Bij bijkans elke pas wordt men
herinnerd aan de Habsburgers
Turner's historie van het vrijen
is een brok cultuurgeschiedenis
Waar zijn onze schepen?
VeeMess
11
WENEN: STAD VAN VELER DROMEN (III)
(Van een onzer redacteuren)
Het is dit jaar veertig jaar
geleden dat keizer Ka-
rel I afstand deed van
de troon en Oostenrijk een re
publiek werd. Maar nog
steeds wordt de toerist bij
bijkans elke stap die hij doet
herinnert aan de glorieuze
tijd der Habsburgers. Nou ja,
glorieusVoor de gewone
man was die tijd niet zo heel
luisterrijk en hij heeft het
thans stukken beter dan toen
„der al te Kaiser noch in
Schönbrunn war". Maar toch
in de herinnering krijgt
het verleden altijd een glans,
die het nooit bezeten heeft en
de meeste Weners poetsen
dat verleden nog eens extra
op. Toen, ja toen was het nog
echt „gemütlich", toen telde
Oostenrijk nog mee, was het
een van de grote mogendhe
den, toen waren er nog fees
ten, zo oogverblindend, dat de
hele stad er dagen lang over
sprak.
Vijf en een halve eeuw hebben
de Habsburgers over Oostenrijk
geregeerd en hebben zij Wenen als
de residentie gehad. En de toerist,
die deze stad wil leren kennen,
kan niet voorbij gaan aan de tal
loze herinneringen aan deze dy
nastie, hoe republikeins van hart
hij ook moge zijn.
Overal komt hij standbeelden
tegen van beroemde leden van het
Habsburgse Huis, dat eeuwen lang
de "-eschiedenis van Europa mede
heeft bepaald. Het imposantste is
dat van de grote achttiende eeuw-
se keizerin Maria Theresia, de
stammoeder van vele Europese
vorstenhuizen zij bracht maar
liefst elf dochters en vijf zoons
ter wereld. Het monument werd in
Een gezicht op de Hofbrug, de
voormalige keizerlijke residentie
in het centrum van de stad. De
doorgang onder het paleis werd
door keizer Franz Josef voor het
verkeer vrijgegeven.
Eigenlijk is het niet geheel juist
te zeggen dat de Habsburgers in
deze kille grafkelder hun laatste
rustplaats hebben gevonden. Hun
stoffelijke resten zijn namelijk
maar liefst over drie kerken ver
deeld. Onder de beroemde Stefans-
dom, in de zogenaamde Herzogs-
gruft, staan de urnen met hun in
gewanden, onder de Augustijner-
kerk in de Herzgruft worden hun
harten bewaard en in de Kaizers-
gruft onder de Capucijnerkerk
hun lichamen. Wij hebben ons dan
ook laten vertellen dat fervent-
royalistische Oostenrijkers een
maand per jaar een soort pel
grimstocht naar al deze drie graf
kelders maken. Maar de gewone
toerist, die zuinig met zijn tijd
moet omspringen, doet beter de
eerste twee rustig over te slaan en
alleen in de Kaisergruft af te da-
len. n
Het is een aparte belevenis. Men
wordt plotseling geconfronteerd
met namen, die men tot dusverre
alleen uit de algemene geschiede- s
nisboeken kende. De kleine pater,
die de rondleidingen verzorgt,
maakt er een voortreffelijk stuk
toneel van, het Burgtheater waar- m
dig. Nu eens geheimzinnig fluis-
terend, dan weer zijn stem verhef- e|
fend, de ene keer vol ontzag zijn
handen ten hemel heffend, een an-
dere maal gemoedelijk op een H
doodkist kloppend, vertelt hij in f§
bloemrijke taal de historie van het
Habsburgse Huis.
Vol verontwaardiging vertelt hij M
dat In de laatste oorlog een „ge- s
wisser lïerr Hitier" de sarcofaag
met het stoffelijk overschot van
de hertog van Itelchstadt de
zoon van Napoleon en de Oosten-
rljkse aartshertogin Maria Louisse
naar Parijs liet overbrengen
om in een goed blaadje bij de
Fransen te komen. Fel wijst hij
naar de lege plaats. Het is alsof
het de ergste schanddaad van Hit-
Ier is geweest, waarbij alle con
centratiekampen vervagen....
Tot slot toont hij de uiterst een
voudige sarcofaag van keizer
Franz Josef, de laatste Habsbur-
ger die hier werd bijgezet. Vol eer
bied klinkt nu zijn stem. Op de
kist liggen steeds verse bloemen,
neergelegd door „kaiserstreue"
Oostenrijkers.
A, de goede oude keizer Franz
Josef en zijn echtgenotekei
zerin Elisabeth wier leven
heel wat minder vrolijk is ge
weest dan de zoete Sissi-films
ons wel willen doen geloven
nemen nog steeds een grote plaats
in in de harten van vooral de
oudere Weners. Bij het kleine
standbeeld van Franz Josef in de
Burggarten de tuin van het
voormalige keizerlijke paleis mid
den in de stad worden nog bij
na elke dag kransen en bloemen
neergelegd, evenals bij het monu
ment van de in 1898 in Genève
vermoorde keizerin Elisabeth in
de Volksgarten.
En ook de kordate, soldateske
rondleidster in Schönbrunn laat de
namen Franz Josef en keizerin
Elisabeth herhaaldelijk van haar
dunne lippen rollen. Schönbrunn,
eens het zomerverblijf der Habs
burgse keizerlijke familie. Vijf
tienhonderd vertrekken omvat dit
prachtige slot. En welk een histo
rie! Keizerin Maria Theresia gaf
hier haar grootse hoffeesten, Mo
zart concerteerde hier als kind.
Napoleon had er zijn hoofdkwar
tier. Het Wener congres danste er
terwijl de diplomaten Europa ver
deelden, Napoleons zoon stierf er
zijn dodenmasker staat er nog
in een vitrine de oude Franz
Josef blies er in 1916 de laatste
adem uit en Karei I deed er op 11
november 1918 afstand van de
troon.
Prachtvol is de inrichting der
vertrekken. Heerlijk rococo en
prachtig barok wisselen elkaar af.
Oogverblindend is de Miljoenen
kamer, prachtig porselein en lak
werk is er te zien in de Chinese
ronde en ovalen kabinetten. Over
al kristallen luchters, unieke por
seleinen barok-kachels, rijke go
belins.
NAMIJMEREND over de ver
gane glorie der Habsbur
gers loopt U tenslotte het
schitterende slotpark in, dat in
de achttiende eeuw door de Ne
derlander Van Steekhoven op
nieuw werd aangelegd in een
Frans-Engelse stijl. Hoog boven
het park uit torent de Gloriette,
een honderd meter lange zuilen
galerij, vanwaar TJ een prachtig
panorama hebt op Wenen met ais
blikvanger de 136 meter hoge Ste-
fanstoren. U keert terug naar de
werkelijkheid. Of wilt U nog niet
terug naar de mensenwereld van
een moderne miljoenenstad f Wel
nu, naast het park van Schön
brunn ligt de dierentuin. Dat is
een goede overgang.
In Nijmegen wordt plan
„vijf-heuvelen" uitgevoerd
De heer M. J. Duives, wethouder
te Nijmegen, heeft bekendgemaakt,
dat de regering de gemeente toestem
ming heeft gegeven het „vijf heuve
len-plan", de sanering van de oude
binnenstad die op vijf heuvels is ge
bouwd, in de wederopbouwplannen
van de stad op te nemen. Er zullen
ongeveer 400 panden in de oude stad
worden afgebroken. De totale kosten
van de sanering zijn geraamd op 10
liljoen gulden.
Ook is weer een uitbreiding van de
gemeentelijke industrieterreinen ont
worpen, deelde de wethouder mede.
De thans aanwezige 150 ha indus
trieterreinen die reeds alle zijn uitge
geven, zullen worden vergroot met
100 hectare, nabij de „Duckenburg",
ten zuidoosten van de stad. Deze
nieuwe terreinen krijgen water- en
spoorwegaccomodatie, en er zal zo
nodig een derde havenarm worden
gegraven.
Nijmegen zal in de toekomst een
spectaculaire expansie doormaken op
het gebied van nijverheid en handel,
aldus de wethouder, die gewaagde
van plannen tot aanleg van 500 ha
industriegebied, in samenwerking met
naburige gemeenten. Van 1947 tot
1958 is het aantal werknemers in de
Nijmeegse industrie gestegen van
29.000 tot 42.000. Men staat ander
zijds voor de noodzaak jaarlijks 800
tot 1000 personen in het arbeidspro
ces op te nemen.
Aardijk 29 180 m. n.w. Azoren.
AagtedJjk 1 te Hamburg.
Aagtekerk 1 v. Rotterdam n. Sydney.
Aalsdljk l v. New York n. Halifax.
Abbekerk 1 te Genua.
Alcor 29 te Las Palmas.
Alderamln verw. 7 te Port Said.
Alioth 1 te Rio de Janeiro.
Alwaki 29 190 m. n.o. Napels.
Amstelbrug 1 v. Basrah n. Bandar
Shapour.
Amsteldijk 27 te New York.
Amstelstad 26 te Basrah.
Ameland 29 te Schiedam.
Annenkerk 29 van Shanghai n. Thlngta
Blltar 29 te Rotterdam.
Boskoop 1 van Cartagena n. Prto Liman.
Bussem 30 11 m. n.w. Pantellaria.
Camerounkust 1 te Accra.
Callisto 30 te Belfast.
Caltex Leiden 30 23 m. o.z.o. Perim.
Calamares 2 te Prto. Cartez.
Caltex The Hague 29 dw. van Aden.
Caltex Rotterdam 30 45 m. z.w. Kuria
Murla.
Carillo 2 te Puerto Barrios.
Cartago 1 v. New Orleans n. Prto. Cortez
Corllla 29 315 m. z. Socrata.
Cottica 30 te Amsterdam.
Amstelkroo n2 te Belra
Aeneas p. 30 Oporto.
Alhena 29 168 m. w.t.z. Kp. Vincent.
Almkerk 29 te Belra.
Camitia 30 80 m. z.z.o. Horta.
Dordrecht 28 v. Baton Rougeac Good.
Congokust 2 te Takoradl
Dalerdijk 29 te New Orleans.
Delfland 26 te Rosario.
Dlemerdijk 29 v. Bilbao n. Los Angeles.
Dongedijk 28 te San Francisco.
Eenhoorn 30 30 m. o.z.o. Wight.
Advertentie
Stap er eens vaker voor af
'n Oponthoud, dat
nimmer teleurstelt, want
"Jel" laat U
genieten door z'n
parelende frisheid, z
verrukkelijke smaak.
JEI-B0X!
Vruchten limonade
"JEL"-guldens zijn KANS-guldens: het ontvangen waard
1 Stekjes kastanjebomen
1872 opgericht en kostte in die tijd i
het lieve sommetje van ruim acht- ndnPfWifO' llA/tY* KFJlpl
honderd duizend gulden. Op het M UIIUCI w'c5 ,iaai 101 aci
reusachtige plein tussen twee Twee stekjes van kastanjebomen
prachtige, in hoog renaissance =uit de tuin van 't onderdtiikhuis van
stijl opgetrokken gebouwen het §§Anne Frank zijn thans per vliegtuig
Natuurhistorisch en Cultuurhisto- =onderweg naar Israël.
risch museum, het laatste o.a. met
een ongekend rijke verzameling
schilderijen zetelt Maria There-
sia hier in volle statie met om
haar heen haar veldheren, staats-
lieden en haar lijfarts, de Neder-
lander Van Swieten, die in de n
Augustijner kerk, waar vele vor-
stelijke huwelijken voltrokken
werden, begraven ligt. Het is een
herinnering aan een tijd toen Oos-
tenrijk en de Habsburgers op het
hoogtepunt van hun macht ston-
den. m
Maria theresia was
pronkzuchtig en zij wilde m
het weten ook. U hoeft
maar de Kaisergruft onder de Ca-
pucijnerkerk binnen te gaan om ee
te zien hoe praalziek ze was.
Twaalf keizers, zestien keizerin-
tien en vele aartshertogen en
-hertoginnen zijn hier bijgezet,
maar het grootst, het pompeust
ia de sarcofaag van Maria The-
resia, die zij zelf voor haar dood
al had besteld
llllllllllll»111"1,,,M,ll,llll|,llll|||||||||j|||||
BINNENVERINGBED
I het beste bed i
ooit gemaakt ^||[P
Esso Amsterdam 30 270 m. w. Ouessant.
Garoet 30 v. Casablanca n. Rotterdam.
Grotekerk verw. 3 te Penang.
Haarlem 30 v. La Union n. Puntarenas.
Heemskerk 26 te Hamburg.
Helena l v. Punta Cardon n. Moracaibo.
Ivoorkust 29 te Bremen.
Kalydon 30 v. Stockholm n. Rotterdam.
Kara 28 van Aden n. Colombo.
Kelletia 30 v. Stockholm n, Fawley
Khaslella l v. Rotterdam n. Thameshaven
Kryptos 30 120 m. n.o. Massawa.
Kylic 28 te Teesport
Leuvekerk 1 te Kuweit.
Leopoldskerk 29 te Damman.
Lieve Vrouwekerk 28 250 m. oz.o. Malta.
Llssekerk verm. 5 v. Khorramshar n.
Basrah.
Limburg 28 van Singapore nr Djakarta
Marlekerk 30 te Sydney
Mellskerk 30 van Shanghai nr Yokohama
Merwede 30 20 ml. o. Las Palmas
Langkoeas 1 te Suez
Lemsterkerk 30 te Rotterdam
Llndekerk 27 te Basrah
Loosdrecht 29 75 ml n.n.o. Kp. Flnisterre
Lutterkerk 1 te Kopenhagen
Maashaven 30 te Recife
Marne Lloyd 29 te Ras Tanura
Merwe Lloyd p 29 Ras al Hadd
Maetsuycker 29 80 ml n. Madura
Montferland 29 te Montevideo
Munttoren 30 dw van Sombrero
Mijdrecht 1 te Yokohama
Midsland 1 te Rotterdam
Neass Commander 30 rede van Cowes
Nieuw-Amsterdam 2 te Southampton
Nieuw-Holland 30 te Brisbane
Ondina p 2 Str. Ormaesz
Oosterkerk 1 v. Ozamis nr. Cuba
Oranje-Nassau 29 te Puerto Limon
Ouwerkerk 29 40 ml z.w. Slnai
Overijsel 1 v. Kobe nr. Hongkong
Parkhaven 30 150 ml o. Bahia
Peperkust 1 v Freetown nr Dakar
John Willem Frisa l van Houston nr
New Orleans
Rijndam 1 v New York nr Cobh
Schelpwijk 30 300 ml w. Bermuda
Scherpendrecht 2 te Mena al Ahmadl
Schie 2 v Eiuis nr Dakar
Neass Tiger 28 130 ml nm.o. Kp Finlsterre
Oldekerk 29 te Kaapstad
Omala 30 te Rio de Janeiro
Rempang 30 dw van Stromboll
Rijnkerk 30 van Zanzibar nr Beira
Sliedrecht 28 v Suez nr Mena al Ahmadi
Sloterdijk 30 500 ml w. Scillles
Sommelsdijk 29 te Baltimore
Stad Rotterdam 29 van Freetown nr.
IJmuiden
Stella Prima 29 van Famagusta nr
Iskanderoen
Strata Lombok 26 v Kaapstad nr Durban
Steenwijk 30 600 ml w. Flores
Sumatra 30 190 ml o. Gibraltar
Tara 30 van Montevideo nr B. Aires
Tawali l v Rangoon nr Calcutta
Telamon l te Guanta
Talisse 27 te Bahrein
Tomori 30 te Tandjong-Mani
Vasum p 1 Algiers
Willem Ruys 2 te Suez
Witmarsum 29 te Houston
Wonogiri 27 te Legasoi
Wonorato 27 te Manila
Zaankerk 30 95 ml. z. Kreta
Zuiderkruis l v Las Palmas nr. Kaapstad
Moord, afpersing en „beautiful dames"
in nieuwe detective
Eervolle vermelding van de maand: E. S. Turner, A. History of
Courting (Pan Giant). Een alleraardigst boek over een der aar
digste menselijke bezigheden: het vrijen. Beklaagt Turner zich
over de armoe van de Engelse taal, die voor de „vrijer" slechts
enkele lauwe termen heeft al noemt liij er tien! wij zijn be
paald niet rijker en weten niet veel fraaiers dan „verloofde,
vriendje, m'n aanstaande" en, in mijn moeders tijd, „mijn ge-
lant", een term, die waarschijnlijk met de keukenmeid verdwe
nen is. Turner's History of Courting is behoorlijk gedocumen
teerd en daarbij niet zwaarwichtig geworden.
Robert Ruark, Something of Value is
een lijvige roman in een nieuwe serie
pocketbooks „Four Square Books"
(Landshorough Publications, Ltd.
London).
Bij verschijnen van de gebonden uit
gave in 1955 trok het
de Mau Mau in de Engelse
Kenya althans in het tweede gedeelte
van dit boek beschreven worden. Het
eerste gedeelte is meer een roman
over het leven van de Engelse kolo
nisten in vrediger tijden, in een para
dijselijk oord, met veel jacht- en lief
desavonturen. Goede roman, soms erg
rauw.
In The F. B. I. Story (Pocket Books
Inc.) dat een voorwoord meekreeg
van de directeur van dat bureau, J.
Edgar Hoover, vertelt Don Whitehead
dat zijn boek ontstaan is uit nieuw-
gierigheid. Hij vroeg zich af hoe het
mogelijk was, dat in Amerika, waar
het politieke touwtrekken dagelijkse
bezigheid is, Edgar Hoover dertig ja
ren lang en onder verschillende pre
sidenten in zijn belangrijke functie
gebleven is. Uit het resultaat van zijn
onderzoek ontstond deze geschiedenis
van het „Federal Bureau of Investi
gation", eigenlijk een soort rijkspoli
tie en -recherche, maar ook „veilig
heidsdienst" en contra-spionnage. Het
is een boeiend en soms sensationeel
boek met feiten over de verbeten
strijd van de F.B.I. tegen de gang
sters, tegen de onmenselijke „kid-
nap"-misdrijven, valse munters; over
de rol van de F.BJ. in de wereldoor
log en bij het ingaan van communis
tische activiteiten. De F. B. I. be
schikt ook over een wetenschappelijk
laboratorium, waar men bijvoorbeeld
ontraadseld heeft wat de laatste, on
verstaanbaar hoog uitgegierde woor
den waren van een „high speed pilot",
die hij in zijn radiozender schreeuw
de, toen hij bij het testen van een
,,jet"-vliegtuig' neerstortte. Toen zijn
op de band vastgelegd berichten ten
slotte verstaanbaar werden, bleken ze
van groot technisch belang te zijn. In
teressant boek, knap en bondig ge
schreven.
Alec Waugh, Island in the Sun. (Ban
tam Books). De roman over het ei
land in Brits West-Indië, die ook ver
filmd is met de calypso-zanger Har
ry Belafonte in een van de bijrollen.
Ook hier is de onrust onder de in
heemse bevolking achtergrond, maar
liefde, jaloezie, machtsbegeerte zijn
de voornaamste bestanddelen. Deze
in een roman niet zulke ongewone za
ken worden in dit boek evenwel ge
compliceerd door het feit, dat de so
ciale verhoudingen er zo ingewikkeld
zijn en afhankelijk van de huidskleur
van de eilandbewoners: het blankste
blank, koffie met veel melk en idem
zonder. Dit schept problemen in het
keurige Engelse gemoed want met de
bijna helemaal blanken kan je dan
wel aan het strand liggen of aan de
bar staan, maar hij mag niet in de
club, of omgekeerd, ik weet het niet
meer, want ik heb weinig gevoel voor
subtiliteiten. Deze zaken daargelaten
is Island in the Sun een roman vol af
wisseling, boeiend verteld.
In het stoere hoekje: een nieuwe
detective-roman American Sty
le niet veel gooi- en smijtwerk
en beautiful dames van Richard S.
Prather: Take a Murder, Darling
(Gold Medal Books) met de niet te
verwoesten Shell Scott in de
glansrol. Het is natuurlijk alle
maal onzin, maar Prather neemt
die moordpartijen niet al te ern
stig. Shell is doorgaans goedgehu
meurd en zijn gestoei met zoveel
schone vrouwen geeft ook dit ver
haal van moord en afpersing dat
luchtige accent, dat een detective
verhaal minstens zo nodig heeft
als een overledene en een detec-
Paus over r.-k. invloed
op sociale vooruitgang
De paus heeft op de 1 mei-dag in
de Sint Pieter duizenden katholieke
arbeiders toegesproken en ver
maand „niet te luisteren naar hen,
die zonder eerbied voor de waarheid,
voor de geschiedenis en het heden de
beslissende waarde van de bemoeiing
van het christendom met het sociale
vraagstuk kleineren".
De paus wees zijn gehoor erop dat
de sociale vooruitgang in wette
lijke regelingen, in de verhouding
tussen werknemer en werkgever en
de verbeteringen, die nog in de toe
komst te verwachten zijn, „ook aan
het werk van katholieke voorvech
ters uit de vorige eeuw te danken
zijn, die onder de lichtende leiding
van de kerk voor uw vaders en U
zelf vochten".
Uitstel van bezoek
Douglas-Home (vriend van
prinses Margaretha) is ziek
Volgens Britse persberichten is Ro
bin Douglas-Home ziek en heeft zijn
dokter hem geadviseerd zijn bezoek
aan Zweden uit te stellen. Dit bezoek
zou aanvankelijk volgende week heb
ben plaats gehad.
Vrienden van Douglas-Home heb
ben verklaard, dat de 25-jarige jazz
pianist die directeur van een druk
kerij werd om een grotere kans te
maken te worden geaccepteerd als
echtgenoot van de Zweedse prinses
Maragaretha, dat hij lijdende is aan
de gevolgen van geelzucht. Hij zou
tevens overwerkt zijn.
Advertentiej
MULO A en B
Verkort Mulo voor P. T. T. en N. S.'
De kortste en voordeligste opleiding:
RESA-HILVERSUM
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Betuwe staat zondag
volop in bloei
Een paar dagen zomerweer heeft
de Betuwe omgetoverd in een fleuri
ge bloesemgaard. De pruimen omzo
men hagelwit de slootkanten, bij som
mige soorten met een toets van het
luchtige lichtgroen van juist uitbot
tend gebladerte.
De vroege soorten kersen dragen
een rijke last van zware bloemkro
nen, de meikersen staan op het punt
hun bloemen te openen. Hier en daar
trekken reeds perenbomen met hun
dik bezette witte bloemtakken de
aandacht en van de duizenden teer
rose bloesempjes van de appels is ook
al iets te zien. Het lijkt erop dat
zondag de Betuwe volop in bloei zal
staan en dat daarvan duizenden zul
len kunnen genieten.