Zuiderzeebodem geeft na eeuwen
zijn geheimen prijs
Piepjonge Haagse „journalisten"
bezochten Expo
NEDERLAND NEEMT DEEL AAN
MERKEN VAN 20.000 HARINGEN
COLUMBIAANSE REGERING
FINANCIERT G0UDJACHT
WOENSDAG 9 JULI 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT.
7
DRAMA VOOR DE KUST VAN SCHOKLAND
Opgravingen
Ook met de boot onder aan de dijk in
het korenveld is het zo gegaan. Op ze
kere dag stapte een landbouwer het
kantoor van de heer Van der Heide
binnen met de mededeling, „dat er
wel eens iets belangrijks in zijn grond
kon zitten".
De archeoloog en zijn assistenten gin
gen direct een kijkje nemen. „Het kon
wel iets zijn", concludeerde het drie
manschap en de voorwerker de heer
Van Veen kreeg de opdracht met een
proefopgraving te beginnen.
Men groef volgens de kwadranten-
methode, dat wil zeggen telkens
een kwadrant uit de ovaal, die
over het bootje was uitgezet, waar
bij twee walletjes, kruisgewijze
over het wrak, in stand werden ge
houden. In deze wallen tekenen
zich duidelijk de grondprofielen af.
Voor de archeologie is het een klein
kunstje uit het profiel op te maken,
uit welke eeuw deze grondverschui
ving dateert en ook (ruim genomen!)
de periode, waarin de boot in de vaart
was en verging.
jpiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiioiiiiiiiiiiiiiiiimini
H Oudheidkundig museum op
H Schokland. Skeletten van pre- j§
H historische dieren en middel- §1
eeuws aardewerk.
Verrassingen
De vissersboot van de Middelbuurt is
ruim 16 meter lang en bijna vijf me
ter breed. Sommige gebinten en bal
ken vertonen dikke knobbels en grove
afwijkingen, maar toch was de boot
waterdicht. In het midden bevindt
zich de bun, een houten bak, waarin
de vis werd gedeponeerd. Aan de ge
raamten van de vissen, die op de bo-
Middeleeuwse vissersboten tussen
de wuivende korenvelden
(Van een speciale verslaggever)
Enkele schepen, die tussen Kampen en het eiland Schokland ter visvangst
varen, wendden hun steven naar het eiland om een veilig heenkomen te
zoeken. De wind nam in kracht toe en het water sprong als razend gewor
den tegen de krakende boeg van het vluchtende scheepje. Toen gebeurde
het. Met een schok ploegde het bootje zich vast in de verraderlijke gronden
onder de oostkust van Schokland. Drie vissers sloegen overboord en ver
dwenen in de golven; de anderen konden zich ternauwernood in veiligheid
brengen.
Van de dijk zagen zij hun scheepjes ten ondergaan tussen de witte koppen
van het kolkende water.... Dat was op een stormachtige dag in de IBe eeuw.
Nu, 1958, is er voor de zee niets meer te zien op Schokland. Het voormalige
eiland ligt ingesloten door de weidse Noord-Oostpolder en aan alle kanten
ziet men prachtige boerderijen afgebakend door rijen wiegende peppels.
In deze dagen, ruim vier eeuwen na
een van die zoveel duizend drama's op
zee, begint een landbouwer met de
her-drainage van een polder. Er wordt
een sleuf gegraven. Op zekere dag
stoot men op een balk. Iets verderop
blijft zijn schop weer op een balk ste
ken, die op dezelfde diepte in de grond
verborgen zit.
De Afdeling Archeologisch Onderzoek
van de Directie van de Wieringermeer
(Noord-Oostpolderwerken) wordt ge
waarschuwd. Dan staat het spoedig
vast: men is op een vissersscheepje
gestoten, dat in een ver verleden moet
zijn vergaan.
Zo geeft de zeebodem soms een van
zijn geheimen prijs. Ditmaal in een
korenveld op een honderdtal meters
van de dijk van het voormalige eiland
Schokland. De archeologische afde
ling onder leiding van de heer G. D.
van der Heide, kon wel vaststellen,
dat de boot uit de zestiende eeuw da
teerde, maar verdere gegevens ont
breken. Daarvoor heeft het scheepje
te lang in het water gelegen en vond
men bij de opgraving te weinig aan
knopingspunten.
De oude Zuiderzeebodem is een do
rado voor de archeologie en in bin-
hen- en buitenland heeft men gro
te belangstelling voor de prachti
ge vondsten, die hier reeds gerui
me tijd worden gedaan.
In het oudheidkundig museum op
Schokland in de voormalige Water-
staatkerk ziet men de enorme beende
ren van de mammoet, die in grote
kudden in de late ijstijd over de kale
steppen van de Zuiderzeebodem
dreunden, de horens van rendieren,
konings- en reuzenherten, van wisen
ten (bisons), neushoorns en grote vis
sen.
Hqt.is een unicum in de wereld, dat
een complete zée voor een groot ge
deelte wordt drooggelegd. En het is
dan' ook niet te verwonderen, dat de
belangstelling van de gehele archeolo
gische wereld uitgaat naar wat zo'n
leeggepompte zee aan oudheidkundi
ge verrassingen te bieden heeft.
De samenwerking tussen de afdeling
Archeologisch Onderzoek, i.e. de he
ren G. D. van der Heide en zijn mede
werkers enerzijds en de landbouwers
anderzijds is voortreffelijk. Met de re
gelmaat van een klok komen meldin
gen van vondsten binnen.
Het behoort niet tot de uitzonderin
gen, wanneer men komt aandragen
met een mammoetkias (zo groot als
een steenkoolbriket) of met het mooi
ste middeleeuwse aardewerk, dat men
zich maar denken kan.
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllll
Zeug toonde moedertrouw.
Een zeug heeft dezer dagen de M
afstand van verkoper naar ko-
per tweemaal afgelegd. De ff
eerste keer de heenweg onder M
leiding van haar eerste eige-
naar de heer Knoop uit Drie- n
bergen Rijsenburg, naar boer
Van Rooyen aan de Kronfme
Rijn op een afstand Van enige
uren gaans en de tweede keer
's-nachts op eigen initiatief
met de vaste wil haar biggen
terug te zien. Het varken was M
verkocht toen de biggen hun
moeder konden missen.
Dat varkens trouw kunnen
zijn ondervond de familie s
Knoop echter de vroege mor-
gen na de verkoop toen het
varken uit de vreemde wei
bleek te zijn gebroken en weer §i
voor de deur zat.
De vreugde van het weerzien
tussen moeder en kroost was
groot. H
lillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllH
dem van de bun worden aangetroffen
kan men zien of het een zoet- of een
zout-water-visser is geweest.
Achter in de boot trof men de stook
plaats aan. Hierop kookten de be
manningsleden hun potje. De omge
ving van de stookplaat was volgesta-
pela met grote puntige keien. Daar de
vissers tijdens „de schaft" in deze
ruimte verblijf hielden, kan het niet
anders of zij hebben, op deze keien
gezeten en, wie weet, ook geslapen.
Toen men de boot in de Middelbuurt
eenmaal had blootgelegd, trof men
een .bord met slikversieringen, een
paar leren schoenen, ijzeren werktui
gen (waaronder pikhaken), rood aar
dewerk en een stuk van een test aan.
Een magere oogst volgens de archeo
logen, die bij sommige schepen com
plete „huishoudens" voor de dag haal
den. Aan de hand hiervan kreeg «men
een indruk van de gebruiksvoorwer
pen en de huishoudens van meerdere
vissersfamilies in de 14e, 15e en 16e
eeuw. Omdat „onze" boot zo dicht on
der de kust lag, zullen de Schoklan-
ders deze wel leeggehaald hebben.
Mooie vondsten
In 1946 kwam de heer G. D. van der
Heide als leider van het Archeologisch
Onderzoek naar de Noord-Oostpolder.
Sedertdien heeft hij al heel wat ont
dekkingen gedaan.
Alleen in de Noord-Oostpolder zijn
158 schepen geregistreerd, waarvan
een klein aantal is opgegraven. Met
genoegen denkt de heer Van der Hei
de nog terug aan de opgraving van
een prachtig koopvaardijschip,- dat
een lengte had van 45 meter en nog in
prima staat verkeerde. Ook vorig jaar
ontdekte men een prachtige boot.
Eveneens een koopvaarder met een
lengte van 26 meter, een breedte van
bijna 7 meter en 3 meter onder de
overloop. Om de kosten te dekken,
waagde men het experiment de boot
mechanisch op te graven. De proef
slaagde uitstekend.
Emissie De Bijenkorf
Van 15 juli a.s. af zal bij de Am
sterdamse Bank N.V. en Labouché-
re en Co. N.V. de inschrijving open
staan op nominaal f 2.560.600, in ge
wone aandelen resp. niet-royeerbare
certificaten van gewone aandelen, in
stukken van f 200.en f 1000.
aan toonder, in de N.V. magazijn
„De Bijenkorf" te Amsterdam, tot
de koers van 200 procent. De stuk
ken zijn voor de helft gerechtigd tot
het dividend over het boekjaar 1 fe
bruari 1958/31 januari 1959 en ten
volle tot het dividend over de volgen
de boekjaren.
De inschrijving staat uitsluitend
open voor houders van claims.
WELKE SCHADE DOOR INDUSTRIEVISSERIJ?
Willem Beukelszn naar
de Britse Bocht
Vijftien tot 20.000 haringen die thans
nog vrij uit in de Noordzee zwemmen
zullen eind juli en in de maand
augustus worden gemerkt en daarna
weer te water worden gelaten. Met
dit iiierkprogramma dat op 26 juli
begint, en dat wordt uitgevoerd door
trawlers van het visserijonderzoek in
Nederland, Denemarken, Schotland
en Polen en een tweetal vissersvaar
tuigen van Noorwegen en Zweden, wil
men het in 1957 begonnen onderzoek
voortzetten om na te gaan in welke
mate de industrievisserij van Deense
en Duitse kotters op jonge haring
schadelijk is voor de normale harin-
visserij. De haringvangsten zijn na
melijk de laatste jaren aanzienlijk
verminderd.
Tot dit onderzoek waaraan de Neder
landse trawler „Willem Beukelszn"
zal meewerken werd in 1956 besloten
op de internationale conferentie te
Kopenhagen. Vorig jaar heeft men
ruim 13.000 haringen in het gebied
van de industrievisserij langs de
Deense kust gemerkt. Deze haringen
waren voorzien van inwendige mer
ken zodat zij alleen in de vismeelfa-
brieken konden worden teruggevon
den. Van de 13.000 haringen werd
slechts 3% procent teruggemeld. De
uitwerking van alle cijfers en het
beschikbare materiaal leidde voor de
visserijbiologen tot de conclusie dat
de jonge haring zich bijna niet ver
plaatst. De berekeningen wezen
voorts uit dat de Duitse en Deense
industrievissers in 1957 14 pet. van
de totaal nieuwe haringstand hebben
weggevist. Dat wordt herhaald om
vorig jaar gemaakte fouten te ver
mijden en het getal van 14 pet. te
controleren. Dit jaar zullen de ha
ringen uitwendig worden gemerkt zo
dat ook trawlers en drijfnetloggers
die de gemerkte haringen vangen
daarvan melding kunnen maken aan
de visserijlaboratoria in de verschil
lende landen. Op deze wijze hopen de
biologen nog beter te kunnen vast
stellen welke visserijen in de Noord
zee onder de industrievisserij lijden.
De Nederlandse trawler heeft met
een Schotse, een Deense en een Pool-
De vissersboot, zoals deze in
de Middelbuurt werd aange- s
troffen. Men ziet hier enkele
keien, waarvan men niet weet
of het ballast was of een
transportartikel. Het houtwerk §1
heeft de eeuwen uitstekend M
getrotseerd.
llllllllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllIllllllllllllllllllillll
Eisenhower wil reizen tegen
belang van V.S. verhinderen
President Eisenhower heeft maan
dag in een speciale boodschap aan
het congres als zijn mening te ken
nen gegeven dat de Amerikaanse re
gering het recht zou moeten hebben
óm paspoorten te weigeren aan inge
zetenen wier reizen naar het buiten
land tegen de belangen van Ame
rika zijn. De president deelde mede
binnenkort hierover een wetsont
werp te zullen indienen.
Hai'f juni had het Amerikaanse hoog
gerechtshof bepaald dat het ministe
rie van buitenlandse zaken niet het
recht heeft mensen op grond van hun
overtuiging of lidmaatschap van ver
enigingen, een paspoort te weigeren.
Eisenhower is van mening dat het
ministerie wel het recht moet hebben
paspoorten te weigeren aan perso
nen, die naar gebieden reizen, waar
zij niet beschermd kunnen worden of
waar hun aanwezigheid niet strookt
met de belangen van de Amerikaanse
buitenlandse politiek of strijdig is
met de veiligheid van de Verenigde
Staten.
Einde van Engelse
kolenrantsoenering.
Protest tegen Amerikaanse
scheepvaartpolitiek
De Nederlandse regering heeft, even
als die van andere landen zoals
Groot-Brittanië, Noorwegen, Zwe
den, Denemarken, België, West-Duits
land en andere landen, te Washing
ton op het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken een aide-me
moire aangeboden waarin de hoop
wordt uitgesproken, dat de Ameri
kaanse regering tot herziening van
enkele onderdelen van haar scheep
vaartpolitiek zal overgaan.
Het protest van de Europese scheep-
vaartlanden is gericht tegen de Ame
rikaanse maatregelen, die beogen de
verscheping van goederen onder het
„Mutual Security Programma" voor
tenminste 50 pet en die, krachtens
transacties op grond van leningen,
kredieten of garanties van Ameri
kaanse overheidsinstanties zoals de
export-importbank tot stand geko
men, voor de volle 100 pet voor de
Amerikaanse vlag te reserveren.
Wateren bij West-Java
voor scheepvaart gesloten
Polen levert vierentwintig
schepen aan Indonesië
De Indonesische stafchef van de ma
rine, vice-admiraal Soebayakto,
heeft de wateren ten zuiden van
West-Java gesloten verklaard voor
de scheepvaart en visserij.
Plaatselijke autoriteiten hebben
kortgeleden „vreemde vaartuigen" in
dat gebied gesignaleerd.
Volgens een bericht van Antara heeft
de Indonesische minister voor
scheepvaart, Moh. Natsir, te War
schau overeenstemming bereikt voor
de levering door Polen van 24 sche
pen voor de interinsulaire vaart in
Indonesië. De totale tonnage dezer
schepen is 62.000 ton.
Volgens een nader bericht van Anta
ra heeft een Japanse onderneming
aan Indonesië aangeboden, 66 kust
vaartuigen te leveren in ruil voor
olie.
IN HET SPOOR VAN ZEEROVER MORGAN
Advocaat zoekt naar
enorme schatten.
(Van een spéciale correspondent.)
De goudkoorts schijnt nog eenmaal
Zuid-Amerika te pakken te hebben.
Als in vroeger jaren is een oorlogs
vloot uitgevaren op zoek naar schat
ten. De Columbiaanse regering heeft
een poging ondernomen om de le
gendarische op grond van weten
schappelijke onderzoekingen echter
als bestaand veronderstelde - schat
op te sporen van de Britse zeerover
Henry Morgan, die wegens de zwa
re verliezen, die hij de Spanjaarden
toebracht, in Engeland plechtig tot
ridder werd geslagen en in de adel
stand verheven. In de nieuwe wereld
volgt men met de grootste spanning
dit experiment, dat met behulp van
een oorlogsvloot wordt uitgevoerd.
Meer dan tien jaar lang heeft de ze
ventiende eeuwse piraat, terwijl hij
met zijn schepen de armada's der
Spaanse koningen achtervolgde, die
goud en zilver uit het koloniale rijk
naar het moederland brachten, zijn
hoofdkwartier gehad op het door ge
vaarlijke rotsen tegen iedere aanval
beschermde eiland Santa Catalina
voor de kust van Columbia. Onme
telijke schatten vielen in zijn han
den, De Britse zeerover en Lord
vertrouwde echter ondanks alle eer-
De Engelse paymaster-generaal, Re
ginald Maudling, heeft gisteren be-
se trawler tot taak de jonge haring I kendgemaakt. dat de kolemantsoe- I aïeten vertrarghet grooïïÉe deeT«an
in het gebied bij Denemarken en de nering in Engeland de volgende zijn buit in geheime bergplaatsen.
Duitse Bocht op te sporen. week maandag zal eindigen. i Sindsdien zijn hardnekkige geruch-
Zeven Haagse jongens hebben een indrukwekkend beeld ge
kregen van de al de heerlijkheden en bijzondere privileges,
die een journalist menselijkerwijze op dit ondermaanse kan
en mag verwachten. Maar waar de werkelijkheid voor de
échte journalisten nog wel eens iets te wensen overlaat,
werd voor deze Haagse jongens het meest ondenkbare
sprookje tot werkelijkheid. En dit was eigenlijk allemaal
begonnen door iets, waarmede een échte journalist nu juist
weer niets te maken heeft, namelijk door een doodgewone
advertentie.
Kort na de opening van de we
reldtentoonstelling kreeg de com
missaris-generaal van dit Brus
selse festijn een brief van de tien
jarige Hendrik Roelog Marius, uit
Den Haag, waarin deze zo onge
veer schreef: „Mijnheer, wij heb
ben in het clubblad van onze
schoolclub „Van alles wat" een
advertentie geplaatst voor de
Expo. Deze advertentie hebben
wij gratis geplaatst, omdat wij U
niet op kosten wilden jagen, maar
toch graag wilden medewerken
aan de propaganda voor uw
mooie onderneming. De oplage
van ons blad is 45 exemplaren".
Wanneer men hierbij bedenkt
dat bij de wereldtentoonstelling
dagelijks honderden brieven bin
nenkomen van mensen, die trach
ten op een slimme manier aan
gratis toegang en andere facilitei
ten te komen, kan men zich voor
stellen hoe bijzonder de topman
nen van de Expo getroffen waren
door deze eerlijke en spontane
De reactie bleef niet uit. Enige
Belgische journalisten en enige
functionarissen van de wereld-ten
toonstelling besloten de gehele re
dactie van „Van alles wat" (zeven
man sterk) naar Brussel uit te
nodigen en daar als „échte"
journalisten te ontvangen.
Pedagogisch gezien was alles
misschien van het goede een wei
nig te veel, want Neerlands jong
ste journalisten stonden wel wat
beteuterd te kijken toen zij aan
de grenspost Wuustwezel officieel
op Belgisch grondgebied verwel
komd werden dooi- de heer Mare
de Coster, adjunct-directeur van
de afdeling publiciteit, Yolande
Busard namens het commissari
aat generaal, Jos Verbeeck, chef
van de afdeling televisie en een
„echte" fair-hostess, luisterend
naar de naam Jo Jonsen.
Maar de verlegenheid was snel
verdwenen en reeds aan de haven
en op de Grote Markt van Ant
werpen lieten zij zich als volleer
de filmsterren gewillig filmen
voor de Belgische t.v. en eenmaal
op dé Expo, ondergingen hoofdre
dacteur Hendrik en zijn redactie
leden Sjoerd Bakker, Jan Gorter,
Flip Zieck, Erik Kool, Jacques de
Jong en Peter Schaap, alle offi
ciële ontvangsten met een gezicht
van: „dat is tenminste zoals het
hoort tegenover buitenlandse
journalisten en in ons volgende
nummer zullen jullie wel lezen
hoe we er over denken".
Met dit al werd het voor de
knaapjes een onvergetelijke
feestdag, waarover in zeven
Haagse huisgezinnen en in de
vijfde klas van de prof. Casimir-
school nog lang nagepraat zal
worden. Het begon met een ont
vangst en een lunch en onmiddel
lijk daarna volgde een ontvangst
door de heren van de Rijksvoor
lichtingsdienst. In het Nederland
se paviljoen, waar vooral de
kunstmatige golfslag en de zee
vaartafdeling de knapen boven
mate interesseerden en waar in
onze unieke stal een der koeien
door een kleine journalist werd
begroet met de beleefde formule
ring: „Dag stom beest", waaruit
U dan weer kunt zien dat de in
stelling der stadsjeugd ten aan
zien van agrarische aangelegen
heden zo zijn eigen facetten heeft.
Na nog uitvoerig geïntervieuwd
te zijn voor de Belgische radio en
na met gulle hand de dames en
heren van de Expo van dozen
Haagse hopjes voorzien te hebben,
vertrokken onze jeugdige colle
gae, geanimeerd en geïnspireerd
en trots als pauwen weer naar de
residentie. Van dit gehele, unieke
bezoek werd een film gemaakt,
die in vijftien verschillende lan
den op het t.v. 3cherm zal komen
en die in Nederland waarschijn
lijk over ongeveer twee weken
door de Avro zal worden uitge
zonden.
ten en legenden levend gebleven rond
de enorme schatten van deze pi
raat, die verborgen zouden zijn in de
rotsholen van Santa Catalina. Want
de plotselinge dood van Morgan had
tot gevolg, dat de buit, die op meer
dere miljoenen gouddollars wordt ge
schat, nooit naar Engeland kon wor
den overgebracht. Vier eeuwen lang
hebben avonturiers van vele natio
naliteiten rijkdom verwacht van het
zoeken naar Morgans nalatenschap,
zonder dat het hun gelukte, zelfs
maar een deel van de schat aan het
daglicht te brengen.
Enkele maanden geleden, echtei: deed
de Columbiaanse advocaat Joaquin
Serrano, die jarenlang in overheids
dienst was op de Columbiaanse eilan
den, aan zijn regering een sensatio
neel voorstel: hij wilde opnieuw de
schatten opsporen en had daartoe
een zeer concreet plan uitgewerkt.
Op grond van oude Spaanse aan
tekeningen en documenten, die hij
vond in de archieven van de eilan
den gelooft de voormalige rechts
geleerde, in staat te zijn, de
schuilplaats van de zeerover terug
te vinden. Hiervoor zijn echter
uitvoerige voorbereidingen en een
expeditie in grootse stijl noodza
kelijk, daar het slechts mogelijk
is, van zee uit, de schatkamers te
bereiken. Na vergeefse pogingen
particulier kapitaal te vinden voor
een dergelijke expeditie, is het
Senor Sarrano gelukt, de rege
ring van Columbia te winnen
voor een schatgraversexpeditie,
waarvan hij zelf de leiding zal
hebben.
Mocht de schat inderdaad gevonden
worden, dan zal zijn aandeel daarin
17 miljoen pesos bedragen, dat is
ruim tien miljoen gulden. Om de
expeditie behoorlijk te doen verlopen
is praktisch de gehele oorlogsvloot
van Columbia ingeschakeld. Of de
schat werkelijk zal gevonden wor
den is de vraag
En daarbij denken dan de Columbia-
nen aan de kikvorsmannen, die reeds
drie jaar tevergeefs in de Bocht van
Vigo duiken naar het goud en zilver
van een daar door de Britten tot zin
ken gebrachte Spaanse vloot en die
zich tot dusverre tevreden hebben
moeten stellen met een paar dozijn
verroeste scheepskanonnen.
Immers, de documenten, waarop
Serrano zijn onderneming ba
seert. vermelden, dat Morgan zijn
schatten zo handig verborg, dat
het onmogelijk zou zijn, de gehei
me toegangen te vinden wannéér
men niet in het bezit is van
nauwkeurige tekeningen. Deze te
keningen zijn er niet meer of
misschien nooit geweest en de
schatzoekers zullen dus aan het
werk moeten gaan met de hoop,
dat het gelukkig toeval hen een
handje helpt.
Cementfabriek bij Padang
door Indonesië overgenomen
In Djakarta werd maandag meege
deeld, dat de Nederlandse cementfa
briek te Indaroeng, bij Padang, door
Indonesische directie is „overge
nomen". Tot nieuwe directeur werd
door de regionale militaire gezagheb
ber benoemd de heer Soedjaga.
Toen tijdens de anti-Nederlandse
campagne de Nederlandse bedrij
ven in Indonesië door de Indone
sische regering werden overgeno
men, week Midden-Sumatra, dat
toen onder gezag stond van de op
standige kolonel Ahmad Hoessein,
van de algemene gedragslijn af
en stond hij de Nederlandse be
drijfsleiders toe de leiding over
hun bedrijven te blijven voeren.
De cementfabriek in Indaroeng
produceert jaarlijks ongeveer
200.000 ton.