Voor vormgeving Vlaamse cultuur is contact met Nederland nodig „Heiloo" na scheepsdrama in Breskense haven REGELING NON-ACTIVITEIT VOOR ONDERWIJZER WETHOUDER Vandaag... DINSDAG 10 JUNI 1958 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT. I NEDERLANDS TAALCONGRES TE BRUSSEL „Gestreden zal moeten worden voor behoud van onze taal" Vlamingen en Nederlanders zijn dit weekeinde op de wereldten toonstelling te Brussel bijeenge komen om van gedachten te wis selen over de positie van de Ne derlandse taal in Europa en in de wereld. Dit Nederlands taal congres is georganiseerd door de „Vereniging voor beschaafde omgangstaal", die in het Neder landstalige deel van België het gebruik van het algemeen be schaafd Nederlands wil bevor deren. Zij geniet daarbij de sympathie van koning Boude- wijn, getuige de brief van zijne majesteit, die zaterdag aan het begin van de eerste bijeenkomst door de voorzitter, prof. dr. W. Pee uit Gent, werd voorgelezen. De situatie in het tweetalige België werd ook behandeld door de eerste Inleider, dr. M. van Haegendoren, voorzitter van de stichting Lodewijk de Raet, die sprak over de sociale betekenis van het taalgebruik in zijn land. Een beroep op de historische ontwik keling, zo meende hij, kan nooit een argument zijn om misstanden te ver dedigen en als een misstand be schouwde hij het dat in België een groep zich tegenover haar meerderen van de door haar vreemde „kader- taal" het Frans, moet bedienen. Het Frans wordt als het ware door so ciaal-economische druk aan die groep opgedrongen, terwijl de Walen het daarentegen normaal vinden om geen Vlaams te kennen. Gaat het om louter technische dingen, dan kan men elkaar wel begrijpen, maar voor een goed functioneren van bv. ondernemingen, overheidsdiensten en leger is het ook nodig dat men ook in meer emotionele aangelegen heden elkaar verstaat. Dat het daar aan bij de huidige situatie dikwijls ontbreekt is een nadeel voor de ge hele Belgische maatschappij. Voor een Nederlandse vormgeving van de Vlaamse cultuur, zo meen de spreker, is contact nodig met Nederland en aan de andere kant moet van Nederland soepelheid gevraagd worden. Zonder te „Hol- landiseren" moeten dc Vlamingen ware Nederlanders worden. Door een Nederlandse culturele fierheid te verwerven moeten zij zich los werken uit hun minderwaardig heidscomplexen. Belangrijk is dat Bouwfonds Ned. Gemeenten pleit voor extra-subsidie De N.V. Bouwfonds Nederlandse Ge meenten heeft in een brief van 20 mei aan de minister van volkshuisvesting en bouwnijverheid zijn verzoek her haald de rijkssubsidie te verhogen bij het verkrijgen van een eigen wo ning door arbeiders en daarmede ge lijk te stellen groepen. Op 10 april had de minister op een eerder daar toe gedaan verzoek afwijzend be schikt. Het bouwfonds Is van mening, dat de redenen die pleiten voor rijkssteun bij sociale huurwoningbouw (de wo- ningwetbouw) evenzeer van toepas sing zijn bij de sociale eigen-woning- bouw. Er valt geen wezenlijke grond aan te wijzen om bij deze twee vor men van sociale woningbouw ten aan zien van de van rijkswegen te ver lenen faciliteiten met twee maten te meten. Om de sociale eigen-woningbouw weerenigszins op eang te brengen acht het bouwfonds het onontbeerlijk, dat voor 20.000 woningen uit deze categorie een extra subsidie in welke vorm ook wordt gegeven van gemiddeld 2000 gulden per wo ning: totaal dus circa 40 miljoen gul den. Veel belangstelling hadden kapitein Heida en zijn vrouw gisteren voor de kranten, die schreven over de scheeps ramp op de Nieuwe Waterweg. Vele malen lazen zij in die kranten de naam van hun schip: ^Heilooredde 22 opvarenden". (Foto P.Z.C.). Noord en Zuid weten wat ze op taalgebied aan elkaar hebben. Over de toekomst van de Nederland se taal in het Europa van de zes sprak pater Ant Verleyne, mede-op- richter en beheerder van het Europa college te Brugge. In dit Europa van de zes, zo zei hij, vormt de Neder lands sprekende groep de kleinste taalgemeenschap. Spreker vreesde dat de geestesgesteldheid van Parijs Bonn en Rome, die in gebreke blij ven ten overstaan van de cultuur- en taalrechten der minderheden in hun staatsgebied, zich ook zal overplan ten op het bovennationale vlak en meer bepaald ten opzichte van de Nederlandse taalgemeenschap, als deze laatste slechts lijdelijk de ko mende gebeurtenissen blijft afwach ten. De versterkte intra-Europese migra tie door het Euromarktverdrag be gunstigd, vormt een tweede mogelijk nadeel, indien dezelfde geesteshou ding voortduurt. Fransen en Italia nen, die zich in ons taalgebied ves tigen, zullen zich aan het Frans hou den, terwijl een Nederlander of Vla ming zich onmiddellijk de taal van zijn nieuwe woongebied eigen zal maken. Na een generatie zal zijn ge zin taalkundig geassimileerd blijken. Deze laatste houding is, wat de taal betreft, volgens spreker natuurlijk, rnaar zijn bezwaar gaat tegen het gebrek aan wederkerigheid. We zullen dus thans ook op het Europese vlak voor het behoud en de waardering van onze taal moe ten strijden. De Vlaming zal dit gewoon vinden, de gemiddelde Ne derlander zal het aanvankelijk wat gek en kleingeestig vinden. Doch na verloop van tijd zal ook in Nederland het besef groeien dat er „een strijd te strijden" is. - WIJZIGINGEN VOORGESTELD IN ONDERWIJSWET is het in sommige gemeenten nood zakelijk het gymnastiekonderwijs te geven voorafgaande of aansluitende aan de normale schooltijden In verband hiermede heeft de minis ter alsnog gevolg gegeven aan de in het voorlopig verslag gedane sugges tie om de inspecteur een bevoegdheid tot ontheffing van deze eis te verle nen. Bij de wet van 12 maart 1958 is de mogelijkheid geopend, dat onderwij zers bij het bijzonder lager onderwijs worden gekozen tot lid van de ge meenteraad. Voor een onderwijzer raadslid, die een benoeming tot wet houder aanneemt, waarvoor ingevol ge de lager-onderwijswet 1920 de toe stemming van Gedeputeerde Staten is vereist, indien deze functie naast het beroep van onderwijzer wordt uitge oefend, is een non-activiteitsregeling onontbeerlijk, althans in die gevallen, waarin naar het oordeel van Gedepu teerde Staten de omvang van de werkzaamheden als wethouder de uit oefening van beide functies naast elkaar niet toelaat. Voorgesteld wordt een non-activi teitsregeling, die krachtens de la ger-onderwijswet 1920 zal gelden voor de onderwijzers bij het bij zonder lager onderwijs en die, voor zover het een onderwijzer bij het openbaar lager onderwijs be treft, slechts zal kunnen worden toegepast, indien deze onderwijzer wethouder wordt in een andere gemeente dan die. waarin de school staat, daar hij in laatstge- doelde gemeente niet tot lid van de raad kan worden gekozen. Door de vertraging, die de behande ling van het wetsontwerp heeft on dervonden, is het noodzakelijk de da tum van inwerkingtreding een jaar later te stellen. Invoering van akte Spaans I.o. Mede naar aanleiding van de bespre king met de vaste commissie voor onderwijs, kunsten en wetenschap pen op 4 juni heeft de minister van onderwijs, kunsten en wetenschap pen in het ontwerp van wet tot wij ziging van de lager- onderwijswet 1920 nog enige wijzigingen aange bracht. In het ontwerp van wet tot wijziging van kWeekschoolwet is bij nota van wijzigingen voorgesteld een akte Spaans l.o. in het leven te roepen voor onderwijzers, die naar de west emigreren, waar het zeer op prijs wordt gesteld, dat de leerkrachten enige bevoegdheid voor deze taal be zitten. In verband hiermede acht de minister ook het opnemen van het vak Spaans in de lager-onderwijswet 1920 noodzakelijk. Door deze wijzi ging zal het mogelijk worden aan scholen voor uitgebreid lager onder wijs het vak Spaans als facultatief leervak aan het leerplan toe te voe gen. Dit deelt de minister van onderwijs, kunsten en wetenschappen mede in een tweede nota van wijzigingen aan de Tweede Kamer. De in het voorlopige verslag der Tweede Kamer gemaakte bezwaren tegen het stellen van een maximum aantal lesuren van vijf per dag voor het gewoon lager onderwijs, die in het bijzonder betrekking hadden op zeer kleine scholen, heeft de minis ter aanvankelijk niet kunnen delen. Nader is hem echter gebleken, dat zich met name bij het gymnastiekon derwijs toch moeilijkheden zouden kunnen voordoen. Door het gebrek aan vakleerkrachten en vaklokalen Het Wereldgebeuren Veertig koeien tijdens brand omgekomen Bij Hindelopen is gisteren de kapi tale boerderij van de heer S. op den Hoek door brand totaal verwoest. Het gehele beslag stamboekvee, 40 koeien en een stier, dat op stal stond, kwam in de vlammen om. Van de inboedel en de inventaris kon vrijwel niets worden gered, aangezien het vuur zo snel om zich heen greep, dat de bewoners zichzelf ternauwernood in veiligheid konden stellen. Alleen 'n televisietoestel, enkele kost baarheden, een auto en een tractor bleven gespaard voor het vuur. De brandweren uit Koudum en Workum bestreden het vuur, maar konden niet verhinderen, dat de boerderij tot de grond toe afbrandde. De oor zaak is vermoedelijk kortsluiting. Prins en prinsessen uit Wenen teruggekeerd Prins Bernhard en de prinsessen Bea trix en Irene zijn gisteren uit Oos tenrijk in Nederland teruggekeerd. De prins en de prinsessen hebben het afgelopen weekeind in Wenen een internationaal concours hippique bij gewoond. De prins was daar aanwe zig in zijn hoedanigheid van voor zitter van de Internationale Hippi sche Federatie. Ratten verjaagd van Wereldtentoonstelling. Een aantal paviljoens op de We reldtentoonstelling te Brussel is door ratten bedreigd geweest, maar de knaagdieren zijn door een Nederlan der van de expositie verjaagd. In het Nederlandse paviljoen en ook in de buurt van de afdelingen van de Sowjet-Unie, de Verenigde Na ties, de Scandinavische landen. Zwit serland en Belgisch Kongo bleken on langs ratten aanwezig te zijn. Het Nederlandse commissariaat deed onmiddellijk een beroep óp het de partement van landbouw, visserij en voedselvoorziening in Den Haag, dat een deskundige op de beesten af stuurde. Deze deskundige, de heer Langeveld, nam contact op met de leiding van de wereldtentoonstelling om de bestrijding op grote schaal te organiseren. Vijftig kilo vergif werd over het tentoonstellingsterrein verspreid, een hoeveelheid genoeg om duizend rat ten te doden. Thans zijn er geen ratten meer. Het vergif heeft zijn werk afdoend gedaan. Bij een kade op het eiland Wangeroog is de Nederlandse zuigbagger „Flevo" door tot nog toe onopgehelderde oorzaak gezonken. Van de 22 bemanningsleden werd een matroos gewond. Dit is de ,JIeiloo" uit Sas van Gent, die zaterdag 22 opvarenden redde van het Noorse tankschip Artemis". Nu ligt deze Zeeuwse coaster ge meerd in de haven van Breskens, waar het schip vandaag met aardap- j pelen geladen wordt. (Foto P.Z.C.). K.J.C.P.L. wil dienst op Indonesië hervatten De Koninklijke Java China Paket- vaartüjnen N.V. is voornemens haar passagiersdienst tussen Hongkong en Indonesië, die kortgeleden in verband met de luchtaanvallen in de Indone sische wateren tijdelijk werd ge staakt, te hervatten. De woordvoerder van de K.J.C.P.L. deelde mede, dat de „Tjiwangi" van daag een proefreis naar Djakarta zal aanvangen, via Singapore. In Djakar ta zullen zich meer dan 1000 Chinese passagiers inschepen, die op passage naar hun vaderland wachten. De „Tji- luwah" zal op 16 dezer naar Belawan vertrekken. De vrachtvaart op Indo nesië bleef gedurende de periode, waarin de passagiersdienst werd ge staakt, gehandhaafd. ...viert prins Philip, hertog van M Edinburgh, zijn 37-ste verjaar- 1 dag. e= ...viert de stadswijk St. Ger- main des Prés te Parijs, die ontstaan is uit de Benedictijner i abdij van deze naam, het feit 1 dat deze abdij 1400 jaar gele- den is gesticht. ...is het 40 jaar geleden, dat - de bekende Italiaanse compo- jL nist en dichter Arrigo Boito (pseudoniem: Tobia Gorrio) te H Milaan overleed. Arrigo Boito schreef onder meer de libret- H to's voor Verdi's „Otello" en s ..Falstaff" en de opera „Me- s phistofele", die door Toscanini H werd voltooid. liiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!|||,''l|,!ii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiïii Werkzaamheden van B.P.M, op Borneo nog niet hervat Antara heeft gemeld, dat volgens een woordvoerder van de Bataafsche Petroleum Maatschappij in Djakarta de werkzaamheden van het bedrijf op Borneo niet zullen worden hervat, voordat Lloyds in Londen „het sig naal op veilig" heeft gesteld. De assurantie voor alles wat de schepen, die de Shell in Indonesië ge bruikt, aangaat, is bij Lloyds onderge bracht. Kapitein Heida aarzelde niet ONOPGEMERKT BIJNA ligt op dit ogenblik in dc haven vau Breskens een kleine Zeeuwse kustvaarder. Bij na onopgemerkt numaar in het afgelopen weekeinde is de naam van deze coaster uit Sas van Geut in heel Nederland en vooral ook in Noorwegen op veler lippen geweest: de „Heiloo"! Want het was deze kustvaarder, die zaterdagmiddag op de Nieuwe Waterweg 22 opvarenden redde van een in vuur en vlam staan de Noorse tanker „Artemis", gela den met 14.000 ton benzine en dus gevaarlijker dan een op springen staande tijdbomDe 44-jarige ka pitein Hannen Heida uit Groningen noemt de redding nu flegmatiek „een tussentijds karweitje". Voor hem is het leven van alle dag allang weer begonnen en vandaag /.iet hij in de Breskense haven toe bij het laden van tonnen aardappelen in zijn schip, bestemd voor Engeland. Maar denk niet, dat Harmen Heida het steeds dreigende gevaar van een alles vernietigende ontploffing tij dens de redding niet besefte. Hij ken de waarschijnlijk beter dan wie ook bij dit scheepsdrama het gevaar In de meest letterlijke zin heeft hij voor hetere vuren gestaan en het merkwaardigste is, dat hij dertien jaar geleden ook opvarenden redde van een in vuur en vlam staand „benzineschip". Tien man haalde hij toen 16 januari 1945 van boord van het Amerikaanse schip „James Harrod" en daarvoor werd hij dooi de Amerikaanse regering onderschei den met de ..Medal Of Freedom With Bronze Palm" „Aan de ervaringen, die ik in oor logstijd heb opgedaan", vertelt Har- men Heida, „neb ik het te danken, dat ik zaterdagmiddag precies wist wat ik moest doen en dat het snel. heel si*l moest gebeuren", pc ze Groninger heeft namelijk vrij wel gedurende de gehele Tweede We reldoorlog gevaren als kapitein var een„benzineschip". Eerst rond Engeland, later na de invasie tussen Engeland en Normandië en ook Oostende. „Op één tocht passeer den we soms dertig wrakken", herin- nert kapitein Heida zich Toen, op 16 januari 1945, zag hij het voor zijn ogen gebeuren, evenals za terdag in de Nieuwe Waterweg. Het was bij Ramsgate, in het holst van de nacht. Daar, aan de Engelse kust, voeren twee Amerikaanse bevoorra dingsschepen, afgeladen met vaten benzine, tegen elkaar op. Maar er was dit verschrikkelijke verschil met de „Artemis": rond één van de Ame rikaanse schepen, de „James Harrod" stond de zee onmiddellijk in lichter laaieRadeloos van angst spron gen de meesten van de 84 opvaren den in zee, maar tien bleven er aan boord", vertelt kapitein lleida. „We voeren er naar toe en haalden ze er af", voegt hij er simpel aan toe. Dan na even nadenken geeft hij nog deze bijzonderheid, die de sfeer van de gehele redding-van-toen tekent: „Eén van m'n eigen bemanningsleden j viel me aan en schreeuwde: „Je ver- I moordt ons allemaal" ,5-jarige Harmen Heida junior, zoon van de kapitein, heeft een tro fee aan het avontuur overgehouden: een reddingsvest van de „Artemis". Hij heeft het hier trots omgedaan. (Foto P.Z.C.). Uit het roer Hoe ging het zaterdag? Dit vertelt de kapitein: „We voeren op de Waterweg naar zee en de „Ar temis" passeerde ons. Later stopte de Noor af en haalden we hem weer in. Toen kwam van de andere kant de Noor „Luksefjell" en ik zag die uit z'n roer lopen. Ik schreeuwde nog te gen m'n stuurman „Verdorie, stuur hij loopt er-op", zwenkte met m'n schip hard naar bakboord uit om de aanvaring zo goed mogelijk te zien gebeuren. Toen gebeurde alles in een fractie van een seconde. Ik zag de masten sidderen en het was alsof er stof en vuur omhoog werd gegooid. Even was het schip helemaal in vuur en rook verdwenen"„Stuurman, daar moeten we bij zijn, straks vliegt misschien de hele waterweg in brand" schreeuwde kapitein Heida. Snelblus- sers werden klaar-gehouden, touw ladders overboord gehangen, ieder een trok zwemvesten aan. „Voordat het schip omgezwaaid was lagen we er al achter", zegt de kapi tein, „en ik moest het achterschip hebben, omdat daar het minste ge vaar voor ontploffingen was". Aan boord leek een paniek uit te bre ken, mensen sprongen overboord, maar kapitein Heida schreeuwde: „Stay on board, blijf aan boord". Toen maakte de „Heiloo" vast in een verzengende hitte. De 15-jarige zoon van de kapitein, Harmen Heida ju nior, hielp met de stuurman, de „meester" en de matrozen rustig mee aan de redding. „Ik dacht dat het ne gers waren vertelde hij, „zo zwart waren de meesten". Hoofd koel Intussen hield de 24-jarige echtgeno te van kapitein Harmen Heida, die altijd als matroos gemonsterd heeft op de „Heiloo" 't hoofd ook koel Met een simpel box-cameraatje maakte zij twee rolfilms vol foto's... „Kapitein Heida schreeuwde: „Vlug, vlug ieder ogenblik kan cr een explo sie komen". Eindelijk leken allen over; de kapitein van de tanker wil de niet mee en men wierp los: 20 mannen en 1 vrouw waren gered. Maar nauwelijks was de „Heiloo" tien meter weg of er kwam nog een man het dek op rennen. Op volle kracht ging de coaster terug, de man sprong' de „Heiloo" had zijn 22 geredden. Kapitein Heida, zijn zoon en zijn vrouw, stuurman Dirk Doddema uit Groningen, „meester" Hendrik Winkel en de matrozen Jan Koe koek uit Vlagtwedde en Jacob Dodeweert uit Eindhoven konden tevreden zijn. Ze hadden „de hoog ste traditie der zee hoog-gehou- den"De reddingsboot „Presi- clent Jan Leis" nam ae wacht over. Nu, in Breskens, heeft de „Heiloo" nog altijd een herinnering aan deze redding: één van de Noren gaf Har men Heida junior een reddingsvest van de „Artemis"! Atoomproeven Voor het eerst van mijn leven heb ik vijanden" verklaarde de heer Lewis Liechtenstein Strauss in maart 1956, en dat was wel een tikje zachtmoedig gezegd voor een man, die in de Tweede Wereldoorlog Ameri kaans schout-bij-nacht was. Hij had in die oorlog honderdduizenden vijan den, alleen... 't waren zijn persoon lijke vijanden niet. In 1956 echter, kreeg de heer Strauss als voorzitter van de interdeparte mentale commissie voor de atoom energie te Washington wel een hele reeks persoonlijke vijanden. Vorige week hebben die vijanden de overwinning behaald. Strauss is af getreden als voorzitter, hij heeft lich telijk ontroerd een verzoek om ont slag ingediend bij president Eisenho wer en de president heeft met gevoel volle woorden hartelijk geantwoord, dat hij dit ontslag diep betreuitte, maar lof toezwaaiend aan Strauss voor zijn goede leiding, zijn helder oordeel en zijn scherpe kijk heeft hij hem laten gaan. Terwijl dit alles zich voltrok in vol maakte hoffelijkheid en ieder begreep, dat Lewis Strauss in derdaad grote verdiensten had, werd het duidelijk, dat zich een ommezwaai aftekent in de Amerikaanse atoompo- litiek. Een ommezwaai, die Lewis Strauss niet wenste mee te maken, omdat hij de zaken nu eenmaal an ders ziet dan zijn tegenstanders- Het is mogelijk, dat die ommezwaai van wereld-betekenis wordt, want zij kan let wel kén de weg openen naar een vorm van samenwerking tus sen Rusland en de Verenigde Staten voor wat betreft het stopzetten van proeven met atoomwapens. En dat zou dan de eerste stap kunnen zijn let wel kunnen zijn naar beper king van de bewapening. De onenigheid rondom Strauss be gon in 1956 toen president Eisenhower aan Boelganin voor stelde de produktie van splijtbaar ma teriaal voor atoomwapens stop te zet ten. Strauss zette direct een domper op dat plan door te vertellen, dat het al leen maar heel geleidelijk kon wor den uitgevoerd. Het werd een heet ge vecht. waarbij Strauss een aantal de mocratische senator tegen zich kreeg, die hem bittere verwijten maakten. Men verweet hem, dat hij te ge heimzinnig was en dat hij bepaalde grootbedrijven zou begunstigen bij 't in exploitatie brengen van de nieuwe energie-vorm. Er valt niet aan te twijfelen of de bereidheid van de Amerikaanse president en minister Foster Dulles om met de Russen te spreken over het stopeztten van de proeven met de atoomwapens, heeft thans Strauss genoopt tot aftreden. Wel heeft de president hem een nieuwe ambtstermijn van vijf jaar aangebo den, maar Strauss voorzag, dat hij het gevecht met het Congrescomité, dat toezicht houdt op zijn atoomcommis sie, niet zou kunnen volhouden. In zijn eigen commissie was namelijk onenigheid ontstaan. Hoewel er atoomgeleerden zijn, die menen, dat elke clandestiene voortzetting van de proeven onmogelijk is, omdat men over uiterst verfijnde controlemidde len beschikt, bleef Strauss elke stop zetting van de atoomwapenproeven afkeuren. Toen een van zijn weten schappelijke medestanders werd ge weerd uit de groep Amerikaanse ge leerden, die tezamen met Russische geleerden de technische mogelijkhe den van de stopzetting zouden be spreken, kon hij moeilijk anders doen dan heengaan. Hij begreep, dat de groep, die een mogelijkheid voor stopzetting zag. de strijd had gewonnen. De redenen waarom Strauss zo hard nekkig met de proeven wilde voort gaan waren tweeërlei. In de eerste plaats wilde hij een „schone" atoom bom laten maken, dus een bom. die niet de levensgevaarlijke radioactieve bijverschijnselen vertoont en in de tweede plaats wilde hij een gehele se rie kleine atoomwapens ontwikkelen, die in „kleine" oorlogen gebruikt kon den worden. Hoever men met die „schone" bom staat weet niemand buiten de Vere nigde Staten. Dat het mogelijk is al lerlei kleine atoomwapens te maken met een geringere explosieve kracht, staat we! vast. Beide principes van Strauss waren afgestemd op de theorie, dat de Vere nigde Staten een grote defensieve kracht moesten hebben tegenover de Sowjet-Unie, die op dit ogenblik de enige wereldmacht is, welke een be dreiging voor de Verenigde Staten kan vormen. Strauss zal (63 jaar) zich nu wel te rugtrekken op zijn farm Brandy Rock, waar hij stamboekvee fokt en zich gaarne verdiept in het leven van Georee Washington. Van een groep Franse parachutisten, die oefeningen hield boven het strand van Barcares, bij Perplgnan, zijn er acht door de wind naar zee afgedreven. Drie van hen verdronken voordat zij konden worden gered

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1958 | | pagina 5