbootje met zijn onaanzienlijke
aanhangers Wanneer na vier uur va
ren eindelijk de veertig kilometer
afgelegd zijn, stoDt mister G. zijn
antieke atoommacnine. Met de hand
bediende winches tillen de betonblok
ken op, een laadboom zwaait naar
buiten en als een reusachtige dobbel
steen plonst het blok met zijn ge
vaarlijke lading in de oceaan.
Beneden wacht het slik. Het breekt
de val, neemt de atomaire last snel
in zich op en laat deze niet meer
los. Reeds meer dan 500 vaarten
maakten de lichters naar dit water
gebied, waar iedere keer, wanneer er
weer een lading is gelost, een boel
wordt uitgezet. Het is intussen al een
uitgestrekt gebied geworden en het
einde van deze voor mister G. zo
bloeiende zaak is nog niet to zien.
Integendeel. Hij heeft al een tweede
sleepboot besteld, groter en sneller.
Misschien zal hij er twee vaarten
per dag mee kunnen maken naar de
Golf van Maine.
Tot dusverre kregen slechts vier re
derijen in de V.S. een licentie voor de
afvoer van atoom-afval. Drie daar
van liggen aan de kust van de Stille
Oceaan. Slechts mister G. iverkt aan
de Atlantische kust. In het begin
maakte hij zo'n 100.000 dollar per
liefst zo gauw mogelijk dat gevaar
lijke afval kwijt zijn!
Engeland zet sultan
van Lahej af
De Britse regering heeft besloten sir
Ali Abdoel Karim niet langer te er
kennen als sultan van Lahej, de
grootste staat in het westelijke deel
van 't Britse protectoraat Aden. Dit
is donderdag door de minister van ko
loniën Lennox-Bovd in het Lagerhuis
bekendgemaakt. Volgens de minister
heeft de sultan sinds geruime tijd een
koers gevolgd die onverenigbaar is
met de verdragen welke hij met dc
Britse regering heeft gesloten.
De sultan kwam in april voor een
particulier bezoek van drie maanden
naar Engeland. Hij mag niet meer
naar het protectoraat terugkeren.
Zoals gemeld is twee weken geleden
de commandant van de troepen van
Lahej welke door Engeland wor
den bekostigd met een aantal van
zijn militairen met medeneming van
vrachtauto's, wapens, munitie en een
aanzienlijk deel van de staatskas
naar Jemen gedeserteerd.
Op de Onafhankelijkheidsdag (4 juli»
en in het daaropvolgende weekeind zijn
in de Verenigde Staten bijna eoo mensen
bij ongelukken tijdens vakantiebezighe
den omgekomen. Het verkeer eiste 339
mensenlevens. Er verdronken 162 men
sen en 84 verloren het leven bij andere
ongelukken.
In augustus 8000 muzikanten uit
27 landen naar mijnwerkersstadje
(Van onze speciale verslaggever.)
In Kerkrade, in een net kantoortje aan de Hoofdstraat, stonden
we bij de doos van Pandorra. En toen „de grootste fantast van
de wereld", de 38-jarige Johan Scholtes, haar voor ons opende
geruisloos gleed een archiefla naar hem toe bloeide er een
wereld van muziek en verbroedering voor ons open, een wereld
ook van durf, organisatietalent en doorzettingsvermogen. Want
„d'r Joehan", zoals men in Kerkrade zegt, is de man achter de
schermen van het wereldmuziekconcours, dat dit jaar voor de
derde keer in Limburg's Klankstad zal worden gehouden.
„Voor mij geen bazuinen", beweert dit wondermeus zelf, maar
een gesprek met hem behoeft slechts vijf minuten te duren om
de loftrompet te kunnen steken.
Het programma, persoonlijk door Jo
han Scholtes uitgekiend, ligt reeds
kant en klaar een programma van
liefst eenendertig dagen met slechts
in de nachtelijke uren enkele rust
punten. Met een waterval van fees
telijke klanken zal de kapel van de
Franse Garde Républicaine het derde
wereldmuziekconcours inluiden.
Kerkrade en de half miljoen bezoe
kers, die er verwacht worden, zullen
zich verder kunnen vergapen aan de
zwarte muzikanten van keizer Haile
Selassie van Ethiopië, aan de rode
mantels en boernoezen van de leden
van Armoni Muzikasi een Turkse
militaire kapel aan het Civio Or
chestra. aan de bombastische stads-
kapel van Buenos Aires, aan de En
gelse Royal Air Force Band. aan het
Defence Philharmonic Orchestra uit
Tel Aviv, aan het uit stadsnegers be
staande Guvana-orkest uit Parama
ribo en, niet te vergeten: aan de lijf
kapel van koningin Elizabeth II van
Engeland. The Royal Horse Guards.
Een internationale jury van di
rigenten de namen zijn nog
geheim zal in Kerkrade, op
het Derde Wereldmuziekcon
cours, de verschillende muziek-
4 prestaties te beoordelen krij
gen. Het gaat de vijfduizend
musicerenden echter meer om
de eer dan om prijzen, want
de intrinsieke waarde er van is
eerder klein dan groot te noe
men.
Toch heeft de motor van dit
unieke festival, Johan Schol
tes, weer voor de nodige, ori
ginele attracties gezorgd. Hij
heeft domweg verscheidene
staatshoofden aangeschreven,
met het verzoek prijzen voor
het concours beschikbaar te
stellen. En dat dit meer suc
ces heeft gehad dan hij aan
vankelijk dacht, blijkt wel uit
het feit. dat president Coty
een vaas van Sèvres porselein
geschonken heeft, generaal
Franco een guitaar, koning
Boudewijn een zilveren bord
en Bondspresident Heuss een
zilveren schaal. Al deze voor
werpen dragen een inscriptie,
waardoor het bezit er van des
te aantrekkelijker wordt.
Johan Scholtes heeft nog Iets
gedaan, dat vooral in kringen
van Nederlandse beroepsmusici
met blijdschap begroet zal
worden. In samenwerking met
de Stichting Donemes heeft hij
alle, na de oorlog verleende
regeringsopdrachten aan Ne
derlandse componisten, op de
geluidsband laten vastleggen,
v -waardoor élke belangstellende
buïte-nlander in de gelegenheid
wordt gesteld een verzoeknum
mer te horen.
„Een nieuw export-medium",
zegt hij zelf en we mogen er
wel aan toevoegen, dat het net
zo uniek is als de instigator
zelf.
Johan Scholtes elk kind in het
vijfduizend inwoners tellende Kerk
rade kan de vreemdeling naar hem
loe brengen. Hij heeft deze Neder
landse mijnwerkersplaats, waar men
„eine Tasse Kaffee" in plaats van
„een kop koffie" zegt. een naam in
de oneindige wereld van muziek be
zorgd. die klink als de klank van
duizend violen. Hij heeft van 1958
het jaar van zijn woonplaats ge
maakt door er met een brein, dat
overstroomt van Ideeën, het grootste
muziekconcours van de wereld te or
ganiseren.
En als men hem thans vraagt wat
hij In de achter hem liggende vier
jaar heeft bereikt, dan zegt hij be
scheiden, doelt kernachtig: Tussen 1
en 81 augustus van dit jaar zullen
achtduizend muzikanten uit zevenen
twintig landen en vier werelddelen
naar Kerkrade komen
EEN LEGER.
Dit is overigens maar een greep
het leger van muzikanten, dat K«
Best onderhouden dorp van Engeland
Iets van de landelijke rust van het
kleine dorpje Chelsworth in het En
gelse graafschap Suffolk, spreekt uit
deze artistieke foto. Het lijkt alsof
het plaatsje, bekend om zijn met riet.
bedekte houten landhuisjes, nog in
het geheel niet is beroerd door het
jachtige leven van deze tijd. Een
paar juur geleden kleum Chelsworth
uit een wedstrijd als het beste onder
houden dorp van Engeland te voor-
rade in de maand augustus zal bin
nenmarcheren. Er komen zangkoren
uit Frankrijk, tamboer- en pijper
korpsen uit Duitsland, mandoltnever-
enigingen uit Italië en hoempa-orkes
ten uit Spekholzerheide. Ook het Ra
dio Philharmonisch Orkest uit Hil
versum is in de festiviteiten opgeno
men, de bekende organisten, pater
Joso Manchia uit Madrid en profes
sor Josef Zimmermann uit Keulen,
zomede een aantal kamerorkesten.
Wat is het geheim van Johan Schol
tos, die secretaris van de Stichting
Wereldmuziekeoncours Kerkrade is,
doch tevenfc hoe vreemd dit ook
moge .klinkeij commies ter ge
meentesecretarie in zijn woonplaats?
GERUISLOOS
„Laat ik beginnen mot te stellen",
zegt hij dan, „dat ik dp slechtste
gemeente-ambtenaar van Neder
land ben Men heeft mij echter
herhaaldelijk verteld, dal ik orga
niseren kan en ik mag wel bewe
ren, dat dit laatste onmisbaar is
om een project als het wereldmu
ziekeoncours geruisloos te laten
draaien
Met een breed gebaar wijst hij
dan op zijn volkomen lpge bureau.
„Toen mij de, werkkamer van
iemand, die zegt organisatietalent
te bezitten, en ik zal meteen zeg
gen, of hij 't beeft of niet
Een hureau hoort elke avond
schoon te zijn en natuurlijk niet
zo, «lat alles wat niet afgewerkt
is, domweg in een van de laden
wordt geveegd Als Ik er niet
voor zorg elke dag mijn post af
te werken ik krijg gemiddeld
zo'n dertig brieven per dag
zou ik spoedig door de geesten,
«Me ik heb opgeroepen ver
slonden zijn
Johan Scholtes had nog "een secre
taresse, die hem hielp, maar niette
genstaande dit. kon hij met trots de
inhoud van twee niet eens zo grote
archiefkasten laten zien, waar z'n ge
hele werkmateriaal in opgeborgen
zat. Brandschone mappen hingen in
deze doos van Pandorra. mappen met
glimmende plastic ruitertjes op de
hoek en foutloos "etikte naamkaar
tjes. „Dit ïs-rtilles", zegt hij lachend
als hij ons verbaasde gezicht ziet.
„Het gehele zenuwcentrum van
