ithulling
en van
Schokkende onl
generaal Urquhart in „Arnhem"
Geen Duitse raketten-experts in
Rusland toen Spoetnik ontstond
„VELOCIPEDISTEN BOND" IS
MODERN BEDRIJF GEWORDEN
Geef
vader een
Gillette
PRE-ADVIES VAN DIV0SA
OVER ONVOLLEDIGE GEZIN
.VRIJDAG 6 JUNI 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT.
7
WAAROM SLAG OM ARNHEMMISLUKTE
„Veldmaarschalk Montgomery heeft
plan te lichtvaardig beoordeeld"
(Van een speciale verslaggever).
Vandaag zal generaal-majoor Robert E. Urquhart, bevelhebber
van de tienduizenden Britse en Poolse parachutisten, die in sep
tember 1944 slag om de Rijnbrug bij Arnhem leverden wéér in
de Gelderse hoofdstad zijn. Hij zal er vele vertrouwden ontmoe
ten uit die benarde septemberdagen. Vanmiddag om vier uur is
er immers in het stadhuis een plechtige samenkomst, waar de
Britse uitgever Kassei Ltd. generaal-majoor Urquhart het eerste
exemplaar zal overhandigen van diens boek „Arnhem". Op zijn
beurt zal de generaal vervolgens het luxe-exemplaar van deze
uitgave overhandigen aan minister Staf en de burgemeesters
van Arnhem en Renkum.
Dit rijk met foto's en tabellen verluchte boek, waarvan begin
september ook een Nederlandse vertaling zal verschijnen bij
A. W. Sijthoff te Leiden, onthulde het ontstellende feit, dat de
operatie „Market Garden" van het begin af tot mislukking ge
doemd was omdat teveel Britse instanties faalden. Onverbloemd
zegt de voormalige bevelhebber van de befaamde Airborne divi
sie, dat veldmaarschalk Montgomery, de ontwerper van het
plan, de operatie te lichtvaardig beoordeeld heeft.
morgen hebben we destijds'het door
de Duitsers ontruimde hotel „De Ta
felberg" als hospitaal ingericht. Ook
vijf Duitsers hebben we nog ver
pleegd. Dat is naderhand ons behoud
geweest, toen we na de strijd be
schuldigd werden- van hulpverlening
de vijand.-Dr. Van Maanen wei-
Ook de officieren van de Britse inlich
tingendienst faalden door in hun blind
optimisme de waarschuwingen van de
Nederlandse ondergronders te ver
waarlozen, de R.A.P. had een over
dreven respect voor het Duitse af
weergeschut, de verbindingsdiensten
van het luchtlandingskorps schoten
schromelijk tekort en grondtroepen,
die door de corridor vanuit het zuiden
oprukten, zijn te traag en te laks
geweest.
Door dit alles is het de Duitsers mo
gelijk geweest hun pantserdivisie
„Fundberg" als een barrière van
staal tussen de paratroepen en de ge
allieerde landlegers te schuiven, waar
door Urquhart na negen dagen vech
ten ook gedwongen werd het veld te
ruimen. Van de tienduizend man, die
bij de operatie waren ingezet, kwa
men er 2163 terug. Meer dan 1200
vonden de dood. De overigen raakten
gewond, werden gevangen genomen
of doken onder.
Dezer dagen hebben we een bezoek
gebracht aan het strijdtoneel uit die
septemberdagen van 1944.
„Ga eens praten met dr. G. H. O. van
Maanen in Oosterbeek", had men ons
geadviseerd. „Hij heeft ongelooflijke
prestaties geleverd als leider van het
inderhaast als noodhospitaal inge
richte hotel „De Tafelberg". Tachtig
fewonde burgers en zo'n anderhalf
tweeduizend gewonde militairen
hééft hij met kleine staf in die paar
oorlogsdagen als patiënt te verwer
ken gekregen. Dag en nacht bleef
men in touw".
Dr. G. H. O. van Maanen, thans
een goede zestiger, die het lang
zamerhand tijd vindt om het wat
kalmer aan te gaan doen, wenste
echter niet te praten. De na-oor-
logse tijd is wat teleurstellend
voor hem geweest. Mensen, die
weinig of niets presteerden, toen
de nood zo hoog gestegen was,
gingen met eerbewijzen strijken,
die ze niet verdiend hadden, ter-
wij zij, die wel hun plicht deden,
werden vergeten.
„Zoek P.T.T.-man J. W. Donderwin-
kel maar eens op", adviseerde hij ons.
„Nog geen officieel bedankje heeft hij
ooit gehad, laat staan enige onder
scheiding. voor wat hij als e.h.b.o.-er
heeft gedaan in die tijd. Ik heb er een
assistent aan gehad, die met geen
goud te betalen was geweest".
TELEURSTELLING.
P.T.T.-man Donderwinkel, een wat
gezette vijftiger, die gedurende die
tien dagen strijd geen bed heeft ge
zien, werd de herinnering aan die tijd
bijna weer te machtig. „In een halve
Vier maal achter elkaar werd deze
nieuwe Engelse reddingboot met be
hulp van een kraan omgekeerd; iede
re keer richtte het scheepje zich bin-
ties zes of zeven seconden weer op;
een fraai voorbeeld van de perfectie
van het moderne reddingmateriaal,
waarover de redders van schipbreu
kelingen tegenwoordig beschikken.
De negen ton grote reddingboot, die
30.000 gulden kost, is bestemd voor
een van de reddingstations aan de
Engelse kust.
gerde zich tegen deze aantijging te
verdedigen, toen we met de handen
omhoog tegen de muur waren gezet.
Ik heb ze het verteld. Het heeft ons
het leven gered, want ze gingen die
mededeling onderzoeken en moesten
de juistheid ervan erkennen".
„Hebt U officieel wel eens een be
dankje gehad voor wat U in die barre
tijd hebt gedaan?"
„Geen kwestie van. Noch van Neder
landse, noch van Engelse zijde heb ik
MONTGOMERY
te lichtvaardig
ooit iets gehoord. Wel zijn er Arn
hemse Rode Kruis-niensen gedeco
reerd, die het brandpunt van de strijd.
Oosterbeek, nooit hebben gezien. Al
leen dr. Van Maanen heeft een deco
ratie.
Hij heeft hem aanvankelijk ge
weigerd, omdat hij meende, dat
alles of niemand onderscheiden
moest worden. Later heeft hij hem
op ons aandringen geaccepteerd.
Hij zwichtte voor het argument,
dat er een groepsonderscheiding
in gezien kon worden".
Op dit ogenblik schijnen er hier
in Oosterbeek mensen aan het
werk te zijn om te bereiken, dat
dr. Van Maanen tenminste ver
goeding krijgt voor wat hij aan
eigen materiaal voor duizenden
guldens beschikbaar stelde. Veer
tien jaar dus na dato.
A.N.W.B. 75 JAAR
Jubileum wordt eenvoudig
gevierd op 13 en 14 juni
De Koninklijke Nederlandse Toeris
tenbond A.N.W.B. wordt op 1 juli
75 jaar oud. Opgericht als een „strijd
organisatie ter bescherming van de
belangen der toen veelal nog levens
gevaarlijk geachte „velocipedisten",
is hij thans een in de wereld unieke
toeristenbond van automobilisten, mo
torrijders, wielrijders, wandelaars,
kampeerders, watersportliefhebbers,
en zelfs zweef- en sportvliegers met
400.000 leden.
De viering van de 75-ste verjaardag
van de Kon. Ned. Toeristenbond A.N.
W.B. zal op 13 juni a.s. met een re
ceptie in de Witte Sociëteit in Den
Haag voor autoriteiten en bevriende
relaties plaatsvinden. De dag daarop
zal de algemene vergadering worden
gehouden. De viering is daarom zo
eenvoudig omdat de bond op het ogen
blik de financiële krachttoer uithaalt
een groot nieuw eigen pand neer te
zetten inplaats van de thans ruim
20 Haagse panden, waarin de cen
trale diensten zo goed en zo kwaad
als het gaat met ongeveer 1000 man
personeel worden verricht. Het nieu
we gebouw is ingericht op grotere
doelmatigheid tegen geringere kosten
van het bondswerk.
De A.N.W.B., oorspronkelijk „Het
Nederlandsch Velocipedisten
Bond" is uil een sDorliéve ont
moeting van leden ener Haagse
fietsclub „De Ooievaar" en de
„Haarlemse Velocipedeclub" te
Bennebroek geboren. Men besprak
bij deze ontmoeting de belemme
ringen en moeilijkheden, die aan
het fietsen in de weg werd gelegd
en besloot een vergadering te
Utrecht bijeen te roepen. Daar
werd „De Bond" opgericht om hét
fietsen populair te maken en het
toeren in Nederland te bevorde
ren en uit te breiden. In 1885 ver
anderde de naam in „A.N.W.B."
met in 1898 de toevoeging „Toe
ristenbond voor Nederland".
De fiets, die weldra als vervoermid
del, meer dan als sportief voertuig
werd beschouwd, werd opgevolgd
door auto en motorfiets. Na de oor
log was de groei van de bond even
onstuiming als de groei van het weg
verkeer zelve. De wegenwacht func
tioneert in oktober met een korps
van ruim 200 man op 2600 km reeds
weer twaalf-en-een-half jaar voor
ruim een kwart miljoen leden en alle
buitenlanders. In 1957 werd ruim een
kwart-miljoen kampeerdocumenten
uitgegeven, een kleine 100.000 reis-
scheerapparaat,
met 2 Blauwe Gillette mesjes, verpakt in een fleurige
plastic sigarettenkoker. Hij heeft er jaren plezier van en hij
voelt zich elke dag schoon en fris als hij zich scheert met
water, zeep en Blauwe Gillette.
Verkiezingscampagne in
Portugal beëindigd
e verkiezingscampagne in Portugal,
heftigste beweging in het politieke
leven sinds Salazar dertig jaar gele
den aan de macht kwam, is besloten.
De presidentsverkiezingen worden
zondag 8 juni gehouden. De twee
kandidaten zijn de ministers van ma
rine vice-admiraal Americo Thomas,
die wordt gesteund door de Nationale
unie van Salazar en de onafhankelijke
directeur van de burgerluchtvaart,
Humberto Delgado.
Talrijke malen is het tot botsingen
gekomen tussen politie en aanhan
gers van Delgado. Honderden men
sen liepen verwondingen op, onder
wie enkelen kogelwonden.
Men geeft de onafhankelijke kandi
daat weinig kans tegen Thomas, die
het machtige reeds dertig jaar goed
functionerende apparaat van de Na
tionale unie achter zich heeft.
Verhuizer eigende zich
erfenis van leraar toe
De Amsterdamse recherche heeft de
verhuizer H. gearresteerd in wiens
huis een bedrag van 87.000 werd
gevonden, afkomstig van de erfenis
van de 69-jarige feraar Frans A. R.
De leraar, die aan het Oosterpark
woonde, overleed vorig jaar op twee
de kerstdag. Bij een onderzoek van
een notaris kwam aan het licht dat
van de 90.000, die A. R. bezat, niets
meer te vinden was. Wel werd in het
huis een lijstje gevonden met de num
mers van de bankbiljetten.
Een dezer dagen kwam de zoon van
de verhuizer in opdracht van zijn
va"9er op het postkantoor in de Bor-
gerstraat een briefje van duizend
gulden wisselen, dat afkomstig bleek
uit de bewuste nalatenschap.
De verhuizer zou vorige maand bij
het ontruimen van het huis van A. R.
in diens bureau het bedrag hebben ge
vonden. De man is opgesloten in het
bureau Linnaeusstraat.
Tornado in Amerika eist
twintig mensenlevens
Tengevolge van Tornado's die de
Amerikaanse staat Wisconsin teister
den zijn twintig mensen om het leven
gekomen en meer dan tweehonderd
gewond. Men vreest dat het dodental
tot dertig zal stijgen.
Het zwaarst werd Dunn County ge
troffen. In de plaatsjes Knapp, Wil
son, Downing, Spring Valley en
Woodville vielen talrijke gewonden
en werd zware materiële schade aan
gericht.
In Eau Claire zijn veertig gewonden
in de twee ziekenhuizen van het
stadje opgenomen, in Menomonie
dertig.
In het bijzonder alleenstaande boe
renbedrijven hebben zware schade
opgelopen.
Slannen gemaakt en werden ruim
65.000 reisdocumenten afgegeven.
De A.N.W.B. is thans een modern
„bedrijf", dat zich van de beste tech
nische hulpmiddelen bedient. De cen
tralisering van het hoofdkantoor
moet het sluitstuk van de onstuimige
groei worden. De vereniging heeft
tal van bijkantoren in het hele land.
De afdeling wegen-ver keer en ook
de juridische dienst zijn de groei van
het verkeer en de verkeerswetgeving
meegeëvolueerd en worden, ook door
de overheden, veelvuldig geraad
pleegd. Anderzijds beijveren deze
diensten zich om, waar nodig, verbe
teringen te propageren, daarbij de
kritiek niet schuwend.
SCHRIJNENDE EENZAAMHEID....
Nederland telt 40.000
gescheiden vrouwen
Reeds de bijzondere eenzaamheid van
de moderne mens doet de onvolle
digheid van het gezin te schrijnender
ervaren, zo wordt opgemerkt in de
inleiding tot een pre-advies van de
vereniging van directeuren van over
heidsorganen voor sociale arbeid (Dl
VOSA), dat handelt over het onvol
ledige gezin.
In het pre-advies zelf wordt er dan
even later op gewezen, dat de voort
schrijdende cultuur-ontwikkeling
heeft gemaakt, dat het gezin ge-
isoleerder van de maatschappij is ko
men te staan, uit de beslotenheid van
het ruimere familieverband is getre
den en daardoor tegelijkertijd be
paalde functies aan de maatschappij
heeft moeten afstaan en zwaardere
functies naar binnen heeft gekregen.
Het eerste deel van het pre-advies,
een sociologische verkenning van het
onvolledige gezin door mevrouw dr.
F. T. DiemerLindeboom stelt, na de
opmerking over de plaats van het ge
zin in de samenleving van nu, vast,
dat het volledige gezin in een moei
lijke en verzwaarde opvoedingsposi
tie verkeert. Sprekend over het gezin,
dat onvolledig is geworden door een
EXCUUSGAAT NIET OP:
Vele geleerden keerden terug
en houden lezingen in Westen
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog zo wil de legende het ten
minste nam het Rode Leger alle Duitse raketten-experts gevangen en
zette hen aan het werk, waaruit nu Spoetnik no. 1 en no. 2 en nog een
heleboel andere dingen verklaard kunnen worden. Voor vele Amerikanen
is dit een graag gehoorde legende waarbij ze zich minder diep in de put
voelen omdat het tenslotte niet de Russen waren, die al die spectaculaire
dingen maakten, maar Duitse geleerden in hun dienst. En Duitsland is
immers het land, dat geleerden voortbrengtIn werkelijkheid hebben
de meeste Duitse raket-geleerden nooit het Rode Leger gezien behalve in
een film of op de televisie. De meesten werden naar de Verenigde Staten
overgebracht of gingen daar uit vrije wil heen. En van degenen, die naar
Rusland werden overgebracht, was er geen een meer daar, toen de
eerste Spoetnik werd gelanceerd. Ze waren allen een paar jaar eerder
naar huis teruggezonden.
Maar laten we bij het begin beginnen.
Tegen het einde van de oorlog waren
er in Duitsland verschillende centra
voor raketten-onderzoek. Een klein
centrum van de Duitse marine was
gelegen bij Danzig. Het had als op
dracht marine-torpedo's te ontwikke-
door Willy Ley
len met raketvoortstuwing. Ik weet
niet, of dit werk met succes werd
bekroond ik twijfel er aan maar
ik weet zeker, dat de man, die met
dit onderzoek was belast, Rolf En
gel, niet door de Russen gevangen
werd genomen. Jarenlang werkte hij
inEgypte. En op dit ogenblik
is hij terug in de Bondsrepubliek.
Een tweede groep deed onderzoekin
gen voor de industrie en had achter
zich de BMW (Bayerische Motoren
Werk)-fabrieken in West Duitsland.
Het Rode Leger kwam nooit zo wes
telijk. Een van de leidende figuren,
Heinz Gartmann, werd naar de V.S.
overgebracht, bleef daar enkele
maanden en is sindsdien terug in
Duitsland.
Er waren ongetwijfeld kleinere groe
pen werkzaam in vliegtuig- en spring
stoffenfabrieken, maar de belang
rijkste groep was die van het onder
zoekscentrum van het Duitse leger in
Peenemünde. Het hoofd daarvan was
generaal Dornberger. die nu bij Bell
Aircraft werkt. En de wetenschappe
lijke leider was dr. Wernher von
Braun, die in de Verenigde Staten
vertoeft.
Dit hele centrum, met staf en al, gaf
zich over aan het Derde Amerikaan
se Leger.
Wel echter namen de Russen een
aantal bedrijfsingenieurs gevangen.
Zij werden naar Rusland overge
bracht en daarna kwam uit Duits
land het verhaal, dat de Russen „zeer
vele belangrijke Duitse raket-ex
perts" hadden gevangen genomen. De
waarheid gebiedt te zeggen, dat dit
verhaal hoogsty/aarschijnlijk voor
een groot deel het gevolg is van een
fout bij het vertalen. De Russen
namen namelijk een aantal experts
op het gebied van straal-aandrijving
gevangen. Zowel het Russisch als het
Duits heeft een woord, dat zowel
straal- als raketaandrijving betekent.
Het Duitse woord in kwestie is
Strahlantrieb, de Russische woorden
zijn Reaktinaya Dvishenniya. De
man, die het eerste bericht hierover
schreef, heeft waarschijnlijk niet ge
weten, hoe hij het moest vertalen.
Van de Duitsers, die door de Russen
gevangen werden genomen, was de
belangrijkste vermoedelijk Helmut
Groettrup. Hij en anderen werden
met hun gezinnen overgebracht naar
een eiland in de rivier. Daar werden
zij in aparte huizen ondergebracht.
De kinderen werden naar een speciaal
voor hen opgericht schooltje ge
stuurd en de mannen werden aan het
werk gezet.
Teruggekeerd..
Zond men hen naar Russische proef-
terreinen voor raketten om daar te
instrueren, te adviseren of te helpen?
Nee, zij hadden hun eigen plaats,
waar zij werkten. Liet men hen nu en
dan naar een andere plaats vliegen,
waar zij werden ondervraagd door
Russische geleerden, militairen of
vertegenwoordigers van de rege
ring? Nee. Als een belangrijke Rus
hen wenste te zien, kwam hij naar
hen toe.
Waren zij op de hoogte van wat de
Russen voorbereidden of presteer
den? Nee, natuurlijk niet, al zullen
er wel als overal ter wereld
lekken zijn geweest, zodat zij niet
helemaal in het duister tastten.
Werden zij bedreigd of op enigerlei
wijze slecht behandeld Nee, Hoog
stens waren nu en dan hun arbeidstij-
falend huwelijk, wijst deze inleidster
op de ongunstige predispoditie voor
later van de kinderen, die hierdoor
groeit.
Nederland telt ongeveer 40.000
gescheiden vrouwen die, zo merkt
de schrijfster o.m. op, er niet veel
beter aan toe zijn dan de wedu
wen. Het ergst is de situatie voor
de verlaten vrouwen. Wat de wer
king op de kinderen betreft, is de
situatie in de onvolledige gezin
nen door een falend huwelijk on
gunstiger dan na het overlijden
van één van de ouders. Het leven
van de kinderen wordt hierdoor in
tweeën gespleten met als gevolg
vaak verkeerde opvattingen over
het andere geslacht, huwelijk en
gezin.
Drs. C. van Raalte, sociaal psycho
loog bij de gemeentelijke dienst voor
sociale belangen in Den Haag, die
hierna de psychologie van het onvol
ledig gezin bespreekt, gaat ervan uit,
dat de particuliere en sociale moei
lijkheden in het onvolledige gezin
gezien moeten worden tegen de ach
tergrond van algemeen menselijke
problemen, waarmee ook de leden van
een normaal gezin te kampen hebben.
Iedereen moet nu eenmaal streven
naar het compromis tussen zijn im
pulsen en de gedragsnormen die de
samenleving stelt. MaaT de leden van
onvolledige gezinnen kunnen proble
men wel moeilijker verwerken, als
gevolg van de bijzondere levenssitua
tie. dan de leden van volledige gezin
nen.
De heer C. X. Jansma beschrijft
daarna de taak van de gemeentelijke
dienst voor sociale zaken voor het
onvolledige gezin. De heer Jansma
meent, dat er een beperking is in de
overheidstaak voor het onvolledige
gezin ten aanzien van probleemaspec
ten, die niet behoren tot het stelsel
van begrippen van waaruit een over
heidsdienst nu eenmaal werken moet.
Mej. L. Hijmans, gecommitteerde
voor de ontwikkelingsgebieden van
de gezinsdienst voor sociale zaken te
Haarlem, beziet het probleem van het
onvolledige gezin tenslotte vanuit de
sfeer van het kerkelijke en particulie
re initiatief. Om drie redenen ziet
mej. Hijmans de grote betekenis van
de bena vring van onvolledige gezin
nen do" verschillende levens-be-
schouweliike en maatschappelijke
verbanden. In de eorstq plaats is er
de preventie, zowel van het ontstaan
van gezinsonvolledigheid door breuk
in het gezin als van het bestaan van
maatschappelijke nood bij verlies van
één der ouders.
Voorts wijst schrijfster op het be
lang van veelzijdige relaties naar
buiten van de leden van het onvol
ledige gezin (het onvolledige gezin
wordt over het algemeen nauwlet
tend gadegeslagen door de omge
ving, vooral wat de betrekkingen
naar buiten, van een weduwe met
mannelijke kennissen betreft).
Tenslotte wijst mej. Hijmans op
de behoeften van het georgani
seerd maatschappelijk werk, dat
een beroep mort kunnen doen op
„solidariteitshulp vanuit de ge
meenschap".
den niet bepaald zoals een goede vak
vereniging die zou wensen.
Wat gebeurde er met hen?
Tenslotte zo omstreeks 1953 of
1954 werden zij naar Oost-Duits-
land teruggezonden. Zij hebben waar
schijnlijk kans gezien, naar het wes
ten uit te wijken. Zeker is, dat ver
schillenden van hen thans in West-
Duitsland zijn, waar zij lezingen hou
den over hun ervaringen.
Copyright 1958, Chicago Sun-
Times-P.Z.C.)